Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVIII, Number 19, 11 May 1889 — HE MAU HUNAHUNA NO KE KAHUA MAI LEPERA O KALA WAO ME KALAUPAPA. NA HANAI A KA PAPA OLA I NA MAI. [ARTICLE]

HE MAU HUNAHUNA NO KE KAHUA MAI LEPERA O KALA WAO ME KALAUPAPA.

NA HANAI A KA PAPA OLA I NA MAI.

I kekahi manawa e pilikia ai no ki hiki uie uiai o ka ai no na poino e 10-3a 3a ana i ka waapa a me ka moku, a uj pono ole no hoi kekahi poe ke ai aku i na ai e ae e like tne na ai 1 hai mua īa ae nei, alailae kena ia ana na mai a pau e inakemake ana i ke kalo fnaka ma kahi nuhiai loi o C. Kopena ma Wainolu, a na lakou no e uhuki a me ka poe mai ole, na kokua hoi o kekahi poe Jnui i komo mai e noho pu nei me ka lakou poe mai, a ua kamaaina a ua nanea a ua ku a hoohihi niaoli no me ka manao ole ae i na wahi hanau, na home me ka lehulehu. A o ka mai manamana, e hemo ana kana kalo, a o ka mea pulua a me ka palahe, e kali aku ana i ke koena ai a ka poe ikaika 1 ka wa e kaupaona ia mai ai e na luna, alaila, ho o īa mai h i ke eke a kaupaonaia a Vawa na paona he 35 na ka mai hookahi no ka pule. a i ka hoi ana a hiki i ka hale a ina he hiki iaia e hoomoa, a o ka hoepohole a me ke kui ana, i ka poe okoa, no ka uku he hapaha, a īna aole pela, o na ai e ae no ke kii ia, i mea hoopiha i ka manawa pai ai ole a hiki niai ke pai ai, pau ae la ka ohi ana i keia mau ai, ua hoomakaukau wale la no na ai haole a me ka C. Kopena mau loi kalo, no ka wa pilikia ai o!e o na niai. Oia ae la ka ka Papa Ola hanai ana i na mai e naho ia nei, a o na kokua a ko waho mai e like me ka naau aloha, e uwe haalipo ana a kapalll» i ka puuwai, ka mea hoi e kapa nui ia nei, he poe puuwai hamama, ua ai makou i ko lakou lokomaikai a lawa, a hiki i ka moe wale ana aku Ia o kahi poe o makou i ka honua. A ke i hou ae nei no ua poe mai nei owai hou aku ua puuwai hamama, ina aku no a hoea aku i o oukou ia me ka luUiu i na haawina a ke aloha i na lako kokua o k£ kino a me na uhane e noho u aku net. A mamuli no o ka manao ana mai o kahi poe mai ikaika e hoonui aku i ka mea e hookomo mai ai i ka waha, nolaila, ua hooikaika no kahi poe mai me na kokua mai pu i ka lawaia, ua ai a haawi a kuai aku hei ma ke da(a, o na wahine no hoi i ke kahakai limu, opihi ohee a pela aku. Ma keia hana ana a ka pee ike lawaia, ua ike nui ia ka maka o ka i-a e hoolawa ana i na mai e waiho ana kahi kenikeni, a o ka mea nele, aole no e ai ia kahi ia e kalewa ia mai ai e na lawaia. Nui no na 1-a ono ina keia panalaau e hooma-u ana i ka puu o na mai, ka mea hoi a na kauka a me na mea e ae e olelo ai, o ka laau lapaau nui iho ia no ia o nei mai e ola ai, o ka i-a a me ka ai, e ai a moe aku ī ka honua. 6* Ka heomalu ana e maluhia ai. Ke hoomalu ia nei keia kahua mai mai na rula waha wale no mai na kauoha mai a ka Papa Ola a i ka agena Mr. R. W. Meyer, mai iaia mai a i kona hope e noho nei maanei Mr. Ambiode Hutchison Kanoealii, a mai laia aku a i ka iiamuku o keia panaiaau a i na mak3i, o Mr. Kahaule'io ka iiamuUvi nui o keia panahau laia no ke ko;koi o ka hoonulu ana i keia kahua mai. Aole no nae ia e hoomalu ana me ka wela hahana j pii ai ka inaiea wela i ka mea hewa, e oi loa aku ai ke ino i ka maluhu, e hke me na makahiki i kaa hoj>e ae, oiai na ilauiuku mua no ko iakou lawelawe inomo, ua hou naaupo ia t ka pahi e like noe ko momona lima koko menemene oie i na kau mua, pela no paha i keia wa, no ka mea, ma ka ike aku i na manao o na mai, he hae maoii no ke kue ia ka pono i manao ia ua pono, a o ka mea i ku i ka hewa. ua haawi pio mai la no a paa i ka halepaahao me ka nui ole o ka hana, ina no ka hewa ku i fca hoopai aku

a kx iuoi oui me koaa hope, hoopai j 4 ini r.o ka hew-a iu i ie io ij c ac u ir.ā. ī jru hc« no m k >kua mat ka he *3, o ko lakeu hoopai o ka pii i ka pa \i a hoi '.oa sku .no wuko, a ina ua ku-' ?vno no kona ao $a aku e ae ia ana no xe he makuahine aia i ke keikl O na !ana nui iho ;i no ka lunakana- * ai. ona he*a i kuiooo ika hope luna nai ke hana. eia n-.? kana e hana ai, a o n* hih a koikei ina i kupono olt i ka hope luna na ka luna nui no ia e hoolohe. e iike me nj hihia aihue, hoe* ha a rae ka mea pili i ka waiwai o na tTi2i O na hihii Lauima ku t ka pepehi kanka. aihue ano nui a me ke komoihewaoko wa'nn mai, eheo.-ii ioa īa aku r.o ia i na aha aupuni o kakou o wa'no, a na u mau aha e hooponopono nni e iike tne na kan.iwai e $aa nei. L'a ha halaha'a nui no kekahi o na mai iio keia nono ana rrui o na iana e nana i ka hihia e piii ana i na tuat, wa hi a kekahi, ua oi aku ka r>ono i iunaVa?iawat maoli. i nina pu la ke kana wai me ka hihia, a i noho aku i mau loio rna na aoao elua ek >hikuhi aku i ka aha e noho paa ana ianei, i ka manao o ke kanawai no ka hihia e hana īa ana, malia no hewa no e palokana ai ma ke akamai o na loio, nuke e no | nae i ka hewipai ia a oia paha. j He aina kapu loa keia i ko waho mai j me ka loaa ole oka palapala ae e ko-1 mo mai ika Papa Ola net. Oka mea e hoano mai ana e komo wale mai, me ka manao he mai kana a kumu e ae j paha e komo rnai iloko nei, aoie no ej hiki ana ia mumo pela o pilikia aua-j nei. Aole no he kanaka nui a koikoi e aa mai e komo wale mai a e uhai i ke kanatfai o keia panalaau, o kipaku ia aku 1 oia e ka iiamuku me na makai ma o ke kena a ka luna e pii i ka pali a ma ka moku paha, he kiki !oa ia nona, aka i! hoopii ia aku no ke komo hewa, hoopai ia. j Ua nui no ka jx)e 1 hoao mai e pale a kue i na rula, ua pau i kipaku ia ke ikahi, a ke paa nei i ka halepaahao o ioko nei kahi, no ka hookolokolo ia aku e ka lunakanawai maoii o keia mokupuni. NolaHa, inai hoao hou mai e na makamaka o waho e komo hou mai o ilt aku auanei ka poino i ka mea lohe ole a īke ole he atna kapu nei, a o ka lohe keia e hoike ia aku nei ma keia moolelo, a o ka manao no ia o ka mea e unuhi nei, 1 ike mai ai onkou no makou, a o makou hoi no oukou o wahu mai, a oia ka'u e noi aku nei I ko oukou oluolu, e nana a he oiaio ka pilikia e ili aku ana maluna o ka mea hoopaakiki e komo mai loaa ole o ke kuleana komo mai ka Papa Ola mai o hoohoka ia, e like me ka mea e ike ia nei i keia wa. Ke hooikaika nui nei ka hope luna nui a me ka ilamuku e huli i ka ukana o na mai a me na moku mai, ua kena |ia na mai a me ke kiai awa e huli ia ka opiuma, ka rama a me ke giana-pa-uda, a na loaa aku no iloke ona pahu poi na tini opiuma, a o ka mea nana ia mau waiwai, ua hoopai ia me na dala mahuahua a ka pelthu. Aole o keia mau luna wale no a ka papa ola i hoonoho mai ai ka mea e maluhia ai, o na kahunapule pu kahi a me na haipule io e noho nei, a he koo nui ia ma ka aoao o ka maluhia e uiu nui ole mai ai ka haunaeie a me na ma nao uluku e ulu mai ana, aole o ia wale iho no, o ka pae naauao makee maluhia pu kahi, a he mau pou haka lakou e kakoo ana 1 ke kulana kapukapu o ka aina i na wa a pau e noho ia nei.