Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVIII, Number 44, 2 Nowemapa 1889 — Ka Haiolelo Keneturia O KA REV. J. K. IOSEPA. O Hana, Maui Hie, ma Ka Luakini o Kawaiahao. Okatoba 30, 1889, no ka 100 MAKAHIKI O Rev. H. BINAMU [ARTICLE]

Ka Haiolelo Keneturia O KA REV. J. K. IOSEPA. O Hana, Maui Hie, ma Ka Luakini o Kawaiahao. Okatoba 30, 1889, no ka 100 MAKAHIKI O Rev. H. BINAMU

E na hoahanau oka Kkalesia o Kawaiahao a me Kaumakauili kah» a Rev H liinamu i ao aku ai i ka olelo a ke Akua, alohaoukou. O ko kakou akoakoa ana i keia la, mamuli no ia o ko kakou hoomanao ana i ka la hanau o ka mea nana i hoomalamalama mua mai i keia lahui. Ua hanau ia oi.i ma Bennigton, ma ka mokuaina o Velemoneta, Amcrika Huipuia, ma ka la 30 0 Okaioha, M.H. 1789, a hiki mai i keia la 30 0 Okato ba, M.H. 1889, oia ka piha ana o ka hookahi haneri makahiki o kona hanau ana mai, na Mr Calvin Jiingham a me Mrs Ruth Post Ua komo eia i ke kula nui o Midd!ebury College, M.H. 1813, a puka mai oia 1 ka M. H. 1816, a ma ia makahiki no, komo hou aku la oia i ke kula kahunapule o Andover a ka M.H. 1819, a ua poni ia oia no ka oihana kahunapule ma Sq>t. 29 oia makahiki no. Ua mare ia oia me Mrs. Lydia I)enton, ma ka la 11 o Okatoba 0 ia makahiki no. E na niakamaka, ua heluhelu oukou i ka moolelo 0 Henry Opukahaia a ma ona la i lohe ai o Rev H Binamu ma, 0 na paemoku o Hawaii nei ke noho nei lakou iloko o ka poeleele 0 ka naa po, aole i ike na kanaka i ke Akua ola, nolaila, ua ku ae o Rev H Binamu, Kakina a me Wini, a nonoi aku ika papa Amerika, o lakou ke holo mai i Hawaii nei e hai i ka olelo ake Akua, auaae ia mai lakou e holo mai. Ua haalele aku lakou ia Bosetona i ka la 23 o Okatoba, iS 19, a kau ma ka moku kialua Theddeus, nialalo o ka hookele ana a kapena Blanchard, a he mea pono e haalele aku kakou i kona moolelo ma keia wahi, oiai lakou e au mai ana i ke kai loa, a e huli ae hoi kakou

e nana i ka moolelo o keia lahui ia wa. Uā heluhelu au i ka buke moolelo H&waii i pai ia ma Kahainaluna, a eia no ia'u ia buke i keia wa, a ua lohe no hoi kakou i ka moolelo o keia lahui, no ka naaupo mai ko kakou mau kupuna mai he nui ka pouli o keia lahui, aole i ike i ke Akua ola ia lesu Kristo ko kakou Haku. Ma ka hoohaiike ana i ka poeleele o ii wa me ko keia wa, aole be like, ua like ka pouli o ia wa me ka ohu kokolo i ka mauna, me ka nee e halii ana i ke kuahiwi. me ke kualau e fibi paa ana i ka moana, ine ka po pouli nui i hele a aaki ka poeleele a nele i ke aiai nle o ka mahina, |>ela no ka poeleele o ka naaupo e uhi paa ana iluna o na paemoku o Hawaii nei, mai ke kanaka e nobo ana iluna o ka ji»epae kapu o Liloa a i ka lopa haanaa loa e noho ana iloko o na hale pupupu e kani ai no ka i'e kuku, r*l* no ka noho ana o ko kakou iloko o ta au, u aohe no he loea i ka wai oopu," a me ke olowalu ana hoi o ka moa i ka wehena kai ao, mamua iho o ka moku ana mai o ka pawa o ke alauli o ke kakahiaka, a oiU mai na kukuna wana oa olinolino o ka la, oela no ka hiki mua aiu mai o ka mea nona keia la a kakou e hooaunao nei, ma ka ta 30 o Maimk'i, iSjo, ma ke one o Kaiakekua l Kailua. Kooa akau, nu Hawaii, ka aina i paa 1 ke mele ia e ko kakou mau alii, penei- • o Kona kai ooua hinano oa malie Hiolo oa wai oao* a ke kehau O kuo la koili i ke kai Ke na'u la kamahi Ke kohi la i ke kokuoa o ka la Pumehaiōi wale U aina Aloha wale ke kio» o Hoolulo. A ma ka ae ana mai o Uholiho e ooho UAoo ma Hawaii nei e ao aku 1 i

:u *ir.iU I ka x kc n-' ii I ua ho.: >h -• u v Kjt:ra nu Kat'.ui, nu Koni . uu. Miwiii, i w u;j h.t uu Kiuai. a O K;'V M Hmi. p.iu hv>i nu Ka*a:j*uj iihi i k* keu e akoakoa nei i keu u NoUi'i. he mei jvno u kikou U nan* i"*,u t i kA n;,->:rl.> o ka lak,".; hjrji i hana at iluko o n* makahikt i kaahvy< aku nei I. Ka uuna o ka V.uinclu-> i hov UhA 11 Ukou, nu liawaii nei lU'ko o ka ttu kahtki a mahoj'c nuu II. K* iuahuahuA mu 4tu o kA ■>..> no o ka Kuanelio i;> ko o njt ttuk.ihi».i i kaahoi>< aku nei, * hiki nui i keu manawa. III. llokoo ka mahuahua nui atu o ka pono o k» KuaneUo, aole e ne'.e ko na nuu enemi a me na mea e htv>pt.* ana i kona malama\anu. IV. N'a {>onutkai i Uu.\ mn u ka kou mai keia l.uanelio nui a Kn->'a\ u lakou i ao mai ai. K nana kakou nu ka manao mua, ka nuna o ka Kuane lio i hoolaha ia e lakou uu Hawau net iloko o ka makahiki 1820 a mahope mai. 1 Ua olelo ae nei au a e olelo hou .uu ana no hoi, he au j>oclcele ko keu 'u hui mamua, mamua iho nae o ko la kou hiki mua ana mai, ua waele e ko Akua i ke alanui e komo ai kana olelo iloko o keia lahui, oia hoi, ua hoohui ia na mokupuni a pau nulalo 0 ke ahi hookahi oia o Kamehameha ka Na[ o liona 0 ka Pakipika, a mamuli o ka ae ana mai 0 Liholiho, oiai, ua make aku o Kamehameha kona makuakane, ua • hoomaka aku lakou e ao ikeialahui • ma ka oi a-pa, a hiki ke heluhelu, ua 1 ao ia aku keia lahui i ka Kuaneho a ka 1 Haku, o ka hoomaka no ia o na 'lii e

huli i ka pono, a huli pu me na makaai nana, mahope mai o ka ainoa, ua ike oukou i ka moolelo o keia lahui i ke kaua maKuamooa make o Kekuaokalani malaila, o ka hoomaka no ia e hiolo na kapu Akua, na kapu o na kahuna na kapu o na 'lii, hiolo na kapu heiau, pau ko laila mau kii laau, ko ae la ka himeni a Rev H Uinamu 1 haku ai, ma ka aoao 467 ma ka buke poepoe:

1 Auhea ka pono mau K pono ai kakou Auhea ka pono e ola ai K imi pu kakou I ke Akua mau K pau na Akua wahahee Na lala 1 hoopau Ko onei mau kii laau Tau pu na kapu o lakou I keia wa maikm' Lohea ke kanawai O ke Akua ola mau. Aole me ka anoano o ka hua makeke, ka hua kulina, a me ka anOPio o ka ipu kana i lawe mai ai. aka, me ka anoano o ka ke Akua olelo, 1 hoouna ia mai e ka mana 0 ka ua 0 ka Uhane Hemolele, i kanu ia iloko o ka naau o na alii, a me na makaainana o keia lahui, aole ma kona mana i huli ai keia lahui, aka, o kela mana o ke Keiki a ke Akua i kaulia ai ma ka puu 0 Kalavali, o kela hookahi wale no ka mana nana i hoohuli i ka mahakea o ka naau o nalii a me na makaainana. Ua ike oukou a o kakou no a pau, i ka haiolelo lubile no ka Haihala a ko ka kou Lunakanawai Kiekie, he nui a he koikoi ka lakou hana i ka unuhi ana i ka ke Akua olelo, he oiaio, he mana hana kai loaa ia lakou, a o ka holo 0 ka hana, aole, aia wale no 1 kela mana au i olelo at nei, ua hooko lakou i ka o!elo a ke Akua, oia hoi "e hele ae oukou e hoohaumana i oa lahuikanaka a pau," a ua nana aku lakou i ka So|omona olelo u o ka mea hoohuli ina uhane, oia ke akamai, a 0 ka mea hoohuli i na lehulehu ma ka pono, e lile auanei lakou rne na hoku ia ao aku la ao aku." Aole i pau loa na hooaiana kii ia wa t aka, ua hoomaka nae e heie lei a h»olo, a hiki mai nae i keia la, ua helelei a hiolo na kapu, a oia ka'u i hoomanao ae ai 1 keia mau wahi Ulani mele: ! Ua heleki hi<vto ka pua oka wainuka Me he makamaka la no ka ua o Htio Ka hele 00 a ktj>a 1 f(unakahi Akabi no la a ke aloha 1 hiki mai ai Hiki mai ana i o kakou nei Hookahi no luahi a ke aloha. O ko kakou hoomanao i keia la ba- : nau oka mea nana i hoomalamalama 1 keu Uhui, aoie lakou i manao nui no 'ko iakou pono wale iho no, aka, no ka 1 ( ā na*ā ma ka <#w Eha,)