Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVIII, Number 33, 17 August 1889 — HE KAAO NO HAPAIKALA- Hapaikamahina KA HUA OHIA NANI I LOAA MA KA Piko Mauna o Farani Ka Ui nana i Kakele ke Aupuni o ka Lihilihi o na Manu. I Kokua ia e HULUPAINA kona Pokii. [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

HE KAAO NO HAPAIKALAHapaikamahina

KA HUA OHIA NANI I LOAA MA KA Piko Mauna o Farani

Ka Ui nana i Kakele ke Aupuni o ka Lihilihi o na Manu.

I Kokua ia e HULUPAINA kona Pokii.

Unuhi ia t Moss Mau Ia wa lalau iho la oia i kana buke a wehe ae la ina kui he 12 e hoopaa ana i kona iio, a iioko o ia wa i oli mai ai kona lio, a hoomaka ae ia oia e kau iluna, a olelo iho la oia penei: Ia oe e Kapuai Keleawe, aole e pau ke o ana o kou mau kapuai a haule kaua i ka puka o ka lua powa o Vabine. I ka pau ana no o keia mau olelo a ke koa opio, ia wa no oia i pukui mai ai i ne kaulawaha 0 kona iio, a i kona hoalu ana aku, ku ana laua ma ka puka o ka iua powa o ke keikialii Vabine, ana i nohoalii ai nia na kuahiwi o Ko ma iioko o na makahiki he 30. Iloko o ia wa i kikeke aku ai ke koa opio ma ka puka, a ia wa no hoi i ninau inai ai kekahi powa maloko mai o ke panipuka, i ka i ana mai: Owai mawaho ? o*au no, ka hua ohia hemolele o na kakai mauna o Farani, wahi ake koa opio. Heaha kou makemake e komo iloko nei ? wahi a ke kiai. Aole ia oe īa wahi o ka ninau mai i ko'u mikemake; e wehe koke mai oe i ka puka ano. Ajle au e ae e wehe i ka puka ! wahi a kahi koa kiai i pane mai ai me ka ieo kalakala. I ka lohe ana o ke koa opio i na olelo a kiai puka, ua laiau iho la oia i kana pahikaua iloko o kona wa-hi, a hoomaka aku ia oia e hih i ke panipuka.

Iloko no o ia wa i naha ae ai ke panipuka iioko o na apam elua, a hina aku U kekahi apana maluna o kahi koa kUi a make loa iho ia oia lioko o keu wa, ua ike mai la ke keikialii Vabine o kona enemi keia, ka mea naoa i hoohoka iaia ma ka huUhuia, oia hoi ka po i mare ai ke keikialii o 11111 me ke kaikamahine aiii o Roma. ana hoi i lawe aihue ai.

la wa 1 kauoha ae ai ua keikiaiii Vabine nei i kona mau uusani powa e leie kaua mai maluna o ke koa opio, a U wa i hooke mai ai ua poe powa U i ka oielo a ko lakou haku. | Aka, onamua ae nae o ka leie kaua aoa mai o na powa maluna o ka kakou koa opio, ua hopu iho U oU i kana mau īhe 4 e kau ana mamua o kona noho, a paa ae U be elua ibe ma kona iima akau a he elua no aoi ma kona lima hema. I ka hui ana o ke koa opio me na powa, ua pahu aku U oia 1 na ihe elua t paa ana ma kona lima akau ma ka eheu akau o na powa e luko aoa me ka weliweii nui, a peU no hoi me na ihe e paa ana ma kona hma, ua pahu aku U ou ma ka eheu hema o na powa e luku ana me ka weliweU nui. a ke keikialii Vabioe hoi i ike ole ai mapua. I ka oili ana o keU mau ihe eha mai kooa mau lima akn, ua UUu ibo U o»a

' i kana pahikaua a huki ae la mai>-.'ko ae o ka wa-ht a hoomaka aku ia >. :a e kakele i kona lio imua o na V l *», e hahau ana ma ka akau a rae ka hema 0 kona lio. 0 ka ioihi o keia hoouka kaua ana mawaena 0 na powa a me ka koa opio, he 7 hora, a ua pau loa iho la na powa 1 ka make. Iloko o keia wa i huli ai ke aiii o na p«Dwa a nana ae la ma o a maanei, aole oia i ike i kekahi o kona mau koa, a ia wa oia i holo aku ai a komo i'.oko o na heana 0 ka poe make e waiho ana, a pee iho la oia, me kona manao e nalo oia mai na maka aku o ke koa opio. Ua pau loa na powa i ka make, aoie hookahi o lakou i pakele aku mai na iima aku o ke koa opio. Iloko o keia wa, ua hopu iho la oia i kana pahu daimana iloko o kona poii a huki ae la oia, a iloko o ia wa oia i hahau iho ai i kana pahikaua maluna o kana pahu daimana, a pane iho la: la oe e kuu pahu daimana, ke kauoha aku nei au ia oe e kii aku oe i kuu hoa'loha, ke keikiaiii 0 Inia a hookuu mai 1 ka pau ana no 0 keia mau olelo a ke koa opio, ia wa i wawalo ae ai keka* hi leo mailoko ae o ka pahu daimana, i ka i ana ae: E kaii oe no hookahi minute a e ike no oe i kou hoa'ioha. Aole i liuliu ma la hope iho, ike aku la ke koa opio i xe keikialii 0 Inia e hele pu mai aua me kekahi keiki. Ua hele mai la iaua a hui me koa opio, a haawi mai la i ko laua aioha, a pela no hoi ke koa opio i haawi aku ai i kona aloha ia laua. Ua ninau koke mai la no ke keikiaiii i 0 Inia, auhea ke keikialii Vabine, kn j mea nana i hoopaa ia maua iloko o ke 1 la lua ? Pane aku la ke koa opio i ka ninau ake keikialii o Inia, 1 ka i ana aku, aole au i īke iaia, ua maKe paha oia aoie paha. Ia wa i ninau iho ai ke koa onio i kana pahu daimana: Eia no anei ke ola nei ke keikialii powa Vabine i keia hora ? Ia manawa i poha ae ai kekahi !eo mailoko ae o ka pahu daimana, i ka i ana ae: Aole oia i make, ua pee oia iioko o na kino make o na powa i iuku ia iho nei e oe. % Ua ninau hou iho la ke koa epio i kana pahu daimana, aia mahea kona wahi i pee ai ? Aia ma ka aoao hikina o kela hale nui a oukou e ike la, ke kowa mai ke ke kihi hikina aku a hiki i kahi 1 pee ai o Vabine malalo o konn mau kanaka i make he 20 kapuai, a ina oukou e hele ana e huli malaila, e loaa ana no ia oukou. I ka lohe ana o ke koa opio i na olelo a kana kauwa hoopono, ua huli ae U oia a pane aku ia i kana mau ai- , 1 kane : E hahai mai olua ia'u, e hefe kakou e huli i ke keikialii powa, ka mea nana 1 hoopaa ia olua iloko o ka iua. I ka lohe ana o kana mau aikane, 11» hele like aku ia lakou a hiki ma kahi i kuhikuhi ia mai ai e ka pahu daimana, a huli iho la lakou malaila. I ka hala ana o ka hapaha hora o ka Ukou noke ana ika huli, ua ioaa iho ia ke keikialii powa e moe ana iwaena o na heana o kona poe koa make, a lalau iho U ke keikialii o Inia makona Uuoho a huki ae U a pane iho la :

Ahaha ' kuhi paha oe i k j holo ana e pee e pakele oe, e make oe e pono ai maluna o ka ainana li kanaka o Roma nei, a 1 ole, ma ko'u aupuni n>a no kau mau hewa 1 hana ai, oia kou aihue ana i ka'u wahine a me kou hoopaa ana U maua iloko o kela lua, au i oleio kaena iho ai, maiaiU maua e noho ai a hiki i ka popo|io ana o oa iwi o maua, aka, iloko o keU manawa, he pio oe na makuu. Huli ae ia ke keikUlii o lnU a pane mai U ijke koa opto, pehea e paa ai ke oio a kakou ? Pane aku U ke koa opio, ua makau I kau au i oa mea a pau e paa ai ka ka- I kou pio in» ua makemake oe 00 U niea e kuu aikaoe. * 1 lloko o U wa i huki ae ai ke koa I opio i kaoa pahu daimaoa iwaho a I waiho ana ilalo o ka lepo, 1 hili iho U ; ou i kaoa pahikaua maiuna o ka pa- i hu (Uimaoa, a paoe ibo U : 1

> Ia oe oe e kua e. ke . r kauoha ak*j nei au 11 ee, e ho, j .11 oe : i na hma 1 Vab:ne tka hao no kanai 1 \ hewa 1 hana ai f a e Ijwc «k'.i uu 'ie* *a |halepaahao o a nuUi-a u:a e t ' paa ai a hiki i kena wi e hookoUkolo iia ai unua 0 na a me k» i ohana aln o Kom.v Hoko o keia wa i boi-ko aku ai ka pahu daimana i ka uleu> kauoiu a kc»na , haku opio, a ia wa n.i hoi t nalowale honua aku ai ke keikia'ii «>owa \ abine t mai ko lakou alo akū. oiai, ua hao aku tla ka mana oka p; s hu U*i'nana e lawe, ( ana i ke keikialu Vabine no ka hale-1 paahao o Roma. ! He mea haohao i na keikialii elua e 1 ku pu ana me ke koa opio no ka nalowale honua ana o Vabine r a no ia mea ua ninau aku la laua i ke koa opio i ka I ana aku • 1 Auhea iho nei hoi ka kakou pio, ua 1 mahuka aku nei pah.i ? Pane aku la ke koa op:o. aole oia i . mahuka, aka, ua Uwe īa aku nei oia e kuu kauwa hooioho e hoopaa iloko o ka halepaahao. I ka lohe ana o ua mau keikulii nei; 1 na olelo a ke koa epio, aule laua i I manaoio, aka ua manao no iauahej hoopunipuni wale no ia mau olelo a ke koa opio. lioko oia wa i ninau niai ai ke kei- • ki?lii o lnia ike koa opio, i ka pane ana mai; Aia la ihea kuu wuhine kahi i noho ai ? I ka lohe ana o ke koa opio i keia ninau a kona hoa'loha, ia wa oia i kahea iho ai i kekahi o kana mau k&uwa hoolehe, i ka i ana iho ; Ia oe e Bjiionabibjla, ka ilio kupua 0 na kuahiwi 0 Lelr.ii ;ni, ua makemake au la oe e oili mai i keia wa aku imua o kuu alo nei, oiai he huaoleio ka'u e kauoha aku ana ia oe. Iloko o ia wa i oili mai ai kana ili > keokeo a ku ana imua o kuna alo, a ninau mai la : Heaha ka makemake o kuu luku , opii) i kauoha aenei ia'u e hele ma ; ? Pane aku la ke koa opio, ua »nakcmake au e hoike m.ii oe i kahi i noho 1 ai ka wahine a kuu hoa'ioha Ia wa i hoike nni aita iiio kupu.i Bulionababela i ka i ana mai : E h.,hai mai oukou mahope 011 a na'u oukou e lawe aku e kuh kuhi i ke 1 alanui e hiki aku ai i kona rumi i hoo--1 paa la ai e ke keikiahi p.<wa Vabine, mamuii 0 ka hooko oie ana oua kai- : kamahine la i ka makemake 0 u.i keiki* alii powa la, oia hoi, e iilo uia i wahine nana. I ka lohe ana o m keikulii ekolu 1 na olelo a ka ilio, u, hahai aku la lakou mahnj>e ona, a ua bdc aku la lakou a komo iloko oka haie a h:ki 1 ka rumi helu 24, ua peu aku la ka ihu o B;ilionababela ma ke panii>uka a hemo aku ia. I'okn o ia wa i komo aku ai lakou a pau iloko, aua hele ak 1 ia lakou a 1 ke panipuka iwacnak< nu o ka rumi a peu hou a<u la no ka ihu o Baliona babela ia panipuka a hemo aku la, a iloko o ia w.i i ue aku *\ Ukou i kekahi alnpii i kinohmohi ia i ke gula a me ke dfi<nana, a nona hoi anuu he 24. Iloko o ia w.»„ iho aku la lak- u ilalo ola lua, ai ko lakou hiki nna i ; al >, ua hele aku la ka ilio marm;a a aku Uno h'i na keikialii mahope. Hele aku la ka ili.) ahi<i m-i ka rumi heiu 50, a hili mai la oia i hope a olelo mai la i na keikiahi, i ka 1 ana mai; Eia i!oko o ktia ri,mi ka i ukou mea e h-ili nei, e komo eukou iloko, aej oluolu mai kou e kuu haku opio e Jiot kuu mai u'u e hoi. Ae aku U kena haku ouio a nalo aku Uua

kauwa hooK he la. I ka nalo ana aku o ka i'i % ua huki ae lo ke koa opio i kana pihikaua mailoko ae o ka wa-hi a hahau aku U i ke panipuka, kahi hoi e paa anj ka wah»ne a fcona hoa'ioha. i Iloko o u wa i naha ;e ai ke 1 puka iloko o na apana like c\m t 4 ike aka la lakoo i ke kaikamahine a)ii ua hoopaa la mt na kauhhio he 50. I ka īke ana oke ke!kia)ā o Ima i ka hoomainoino ia o kana wahine, ua hu nui U kona aioha a nui nona, a bek aku la oia a pui'i aku U ma kona ai, a uwe iho U taua tre ka ehaeha noi; a o ke koa opīo ke'<ahi i komo pu ma ia haawina hookAlū,

lloVo 0 11 vi i kAuotu iho ai tt ko« : t kina pjihu diiman» » k* i iho : Utxe kuu kauwa hoolohe, ke kau "hj aku nei iu ia oc, o na kaulahio a pa i toa e jvia Umi ke kino oke kah kaaiihine alii, e lu ae oe ia iuau wti ft pau nui kona kinoaku. I Uwa no a pau ni olelo a ke kot opio, he manawa ole u* kaawale aku la na kaulahao nui kc kino aku o ke kaikauahine alii. li wa \ hoi aku 11 lakeu a pau no ka hale o Vabine t a nuhu iho U Ukou kam.'ilio no ko Ukou mau moo!e'o pa* kahi iho. Ua hoike mai U ke kaikamahine ahi i kona mooielo piha mai kona wa mai i Uwe aihue ia ai e V*bine a hiki 1 ke« ia la ana e hui nct me kana kaue. 1 ka lohe ana o ke keikialu o Inia i ka moolelo o kana wahine, he m<a e ka ehaeha 0 kona naay, a kulu tho U kona mau waimaka no ke aloha 1 kaai wahine. I ka mao ana ae 0 ke aloha wah\ne iioko o ka puuwai oke keikiahi 0 lni.i, ua hoike mai la oia i kona moolelo pi« ha mai ka mua a ka ho(x\ a i>Jnv aku U oia i kana wahine, 1 ka i ana aku E hoomanao oe e kuu wahme, o keia opio nona na helehe'ena au 1 ike ole ai mamua, oia ka mea nana 1 luku iho nei na powa a pau loa i ka make iloko o ka hora houkahi mamuli o ka ikaika i loaa iaia, a ou kou kumu i loaa iho nei, I ka lohe ana o ke kaikamahine alu Ina ok-lo a kana kane, ua huh mai U oia a haawi mai U i koiu aloha i ke koa opio, a pela no hoi ke koa opio 1 hauwi aku ai i kona aloha. Iloko 0 keia wa Iku ae ai ke koa opio iluna a pane aku la i kona mau hoa: E hoi kakou ike kuianakauhale alii 0 Kuma. Pehea kakou e hiki ai ke hoi, oiai, he hookuhi wale no aUnui a'u e paa nei, oia hoi ka noho lele? I ka lohe ana 0 ke koa opio i pa o'elo a kana aikane, ua pane U oia : Ii oe e ke kanoha aku nei au u oe e hele mai imua o'u I keia wa. I l.ina no * i>au kda mau huaolelo a ke koa oplo, ku ana ua HjlionababcU la imua 0 kooa haku opio a pane aku la : Heaha ki makemake o kuu haku opio 1 kahea aenei 1 kana k.>uwa, e hai mai 1 kou makemake a e hooko u no iioko o ka wa pokoie. Pane aku U ke Koa opt •, i kahea aku nei au ia oe i alanui n > <c keiki* alii o Ronna e hoi ai a hiki 1 ke kulanakauhale alii o Roma. l'ane aku la ua ilio U, ua hikt !.>« ia'u ke ho»ko i kau kauoha e kuu haku oj io. Iloko o ia wa i olelu aku ai ke kot opio i ke keikialii o inia i ka 1 ana'ku . 0 oe no hoi a me kau wahme nnKi na oka noho lele, a oinei hoi maluna o keia iiio, a owau no boi maluna o ko'u lio lioko o keia wa i olelo aku aJ ke koa opio 1 kana 1110 : la oe e iiuhoiuUa* kela ka'u kauwa hoolohe, e maiama toa oe 1 ke keikialu o Kouia o hauie i ko olua wa e kle ai. Ae, wahi o ua ilio U i pane aku ai. 1 ka haU ana aku o ka noho leie a m« ka ilio no ke kuUnakauhaie 0 Roma f u wa i huki ae ai ke koa ooio 1 na kui he u 1 hoopaa u ai kooa 110, a i'oko o ia wa i oili mai ai kjn« lio» ku ana imua o kona alo, a u wa 1 kau ; aku ai ke koa ooio a pukui mai U 1 ke kaulawaha .1 pane iho U ; la oe e Kjpuai Keleawe, aole e pau ke o ana o kou mau kapuai, hiki kauA

ma ka p<ika o ka pa alit o koma. I ka pau ana no o ketr mau olelo a ke koa opio, oia no kona wa i hoalu aku ai i ke kaulawaha o kona lio, a iloko o ka imo ana a ka maka, ku ana laua ma ka puka o ka pa alii, a lele ibo la ke koa opio ilalo a nane aku U i kona lio : Ma kou man* e kuu iio, e hoolilo ae oe i ka nam o ko'u aabu e iike me ko ka poe ilihune, a o oe hoi e kuu lio e hui oe no kou wahi mau. !a wa i loli at ai ka aahu o ke koa >»pio e like me kona makemake, ao kuna lio hai, ua hu aku ta oia no kona wahl mau, (A9U i/a*.)