Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIX, Number 23, 7 June 1890 — KE ALOHA AINA. [ARTICLE]

KE ALOHA AINA.

Hc nui a manuunuu na iono e eaho !a nei a p'ini ka aina, a o ka oi !oa aku n ) paha, mai a K W WMiko'ii mai a me J K iUiki e o!e!o ana, "'e hoopau !oa 1 ke kumukiniwii e ku nei 1 keia *a, a e kukala rn .1 *a Moi 1 kumuka n.iwai hou,' nn ka ho«>m3o{w)po an# iho i keia mau me he mea la, e hiki 10 mai ana no {niha he inanawa e hookoia ai ia manao, kt- manaoio o R. W. Wilikoki .1 me f K H'iki e hana Ih- In, a e ao aku hoi 1 ka Moi 1 hooko ia ia manao. A no keia mea ano nui, ua manao kou mea kakau e lnuke aku i'nua 0 ka l.ihui i kekahi manao no keia mea, a oia keia: () k.i manao ana e hoopau loa 1 keia kuinukanawai, a e kiūala mai ka Moi i kum'ikanawai hou, oia kekahi o na hana hiki ole ke hanaia me ka loaa ole o kt-kahi poino nui i ka lehulehu mai ka Moi nia ka nol oelii a i kona mau maknainana ponoi, no ka mea, i ka man iwa e hana ia ai kekahi hana o la ano inai ka nohoa'ii mai, ua like no ia iul' ke kukai.i mai, aole ko'u he aupuni .»ke e malama i ka maluhiaameka ho lomua o ka aina, a o ka hopena, ua pau ka hiiiniaia e ko waho mau mana nui, a ia wa, he kuieana ko keia a me keia kanaka e ku a hoole aku i ka mana oie o keia kumukanawai i kukala ia

mai, a o na poe waiwai o ka aini, he kuleana ko lakou e noi aku i ko lakou m.ui aupuni makua e haawi mai 1 na kokua ana no ko lakou maluhia nia ke ola a rne ko lakou m.m waiwai, a la wa he kuleana ke hoo'ele ia mai na pualikoa o waho ilun.i nei 0 ka aina no ka pono o keh p >e -aole no he man.i ma ko na kanika Hiwaii aoao nani e hoihoi hou i keia poe koa i!una o ko lakou kahua paa, a o ka hopena no na kanak.i Hawui, he hopenn poino a ka huna ole a me ka weliweli, a o ke kuokoa o ka aina, ua haulehia a lilo i mea ole. Kia hou, ke olelo nei kekahi poe noonoo [>apau, he mana ko ka MOl e kukala mai i kumukanawai hou; ke olelo aku nei kou mea kakau, aole loa he mana o ka Moi e hun* pela ke ole e »pono ka lahui, oiai, o ke kumukanawai he olelo aelike hoopaa ia no ka inaluhia nuwaena u ka Moi a nie ka lahuikanaka holookoa. A malia paha o j>ane nui kekahi poe, |>ehea hoi i hi ki ai u Kamehameha V. ke hana i kumukiinawai ? Ua lilo ke kuinukanawai .1 ke .«lii Kumehameha V. i hana ai 1 •nea \k i\o a paa imua o ka maka o ka iahui, 110 ka nua, ma ka makahiki 1864 ua kukala ka Moi ia kumukanawr«i, a nu ka Ahaoklo o ka inakaniki 1800 ua hoohiki na lunamakaaiuana i komo ia kau e malama ia kumukanawai, a ua le oluolu aku hoi ka lahui e hoolohe ia kumt.kanawai; aole i aia mai na kuee ano nui loa ia wa maloko uei o ka aina, a mamuli o ia kue ole o ka lahui ua he lakou e maiama ia kumukanawai. Aka, oiai e kupilikii tna a e pioo ana ke kulana aupuni e like me keia wa, a htx>le ka lahui i ke apon > ana i ke kunuikanawai hou e manaoia nei e onou nui, he niea ole ia; aole lo<l ia e paa nuluna o na lahul A ina e manao ana kekahi e ao i ka MOl e kukala i kumukanawai hou, alaila, oia a o lakou na kipi mua loa iloko o ka aina, a he kupono lakoo e hopu koke īa a hoopaaia, oiai e ku ana ke aupuni inalalo o keia kumukanawal (> ka mea hiki wale no ke hanaia ina e manao nui ka lehulehu 1 ka maluhia a me ke kuokoa o ka aina a ine kona holomua, oia ka hooponopono a hoololi i kekahi mau hemahema • ke kumukanawai i manaoia ua kue i na pono pili Uula a kaulike o ka lehulehu, a ke ole e hahai ia kekulana e like me keia, alaila, aohe kanalua o ka mea kakau rka olelo aku e ala mai ani he haunaele*a me ka poino weliweli maluna o keia aina, a o ka hopena awihia o ia hana he poino mau toa o na kanaka Hawaii. Ke olf lo nei kekahi |>oc ua kupono ke hoo;>au loa U keia Kumukanawai hou, no ka mea, he Kumukanawai leia ua onou ia me ka hooweliweli ia o ka Moi. O kekahi nouona olek) hoo |Hini|>ui)i ino loa; owi 1 ka M. H. 18*7, maho|>e iho o ko ke lii ka Moi kakau inoa ana i ke Kumukanawai, ua lohe ia

«e!i nuu loro lauihea, : no il raca, lua kukuia ka Lahui 1 kekihi haiawai mikaiinina nui ma Kaumakapili, a hooholo hc mau o!ek> Hoohoio € maau ana i ke alii ka Moi no u mea; ua fcohou he komiie, a o S. K- Kane a tr,e *ah» ;oc e ae. ua he'e lakou e ninau i ke līi ka Mot: a eia ka pone a ke lii ka Moi; * m O ka manawa a oukou e haawi mai neino'u e p-ane aku, ua loihi loa īa, ua makaukau f;o Au e par.e aku ano, a o keia : "O ko u kumukanawai keia, ua maikat, ua kakau au i ko'u inoa me ko'u msnau c! jo!u a maikai me ko'e hr.<-: ri *ja oie ta mai. artfooweli*eli ole u Mamua he maio ko kakeu, 1 keia «a h<» lolewawae; mamua he kamaa !a-i, i keia wa he kamaa haole; noiaiia, ua pono a maikai keia kumukaoairai iko'ui manao.'" Nolaila, e na 'Lii 1 me na Lunama kaainana iloko o ka Ahaeleio Kaeki niwai o ke Aupun» a me ka lahui bo!o-| Lkoa. e hana me ke akaheie, a me ka n«.oivjc» kanska makua eo ka pono o ka aina; mai puni i na oleio a'akai ia iau a hawawa maopopo ioa a Mr. R. W, \Vi!cox, o loohia auanei u kakou ka kupilikii. E kuu lahui al >ha, e hooiohe i keia ieo uwalo no ka pono a me kaoijio| mau loa i heie p°no ai kakou maluna o ke alanui i k3paia o "Poloie»," 1 mau i.>a hou ai ke kuiana anpuni Moi ma Hawaii nei, a 1 mau loa ai hoi kona ku'.koa ana, a me ka we!o mau ioa o kou Hae Hawaii nani la hanauna aku la haniuna aku a hiki i ke kanaka Haw.lll hope loa. Al. r »H\ Aina.