Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVIII, Number 41, 12 October 1889 — Page 3
| This text was transcribed by: | Vicki Duffett |
| This work is dedicated to: | my son, Matthew Owen Duffett |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
OKATOBA.
KE KAU ANA O KA MAHINA.
KE KAU ANA O KA MAHINA.
@
@—H@a mua 3.01.6 P.M.
@—Ma@@a piha 2.54.1 P.M.
@—Hapaha hope 2.06.0 P.M.
@—Ma@na hou 3.54.4 A.M.
@—H@pana mua 9.59.0 P.M.
K@ A ME KA NAPOO ANA O KA LA
Puka Napoo
@—Sabati 5.56.1 5.40.1
@—Sabati 5.57.6 5.24.8
@—Sabati 6.00.5 5.29.1
@—Sabati 6.03.8 5.24.1
KELA ME KEIA
Konane ka aliiwahine o ka po i keia @au ahiahi.
@ alawa ae i ko makou mau hoolaha @
Ua ike anei oe i ka ihu peleleu o ka @le ani?
Ua hoololi ia ko A. Smith hihia mai ke kipi a ka ohumu ino.
Owai la ka mea mua loa e ku o ka @ inu kope iluna o Puowaina.
Ma ka Malulani o ka Poalua nei, ua @ hoi mai ke keikialii Kawanakoa.
I ka h@tele Hawaii kahi i hoopaa ia a@ o na kiure ma kela hihia kipi o A @nana.
I ka Poako@ nei i h@kau ae ai ke Kulanakauha@e o Pekini ma ka nuku o Mamala mai Iokohama mai.
Na A. Hakikona i hana iho nei i kii puna no ka Moi, a ua ku maoli no i ka nani kana lawelawe ana.
He keaka o na hana akamai ka i ha awi ia maluna o ka mokukaua Iapana Kongo i ka Poaono i hala.
He 23 loio iloko o ka wa hookahi i ka wa i wehe ia ai ke kau kiure o keia hapaha.
Sepatemaba 25, ma Niihau, ua make ke keiki opio a Geo. Gay, he kamaaina kahiko no ia wahi.
Haule loa hoi ka hui ki@ipopo Iolani i ka hui Uwapo a me na Alabaka, he 20 puni ia 4.
P@ha pono ke keena hookolokolo k@ure i na poe makaikai o na ano a pau i keia ma@ ia.
Mahalo ia mai ke kapena hou o ka mahimahi o na Kona e na eepakeke o kona mau awa no ka waipahe.
Ua hookaulua iki ia ka hoomoe ana o ke alahao o Oahu i keia puie, a hiki mai na kaola ma keia mau moku ae e ka@a nei.
Ua hewa ia makou i kela pule aku nei ma ke poo manao hoike Kula Sabati o Maui Hikina. O Hawaii Hikina ka pololei.
O Keoni Searle, kekahi o na kamaaina o Kau, Hawaii, ua hookohu ia aku oia i Hope Makai Nui no ia apana ma kahi o E. Kamika i waiho mai.
Na ka mokupea Kakela i lawe aku na eke kopaa nona ka waiwai io he $1@8,660 i ka Poanono i hala no Kapalakiko.
Ua hala aku ma ka Malulani no ka Kona, ke keikialiii Auseturia me kona mau ukali, a e hui aku ana lakou me ka Moi i Kailua.
Ule@lele lua hoi ka i@iki ana iho o ka Bana kanaka Manila o ka hui keakalio a Kirini ma ka hotele Hawaii i ke ahiahi Poaha nei.
Ua loaa ae i ka Loio Kuhina i keia pule iho nei, he leta e hai aku ana iaia e malama, he poe kekahi e kipu aku ana iaia. Nana no hoi ke kalohe nana i kakau kela leta.
I ka Poakahi nei, ua ae aku o J. M. Poepoe i kona hewa imua o ka Aha Hoomalu no ka ohumu ino, a i keia Poakahi ae e haawi ia mai ai kona hoopai e ka Aha Kiekie.
I ka anaina Kula Sabati o Kauma kapili na haumana o ke Kula Kamehameha i ke Sabati i hala. He mau hiohiona ko lakou o ka maikai a me ka eleu.
Ua haawi ae ka puali himeni Hawaii he anaina mele ma ka hotele Hawaii i ke ahiahi Poaha nei no ka hanohano o ke keikialii de Bobona, a ua hoomakaleho nui loa ua keikialii la no ka nanahe launa ole mai o ke kikoni ana o na kileo puu o na keiki Hawaii.
Ua hiki ai nei ke Keakalio Al@ a Kirini, a e uniki ana i keia ahiahi.
E ka@ ana ke kaa alahao no na ohua hele keaka i ka wa e pau ai.
He 42 kapuai ke anawaena o ka rina keaka.
Ua kipu iho kekahi haole iaia ma kona wahi noho ma alanui Moiwahine i ka Poakolu nei.
He eiwa haneria oi Iapana i hooona ia aku ma ke kahua o ko lakou hana i na mokupuni.
Ua hoomaha iho nei ka eku ana o ka mokumahu Kaala no ka hoomae mae hou ana a keia pule ae.
Eia mai ko kakou nanea hou ke oili pule@o aku la—ke Kiu Pahaohao o ke kulanakauhale o Parisa.
Ua huli hoi aku no Enelani, o Mr. T. G. Gribble, ka luna nui mua iho nei o ka hui alahao Hawaii.
Na ka Bana Puhi Ohe i hoomaikai aku na ohua holo o ka Malulani i ka la inehinei.
He hookahi hora ka hookaulua ana o ka Malulani iwaho o ka Lae o Kalaau ma ke paku ana o kekahi wahi i po ho ia iho nei o kona ipuhao.
Ua hiki mai nei o Prof. G. Sauvlet, he kanaka akamai a ku @uao no ka piano, violina, a me ke ao ana i ka leo no ka himeni.
He lono telefone ka i loaa mai Waialua mai i ka Poaha nei, ua kipu aku kekahi Pake i kona kokoolua, a mahope ki no iaia iho.
Ua hala aku nei ke Kupakako o ka Mikahala no Kapalakiko, a e huli hoi mai ana me ka punua pee poli o ko ke kanaka oia ana.
Kuaua koikoi ka i haluku iho i na apana o Ewa i ka Poaha nei, aiwa loa aku a ku ka mahiko, oia ka wa e kahe mau ai o ka wai poepoe lelo ulaula iloko o na pakeke.
I ke ahiahi Poaono i hala i hookani hoao ia ai ka bele o ka hale kaawai hou o na Pake ma ke alanui Maunakea, a ua lohe pono ia a puni ke kulanakauhale ma kona kulana kiekie.
He $2,138,210 79 ka waiwai io o na kopaa o keia aupuni i puka aku no na makeke o waho, no ka hapaha makahiki e pau ana i ka la 30 o Septemaba, 1889.
Mamuli o ka ililaumania ana ae nei o ke alanui pii pali o Puowaina, ua haawi ia ae na kohokoho ana, he elima makahiki i koe, e ku aku ana he kulanakauhale nui iluna olaila.
Ma ka mokumahu Iamasiro o ka Poaono i hala, ua kau pu aku ke Kanikela Iapana no ka huli hoi e hoomaha no kekahi mau la ma ka aina makuahine a hoi hou mai.
Ma Pahala, Kau, ua haalele ma@ keia ola ana o S Kuhana, he opio ho@ nona na makahiki he 20 a oi. He huikau a lolo kona mai no na mahina loihi i hala ae nei. Aloha wale.
Loaa pono aku kekahi mau manu wawae elua i ke mea nona ka waiwai wahine mare ma Kapaa, Kauai, a hou me ka pahi e ka punalua no ka hoohaunaele kihapai.
Ua haawi makana ae ka Lunakanawai Kiekie Hon. A. F. Judd i ka Ekalesia o Kaumakapili, he mau lako dala no ka papa ahaaina a ka Haku, he a pika, 4 pa, 8 kiaha, a me ke pawai no ka bakekiko ana. He makana nui ohaoha keia.
Ua hooholo iho nei na lala ka Ekalesia o Kaumakapili, aole e ae ia na halawai makaainana o na ano a pau e halawai maloko o ko lakou luakina, mawaho ae o na hana mau pili i ka hoomana.
Piha pono ka uwapo i ka haiamu o na elemakule a me na olowahine e ake a ike i na holoholona ao-holo-lohe-ike o ka hui keakalio o Ki@i. Ua kuhihewa kekahi olomana i ka elepahi he kuahiwi.
He luana ohana ma ka luakini o Kawaiahao, i ke ahiahi Poaha i hala mawaena o na opio o ia Elalesia, a ua piha ohohia na hoaloha i hiki ae, a ua malama pu he paina mama o ka haukilima a me ka waiona a hiki i ka wa i pau ai o na hana.
Ua holo aku kekahi poe no ke k@ manu i Molokai i ka Poakahi nei, a i ko lakou lele ana aku iuka o ka aina, lohe iho la na manu no ka lakou hana i hiki aku ai, nolaila, ua lele aku la na manu a pau loa no ka mokupuni o Maui.
Ua paikau ae na hoa o ka poalikoa Raifela ma ke kahua o Makiki malalo o ka malamalama o ka mahina, a o na koa o na mokukaua Amerika i manao ia e komo pu ana iloko o ka hookahakaha, aole i lele mai ma ke kauoha a Adimarala Kimae.
Ua hiki mai nei ke keikialii a me ke kaikamahinea@ii Henri de Bourbon a me na ukalii ma ka mokumahu Ku ianakauhale o Pekini i ka auwina la Poakolu a na ke kaa o ka Moiwahine i lawe ae no ka hotele Hawaii @ Na ke Ka@ela Auk@kulia Glade lako@ i hook@ @.
Ua haawi ae ka hui kinipopo Hawaii ma kahi noho o ko lakou kapena H. Ka@a ma Iwilei, i ke aluani Poaono i hala, a malaila ae na hoa o kekahi mau nui e ae a me na hoaloha kahi i akoakoa ai, a ua nuu ino r@ka mo@pona a me ke k@hinia o na mea ai i pahola ia mai a me ka huihui o ka waihau @ hiki i ka lawa ana.
Ua makemake ia kekahi lohe oiaio ma ka panaau moolelo o kekahi poe Hawaii e hai mai a palapala mai p@ha i keia keena, i ke ano o na waa peleleu o Kamehameha, ka loa, ka laula, ke kiekie, a me kona ano maoli, i mea hoohalike me na mea e hoomakaukau ia nei no ke pai i ka buke alamaka o keia makahiki O ka mea e@kulike ana me na wehewehe i hoomakaukau mua ia, e haawi wale ia hookahi buke alamanaka no keia makahiki 1890 ae.
Ke Kau Kiure o ka Aha
Hookolokolo Kiekie.
Poakahi, Okatoba 7, 1889.
I ka Poakahi nei, ua wehe ia ke kau kiure o Okatoba malalo o ka noho kahu ana mai o ka Lunakanawai Kiekie A. F. Judd, a ua piha ae ka rumi hookolokolo nui i na poe makaikai o na ano a pau, na hoa o ka papa loio, a me na poe lawehala i waiho ia ko lakou mau hihia no keia kau kiure o ka hookolokolo.
Na ka Loio Kuhina i waiho mai na palapala hoopii i na poe hoala @aunaele o ka la 30 o Iulai, no lakou na inoa malalo iho :
No ke kipi—A Lumana a me R W Wilikoki.
No ka ohumu kipi—A Smith, J M Poepoe, ua ae aku i ko laua hewa. S E Kaiue, T P Spencer, Kanoa, Kauhikoa, Kukaulalii, A K Palekaluhi, Walu, ua hoole lakou aole i hewa.
No ka hoohaunaele—Gaberiela, ua ae mai i kona hewa. Nakai, Wahine@ua, Loheole. Geo Makuela, S Leleo, ua hoole aole i hewa.
I ka auwina la, ua hoomaka ia ka noho o ke kiure haole no ka hihia kipi o A. Lumana, a eia iho ka inoa o na kiure :
C A Peacock, H M Whitney, Jr., E M Marshall, Hamilton Johnson, M N Saunders, L C Ables, T Lindsay, A M Mellis, C Bolte, A Ehlers, Thos M Starkey, M McInerny.
Poalua, Okatoba 8.
Ua waiho mai la ka Loio Kuhina imua o ka Aha i ka hihia, me ka heluhelu pu ana mai i ke kanawai o ke kipi me ka hoopai.
O ka hoike mua ma ka aoao o ke aupuni i kukula ia, oia no o Robert N. Boyd, a penei kana man olelo
"He kanaka Hawaii au, a ua hanau ia ma Hawaii nei. Ua hoouna ia i Italia e ke aupuni Hawaii, a ua ao i ke kula moana no elima makahiki.
"Ua ike au ia Wilikoki i Italia, a e ao ana oia ma ke kula o ka pualikaua aina, a ua huli hoi mai oia i Hawaii nei mamua ou.
"Ua kamaaina au i ka mea i hoopii ia, o ka inoa o Lumana. Ma ka halawai mua o keia hui malu i launa mua ai au me ia ma Iwilei. Na Wilikoki no au i kono mai e heie aku i ua halawai la me ka maopopo ole o ke ano o ka hana i kukulu ia.
"Ua kono hou mai o Wilikoki iau e hele hou i ka halawai ma Iwilei, a ua hiki aku au ilaila a ike ia Lumana me 6 poe haole e ae.
"Ua heluhelu mai o Wilikoki he kumukanawai no ka hui e hoihoi hou mai i na pono o na kanaka Hawaii a me ka Moi, a e hoopau aku i ka Aha Kuhina e ku nei.
"Ua lawe makou i na hoohiki, a ua hai ia ma ke kumukanawai, o ka mea e hoike ana i ka manao o keia huimalu, e make no ia ma ka lima o na hoe e ae o ka hui.
"Aohe hana e ae mahope iho o ia wa, koe wale iho no ke koho ia ana o Wilikoki i Peresidena, a me Lumana i Hope Peresidena.
"Ua malama hou ia kekahi halawai iluna o Puowai@a i ka auwina @a Sabati, a ua noonoo ia kahi e hiki ai ke loaa ke dala no ka hoohana aku e loaa mai ai o na lako kaua.
"He mau ahiahi mahope mai, ua hui hou na lala ma kahi noho o Liliuokalani ma Kapalama. Ua puka hou mai ka manao pehea la e hiki ai ke loaa ke dala no ka hoohana aku a ua hoopanee ia.
"Ua haiawai hou he mau ia mahope mai ma ia wahi hookahi no, a ua hai mai o Wilikoki, ua hiki ke loaa ke dala aole nae i hoike mai i kahi i loaa ai i na hoa.
"Ua halawai hou ma ia wahi hookahi no. a ua komo mai kekahi poe Hawaii i ka halawai, oia o Keki, Poepoe, Makamu, Spencer, Crowningberg, Malu@ani. Kaiue. ma kekahi halawai ae i hiki mai ai o Testa me Cum@i@s, me Ho Fon. ka @unahoop@noponp o ka nupepa Pake. Ua hai mai o Wilikoki i kona ma@ao no ka hooko aku i kela po, a ua hiki no ke loaa ka lanakiia me me ia heluna uuku
"Penei ke ano o ka hoonohonoho ana : E iho aku no ka pa alii a noi aku i ka Moi i kumukanawai hou, a e lilo o Wilikoki i poo aupuni nui, e kukala ia ke kanawai koa, a e kipaku aku i ka Aha Kuhina, a e koho ia i Aha Kuhina hou, a mahope iho o ka pau ana o keia mau mea, alaila, hoihoi aku i ka mana o ke aupuni e like me mamua i ka Moi.
KELA KAUA O HETAI
O kela kaua i ala mai nei ma Hetai no hookahi makahiki, ua pau loa mai nei a maluhia ka aina, a ua komo aku o Kenela Hipoleta iloko o ke kulanakauhale o Pota au Prince me kona mau koa a noho lanakila iho la.
O ke kumu i ala mai ai o keia kaua oia no na manao lili o ka aoao akau me ka hema ma ke koho balota no ka no ho Peresidena. O ka make ana o ka moho o ka aoao akua Kenela Telemekue ma ka la haunaele koho, oia ke kumu i ala mai ai o na manao inaina o ka akua, a hoouka ia na kaua a hiki i ka wa i haalele aku ai o Peresidena Legitime ia Hetai a holo aku no Nu Ioka.
KA MOI KALAKAUA E LIKE ME
KONA ANO IHO.
Ma ka hoike a ka nupepa St. Louis Post-Despatch o Amerika, ua hai ae o@a i ka oiaio ole o ka lono i ka wa o ka Moi i ulono ia ae ai e holo ana i kela hoikeike i malama ia mai nei ma Parisa, a eia kana mau mea i hai ae ai i kona ano i ka wa o ka Moi i hiki aku ai i Amerika ma kana huakai makaikai kaapuni honua :
"Ua komo mai ka Moi Kalakaua mai kekahi mai o na rumi, a he lole lilina keokeo kona me ke kamaa haahaa. Aohe ona mau kahiko hoohanohano ma kona kino, koe wale iho no he komo gula nui me ka onohi daimana. Mahope iho o ko makou hoolauna ia ana, ua kono mai la oia ia makou maluna o na noho a hoohala i ka manawa ma ke kamailio ana. "Mahope iho o ka hala ana o ka ekolu-hapaha hora, ua haawi aku la makou i ke aloha lulu lima no ka hoi ana, a ua pane mai ka Moi me ka helu ana mai i kekahi mau inoa o na keonimana i kamaaina me ia, e haawi aku makou i na hoomanao ana ia lakou mai iaia mai. Ua haawi pu mai oia i ka hoomanao ana i kekahi lede ana i launa mua ai ma ia kulanakauhale.
"He kanalima a oi iki ona mau makahiki, a ua loaa iaia ka hoonaauao kupono ia ana, a ua hiki ke kamailio i ka olelo Beritania me ka hololea.
"O ka moolelo i pahula ae no ka hiki ole iaia ke holo i ka hoikeike o Parisa no ke dala ole, a pela aku, he mau lono oiaio ole kela e hiki ai ke manaoio ole ia. He nui na kanaka o ka aina e hoolako koke aku ai me ia hemahema ina he makemake kona e holo mai no kela hoikeike. Eia ke loaa nei iaia he iwakalua tausani dala uku makahiki, me ewalu tausani dala no ka hoolako ana i na lako mea ai o kona halealii, o na aina lei alii, ke loaa nei iaia na dala mai ke kanakolu a ke kanaha tausani o ka makahiki. Malalo o na kanawai o ka aina, aole loa e hiki ke hoopii ia ka Moi imua o kekahi aha hookolokolo. Nolaila, aohe oiaio iki o kela mau olelo i ulono ia ae no ka hiki o@e i ka Moi o Hawaii ke kaahele malalo o kona mau lilo ponoi."
KAAU MAKE.
Ua lawe ia ae kekahi mau lono hoolele hauli i ke ahiahi Poaha nei, ua hanai ia kekahi mau haumana o ke kula kaikamahine Virigine o Roma i ka laau make. O ka oiaio, penei no ia : Ua hoouna aku ka makua o kekahi kaikamahine iloko o ke kula he meaono haukilima, ua haawi aku oia i kekahi hapa i kona mau hoakulu, a hoomaka iho la lakou e ai i ka meaono.
O ka haawina i ike ia maluna o lakou mahope iho, ua loaa ia i ka mai umu a me ke nah@ me he hoailona la o kekahi mea a lakou i ai ai, oia ka wa i hoouna koke ia ai o kekahi mau k@uka, a ua hoomaopopo ia ke kumu o ka pilikia ana o kela poe kaikamahine no ka meaono. Ua make hookahi kaikamahine, a he ekolu hoi e waiho nei ma kahi moe.
KA KAKOU MOOLELO HOU
Ka pahola ia aku nei imua o na makamaka o ke "Kilohana," he moolelo hou, i wae maiau ia mailoko mai o n@ moole o iehulehu. He moolelo keia i piha me na haawina o ka eehia, ka weliweli a me ka piha na hoi i ke a@oha a oiai i kona hoomaka ana e maalo aku i ke akea, ua manao makou e waiho mua aku i kekahi mau hoakaka e pili ana i kona wahi a me ke kahua i hookumu ia ai, a me kekahi mau mea e ae e piii ana, a penei no ia
Mai ka makahiki 1850 mai@ ua @h@ la iho la ka ma@hia a me na p@maika maluna o Farani, a hiki i ka makahiki 1870, malalo o ka nohoalii a me na hookele ana a ka Emepera Lui Napoliona III. He mau hiohiona a he ma@ haawina kamahao keia i ike ole ia i@ ko o ka nohona o ia aupuni mai kona hookumu mua ia ana mai. Iloko o ia mau makahiki, ua pii ka ikaika o Farani, ua pakela kona waiwai, a nona hoi na kulanakauhale nani o ke ao nei, a ua kapa ia kona Kapitala, oia o Parisa—o ka ui o Europa. Iloko o ia kulanakauhale na nani a me na kilohana i loaa ole i na kulanakauhale e ae: a iloko hoi o kona mau poai e kipa aku ai ka poe hanohano a kiekie o na aina a pau, no ke kilohi ana i kona ui a me kona nani
Ua kaulana ka lahui Farani no ko lakou kulana pihoihoi wale, ka hikiwawe o ke ahi lalapa wela inaina o ko lakou mau puuwai, a he oi loa aku ko lakou lili no lakou iho. Mamuli o keia mau kumu, ua noho mau ia lahui iloko o na uluaoa hookeke mawaena o lakou iho, a ua lehulehu na manawa i lilo ai kekahi mau kumuhana pili Aupuni i mea e hookahe ia ai ke koko. Aka, aia nae iloko o kela mau makahiki he iwakalua a Napoliona III., i noho Emepera ai—mai ka M. H. 1850 a i ka M. H. 1870, ua loli ano e ae la ke kulana o ka nohona o ka lahui, a ua kilohana ka lana malie o ka lokahi a me ka maluhia maluna o ka aina.
I ka la Sabati, Iune 26, 1870, ua haalele aku la ka Moiwahine Isabela o Sepania i na nohoalii, me ka waiho ana aku ia kulana i kana keiki hiapo, oia o Alfonso. Ma ka Poalua, July 6, o ia makahiki no, ua hoike ae la o Perusia i kona manao e hoonoho aku i ke keikialii Leopolo o Hohenezolo ma ke kulana Moi no Sepania, e kue ana hoi i ko Alfonso kuleana. Na keia mea i ho-a ke ahi o na puuwai Farani, no ka mea, he alii Perusia o Leopolo, a ke lilo oia i Moi no Sepania, alaila, e ulu mai ana he mau kumu hookupilikii i ko Farani kulana. Ua kue aku o Farani i keia hana a Perusia, a me ka laua mau kukakuka ana, ua lilo iho la i mea nui a ua like ole hoi na manao, a o ka hopena, oia no ka hoopuka ia ana ma ko Farani aoao, ma ka la 15 o July, 1870, he kuahaua kaua ia Perusia.
I@oko o ia manawa koke, ua ku ae la na puali kaua o Perusia, i olelo ia, o ka pualikoa nui hookahi ia i ike ia i akoakoa iloko o ka manawa pokole—he ehiku haneri tausani a oi kan@ka. me ka lako pono i na mea a pau no ka hookahuli ana i ke kulana o ke Aupuni o Farani; me kekahi puali okoa i aneane like ka heluna me ko keia, ua hoonoho ia mahope i puali panai. A he mau la wale no mahope mai, ua hiki aku la ka heluna o na koa i ka 1,200,000; he heluna hoi i oi pakela loa aku i ko Farani.
Ma ka Poalima, July 22, he hookahi wale no pule mahope iho o ke kuahaua kaua, ua hehi aku la na tausani koa o Perusia iluna o ka lepo o Farani; a ma ka la Sabati, July 31, ke kani ana o na pu a o ka hoomaka mua ana hoi o ke kaua mawaena o na Perusia me na Farani, ma kahi i kapaia o Sana Avolada. Mai ia manawa mai, ua ukali mau ka lanakila ia Perusia: ua lawe pio ia na kulanakauhale nui a kaulana o Farani mawaho ae o Parisa, a ua nui ka poino, ka weliweli a me ka mainoino o na kupa Farani, mai na kane, wahine a na keiki.
Ma ka la 10 Sepatemaba, he ekolu mahina mahope iho o ke kuahaua kaua, ua haawi pio aku la ka Emepera Napoliona III., iaia iho a me kona pualikoa i ka Moi Uilama o Perusa, ma Sedana, kekahi o na kulanakauhale nani a kaulana o Farani. Mahope o keia, ua lalapa ae la ke ahi o na puu wai o na kanaka Farani e noho ana maloko o Parisa, a ua hoohiolo koke lakou i ke kulana aupuni malalo o ka Emepera—a ia manawa, i hoomaka ai ka nohoalii ana o ka we@, ka manaonao, ka hookahe koko a me ka luku menemene ole. A i hooi loa ia aku hoi e na ukana o na pukuniahi a na Perusia e hoolei makawalu mai ana i na poka pahu mai na kiekiena a i uni mawaho mai o Parisa. Ia manawa i hooliio ia ai ka nani a me ka ui o Europa i heana no na ino a me na manaonao a pau. E lohe ia ana na leo uwe o na wahine a me na keiki, a ma na wahi a pau a ka maka e alawa ae ai, e ike ia aku ana na hiohiona o ka hookahe koko iloko o ka manaonao nui.
I ka lohe ia ana o ka haawi pio o Napoliona ma Parisa, ua ala koke ae la he mau hui poai like ole, e ake ana ke@a a me keia, e kukulu ae i ka lakou ano aupuni i makemake ai, a e kaa hooma@alo o ka mana o ko lakou mau @iho. Ua ala mai ia ka poai o na @on@ poai O@ean@a. ka poai Im@ aa. @ poai Repubalika a me ka poai Ko@una, e ake ana keia a me keia poai. e i@o ke aupuni malalo o k@ lakou mana. a ua ulu ae la na kuee kuloko mawaena o lakou, a ua holoowai ke koko ma na alanui o Parisa Ua hoomaka ka haunaele a ua hooma ka ke puhi ia o na ha@ealu nani a me na hae aupuni ihuhi i ke ah@.
Aia iloko o keia manawa, ua hana ia kekahi mau hana weli i ike ole ia mamua ae iloko o ka moolelo o na aupuni o ka honua nei. O ka poe e noho mana ana, ua kau aku lakou i na po@no maluna o ka poe a lakou i enemi mua ai, a ua pakaha a lima nui ia hoi ke kapu i makeleho ia mamua aku. A iloko o ia mau la o ka weli iloko o ke kulanakauhale o Parisa. o@a ka manawa i hoea ae ai na kumu i hookahua ia ai ka kakou moolelo hou, a e like me ka eehia a me ka weliweli o ia mau la. pela no auanei e ike ia ai ka eehia a me ka weliweli o ka moolelo hou e hoea aku nei i keia la.
KULA HANALIMA HOU
Ma na lono i loaa mai Kauai mai, ke hoolala ia la ke kukula ana i kekahi kulu hana ao lima a me ka hoo@aauao ana i na keikikane a me na kaikamahine Hawaii, a ua kuai aku ka papa kahu waiwai i kekahi kahua aina ma Lihue, no ke kukula ana i na halekula.
O keia mau hoala ohohia ana a ke kakou mau makamaka haole, he mau haawina no ia o ke ake huki i na opio Hawaii e hiipoi ia ka malamalama o ko kakou naauao ma ka hoomahele ana i ka haumana ma ia lala o ko ke kanaka noho oluolu ana a me ka imi pomaikai. Ke haawi aku nei makou i ka hoomaikai i na lala o ka papa kahu wawai no lakou keia mau inoa:
Dr J K Smith, Miss Smith, Hon G N Wilcox, A S Wilcox, a me Wm H Rice.
KE KAUKA KOA.
O Thos. Cowing, kekahi o na koa i haulehia ai ma kela kaua huliamahi o Amerika, oiai oia e waiho eha ana ma ke kahua kaua ua kokoke e make, ua maalo mai ke kauka a ike i kona waiho eha, ua haawi koke aku la oia i kekahi laau make. "He mau la mahope iho, halawai hou iho la laua, a ninau aku la ke koa i ke kauka,—heaha ia kana laau muemue i haawi ai ma ke kahua kaua.
Nana pono aku la ke kauka a hoomanao i ka haawi ana i ka laau make i kekahi. oia kana i pane mai ai—
"O oe anei kahi koa e noke ana i ke kuwo, me kou manao ua hiki mai ka hopena o ke ao nei?"
"O kou hopena no kou e uwe ana i kela manawa."
O! Ua haawi au i kela laau make ia oe, e lawa ai ka make ana o na kanaka he iwakalua, a pehea la oe i pakele a@ kou ola?"
HE UKU NO KA HOOPAKELE.
Wahi a kekahi kanaka Irelani i ka wa ana i lele ai iloko o ka wai e hoopakele i kekahi kanaka waiwai oiai oia e hoomaka aku ana e piholo, ua au aku oia a loaa, hoihoi a hiki i kula, kokua i ka wehe ana i na kamaa buti o ua kanaka la, a mahope iho, haawi mai la hoi oia i ka uku makana i ke kanaka nana oia i hoopakele—he hapawalu ka uku.
Kunana iho la ua kanaka Irelani nei i ka uku a ke kanaka waiwai i haawi aku ai no kana hoopakele ana i kona ola mai piholo iloko o ka muliwai, lalau a pane iho la me keia mau olelo: "B@ Jepas! Oi loa keia uku, mamua o ka hana au i hooko iho nei"
HOOLAHA A KA LUNAHOO
PONOPONO WAWAI.
Ke hoolahaia ka nei ma keia. o na p@ pau he mau koina ka lak@o i ka waiwai o CHARLES H. NICOLL, o Honolulu, i make, e waiho ma i ka mea nona ka inoa malalo iho, il@k@ o na mahina eo@o mai ka la ak@ e puka ai o keia hoolaha. a i oe e hoole mau loa ia.
J. J.KEOKEK.
Lunahooponopono Waiwai o Charles H Nicoll i make.
Honolulu, Sept. 13, 1889 2252-4t.
No ke Kuai.
E kuai ia aku i na poe e makemake ana he hale a me ka pahale ma Iwilei, Honolulu. O ka nui o ka hale, he 3 rumi nui me a rumi liilii, rumi nui o wae@a a me luna.
He nale kuke me auau, hale lio me kaa a oa hoopuni ia ka pa me na kumulaau o na hoa-ai
Kuai ia aku o W. C Akana mai a Poo k, ma kekahi palapala i kakau ia i Feb 27, 1882, a i kope ia ma ka buke 73. aoao 166-7, a mai a Akana i kuai ia aku ia J M. Monsarrat, ma ka la 9 o Aperila, 1889. O ka palapala i kope ia, aia ma ka buke 112, aoao 420.
Koho. $1900.
E ninau ia
J M MONSARRAT.
(Maunakea.)
Alanui Kalepa
2247tf
Kakela a me Kuke
HALEKUAI NUI O NA WAIWAI
E l@a na puhiolo, koi hol@,
hamale, koi nui a me liilii, kila,
wili puaa, rula, apuapu, kui o na ano
@ia ka@a kaa, hao hoopaa puka
pohaku hoana, kepa, lei ilio, kauia
hao ilio, pahi, upa, pahi, umiumi,
kalapu, kope hulu, pulupulu, oepa ka
lakala, lina hao, ami, keehi, a me
—KAULA OPU.—
Palau o na ano a pau,
Oo, ho, kopala, pe, kipikua
hao kope, au ho a pe
a aku, kua bipi, lei bipi,
kaula hao bipi, uwea
pa, uwea keleawe, hao pil@
piula, kaa palala, ipuhao, ipu @
PA PALAI, MAKAU MEKE AHO
Ili wai, papa holoi, kopa ala, kaula
@uaina, huakai, ehi wawae,
hulu pena, a pela aku.
Pena wali, kini nui a me liilii o na
ano a pau, me ka pepa kuhi
kuhi, pena keokeo, aila
pena, aila hoomaloo,
vaniki kaa, a me
vaniki moe,
PENA HOOMALOO
—a me aniani hale—
AILA MAHU, AILA MIKINI, AILA HAMO
AILA KAA, INIKA KAMAA.
PAUDA. KUKAEPELE. KIANA
PAUDA, UIKI IPUKUKUI O NA
ANO HE NUI A LEHULEHU.
Lole Makepono
—E aa na—
AHINAHINA. KALAKOA. KEO
KEO. LEPONALO HULUMANU.
UWE-WAHINE, KUI HUMUHU
MU A ME KA LOPI.
NA MEA PIULA
Mikini Humuhumu
M@kini a WHEELER a me WILSON
MIKINI A WILOX ME GIBBS
NA MIKINI A
—REMINGTON.—
He nui loa na mea hao me na ukana
ae o na ano a pau, aole hiki ke hai pau
ia aku, hewa i ka wai na maka ke ike
Ke Kuike e loaa no ia ma kaki o
Kakela & Kuke
Laau Lapaau Kaulana Loa
A DR. JAYNE,
LAAU HOOMAEMAE KOKO
LAAU HOOPAU NAIO, LAAO
KUNU, PENIKILA HUAALE
PAAKAI, LAAU HOOPAA HI.
N@ @a L@ Hamo a Pela ku.
KAKELA & KUKE