Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIX, Number 11, 15 March 1890 — Page 1
This text was transcribed by: | Dee L. Palakiko |
This work is dedicated to: | Dedicating this to the life of our language and culture |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
BUKE xxix, HELU II. Honolulu, Poaono, MARAKI 15, 1890
HOOLAHA LOIO-
NELLIE M. LOWREY
Noturi no ka lehulehu.
@A HE@
Luna Hooiaio Palapala a me na Palapala hoohiki
Keena Hana me W. R. @ ma ka aoao maki o @ Haie L@ Honolulu 2241 3y,
CECIL BROWN,
LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI?
Ho Agena hoiaio Palapala No ka Ho kupuni Oahu
KEENA HANA: Ma alanui Kalepa.
@
E G. HITCHCOCK (Aikue hikikoki),
LOIO A KOKUA MA NA MEA A PAU E PILI ANA MA KE KANAWAI.
E Ohi la no na Bila Alo, me ka awiwi, HILO, HAWAII 2114, 1 yr.
A. ROSA [AKONI]
Loio a he Kokua ma ke Kanawai.
Luna Hooiaio Palapala.
Keena hana, ma alanui Kaahumanu
GEORGE P. KAMAUOHA.
He Loio a he Kokua ma ko Kanawai.
A HE MEA
ANA AINA
E Loaa no ma Kohala Akau, Hawaii, 20@
W R. KAKELA
LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI
Ho Luna Hooiaoa Palapala.
JAMES M. MONSARRAT.
(MAUNAKEA.)
LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI
he Luna Hooiaio Palapala.
E hana ia no na Palapala Kuai, Palapala Hoolimalima, a me na palapala pili kanawai e ae ma ka olelo Hawaii. D@la no ka honie ma ka muraki @ na waiwai paa.
KEENA HANA: Hale Pohaku hou ma ka aoao ma Waikiki O ka Halewai, Alanui Kalepa.
ENOCH JOHNSON,
(Enoka)
He Loio a Kokua ma ke Kanawai,
Imua e na Ahahookolokolo a pau o keia Aupuni.
Luna Hooiaio Palapala Kope no ka apana O Kona, mokupuni o Oahu
Keena hana me Mr. F. Numana Helu 44 Alanui Kalepa
2263 1y
WILDER & CO. (WAILA MA.)
Mea Kuai papa a me na loko @ @ Kai
@@@@
@@@
Kihi alanu Moiwahine me Papu
WILLIAM C. ACHI.
Loio a he Kokua ma ke kanawai imua o na Aha a pau o keia Aupuni
Ne Notari no ka lehulehu a Boroka no na wai wai paa.
Keena Oihana Helu 36, alanui Kalepa, Honolulu, Oahu.
2262 @@
J.T. Waterhouse,
(WALAKAHAUKI.)
Halekuai o na Lole Nani Panio
Lakohao.
Na Lako Hana Mahiko
A Peal Aku Me Nui Wale
Alanui Moiwahine, - - Honolulu
2262 ty
NANEA KAMAHAO
O KE
KEIKIALII
ROMEALA;
KA
Ui Kila Mageneti
O Parameri.
Ka nanai e Haule ai ka honua:
Ka Mahina Meli e Salavedina;
Ka La alohi o Mutisedera;
Na Kulu Koke kamahao Ekolu.
Na Ui Hookelakela o ke
Ao holookoa
Na nani Puuwai Uahoa O ka Honua nei
A O Ke
Kila Mageneti o ke aloha – “O Para meri no ia”.
I ka makaukau ana o na mea a pau, ua kuahaua ae la ua loea nei o Parameri me ka hoouna ana aku i na elele ona kela me kiea wahi no ka lawe ana i ka hoolaha alii, a e heluhelu ia ua juahaua la penei:
Halealii o Parameri-
“Iloko o hookah malama mai keia la aku, e wehe akea ia aku ana na palena a pau o ke aupuni o Parameri nei, no ke kipa ana mai o na loea naauao a pau o ka honua e hookelakela akeakamai me ko Parameri nei loea, a ina o ka mea nan e hoohaule iaia, e lilo no oia i kakaolelo nui no ke aupuni Parameri a e hookau pa ia hoi ma@ na ona ka inoa keikialii oka papa ekahi.
Me ka mahalo,
Keikialii Romeala.”
I ka Manawa i puka aku ai ka olelo kuahaua alii ma na wahi a pau o Parameri, ua ala mai la na elemakule a hiki aku i ka poe opiopio o kamoe aku la i ko lakou mau kapuai no ke kulanakauhale alii no ka ike ana i ka la nui ka mahao a hoea mai. A o na aupuni hoi no lakou na moho hookelakela, aia lakou ke liuliu la ia lakou iho, me ke kali ana o ka hoea mai o ka la nui haaheo e ike ia ai ka mea nana e nohoalii ka inoa “Ka loea kaulana o ka honua.”
Iloko o ia mau la a na aupuni hookelakela e liuliu hoomakaukau ana no lakou iho, aia pu ke aupuni o Parameri iloko o ia mau haawina hookahi, a ke nana aku in a hoohiluhilu a ua aupuni la o ka hao kila mageneti, aohe mea a ka naau e kamawai ae ai, aka o ka mahalo wale aku no a pau kea ho, a ma ka olelo pokole ana ae, oia no ka heke helu ekahi o ke onaona.
Ano e na makamaka heluhelu, e ho alu iho ko kakou kamailio ana maanei no na hoohiwahiwa a ke aupuni o Parameri, oiai aia iloko o ka uluwehiwehi o na nani like ole, a e hoolei aku i ko kakou mau nanaina maluna o ka la nui hookelakela o na loea o ka honua.
I ka hoea ana mai o ka la e Alana ia ai na kuliu o na noonoo o ua mau ui hookelakela nei o kea o ma ka mohair ana i ka ike a me ka noeau o ko lakou mau puuwai uahoa, aia hoi, hoea aku la lakou no ke aupuni o Parameri no ka hookuku ana me ka ike o ka hao kila mageneit, nona hoi ke kaulana i hele a paanaau i ko lakou mau pahulohe.
Ia lakou i hiki aku a ii ke aupuno o Parameri, hookipa ia aku la lakou me ka hanohano nui, a o ia ka lakou i paana ae ai me ka makahehi nui, o Parameri ka helu ekahi o ka nani o na hoohiwahiwa a lakou i ike ole a ii kona lua, a o ka nani o Bose-Salema (Paredaiso o ka Maha) I oleloia, ua haule iho ia; a newa aku la lakou me na huaolelo hope, Haleluia! Ka nani e;
Ma keia wahi e hoomanao @ ai kaua e ka mea heluhelu o keia nanea kamahao, ua hau e ka uahea o na puuwai o keia poe keikialii a pepe me he wai la no Niulii i ka ua mea o ka mikioi o na hoohiwahiwa ana a ke aupuni Parameri, a aiwa loa aku paha a loaa ma ii ka ume a ke kila mageneit, alaila, aohe @lena i koe, o ka mahalo wale aku no i ka nani o Puholo.
Oiai na keikialii hookelakela e luaiele ia ana na manao hoohiki e ka nani o ke aupuni Parameri, aia pu ke anaina o na makaainana ke moe la kaoo no ka pa alii me ka hiaai nui e ike i ka hopena o ka la hookelakela akamai o ko ka honua mau loea, a ma ka olelo pokole ana ae, ua unu ia mai la lakou a le i Kohala i ka nuku na kanaka.
I ke anaina e kali ana me ka hiaai nui o ka hoea mai o na nioho, aia hot, ua kani no ke mele ana i ke mele lahui o Parameri, a i ka pau ana ua hookuu iho la lakou iloko o ke aheahe malie; o oiai ke mele lahui o Parameri i kuu iho ai, ua komo mai la ka puuku nui a hai mai la ei a eke keikialii Romeala ke hele mai nei.
I ka puuku i hai mai a ii ka lohe i ke anaina, ua pioo koke ae la ke anaina iloko o ko lakou pihoihoi nui me ke ake e ike aku in a helehelena o ka mea nona ke kaulana a lakou i lohe wale ai. A oiai no lakou e haluku ana me ke pihoihoi, ua komo ma@la ua hao kila mageneti nei me na helehelena hoomahie o na pua o ke kula i haiamu ia e ka nani hoonaue puuwai, a a ia wa koke no i ku ae ai ke anaina iluna no ka haawi ana aku in a hoomaikai iaia.
Ia Romeala i komo aku ai, hel loa aku la oia no kahi i hookaawale ia nona me ka hoomau ana no o ke anaina i ke ku iluna, a iwaena o keia anaina e ku nei o na keikialii hookelakela kekahi e haawi ne ii ko lakou mau hoomaikai no ua loea la o Parameri; alaila, e hoomanao hou iho kaua e ka mea heluhelu, o ka helu elua keia o ka haule ana o ua poe keikialii la. A i ua hao kila mageneti ne ii noho iho ai iluna o kona noho, ua noho pu iho la ke anaina me ko lakou mau maka e kaulona pono ana no maluna o ke keikialii Parameri, me he la e i okoa aku ana no-
“Hanu na pukaihu o ka Waikoloa, He kua kani no Hane-oo.”
Ua, aahu ia ua keikialii Romeala nei me kekahi lole silica nani loa i kinohinohi ia me na momi makamae, a hee ana hoi na hoku alii ma kona umaumau, a ma kona mau wawae na paa kamaa haahaa nani o Parazade (Manu Aloha), a ma kona aoao e kaiewa ana ka makia o kona aupuni (kana pahikaua gula.) A maluna ae o na mea a pau me he mea la o ua Romeala nei no a kaua ka helu ekahi o ia la, aka na na ouli o ka Manawa e hoike mai nawai ana la auanei e nohoalii ka inoa loea o ka honua.
E haalele hope ‘iho kaua maanei e ka mea heluhelu in a hoohali kamailio ana no ia mau mea, a me ke kuamoo pololei o keia nanea malaila kaua e hooheno iho a ii na ai a ka ui.
I ka hiki pono ana ae o ka manamana kuhikuhi Manawa i ka bora e ulele ai ua mau loea la, ua ku mai la ka moi Homelina hoomaikai pokole mai la i ke anaina no na mea e pili ana i na hana o ia la, a i ka pau ana o kana, ia wa no i hoomaka aku ai na komite o ka la e hoau i ka lakou apana hana.
Oiai no Komite e hoonohonoho ana i ka lakou apana hana, aia na maka o ke anaina ke haka pono la maluna o kela a me keia moho hookelakela, a o ka ilina o ko lakou mau nanaina aia no ia maluna o ke keikialii Romeala o Parameri.
I ka pau ana o na hoonohonoho ana a na komite, ia wa no i ike ia aku ai na keikialii a pau e liuliu ana ia lakou iho, a i ka wa i haawi ia mai ai ka hoailona, o ka Manawa no ia i ulele iho ai ua mau moho la. A ke nana aku i ka ike a me ka loea o na keikialii o na aupuni e aa hookuku nei me ko Parameri, ua helu ia lakou ma ka papa eka hi o neia mea he naauao, ke hele la na makaikai 2-
“Meha ke kula Aohe lele pueo.”
Aka, ua panai wale ia mai no ia e ke keikialii Romeala iloko o na minoaka mahe me he mea la he wai olu ia nona, oiai, o na ninau uahoa a me na hana hookelakela a hoopuhili noonoo a ua poe keikialii la, ua pohi ia aku la ia e ko Parameri loea me he opala la i puhi ia e ka makani. A o ka lua ole o kona noeau ke kela ae la ia me he kulanakauhale kiekie la imua o ke au holookea. E like me ka olelo – “E pii ae no ka naauao maluna o ke kulanakauha’e o ka poe kiekie a hoohiolo iho i ka ikaika a lakou i paolel hewa ai.”
A pela iho la na, keikialii hookelakela o ke au nei i hoohaule ia ai e Romeala, a i ka hope loa o ka lakou mau hoao ana, puana like ae la lakou me ka huaolelo hookah – “O ka pau keia o na ike i loaa ia makou.”
No keia mau olelo a ua poe keikialii la, ua lilo ae la ke au o ka Manawa ma ko Romeala aoao, a o ia ka ua keikialii ne ii hookuu mai a ii ka hahe o kana meli momona (naauao) me he waipuna la ka pipii i ka ua mea o ka piha hau’oli o ke anaina. A’ia wa @ ne-i ae ai na leo mahalo o ke anaina a hiki loa aku in a keikialii, me ka puana ana ae, “O Parameri Ka oi, helu ekahi o ka nani.”
I ke kuu ana iho @@ leo hauwalaau o ka lehulehu, kuu hou aku la ua romeala ne ii ka hapalua o kona noeau, a ia wa i nei-i nakolokolo hou ae ai ka leo o ke anaina me he leo la no ke kai halulu o Kauiki, a puana hou ae la lakou i ka huaolelo mahalo, - “Ua eo i ke aupuni o Parameri no lealea hookelakela naauao o ka honua.”
Oiai na leo o ke anaina e haluku ana, aia no ka mea nona keia nanea ke awala la i kana mau hana akamai me ka waioahe lua ole, a i ka hope loa o kana mau hana ua hookuu pau aku la oia i kona loea, ke hele la ke anaina a me kona mau hoa kakele a nae iki Haena i ka ehu kai, me he mea la e kaili ia ae ana kea ho.
O keia ike a Romeala e ulele nei, o ia no ka ike ana i pulakaumaka ai, a o ka ike hoi i loaa ai iaia ka inoa keha loa, “Ka Hao kila Mageneti o ke aloha – O Parameri no ia,” a o ka pokaa kaula awea hoi a ua nani la o Parameri i hoohaule a ii ko ka honua, a kakou hoi e ike aku ai ma keia mua aku.
Oiai o Romeala e ahele ana i kana pauku hao kila mageneti, hakui pakolu iho la ka leo o ka hekili,olapa ae la ka uwila no umikumamalua Manawa, a o ke olai hoi naue ae la ia i kela a me kei sekona, a i kokua ia mai hoi e na leo kuwa o ka leuhlehu a hiki loa aku in a keikialii puuwai uahoa i pau nui iho la i ke okaoka a weluwelu liilii, a haawi aku la hoi ia lakou he mau pio na ka loea kaulana o Parameri.
Oiai na ouli hookalakupua e pahola ana, aia no ke keikialii Romeala ke kuu la i kona ike hoowalewale a hiki wale i ka Manawa a na keikialii i ku mai ai a puana mai la i keia mau huaolelo-
‘ua eo makou ia oe; o ka ike a me kou noeau a makou i lohe wale ai ua oi loa aku ia e hiki a ii kou lahuikanaka ke haaheo me kela ino keha, Hao Kila Mageneti, nolaila, e hoi aku ana makou no ko makou mau aupuni i hele mai ai a kukala aku, he poe pio makou i haule malalo o na wawae o ka Ui Kila Mageneti o Parameri. Ano e ka haku o ka noeau lua ole, a e ka alii hoi o ka naauao palena ole, e hana mai ia makou in a mea a pau au i makemake ai, ina no ka lilo ana i mau kauwa nau a i ole ma kekahi ano e ae paha.”
I ka hooki ana iho o na keikialii i ka lakou mau olelo, ia wa i nalohia aku ai na ouli hookalakupua a kakou i ike mua ae nei a hoalii hou iho la ka maluhia, a ia wa i lohe ia aku ai ka leo o ke keikialii romeala i ke poha ana mai-
“Aole! Aole! Aole loa au e lawe mai ana i panai no kekahi o oukou, aka, e hoi aku no ko oukou mau aupuni me ka maluhia, oiai ua hele mai la no oukou a ike kumaka iho la i ka nani o Aipo, nolaila, aole i pho ko oukou mau manaolana, a aole hoi i haule hope na kuko ana. Nolaila, ke haawi aku nei au i ka lima akau o ke aloha no oukou pakahi, a ia oukou e hoea aku ai no ko oukou mau aupuni, e haawi aku oukou i ke aloha o Ka ui Hao Kila Mageneti o Parameri.”
I ka pau ana o na olelo a ke keikialii romeala, haawi mai la no keikialii a pau iko lokou mau hoomaikai he nui nona, a i ka pau ana o na kukai kamailio ana, ua ku mai la na komite o ka la a hai mai la i ke anaina, ua eon a loea o na aupuni naauao o ka honua i hele aku e hookuku i ke aupuni o Parameri.
I ka pau ana o na hoike a na komite ua hookuu ia ae la ke anaina no ka hoopiha ana i ka lua o ka inaina maluna o kekahi papaaina nu ii hoomakaukau ia me na mea ai he nui wale, a ua ai a lawa, ua inu a kena in a mea i hoomakaukau ia e ke aupuno o Parameri, a ua hoomau ia na ahaain olioli ana no ekolu pule. (Aole i pau)
HE KAAO
-NO-
HAPAIKALA-
Hapaikamahina
-
KA HUA OHIA NANI
I LOAA MA KA
Piko Mauna o Farani
-
Ka Ui nana i Kakele ke Aupuni o ka Lihilihi o na Manu.
-
Kokua ia e HULUPAINA kona Pokii.
-
Unuhi ia e Moss Ma’u
I ka ike ana o ke koa opio in a muapalapala i kuni la iho maluna o ka hua ohia, o kona wa no ia i lalaju aku a ii ka pua a paki aku la iluna o ke pakaukau e like me na huaole’o o loko o ka hua ohia a he mea oiaio, oia no hoi ka wa i ku koke mai ai ke kino o ua keko nei, a ia wa i pane koke aku ai uopio nei:
E ka lapuwale o na lapuwale, heaha kou kumu i pee iho nei, kai no hoi ao i ke koa hele imua, me ko hoohilo ana ho nei ia oe i kino pua, me kou manao oaha e nalo ana oe a me kau mau hana ino.
Pane mai la ua keko nei, no kuu ma kau o make au ia oe, nolaila, oia ko’u kumu i pee iho nei, me ko’u manao e nalo ana la wau, eia ka aole.
Pane mai la ke koa opio, auhea ka lei gula au i lawe aihue mai ai mai kea lo mai o ke kaikamahine alii o Kelemania?
Ua makemake wau o ike koke i kela lei gula i keia Manawa ano, wahi a ke koa opio i pane aku ai, a ina aole oe e haawi mai e maka koke no oe; wahi a ke koa opio.
Pane mai la ua keko nei, he ai no wau i ka hoike kea e mai nae oe ‘ie ko’u wahi manao.
Heaha ia manao ou, wahi a ke koa opio i ninau mai ai.
Eia ko’u wahi manao, ina he mea hiki i kou ihihi a me kou hanohano, oia hoi ka hooko ana ma ii ke ola o kau kauwa haahaa nei, a e lilo wau i kauwa hoolohe nau in wa a pau, a ma kau wahi e hele ai malaila au e hele ai, a ma kau mau mea a pau e olelo mai ai e hoolohe pono no wau, wahi a ua keko nei.
I ka lohe ana e ka koa opio in a olelo a ke keko, ua lilo ia he mea makai i kona manao, a ua haawi aku la oia i kona ae no na olelo noi a ke keko.
I ka pau ana o na olelo a ke koa opio, akahi no a hoi pono iho ka manao pihoihoi o ua keko nei. No kona make, a ia wa no hoi i luai aku ai oia i ua lei gula nei a waiho ana iwaho me ka haawi ana aku i kona hoomaikai imua o ke kakou hiwahiwa.
I ka ike ana o ke koa opio i ua lei gula nei, ua hopu aku la oia a paa ae la ma kona lima, a ua ninau aku la oia no na mea e pili ana i ka law ia ana mai o ua lei la, a oia no ka ke keko i hai mai ai mai ka mua a ka hope.
Pane aku la kekoa opio henani ia ua lohe ae hei au i kou manao no ka hoopakele ana aku i kou ola, a oia keia, e ola oe e like me kau noi, a e lilo hoi oe i kauwa hoolohe na’u.
I ka lohe ana o ua keko ne ii na olelo a ke koa opio, ia Manawa i kukuli iho ai oia me ka pane ana aku, e ola i ke akua mana loa ma na lani kiekie loa no kou kokua ana ma ii ka mea i make a huaulepio mahalo okou mana.
@@@@@
Ua hoomaikai aku la ke @@ opio i ua olelo a ke @, me ka au pu aku @ aole e hana hou aku pela ma ia hope aku, me ka ninau ana aku pehea la e hiki ai oia ke hoi i kona aupuni.
Pane mai la ke keko, ina he makemake kou e hoi no kou aupuni ua hiki loa ia’u ke hoopili aku i keia aupuni me kou wahi e makemake nei e hoi e kuu haku.
@@@
Oia hoi ka ke koa i pana aku ai, he makemake au e hiki i ke aupuni nona keia lei gula.
Kai no paha he olelo kau, ia wa no i hili ae ai ua keko ne ii kona huelo ina na kihi eha o ka aina, a ai Manawa no hoi i homaka aku ai ua aina nei e @ me ka mama nui, a iloko o ka minute hookah, ua hiki aku la ua aupuni nei ma ke kihi hikina o ke aupuni o kelemania e pili koke ana me ke aupuni o Putaritari, a oia o ka ke koa i hooheno me ai me keia mau wahi lalani mele.
Nani wale ka luna a i Kapioho I ke ku kelakela i ke lai Eia ia nei kuu wehi A ke onaona a e hoope nei o ke ala waianuhea iho ia a nei puuwai katalili
I ka hooko i ana o na olelo a ke koa opio e like me na olelo a ke keko, ua haawi aku la oia i kona mau mahalo he nui imua o ua keko nei.
I ka ike ana mai o na makaainana o kelemania i keia mea kupaianaha, ua nune nui ko lakou nune ana no keia mea ano e a ua lilo ia he mea kamailio nui ia.
I ka lele ana iho o ke koa opio me kana kauwa keko, ia Manawa no ua nalo hikiwawe loa aku la ua aupuni nei iloko o ka imo ‘ana a ka maka a hoomaka mai la no hoi lakou nei e maki pololei no ka halealii.
I ko lakou hiki ana aku ma ka ipuka o ka halealii ua kikeke aku la ka kakou koa mawaho.
La wa i puka mai ai ke kioa kiai a ku mai la.
Pane aku la ke koa opio, e oluolu mai ia’u e ke koa kiai e komo aku au iloko o ka pa alii.
Komo mai, no ka mea, ua noa ka halealii in a mea a pau mamuli o ka lilo ana o ka lei gula o ka aliiwahine a ua hoolaha aku oia ma na aupuni a pau, ina o ka mea e loaa ai, e hoihoi mai, a e loaa no he uku maka iaia, nolaila, e komo maim alia ua loaa paha ia oe.
I ka pau ana o na olelo o ke koa kikai, ua hoonaue loa aku la ka kakou koa no loko o ka halealii a i ko iuanei ku ana ma ka puka, ua ike aku la keia i ke anaina alii e nonoho mai ana.
A i ko lakou ike ana ma ii keia keiki ui e komo aku nei me kana mau holoholona, he mea ano e ia i ko lakou manao.
I ka ike ana maiu o ke kaikamahine alii, ua puka mai lo oia a hopu mai la na lima o ke koa opio, a i kokua pu ia mai hoi e ka luaui makuakane o ua kaikamahinealii la, a ua kuikui lima pu aku la lakou a komo aku la iloko o ka lumi hookipa, a malaila lakou ihoonanea ai no kekahi mau minute.
A i ke kuu ana iho o ka nae o ke koa opio, ua ku mai la ka moi a pane mai la:
Heaha kau huakai o ka hiki ana mai ne ii kelemania nei.
I wa i ku ae ai ke koa opio a pane aku la:
I hele mai nei au imua ou, e like me na olelo o loko o ka hoolaha i hoolaha ia ae ai no ka lei gula i nalowale a oia ko’u kumu i hiki mai nei imua ou.
Ia Manawa i ninau mai ai ka mo ii ke koa opio, ua loaa anei ia oe ka lei gula o kuu kaikamahine?
Ae, wahi a ke koa opio, ke ole au e kuhihewa i keia lei gula a’u e malama nei.
Ia wa i haka pono mai ai na mea a pau maluna o ke koa opio, no ko lakou ake nui e ike i ka lei gula a ke koa opio.
Ua lalau iho la ke koa opio i ka lei gula e waiho ana iloko o kona poli a hoike aku la imua o ka moi a me ke anaina holookoa e nana mai imua o ia nei.
Ua nana pono iho la ka mo ii ua lei nei a i kona ike ana iho i ke kii akahi a pau kona kuhihewa.
(Aole i pau.)
@@
Gaberiela Lenoa
-O ka –
Puali Kahiko Imeperiela O Farani.
Koa Opio Iloko o na ulia o ka Laki.
Kukala Kaua a Perusia no kekahi Wahine.
He Moolelo no ke au-Weliweli Nui o Europa.
KE KOKOE ANA I KE KAHUA KAUA
I ka Manawa o Gaberiela i hookuu ia mai ai e Ilamuku Betia malalo o kela kauoha hoopaahao mai a Muraka mai, ua hoike koke ia aku ia lono o kona hini ana mai ma ke kahua kaua imua o ka Emepera, a oia kana hoouna mai a ii kekahi aliikoa no kona hiki aku e halawai pu me ia.
Ua pau ae na hana o ia la hooili kaua, a aia na koa maloko o ko lakou mau halelole no ka hooluolu ana, oia ka wa a Gaberiela i hiki aku ai imua o ka Emepera, a e moe ana oia iluna o ka manienie a kaha i kekahi palapala aina kuhikuhi kaua.
I ka wai i pau ai o kana kaha ana a omau in a kuipine ma ko lakou mau wahi maluna o na papainoa i kakauia ka inoa o kekahi mau kulanakauhale nui, huli mai la oia ia Gaberiela a pane i kei mau olelo,
“Ha-lo, e Kapena Lenoa. Mahalo loa au no kau mau alakai ana o ka eleu i kou puali i kei kakahiaka. He oiaio, aole he komo o kela manao kuhihewa iloko o’u no na ano kanaka a pau i hanau ia mai, no ke kakoo ana i ka’u mau lawelawe ma ke kahua kaua nei.”
Aohe pane leo i puka aku mai a Gaberiela, koe wale iho no kona haawi ana aku i ke aloha kunou me ka piha ohohia no keia mau olelo hoolana a ka Emepera i pane mai ai.
“E like me ko’u kamaaina i kou ano a me kou hooko kauoha, ua oi aku ka wiwo ole i loaa ia oe mamua o ka ikaika lapu o na diabolo he umi ke hoohui ia. Aka, e kuu Kapena @@” wahi hou a ka Emepera e hoomau ne ii kana kamailio ana. “E hele ana oe ihea?”
“Malalo au o ke kauoha kiu a Kenela Duroka, a e huli hoi aku ana au no Berelina i keia la.”
Ua noonoo iho la ka emepera no kekahi mau sekona, a pane hou mai la ia Gaberiela,-
“E hoomaka oe no kau huakai i keia ahiahi no Berelina, a e lawe pu ana oe me ka malama i ka maluhi o ka lele hoohanohano o ka emepersa Iosepane i ke aloalii o Perusia.”
“E Hamuku Betia,” wahi a ka Emepera i pane ae a ii ka Hamuku. “E haawi ae oe i ka maluhia o ke kino o ka lede Madimosele malalo o Kapena Lenoa, me ka ukali pu ana o na keia he iwakalua ma ko lakou alahele i keia ahiahi. Aloha ahiahi oe e Kapena Lenoa.”
Huli aku la ka Emepera maluna o kana palapala aina, a puka aku la hoi o Gaberiela iwaho me Hamuku Betia.
O kela mau olelo a ka Emepera e lawe ana oia i ka maluhia o ka lede hoohanohano o ka emeperesa Iosepine i Berelina, oia ka mea e kapalili nei ma ko Gaberiela puuwai, a oia kana i puana ae a ii keia mau olelo iaiai iho me ka malie, -
“Owai? O ka Madimosele hea keia e hoouna ia ana i Berelina? O kela kaikamahaine anei i haawi mai ia’u i ka nanaina o ka hoohie i ko’u kulana o ke koa kiai ma ka ipuka o ka halealii o Diana? Eia ane oia maluna o ke kahua kaua i keia Manawa?