Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVIII, Number 5, 2 Pepeluali 1889 — HE KAAO NO HAPAIKALA-Hapaikamahina KA HUA OHIA NANI I LOAA MA KA Piko Mauna o Farani Ka Ui nana i Kakele ke Aupuni o ka Lihilihi o na Manu. I Kokua ia e HULUPAINA kona Pokii. [ARTICLE]

HE KAAO NO HAPAIKALAHapaikamahina

KA HUA OHIA NANI I LOAA MA KA Piko Mauna o Farani

Ka Ui nana i Kakele ke Aupuni o ka Lihilihi o na Manu.

I Kokua ia e HULUPAINA kona Pokii.

Unuhi ia e Mess Mei'u He h lealea keia no Sckotia nei, a he hookahi a'u mea nui e hoike aku ai iroaa o oukou, oia hui keia: Ke onou aku nei au i ka'u keiki n-.u--h loā ke keiki aiii Bo:ua Le, imua o ke uo holookoa no ka paio ana aku me no mea .a pau e aa tnai ana e paio ma na mea kaua o kela ano me keia ano uea kaua. A ke kaena iho nei no a'a, aole hookahi mea e hik» e hoohaahaa i ke akauai a me ka ikaika omu i na mea kaua e hiki e hoopio i kuu keiki no na oukahiki h« 17.

| Aohe h okahi ma ke ao koa e !hki e ī kona akauu a me kona ika:ki. Ina o ka mea e hiki ana e hooha». haa a e ho.'hoka aku 1 ka'u ke»ki, alaj jla, e liio ke au,>im o Sekotia ika mea 'a mea piha e iaoaola sai mnuni o J ka'u keiku A e liW hoi o»a ka moi o j ko'u aupuni nei, a e noho kauwa aku I hoi a j nana, a me ko u ohana a pau, a ioia ka iuina maiam o nj mea a pau o | ko'u a Me ka hoomau aaa a\u no o ka Moi i kana kamailio ana imua o na pee i akoakoa mai iualaila no ka heolohe ana 1 na uieiu a ka MoiWahi aka M ji, ina oka p-e e haule an3, a mea paha e hauie an»i maiala o ka'u keiki. alaila. e hlo oia i kauwa na'u, a 1 na oia he oioi, e liio kona aupuni ia'u a o wau hoi ka mana inaluna ota aupuni. .A i na he kanaka waiwai oia, e lilo kona mau waiwai a pau ia'u, a me kooa noho kauwa pu rnai na'u. Ina he mea liihune, e noho kauwa mai oia na'u, a ma ka'u mau mea a pau e inakemake ai, e hoko wale no oia * A 0 keia mau kanawai e liio i mau kanawai paa a hiki i ka ia e hooko ia ai. Mahope iho oia manawa ua pai ia keia kanawai a paa, a ua lawe ia ha ma keia huina o ke aliiiui, a hiki lou aku tna na aupuni nui, e iike me na mea i hoike mua ia aKU. Ma keia wahi ena enakamaka heluheli), a e huli ae hoi k.«kou a e nana i ka kakou koa op o e noho una iloko 0 o ka rurui l.ookipa me kona kupunakane me ka nanea ana.

Otai oia a me kona kupunakane e nanea ana iloko o ka rumi hookipa, ua hoopuiwa ia laua mamuli o ke komo ana mai o mea a laua i ike ole ai mamua, a ku ana mamua o laua nei ine Kona haawi ana mai i kona aloha ia laua nei, a pela no hoi laua nei i panai aku ai i ke aloha i ka malihini. A o ka kakou koa hoi, ke hika pono aku la kona mau maka maluni o ke kanaka maiihini me na manao hoohuoi iloko iho ona, no ka mea a ke kanaka e paa ana.

Oiai laua e nana pono ana i ke ka naka, ua hele mai ia ke kanaka a haawi mai ia i ka pepa ī ka kakou koa, me kona kaha ana aku e hoi. I ka hala ana aku o ke kanaka, ua wehi ae la oia i ka apana pepa i haawi ia niai ai iaia, a heiuhelu iho la i na manao o loko, oiai oia e heluhelu ana a i ka pau ana o na manao o ka hoolaha a ka Moi o he mea e kona hauoh, no keia kuahaua a ka Moi a me ka inakma kiekie a ka Moi i haawi a2 ai i ka mea nani e liwe ana i ka lanakila o ka ke kaluia kaua. Ano ka piha hauoli loa o ka kakou koa, a na ia mea hoi i hooano e ae i k jna mau heleheiena. Ano ke ano e 0 na heieheiena o ka kakou koa, ua pane nui ia kona kupunakane. Heaha keia ou e kuu moopuna? He piiikia anei, i na he p»likia e hai mui me ka huna ole aku no kekahi mea au 1 ike iho la, oiai mai kana'.ua kou manao no'u. Ina no ke daia, eia kaua maluna o ke elala, e hai mai ano i na he mea e poino ai no kaua, a i na paha he pomoikai, e hai mai me ka huna ole ia'u? Iloko o ia wa i pane aku ai kana moopuna, he mea ano e i ko'u ike ana iho nei i kekahi mea maioko nei o ka nupepa i hooiaha ia mai nei, īa wa no i hoike inai ai ke koa opio i kona kupuna kane, iloko o ia wa i heluhelu iho ai ka hapauea i ka olelo heoiaha o ke aupuni o Sekotia e iike me na mea i hoi keia rna na helu maiuna 3e. I ka pau ana ae, ea ae nei ke poo o kona kupunakane iluna a ninau mai la i kana moopuna, pehea kou manao no keia ho<->laha. Ua pane aku la ke koa opio, ua manao au iloko o'u owau ke kahi e hele e hookuku me ke keiki a kona makuakane i kaena ai aole heo'.ahi uiea nana e hoohaahaa i ka ikaika a me ke akamai i loaa i kana keiki no ka la e hiki mai ana. Ua pme aku la ke kupunakane i kana moopuna, ua manao au aole ē hiki ia oe kuu moopuna ke hele e paio me keia keiki i hoolahaia mai nei, oiai he opiopio ioa oe. a aole i piha kou mau makahiki, oiai he 12 wale no ou maka* hiki a he 17 o keia keiki, pehea ia oe i manao ai e lanakiia maluna o kela kei-

ki, no ka mea ua oi kona nui imua ou nohila niai hele oe. Pda no kou makuakane i paakiki ai e he!«, a ua nui kuu minamina īaia me kuu aua pu aku e noha, aole nae oia i heoloh* mai, ua hookuu au īaia e hele me kuu manao e eele ana la oia a hoi mai, eia nae ua hele oia a ua loaa na poino mamuli o kona paakiki e like me ka T u mea i lohe iho nei i kona moolela Ua nui ko'u lito no ka qoolaha ana ma na nupepa i na makahiki i hila ae, eia nae aohe he mea nana i hoike mai i kona noho ana, a ua manao au ua make oia. Ua laki nae au i kou hui ana me a'u, ka hua i oiiī mai mailoko o ka'u keikī ponoi, a no ia mea ke aua aku nei au la oe mal hele oe, e pono no oe e noho kaua, no ka mea ua nui ka waiwai i kou kupunakane a ua maoao aa o oe kuu hooiUna

<iii ke kokoke mai nei ī ko'u mau la e hoi ai i ka opu o ka hooui Iā wi i pane aku ai ks koa ep:o i ka hapauea, he mea ole na waiwa; a pau i keia o!a ana ina aole e loaa ka ikaika, no u aiea kt noi aku nei au ia oe kuu k»ipurakane e hookuu ta'u e heie e h->-okoku rae ka mea a'u i lia e paīo no ka make a me ke ola. Ua book mai no ke kupunakane r.o ke n-.i a k.t mc« p»:na. a ileko oia wa i huli ae ai ua hapauea la a ike i ktkaht kumuhau nui e <u ana ma ka aoao hikina o kona haie kakela noni ke anapuni he 24 kapuai. o keia kumu'-aau ua manao oia e hoohoka i kana meopuna. a i kum noi e hiki c!e ai i kana moo puna ke hele, a ua hana oia i keia mea no kona minamina i kana moopuna no kona paakiki loa e hele e hookuku me ke keiki i kaulana mai nei i ka ikaika a no la mea oia i bana ai pela iaia i aku ai. E kuu moopuna. ke hoao ak'! nei au i kou ikaika i hiki ia'u ke hookuu aku e heie oe, ina aole e hiki alaila aole au e aku ia oe e l.ele. Ia wa ua pane mai ia ke koa opio i ka i ana aku, ina he biki i kuu mau U-| ma opippio ke ho«j>hana i mea no kaua e pomaikai ai ua hiki no ia'u ke hooko, aku me ka hakalia ole. Ua pane mai ka hapauea, ina he hiki ia oe ke hoohina i keia kumulaau e ku n*?i ma ki aoao o ko kaua kakela i ka wa pokule, e hookuu no au ia oe e nele i Sekotia. i

Ia wa ua ae aku la ke koa opio a ua | hele aku nei oia a malalo o ke kumu-i iaau nui, a iloko o ia wa ua kahea ae | la oia raa ka inoa o kana aikane i ka i ana ae. Ia oe e kapuai keleawe kuu aikane i ke aee lau makani, e aluha oe; e kokua mai oe la'u i ka hoohina ana i i keia kumulaau nui e like me ka make-| inake o kuu kupunakane iloko o ka wa| pokole loa. Ia wa no oia i hopu aku ai j i ke kumulaau a huki ae nei iluna, a ua j iike loa ua kumulaau nui la me hej opala la ka mama loa a hemo ae nei ia malioko ae o ka honua. A iloko o ia wa i ike mai kona kupunakane i ka ikaika o kana moopuna la manawa i olelo iho ai ke kupunakane—kupanaha maoli ka hemo ana o ke kumulaau, no ka mea ua nui na kanaka i hoao e huki 1 keia laau aole nae ia i hemo, a iloko o keia manawa ke ike nei au i kuu moopuna oia ka helu ekahi o ka ikaika, nolaila ua hOOKO aka la au i ke noi a kuu moopuna, Huli ae la ka hapauea a kahea mai nei » kana moopuna e hoi aku, a hoi aku nei kana moopuna a hiki iloko o ke keena hookipa, a pa»e mai la ka hapauea i ka i ana mai Ua noho ae nei au a kokoke no hoi e make, aole au i ike i kekahi kanaka nui a keiki opiopio e like me kou ano i biki e kulai i keia kumulaau nui iloko o ka wa pokole loa, aka ia oe e kuu moopuna, ua like ia me ka ole imua o kou alo, nolaila ke ae aku nei au i kau noi e heie no ka pono a me ka pomaikai o ka lahui o Perusia a me kou aina ! makuahine o Palani.

Hookuu iho nei ka laua mau kamailio ana a nanea iho la, a pela ruau laua i noho ai a hiki i k'a hala ana he mau pule, a i kekahi ahiani, ua hoi aku nei ka kakou 'eoa opio ma kona keena moe maluna o ka iS o na hale, a o ka hora 9 ia o ka po iaia i hoi aku ai e inoe. laia no e nanea ana i ke konane o ka mahina, ua kiei aku nei ka kakou koa ma kona puka aniani, a iloko no o ia \va ua komo mai la īloko o kona puuwai ka makemake e hele holoholo oia maloko o he kulanakauhale. Ala ae la oia a hopu aku nei i kana pahu aaimana e waiho ana kana mau mea mana a lawe mai )a oia i kana pahikaua e paa ae nei oia ma kona lima a pani ino la oia ika pahu. Hopu ae la oia i kona papale muouou a puka aku nei keia hele me ka ik* ole la mai e konakupunakane Hele holoholo aku nei oia maloko o ke kulanakauhale a puka loa mawaho o na palena aua hoomau aku oia ma ia kulana a hiki i ka piha ana o na miie 5 ka mamao mai ke kulanakauhale aku a noho iho la keia ilalo ma kekahi kipapali e nanea ana 1 ke ko mai o ke kehau o ke koluaumoe mailoko mai oka ululaau, a ia wa oia i hoomaopopo ai o ka hora 12 ka ia oka po. Iloko o ia wa i ike aku ai keia i kabi mamao he elima miJe mai ko ianei wahi e noho ana i kekahi mea h jlali. a iloko o na minute he 15, ano kokoke mai la ka mea ana e ike nei, a iaia nei e haka pono ana, ike aku la keia he kanaka e kau ana maiuna 0 kekahi iio ka lakoa me kekahi puolo e kau ana ma ke alo o keia kanaka. Ia wa 1 hele aku ai ka kakou kea opio a ku pono iwaena o ke alanoi a ia wa i pane mai ai ke kanaka e kau ana maluna o ka lio. £ ke kanaka auwana i ka po, e hele ana ioa kahi i nohoahi ia e a'u a me ko'u makuakane. £ hoomanao oe i keia «a, owau keia o Mamiona ka eo a me ka weli o na kuahiwi o Penuia nei. e hookaawale ike alahele no'u i keia wa o hahwai auanei oe me ka maka o ka'u pahikaua roe kou puuwai a Hoi i uhane aku «e i kou wahi i hele mai aL i (Aēts i