Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIX, Number 23, 7 June 1890 — KA AHAOLELO [ARTICLE]

KA AHAOLELO

KAI* O l^yo.

[.\fiii i'<i iio.io Eiua »///.] Nomn kekahi komite i manawa hou no lakou e hoohoiomua ai 1 ka lakou hana, aeia. Hookohu mai ka Peresidena i na komite wae penei: No ka bila kanawai alahao, W'iiimana, Hind, Hrown, Cuinmins me ioio kuhina Akepoka. i'.ila kanawai waiona, Walbridge, J. M. Hi.rner, Knudsen, Piiipi me Buki. 01.E1.0 HOOH 'LO MK NA HII.A. No Pi!a Keoniluiii i heluhelu no ka wa mua he bi!a kanawai e pili ana i ka lunakanawai hoomalu o Makawao. Na Makate i kar»a b;la kanawn h 00paa uku o na limahana aupuni; biia ka nawai e kokua i ka nupepa Paredaiso o ka Pakipika no $12,000 —ua like me $500 i ka malama—no 20,000 kope e pai ia ai a haawiia.

Na Kahookano i hoolaha mai he hila kanawai e kukulu ai ī buro no ka oihana hoonaauao maloko o ke keena oihana o ko na aina e; a ua heluhelu mai no ka wa mui ka bila kanawai hoololi i ke kau aha hookolokolo kaapuni apana ekolu mai Waimea a Kohala Akau. Na Palaunu he olelo hooholo, e uku ia na paahana o ka Ahaolelo penei: Kakauolelo $ro o ka la, Maheleolelo $io, Makai $5, Elele $3, Malama Haie 50, aoonoia. Na Keoni Beka he olelo hooholo e hookaawuie ia 1 $100,000 pakui i ka hana hou 1 ka hulemai pupule, a e waihoia ma ka papa a noonoo pu ia me ka hila kanawai ake Kuhma Kakina no la mea aponoia. Oiai ua hoolaha iho nei ke Kuhina Kalaiaina i na kohokoho 0 ke kukulu ana i m.iu hale hana me halepapaa au'puni ma Aina Hou, ua waiho aku o Lucas i ka ninau, heaha ke kumu o ko ke kuhina haia mua ani pela mamua 0 ka hookaawale ia ana o kekahi haawina dala no la mea ? Na Kanealii he ninau ike Kuhina Kalaiain? heaha la na hoolala o ka pono e hana hou la ai ka pa alii i hoohiolo 11—0 ke kukulu anei i pa a puni ? HmMaha mai o Kalua he bila kanawai no ka hookomo ana mai a me ke kuai ia ana o ka opiuma maloko o keia aupuni.

Na Paehaole keia mau ninau i ka loio kuhina : Ehia tini i loaa mai ka oihana makai aku, a heaha ka huina d >la 1 loaa mai no ia opiuma. Na Bi'a Kamaki i heluhelu no ka wa mua, hila kanawai laikini no ke kuai ana i ka pei, a me ka bila kanawai e hoopau ana i ka mana oka mare ke loaa i ka mai lcpera. Na Whiie 1 $5000 no ka hoohohonn ana i ke awa o («ahaina me ka hana hou ana i ka palekai, noonoo pu me ka bila haawina. Na Kikada i hoolaha mai keia mau bila kanawai: I—Kanawai1 —Kanawai hoololi 1 ke kanawai auhau; 2 —kanawai hoololi i ka mokupa 7 kanawai karaima; 3— kanawai hoololi i kekahi kanawai hoo* pooopono dute o ka Oihana Hale Du tc a pela aku. Na Kahookano i $1,500 no ka hana hou ana i na a.'anui o Kohala, noonoo pu me ka bila haawina, N'A HANA O KA LA. Heluhelu elua bila kanawai e kaupale ana i na poo leta apuka, haawiia i ke komhe kale|«a. Heluhelu elu 1 bila kanawai hoololi pauku 3 mokuna 26 o na kanawai o iBBS, haawiia 1 ke komite hoekolokola Heluhelu elua, biU kanawai hooMi pauku 1 kanawai kuai kamano, haawi* ia i ke komhe hooponopooo bila kana wai, aeia. Heluhelu elua b*la kanawai hoopau i ka mokuna *& o na kanawai o 1888 e p:li ana i ka pepehi bipl Mahope ona lolelole loihi ana 00 keta wahi bi'a kanawai, ua haawi la i ke komitc hookuloko, a ona hana a pau ua hoopanee. Hoopaote ka kak.

LA HANA 11. lUNE 4Haiairu ka Hale e iike me ka mau. Na Ho:pii. Na Kamai mai Hana e nei >na e haawi ole la na hana au;uni i na Kahunapuk koe ka laikini mare. Komite hookuiokola Mai laiia mai do» e hoooiaa ia aku o Huelo a me Honuaula i apana koho hookahi me Hana. Waihoia ma ka papa a nooeioo po me kekahi bi!a kanawai hooiwnopono kobo halou. Mai Kipahulu e hwnoa ioa ia na kai iawaia k >nohiki. Waihoia raa ka papa a nooneo pu nie kekahi bila kanavai no ia oiea. HOIKE KwMIIK. ; Na Kaiua i hoike mai no ke komi ! te hookoiokolo e oili ana e piii ana 1 ka palapala hoopii mai Kipahulu e noi ana e kohoia kekahi mau luna aupi.nL Ua manao ke komite he hoohaiike ana no ia rac na iawelawe ana a ke aupum Kepuhilika. E ka!a la aku nae lakou no ka oleio ana iho 1 ka hoouna ia mai o kekahi mau hoopii hupo iloko o <cu Haie. Nonoi ia e waiho ma ka|

papa. Aponoia- ! Na ia komite no i hoike mai no ka palaj»ala hoopii e noi ana oka oihana hope tu<»kai nui me kakaueieio, e hoo pihaia e eiua mau kino kanaka. Ua ioaa i ke komite he elua mau haawina like ole maioko o ka Bila Haawina no ia mau kuiana o ka hana, koe nae aole 1 loaa ia lakou he kuieana e hiki oie ai hoi ke lawelawe ia keia mau kulana e ka mea hookahi Nonoi e waiho «a ma ka papa a noonoo pu me ka Bila Haawinx Aponoia. Na la Komite no i hoike mai no ka pa'apala hoopii mai Kula, Maui, e noi mai ana e h< ana okoa ia o Kula i apana hookolokoio okoa. Nonoi e waiho ma ka papa a hiki i ka manawa e lawe ia mai ai he bila kanawai no ia mea. Aponoia. Na la Komite no i hoike mai no ka palapala hoopii mai Hana e n i mai ana e ae ole ia na aina o na kanaka Hawaii e moraki me na hiole. Manao ke komite, ina o īa ano hookapu ana, e pili wale no ia no ka apana 0 Hana, ina paha ua pono ka ae ana aku a keia Hale no ia hoopii. Nonoi e waiho ia ma ka papa Aponoia Na ia Komite no i hoike mai no ka hoopii mai Kula e hoola hou īa na Kiaaina, a mai W'ailuku e hoopau ia na Kuhina, e waihoia ma ka papa e hke me kekahi mau hoopii o ia ano a ke komite ma ka papa. Aponoia.

N.\ Olelo Hooholo mk na Bila. | Mai ia Kamai he olelo hooholo e nonoi ana i $2,500 no ka hana i mau al*haka ma Hana. Waihoia ma kn papa a noonoo pu r«e ka Hila Haawina. Mai ia Kahookano he olelo hooholo e kauoha 'na 1 ka Loio Kuhina e huike mai i ka uku o na Makai nui, na h< pe a me na makai a puni ka paeaina, oiai aole i hoakaka ia ia mea ma kana hoike īmua o ka Ahaolelo. A e waiho mai 1 kana pane iloko o eiu » l.i me na inoa. Ua hooikaika kekahi nnu hoa e kulai ika olelo hooholo a e hoololi hoi, aka, ua pupukahi ae la na hoa a hooholo ia ua olelo hooholo la. Hoolaha mai o Halaunu e lawe mai ana he hila Kanawai e hoololi ai i ka Mok. 3 o na kanawai o 1876 e pili ana t ke data. Na Kapaehaole, he olelo hooholo i $600 e hana hou ike alanui pali o Wailau, Molokai. | Na White, he olelo hooholo e noi ana i $15,000 no na lilo oka hoomau ana aku i na hana o ke alapui pali mni Lahaina a kela aoao o Nfaui. Na Waipuilani i $1,200 no ka hoomahuahua hou ana 1 ka uwapo ma Kcauhou; $200 i hale papaa ma la wahi; $200 i hale papaa nia Knilua. O na olelo hooholo a pau maluna ae ua pau loa i ka waihoia ma ka papa a noonoo pu me ka Hiia Haawina. Na Hana o k.\ La.

Heluhelu elua ana i ka hila kanawai e hoopau ai i ke Mok. o na Kan. o ISSS, e pili ana i ka hoopake'e ia o na ia liiliiO Kapaehaole ka makua o keia hila kanawai, a wahi ana, mamuli o kela kanawai i hanaia ua keakea ia kekahi 1 pono o na kanaka o MolokaL | Nonoi o Kak:a e hoopane* i ka bila kanawal Wahi ana, aohe iku pono lawe ia ana mai. Ina e keakea la na pono o na kanaka o Molokai, pehea hoi na wahi e ne. Aole hc pihkia o keia kanawai ma Maui. Kokua o Palaunu ka makua o kela kanawai e koi nei o e hoopau. Nonoi o Halauwina e haawi la i ke komite kalepa, a ua kokua o Keoni Beka.; wahi ana he mea nui na ia iiilii iloko o na papa kahuna Hawaii. Nonoi o Kanealii e haawi 1 kekahi komite wae me ka hookomo pu ana i ka makuakane o ka bi)a kanawai ma ia komile. | Nonoi o Kauhi e haawi la ike komite malama ola, i nana pono u ke ola o na īa liiliiMa ka ninau ia ana no ka hoopanee loa ana ika bila« oa haule iho la ma ka huina o 18 ae. Eia na poe ma ka hoopane loa: Na Kuhina Aukina, l>mona, Kakina, Akepoka, na Hoo. Wihm>na, Kauhane. Huid, Buhada, Marsden, Anderson Von Temps\?. Isenberg, Kikila Balaunu, A Horoer, Richard, Apiki, White me lUliia—lB.

Eu na pc< m» ka hoopanee cnc: Keom Kamaki, Mūia. Pua, Makjte, I ? >!- Htr rver, Ba!auwsn2. W V. Hcrncr. 1». N. B;la NakuUi, Lucas, R >bau Wi?ik«-»kr. R<:*i Buti, Kauhi. Keoni Beka, Kab«xjkario Waipailani, Kijachaote. Kanealu, Bila Keomīiihi, Kaenai, Wihlaiki, A S Hiiikeki, »re Kamai —:S. Haawiia keia bi' ; bsnawai i ke ko mitc ka.'epa. Hol4ur.ce ka Hale no kekahi la ae.

LA HAN A u, lunk 5. | Halawai ka Ha.e e iike iuc ka oiau. HoIKE K 'MllE. Heluhelu mai o Makuist 1 ka hoike a ke konvtc o n i -ma e n . na mea e pili ana 1 keia kuikahi ite Amenka Huipuia. O keia hoike 1 oeiuheiu la, mi ka oleio Bt-r«unia w le no, a aoie 1 j maheieia ma ka olelo Hawaii —hej hoike no hoi keu 1 apon,' ia e napa-! nui o ke kom.ie a ktK* Uia, .3 1 kue oia a e law c nu 1 ai.a t u i huikei nona iho ma ke a >0 he hc;> .. \\» ka j hapa uuku o ke komiie. Mamuii o ka unehi oie i.i utu o kela hoike, ua kue mai o Kikiia Ba!au(m ir>aia)o o na lu.a o ka Hau , ma na kuniu no ka unuhi ole i?, a no ke ku i>ono o!e kahi o na ole'.o o ka hoike i'oko o na anaina kaukanawai. Noke iho la na hoa i ka hoopaapaa —niaiuna o na rula kekahi a mawaho kekain. E aj»oro ana kekahi ike kupono maoii o ka hoike a ke kon.iiLl iloko okā Hale a e hooie ann kahi. E hooloii ana kahi i ke noi a Vckahi, e hookomo mai ana a e i;nuht ani keka hi 1 na noi i nonoi la, e g.idc aku ana kahi a e nt gi ile mai ana kahi, e icsc i ana, nono ana, misetake ara, korckt. ana, a hoohalaMaia, a kannmi. a n nali okoa i ka maheieoielo o ka H «''% Mr. 1 Luka Wilikoki. j Ku pale o Wilikoki nona ih»\ Wahi ana, he maheieolelo ko ka ILie, auhe unuhioielo, Aoie n ♦ hi- hoh »L» io.i ka unuhi ana ae 1 ka manao o keia hmke a ke komite, no Ka niea, he iehulehu na huaoielo ano nui a me na huaoieio 1 hoopokoieia; he hana nui no ka heluheiu ana a maopopo ka nunao alaiia unuhi aku. Hoomaka hou na hoa e nanali aku a nanaii mai a hiki i ka hooouka ana o ka Peresidena i kana olelo ho(«holo, e ho >mau aku ka uialuleoleio 1 ka heiuhelu ana 1 kahoike ma ka oieio Hawaii a pau. Ua hooko ia pela. Pau keia, nonoi mai o Palauwina e waihoia ka hoike ma ka pap.i a lawe mai oia i ka hoike a ka hapa uuku o ke komite; hoakaka iki oia i kona manao ana e hana pela. Lilo hou na hoa 1 ka hoonaapaa; e noi ana e hoihoi hou 1 ka hoike i pau 1 ka heluheluia i ke komite, a e lawe ia e pai, a pela wale aku. Kuku iike ekolu mau hoa 1 ka m.in..wa hookahi a kahea i ka inoa "Peresidena," e ninau iike ana "aia la ia wai ka papa," a peia wale aku. Mahope iho, ninau ia no ka waiho i ka hoike nia ka j>apa a lawe mai ka hapa uuku oke kouute i kana hoike, a ua ae ia no 26 apono ia 22 kue. Kani ka hom 11 aoio la kaka hiaka, pau nui iho la paha 1 ka luhi kahi, a nuha kahi, nolaila nono: nui e Hoopanee.