Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVIII, Number 2, 12 January 1889 — Page 3

Page PDF (1.65 MB)

This text was transcribed by:  Laura Yamamoto
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

IAN@@RI.

KE KAW@@ ANA O KA MAHINA

1 Mahina hoa                          10 36 6 A.M.

8 Hapaha mua                         2 09 1 P.M.

16 Mahina paha                       7 05 8 P.M.

24 Hapaha hope                      5 17 7 A.M.

3@ Mahina hoa                       10 34 4 @@

 

@@@@@@@

@@@@@@@

@@@@@@@

@@@@@@@

@@@@@@@

 

 

KELA ME KEIA

            He elua @@@@la o ke Kiure Hawaii keia ka@

 

            I keia Poakahi ae ke Kiure haole e noho ai.

 

            I ka Poalua nei ka @e@e hoa ia ana @@@a kula aupuni, mahope in@ o @@@o lakoa hoomaha Kam@@maka.

 

            Lehulehu na poe makaikai i ka @ua o Pele i hui hoi ma@ nei ma ka Ma@@lani o ka Poaha nei.

 

            O ka la Konohi o na Pake e haule a@a i ka la 30 o keia ma@@ni-Kunama

 

            I keia Poakahi ae e h@a hoi a @u ai ka mokukaua Amerika Adam n@ Kapalakiko.

 

            Ua hiki hou mai nei he elua mau kaa o ka Hui Alanoa ma ka mokupea L.D. Spe@k@ls, a he elua i koe a ku mai no i keia mau pule iho.

 

            Ua ku mai ka mokumanu A @@@@@@ i ko kakou nei awi, i ka h@@a ia o ka po Poakolu.  A e loii ana ia kakou na nohou makamaka hou.

 

            He puhi ohe hoolaulea ka i malama ia ma ka Hotele Hawaii ma ka po Poalima nei, i na ohua o ka moku oahu Alameda.

 

            O.J.L. Kaulukou, oia ka loio haiolelo a me ke kamailio loihi i kei a kau , imua o ka Aha, mua o ka hoike, a imua o na @@re.

 

            Ua hookoku ia ae nei o Mr. Geo. E. Fairchild e ka apana o Kawaihau, Kauwai, ma kahi o Hon. P.P. Kanoa i wahi mai.

 

            E malama ana ka H@@ Kaawai Hi Onipaa o ka Helu i he halawai nui i keia mahina ae Feber@ari 4, no ka noonoo ana i kekahi kumu nana ano nui.  Ua makemake ia na lala a pau e akoakea ae.

 

            O ka manawa pololei ma Honolulu nei e like me ke kuhikuhi manawai mai ke Keena Ana Aina Aupuni mai, oia no ke oeoe hora 12 awakea o ka hale hana o Mr. Lucas.

 

            O Mr. A,M. Hewett, nona ka hale kuai Bake me na lako pepa ma alanui Kalepa, na hoopula ia oia i keia manawa he hanekarupa.  O keia Poakahi ae ka we e hoolohe ia ai o kona mau koi aie.

 

            Ua haawi ia he anaina hoolaulea i na hoa o na mokukaua e ku nei iloko o ke awa e ka hui Y.M.C.A i ke ahiahi Poakahi nei, a ua lehulehu na poe i akoakoa ae, a hoohala i ka manawa ma na haiolelo a me na himeni.

 

            I ka la inehinei i noho ai ka Aha e hoolohe i ka hihia a ka Moi kue ia Chas. Molteno, no ke kuai waiona me ka laikini ole ma ka hale auau Kapiolani ma Kakaako.  Ua noho ke Jure a hooholo me ka lokahi, ua hewa ka mea i hoapinia.

 

            Ma Kawaiahao i ka la inehinei, ua make aku la o D. Manuia i ke S9 o kona mau makahiki, a he elemakule hoi i kamaaina i na poe a pau o Honolulu nei.  I keia la e hoolewa ia aku ai kona kino lepo ma kahi mau o ko ke kino home mau.

 

            Ma ka hora i wanaao kakahiaka o ka Poakolu nei, ua hoopuiwa ia ke kulanakauhale nei i ke kani ana o ka bele pauahi, ma kahi o na Pake i noho mua ia ai e ka hui o Holtister Ma. ma ke alanui Nuuanu.  Oa eleu ae ka Helu 4 ma ka hookomo ana i kona mau iliwai, a he manawa pokole, ua pio ke ahi.  Mai lilo kela i ahi nui e pauahi nui hou ia ai kela aoao o ke kula nakauhale.

 

            Ua hookohu ia iho nei o Mr. Geo A. Capen i kumukula aupuni no Waiohinu, Kau, e ka Papa Hoonaauao, he kanaka i kaulana ma kona ao ana i na keiki i kekahi mau ike kauka a me ka loio, a ua kaahele hoi oia no elua makahiki me ka makaikai ana i na wahi ano nui o kekahi mau wahi o ke ao nei.  O kona hookohu ia ana e ka Papa, aohe kanaka kupono e ae e hookohu ia aku ai ma ia wahi.

 

            Ua puka ae nei ka Buke Alemanak a T.G. T@ram o keia makahiki.  He hapalua dala ke ku@ukuai.

 

            Ma ka Australia i hiki mai ai o Mons. G. B@sseront, Kanikela Komi@@@ hou o Farani no keia aupuni.

 

            @eia maloko o ka hale hana hao e hana ia nei he mau pono wiliko no ka hui mahiko o Pahala, Kau, Hawaii.

 

            @@ ka Poalima o kela Pule aku nei ua hoi mai kekahi mau kamana i hooona ia aku nei i ka Panalaau o Kala wa@ ma ka pali ko loaa pii ana a iho @@@wela aoao o Kaunakakai kau ma ka Likelike no Honolulu nei.

 

            E maalo mai ana i keia awa i ka malama ue nei o Maraki, o Mr. O’Conner, ka moho hoe pukahi o Amerika Akau ma kana huakai heihei hookuku i Ausetera ia.  E haawi ana oia i hoike ike o kana hoe ana iloko nei o ke awa ke malie ia la.

           

            Ua lawe mai ka mokumahu Australia i ko nei mau kapakai he 21 ohua kapena a me 31 ohua oneki, me na okina no keia awa, he 1,128 15-40 @@na ukana.  Nona ka waiwai io i kohala he $50,000.

 

            Ua malama ia he hookuku hinipopo ma Melbourne ina ka la 31 o Dekemaba 1888, mawaena o na Hui Kinipono All Amerika a me Chigaco.  Ma nuli o ka nui o ka ua ua hoopau ia ke kinipopo, he 4 puni a ka Coigacos a he @ a ke All Amerika.  A ua waiho ia ka paani ana a ka la 70 Ianuari ma Europa.

 

            Ma ke alanui o Waikiki-kai ma Pawaa i ka po Sabati i hala, mamuli o ka ikaika o ka makani e pa ana ia po, ua hina pu aku la kekahi kumu nui nui i ke alanui aupuni a pa i ka pou telepone, a o ka pou la a me na uwea olelo e kau ana, ua hina pu aku la i ka honua.

           

            Mamuli o ka makemake a me ka hooholo ana o ka Loio Kuhina a me ka Hamuku, ua ae o Mr. Kale L. Hapakini, e noho no i hope Ilamuku, a e hoomau aku i kona hookauwa ana ma lalo o ia oihana.  Nolaila, ua loaa hou oia ma ka hana.

 

            Ma ka mokukuna Waimalu o ke kakahiaka Poakole nei, ua lohe ia mai ka nui o ka ino o na awa hikina o Maui. he eiwa la kona hoao ana e ku ma keia huakai e ku ma kekahi o na awa, aole nae e hiki.  Ma Kahului ua nahaha hookahi waapa, a ua ike pu ia aku kekahi moku kia ole e holo ae ana.

 

            Ua hoopuka ae ka Hui Kaa Alahao he olelo hoolaha o $50, no ka mea e loaa ana a e hai paha i ka lono o ka mea a mau mea paha e kolohe nei i ke alahao ma ka hookau ana i ka pohaku a me kekahi mau hana kolohe e ae maluna o ke alahao kahi a ke kaa e holo nei.  Aohe wale no ka pomaikai o ka hui keia hoolaha ana, aka, no ke pale ana aku i na ulia e hui aku ai o ke kaa a me kana mau ohua i keia poe kolohe o ka po.

 

 

AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE.

KAU O IANUARI, 1889

            Ma ka Poakahi nei, ua wehe ia ke Kau Kiure o ka Aha Kiekie malalo o ka noho Kahu ana a Lunakanawai Bekekona, a ua hoomaka ia ka hihia mua loa o ka Aha, oia ke Alii kue ia Keawe he hoeha i kekahi makai oiai oia e hoo ko ana i kana hana ma ka la 20 Okatoba i hala, ma kekahi ahaaina i haawi ia ma Kepohoni.  Ua ulu ae he haunaele malaila, a ua komo pu kekahi mau koa kiai Moi iloko o ia hakaka a hiki wale i ka wa i makemake ia ai ka noho maluhia ana, ua komo mai na makai a lawe ia i kahi hoopaa.  Oiai ma ke alanui, ua hoeha ia ka makai e ka lawehala koa ma kona mau maka, ua hooholo lokahi iho ke kiure, e ahewa ana i ka mea hoopii ia ma ka hewa hoeha i ka makai, a na ka Aha i kau aku kona hoopai he $50 me 15 la hoopaahao ma ka hana oolea.

            Ma ke kakahiaka Poalua, ua hoomaka ia ka hibia o Robert Waialeale he lawe ola ma ke degere elua, oia hoi, i ka malama aku nei o Okatoba i hala, ua make loa kekahi Pake ma Kaneohe mai ka lima aku o Waialeale a me Ahuula, a eia iho ka inoa o na Kiure i noho ai e hoolohe i keia hihia :

            Jno. Hale, T.P. Spencer, H. Kapu, R.N. Mossman, Piikoi, Kuala@o, Kanuha, G. Markham, W.P. Hoopai, H.W. Lahilahi, J. Kauhane, Wm. McGurn.

            He hihia ano nui keia o ke kau, a ua lawe ia mai na ike lehulehu o ka aoao hoopii mai ke kauka, na Pake a me na mea i hoea ia ai ka mea i make.  Ua ku mai he eha mau hoike Pake a hoohiki, ua ike maopopo lakou i ka hili ana o Waialeale i ka Pake mawaho o ka hale i ka wa a na makai i komo aku ai iloko o ka hale, a puka hou mawaho a hil@ ai ka Pake.  Aole no i ano e loa ka lakou mau hoike ana o kahi i kahi ma ia ike hookahi.

            Ma ka h@ake a ke kauka i kona wai nana a@@ ka mea make i ua kakahiaka la, he mea hiki ke hooiaio a hoomaupo po ia, ua make mua loa oia he mau hora 5 a oi aku mamua o kona hiki aea aku i ka halepaahao o Kaneohe.  Ua nana iho oia i ke kumu i make ai ka Pake, a ua ike oia, ua hili ia kona poo i kekahi: mea ka@maha a naha ka pumu, a ua wehe pu ae oia i kekahi apana iwi poo o elua iniha i komo po aku iloko o ka puniu, oia ka ikaika o kela mea kaumaha i hili ia ai o kona poo.  Ma ka olelo a kekahi mau hoike, ua hai mai, ua hi@@@ia me ke kuau o ka ho@a o kekahi mau hoike hoi, ua hai mai ua hili ia ma ke kua o ka apana hao o ka ho.

            I ka wa i pau ai o ka lakou mau hoike ana, ua hoopanee ia aku la ka hihia a ke kakahiaka Poakol@ a hoomaka ia @ ka hora 10 ma ke ku hoike ana a ka aoao i hooaii ia.

            Ma ka kakahiaka Poaha, ua hoomau loa ia mai ka noho ana o ka Aha e hoolohe i ha hoike a hiki i ka hora 5 ahiahi, haawi ia mai ka olelo ao a na keio o na aoao a elua a me ka Aha mamua o ka noho ana o na kiure e hooholo i ko lakou manao.

            Ma ka nana aku i ka olelo ike a na aoao elua, he moekahi ka aoao hoopii ina ka ike hookahi ua hili ia e Waialeale ka Pake me ka hokope, a ua haalele ia ke kumu nui o ke ala ana mai o ka haunaele, a puka mai ai ka hua o kela pepehi kanaka.  He mea hiki ia ke ike maopopo lea loa ia, aole i ulu mai kela haunaele no ka pepehi kanaka, aka, no ka hopu ana i ka poe Pake puhi opiuma, oiai, ua loaa he mau hoike ma ka aoao i hoopiiia e hiki ke haa wi ia na hilinei no ka lakou hana i hiki aku ai, oia na mea paahana a lako puhi opiuma i waihoia ae ai imua o ka Aha.

            He mea hiki ke olelo ae, he pepehi kanaka ia iloko o ka hooko i ka hana a ka lehulehu a me ka makemake o ke Kanawai, oiai, ua ao ia mai na kiure e ka Aha, ua ae ia no ke kanaka e pale nona iho me ka ikaika a me kana mau mea eha ina aia oia ma kekahi kulana o ka pilikia mai ka mea e hoopoino mai ana i kona ola.  I mea e hoomoakaaka aku ai i na poe heluhelu, o keia malalo iho ka olelo ike a Robert Waialeale imua o ka Aha mai ka wa i hoomaka ia ai kela haunaele.

 

HOIKE A ROBERT WAIALEALE

            O Waialeale, oia ke aliimakai, a me elua makai hou iho, oia o Ahuula o Heeia a me Kek@pi o Waikane, a me elua mau wahi keiki liihi no laua paha na makahiki ma kahi o ka 15 a me ka 12.  Ua hele aku lakou no Kaneohe ma ka po o ka la 16 o Okatoba o ka makahiki i hala a hiki mawaho o ka puka o kekahi hale piula i manaoia, aia he poe pake puhi opiuma mau maloko o ia hale, a o ka wa hoi ia a ka mahina i puka ae ai mai ka ilikai a uhela mai la i kona malamalama i uhi ia a ku e na ao kaalelewa i kela a me keia manawa, aia ma ka ipuka o kela hale piula e ku ana i kela manawa, he elima mau poe kino ola e hapai ana i kekahi hana o ka hooko i ke kanawai.

            Ua kamailio aku kekahi o na wahi keiki e ku ana mawaho o ka puka ma ka olelo a ma ke ano leo like hoi o ka Pake, ua kii ia mai hoi a wehe ia ke puka, a oia ko lakou nei wa i komo aku ai iloko o ka hale, a hopuhopu ia na pake a hoonohoia ma kekahi aoao o ka rumi he eono ko lakou nui.  He hookahi o lakou i loaa pono aku me na pono o ka opiuma, ua paa mai la ia ma ka lima o na makai, a iloko o ia wa i lohe hou ia aku ai kekahi kikeke hou mawaho o ka ipuka.

            O kahi keiki uuku ke ku ana ma kela wahi i kela manawa, a ua kahea mai la oia ia Waialeale he poe kekahi mawaho o ka puka.  Ua holo koke aku o Waialeale a wehe i ka puka, a ike aku la laua nei he poe Pake mawaho i makemake e komo mai iloko.  Ua hookomo ia mai he hookahi Pake, a o na Pake aku i koe, ua pale ia aku lakou e noho iwaho, a o keia ka wa i pahu ino ia mai ai ka lima o Waialeale e paa ana i ka ipuka, a o keia ka wa i hoomaka ai he kulakulai hahana ma kela puka, a iloko o ia mau sekona i holo mai ai ka Pake puhi poiuma a poholo malalo o na wawae o ke aliimakai a puka aku la iwaho me Ahuula e uhai ana iaia ma hope aku.

            Ua haalele koke iho la o Waialeale i ka ipuka me kela makai iloko a me na wahi keiki liilii elua a me na Pake a uhai aku la mahope o Ahuula e alualu la i ka Pake puhi opiuma mahuka.  Ua holo aku o Ahuula a hapalua o ke ala, puka aku la o Waialeale mamua, a na i hoomau loa aku ka uhai ana mahope o ka lawehala.

            Oiai ka Pake e holo ana mamua, me kona leo e kuhea ana, ua naholo mai la na Pake o kela mau hale e aku ma ka aoao makai o Kaneohe, komo aku la ka Pake lawehala iloko o kela aluka a nalowale, a oia ka wa i puka mai ai kekahi Pake o lakou a hoomaka mai la e nou i ke aliimakai me ka omole a pa kona wawae, a hili aku la hoi ke aliimakai i ka Pake me ka uwepa ma kona mau maka, aka, ua pale mai la ka Pake me ka lala puawa e waiho ana iloko o ka pa.

            Ua hoi mai o Waialeale me ka uhai ia mai e keia poe Pake he umi ko la koa nui e hi@@ h@@ ikehi i lawe@@@ ai o ka nana ua @@ @@@@ oia @@@@@ loa kekahi maka@ me na wah@@@el@ @@@ oa uhai ia e na Pake e h@@ me ka l@@@

            Ma keia wahi i ala m@i ai he hau@a ele nui, oia ho@ka hi@@ ana o na Pake he iwakolua a oi i na makai elua, a @@@ ko o keia ulua@a i i@e ia a ke k@n@ make o keia Pake e waiho ana @a@o o ka honua ua n@ha ke p@@.

            O ka Pake i hoao ai e la@@@ki a ma@@@ na o ke a imakai ma kela ipuka mamua o kona alualu ana i ka @w@ha@@ oia ka Pake i h@pu ia e Anuula a kuhi ia @alo, ua loaa aka ma kona p@@ he pupanapana @ loaa ai he p@kia o ka make i ke oia o ka makai.

            O keia wale iho la no ke ano nui @ ka hihia i ka wa i ulu mai ai kela haunael@, a o ke kumu hoi i make ai o kela Pake, mai kekahi wahi okea mai oia malalo o ka haawi ana i na kokua i ka mea i hope la no ka uhaki kanawai.

            Ma ka hapalua o ka hora 10 o ua po la, ua konio aku na Kiure iloko o @a rum@, a ma ka hora 12, ua puka mai lakou iwaho a waiho: ka lakou olelo hooholo o ka lokahi imua o ka Aha,- “aole i hewa ka mea i hoopiiia.”

            Ma ke kakahiaka Poaha, ua haalele ke Aupuni i ka hookolokolo ana i ka hihia o oa Moi kue ia Ahuula.

 

 

Kaua ma Samoa.

Lilo Pio Hou ke Kulana Kaua o Tamasese.

            O ka lono hope hea i lohe ia ae i Ka palakiko ma ka uwea olelo moana mai Aukalana ae, e hoike ana, aia ma ka la 24 o Kekemaba i hala, ua hoouka hou ia he kaua hihana mawaena o ka aoao o Mata@fa me Tamasese, a ua @l@ pi@ mai la ke kulana kaua i na koa o Mataafa ma Atua, a ua make he elua haneri o na aoaoelua, a he mau hane ri ka poe i hoehaia.  O ke kulana kaua a na Geremania i hookaawale ai me ka haawi ana i na kuhikuhi ia Tamasese a me kona mau koa, ke hoohahani la na koa o Mataafa i ka pi@ e kuea huipu me ka enemi, a ua manao ia e hoouka hou ia aku ana he kaua hahana i oi aku i ko keia iloko o keia mau la mai.

            Ua hai pu ia mai no hoi ma keia lono hookahi, oiai na kanaka Samoa e hoouka nei i keia mau kaua, aia pu na kanaka kepa Geremania a nie kupa Amerika iloko o na uluaoa a me na ma nao pihoihoi o ka hoopaapaa, n@e ka lakou mau pahikaua e ani aku ana a animai, me na liki ana ma ko laua mau aoao pakahi, ua pono o Tamasese a ua pono o Mataafa, a ua aneane lakou iloko o keia mau la i hala ae nei e hoouka kana no lakou iho.

            O ka leta pili Aupuni a ke Kuhina Bayard o Amerika i palapala aku ai i ke Kuhina Baron von Sedwitz o Geremania e pili ana ia Samoa, oia hoi ke koho ana i Komisina Geremania, Beritania a me Amerika, huipu aku me ka Moi a me ka Hooilina Moi o Samoa, he papa o elima lala ka nui, a na lakou e hoolala hou ke Aupuni, ua hoole loa mai o Geremania i ka hana pela, maluna o ke kahua, aohe ike o ka Moi a me ka Hooilina Moi o Samoa i ka olelo o kela mau lahui malamalama a me ka naauao.

            O ka hoike a ke Kanikela Amerika i ka Aha Senate a me Kapena Leary o ka mokukaua Adamu, ua hai aku laua ua hoopilikia ia maoli no ka waiwai o na kanaka Amerika e noho la ma Samoa, ua wawahi ia kekahi mau hale no keia mau la loihi o ke kaua huliamahi ana, a ua p@ mahuahua loa i keia ma nawa na manao pihoihoi o na kanaka Amerika no ke pale aku me ka ikaika ke hoao hou ia ko lakou mau waiwai e hoopoino hou ia.

            O na aupuni elua o Enelani a me Amerika, ua haawi aku nei laua i ke kauoha i ko laua mau mokukaua pakahi e holo pololei i Apia me ka hookaulua ole, oia na mokukaua Beritania Swiftsure me Caroline, a me na mokukaua Amerika Dolphin a me Vandalia, Mohikana a me Trenton.  E piha laukanaka ana o Samoa i na mokukaua iloko o keia mau la aku

 

 

KA NANE A K.U. KAUAKUAHINE O MANOA.

            Ma ka Elele o Ianuari 5 iho nei, ua maalo mai la he nane na K.U.K. o Manoa, a i ka nana pono ia ana iho, ua maopopo no, aole no paha i hooponopono pono ia, a ua nololei no anei na huaolelo e kau nei ma ka Elele, aole anei he paewa iki?  Ina aole he paewa, alaila, ua haku ia anei keia nane mai ka olelo Hawaii mai, aole anei?  Ina he olelo Hawaii maoli no, alaila, e hoo ponopono ho@ e pono ai, a i ole, e o o ku i ka maka o ka peni a na liona hae o ka Pakipika, ua makaukau keia peni e noii nowelo aku i na wahi apuupuu o ko nane e K.U.K. o Manoa ke oie e hooponopono hou ia.

            Ehia la ka nui o na pooleka makana?  He “mau” wale no kai ike ia e kau nei. ehia la ka “mau?”

            Me ke aloha no i na paahana a me kou L.H.pu hoi

                                                            J.K.K

 

Na Aina Mamao.

            He elua @@sani ka nui o na poe ie kip@ aku e pahola i na hoomaikai o ka mak@@ @@ki h@@ ia Mr. Harrisona, ka mono @@@ @na e noho aku ana ma ka noho Peresidena o Amerika i keia Maraki ae.

            O ke ola kino maikai o ke Kuhikuhi Puuone Bi@imaka o Geremani, ke pii mahuahua ae nei.

            Ua hoouna ak@ ka Pope i kekahi ieta hoa Ioha i na kanaka o Irelani.

            Ua ae ohaoha mai o Enelani i ka hookohu Kuhina Noho o James g. B@aine no Amerika ma ke aloali oEnelani.

            Ua koho ia mai nei o Mr. Hippolyte @ Peresidena o Hayti, me ka lawe ana i ka hapanui o na balota o ka Aha olelo.

            O na uluaoa kue mawaena o Amerika me Hayti, ua pau a lana lai mahe i keia manawa.

            Ke hoomau ia aku nei ka hoholomua aku i ka hana o ke alaoki wai o ka puali o Panama.

            O ka noho launa pili makamaka ana mawaena o Kili me Peru, ke ano mawehe loa aku nei ko laua noho hoa’loha ana, a ua manao wale ia, e niu hou mai ana he kaua mawaena o laua ma keia mua koki iho.

            Ua hoauhee ia o Osemana Digaa me kona mau puali e na koa Beritania ma kekahi hoouka kaua ana ma Suakima, a he elua pio hoole malalo o ka enemi i keia manawa i manao wale ia oia o Stanley me Enin Bey.

            O kela haole kui puupuu o Auseteralia oia o Mr. Jackson, ua eo iaia o McAulfi, ka moho kui puupuu o ka Pa kipika Hema, he 24 puni hakaka ma ke kulanakauhale o Kapalakiko.

            Ma ka la 25 o Dekemaka, ka la hoomahao o ke Karismaka, ua pahola ae la ke ahi ma kekahi kauhale o Marblehead, Mass., a hoopoino ia na ikauhale lehulehu o 12 eka ke kahua.  Ua hoohele pu ia i keia manawa he tausani a oi kanaka i ka hana ole.

            Ua noi ae nei ke Kuhina Aumoku Ka@a o Amerika, no na poe kohokoho i ke kapili ana i mokukaua hao hou no ke aupuni.  He hoomahuahua i kona ika ka kaua ma ka moana.

            O Kenela Loris Melikoff, kekahi o na Alihikaua kaulana o Rukini, au make mai nei oia i ke 65 o kona mau makahiki.

            O ka home noho kuaaina o Bisimaka, ua pau mai nei i ke ahi ma ka la 17 o Dekemaba i hala.  O na lako heluhelu a me na palapala ua hoopakele ia a pomo ole.

            Ua hoonauene ia ae kekahi mau kulanakauhale lehulehu e ke olai ma Sepania i ka la 17 o Dekemaba i h@la.

            He lepo e hoike ana mai Mozambque mai, ua hooauhee ia na Bogasa e na puali koa Pukiki ma na apana aina luna o Zambezi.

 

 

UA HALA.

            Ma ke ahiahi Poaono i hala, ma ka apana o Kepohoni o keia kulanakauha ie, ua make aku la ka moopuna aloha a ko makou makamaka Bone, mamuli o ka ikaika o na hakoko ana mai a ka mai kunu kalea e pahola nei mawaena o na keiki, a hiki ole i na hoomanawanui a me na kohi ana aku i ke ola makamae o ia mea aloha he keiki ke au’a mai.  He makahiki a me elima malama ka loihi o kona mau la o ke ola ana a hala wale aku la no.

            Ma ia apana no, i ke ahiahi Poakolu nei, ua make aku la ke kaikamahine aloha a kekahi o ko makou makamaka, oia o Mr. F.J. Testa, mamuli o ia mai hookahi e pahola nei iwaena o na keiki, a haalele mai la i na makua e kanikau aku nona ma keia aoao o ka muliwai make, kahi hiki ole i ko kakou mana a me ko kakou ikaika ke hookaawale aku mai a kakou aku nei ke hiki mai kona minute e maalo mai ai ma ko kakou mau ipuka hale.

            Me keia mau makamaka i hookaumaha ia ka manao,-a i hoopilihua ia ka naau,-me keia haawina luuluu, e ae mai ia makou e komo pu aku iloko o ia mau haawina o ke aloha keiki,

 

 

KAI NUI MA NA PALI O KALALAU

E ka Nupepa KUOKOA ; Aloha oe.

            Ma ka po o ka la 29 o Dekemaba nei, ua pa mai la ka makani ma ke kukulu akau, a ma ka hora 11 o ia po, ua lohe ia aku la ka nehe mai o ke kai, a ma ka hora 7 o ke kakahiaka Sabati ae la 30, ua ike ia aku la ke kuakea o ka moana i ka nalu, e hai mai ana ka nalu i waho lilo loa i kahi he 1@ mile mai ka aina aku, a ma ka hora 8, ua pau mai la ka pa ana o ka makani, oia ka wa i hooi loa ia aku ai ka ikaika o ka nalu, a ia manawa no i hiki mai ai o J. Kapahee a pane mai la ia’u, i kii mai la au ia oe, nui loa ke kai, ke hoopuni la ke kai ka hale waapa. la lohe ana i keia leo, ua puiwa koke ae la ko’u @@@@kehala a he e aku la e nana ma kahi hiki ke nana @au i kahi i ku ai na hale la, i ka nana pono ana aku, aia ho@ e hoopuni na ana ka hale e ke kai.

            Ia wa, ua hoomaka aku la wau e hele a hiki ma ka hale o Milikaa, ike aku la au elua keiki e holo ana no kahi o ka hale waapa, a aia hoi ke kai e holapu ana i na mea mawaho o ka hale.

            Hoomaka aku la au e hele loa no ka hale waapa, a ia’u i hele aku ana h@@ i ke alanui aia ho@ e ahu mokaki ana ka pohaku i ke alanui na ke kai i h@e mai mailoko mai o ke kai. ku@ ae ia au a nana ma ka aoao hikina o ke alahele he mau loi ai a he mau pa, ua piha i ke kai a me ke a. a o ka ai o loko o na loi, ua lilo i mea ole.

            Ia’u i hiki aku ai i ka hapalua o ke alanui halawai mai la au me na keiki a’u i ike ai e holo ana no ka hale waa [a. o Kahale me Nihoa opio, ninau aku la au, pehea ka hale. i mai la laua la, ua komo ke kai iloko, hiki loa au no ka hale, aia hoi ua komo io ke kai e la na ana iloko, a hoomaka aku nei au e hookaawale i na mea o loko ma kahi kupono, a @a manawa ua biki mai nei ka nui o na kanaka no keia pilikia, a aole i hala elima minuke ua ea mai la ke kai a nui, a o ka manawe no hoi ia i holo ikaika mai ai ke kai a piha o loko o ka hale, a aole hoi i hala ae he 10 minuke mahope iho o keia, hiki hou mai ana no ua kai nui i oi ae mamua o kela, a na ia kai i upa aku i na kanaka o loko me na waapa a hoolana pu ia iluna, a ua hoomaka koke ia na waapa e lawe no kahi e.

            Aole he kai nui i ike ia mai ka wa mai o na kupuna e like me keia, ke he le la a ka moana kai uli kai lipolipo.  Me na keiki hoonoho hua ko’u aloha nui.

                                                M. Kamokunui.

 

 

HOOLAHA HUI

            Ke konola aku nei na mea a paul loa i komo i ka Hui Hoahu Dala o Kahikinui, Maui hikina, a me ka poe e makemake ana e loaa i kuleana no lakou ma ia Hui, e akoakoa ae ma ka luakini o Kanaio, Honuaula ma ka Poakahi, la 21 o Ianuari, 1889, ma ka hora 10 a.m. o ia la.  No ka hookumu ana ia Hui malalo o ke Kumukanawai a me na Kanawai o ia Hui.

                                                SAMUEL L. KALAOLA,

                                                            Peresidena o ka manawa.

            Honokohau, Ianuari 4,1889.

            2215-2t

 

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI

            mamuli o kekahi mana kuai @ hoike ia maloko o kekahi palapala moraki i hana ia mawaena o Aniu Pake oia o Kam York o ka aoao mua, a me L. Ahlo o ka aoao elua, ma ka la 3 o Ianuari, 1885, i kakau kope ia ma ka buke 98 aoao 130, a mamuli o ka uhai ia ana o na kumu aelike o kela moraki, oia hoi ka uku ole ia ana o ka ukupanee, nolaila, ke hoo@aha ia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o ua moraki aei, e hooko ana oia ia mana kuai.

            A @@ hoolaha hou ia aku nei, ana mahopeaku o na pule ekolu mai keia la aku, alaila, e hoolaha ia aku na aina i hoike ia ma ia moraki ae ke kudala ana, ma ke keena kudala o Jas. F. Morgan, ma Honolulu, ma ka ia 21 o Ianuari, 1889, hora 12 o ia la.

            Aia ma kahi o W.R. Kakela na olelo hoakaka o keia mea.

            Hanaia i keia la 22 o Dekemaba, 1888

                                                L. AHLO,

                                                Mea Moraki mai.

            Penei na aina i moraki ia:

            He aina hoolimalima ma Waikiki, Moihili, ma ka hoolimalima o D.W. Pua ia Aniu, la 18 o Sepatemaba, 1884, no 10 makahiki, he 3 77-100 eka me na mea a pau e ulu ana maluna, na hale &c.

            He lua wai anani maluna o keia aina.

            2212-4t

 

 

PAPA!  PAPA!

ALA MA KAHI

LEWERS & COOKE

(O LUI MA)

@na ke kahua @@@@@@ na alaa@i Pa@u a @@ Moi

E loaa ai

PAPA NOUAIKI

o kela a me keia ano

PaniPuka, Na Puka Aniani, Na Olepelepe Na Pou, Na O-a, Na Papa Hele, Na Papu Ku, A me na Papa Moe nui loa

Na Pili o na Hale o na Ano a Pau

A ME NA

WAI HOOHINUHINU NANI

O NA ANO A PAU LOA.

NA BALAKI ANO NUI WALE.

 

A ke hai ia aku nei ka lono i na Makamaka a pau, ua makaukau keia mau Makamaka o oukou e hoolawa aku ma na mea a pa@ e pili ana ma ka laua oihana

            KO KA

UKU HAAHAA LOA.

E like me kanea @ @olo ana mawaena

LAUA a me ka MEA KUAI.

HELE MAI E WAE NO OUKOU

 

 

Ka Waiwai o ka Eilinai

A AYER @@@@@@@@@@

@@@@@@@@@@@@@@

@@@@@@@@@@@@@@

@@@@@@@@@@@@@@

 

LAAU SASAPARILA, ao loko ae ia o ke aa Sasaparila Honedura mao@@ ea loaa @@ mana hoomaemae ma o na hui pu ia a@a @@e kekahi mau @@ laa@ e ae, a nie kekahi mau mea no loao o ka henea a me ka hao.

 

HE koko inoino a nawa@wali anei kou?  Ua a wili pu anei me oa a@@ aiai i kaika?  A @@ hui pu anei me na wai awaawa hoopeho Na keia.

 

LAAU e hoomaemae ia mae mea iho a pau, a maikai.  O na haa@@@  ia puaa a pau o Amerika ike ke ano o ka AYER NASAFARILA, ua olelo iakou, aole he mea ma@@ e ae @ ka hoomaemae koko ana mai na @@@@ pa ia aka he@@@ wa@@@ @@@ @@

 

HOOMAEMAE ana i ke koko, a nie @ hookahua pono ana i na mea a pau @@@ @ kahi mau ano ma @@@ ikeia, o ka AYER SASAPARILA wale no ka iaau nana e hoomaemae haka@a ole mamua ae o kekahi ano iaa@@ ae O ke.

 

KOKO ino hakuhaku, a nawalawali hou kona holo pono ana ma ke kino, e hoomaemae ia a e hooikaika pu ia no hoi ma o ka ai ana i keia LAAU SASAPARILA A AYER.  He maalahi a he

 

MIAKAI loa hoi keia Laau, aole no ka hoomaemae waie ana no i ke koko, aka, no ka hookaawale pu ana kekahi i na ma@, hoomomona hou ana i ke koko ino, a me ha @@@ kaika pu i kona holo pono ana wa na aaile lehulehu wale na hooia ana mai na wahi a pau o ke ao nei i hoohana mau i keia laau mamua o kahi mau laau e ae.

 

A HILINAILA no ka ikaika kupono o ke ola kino, ma ka maemae ana o ke koko, hoomake pu ia na ma’i, a pela aku.  He nui na laau hoomaemae koko i hoolaha wahahee wale ia malalo o na inoa lehulehu, aka , o na hilinai a me na hooia wale no a ke ao holokoa, maluna o ka.

 

Ayer Laau Sasaparila.

I HOOMAKAUKAU IA @

Kauka J.C. Ayer & Co., Lowell, Mass.

HOLLISTER & CO.

Na A ena ma ka Paeaina Hawaii.

Helu 100                                 Aianui Papu, Honolulu

            2086-tf

 

 

Benson, Smith & Co.

Na Mea Laikini ia e kuai Kukaa a me Kuai Liilii aka.

Na Laau Lapaau

O NA ANO A PAU

HELU 113 me 115, ALANUI PAPU

O LAUA NA AGENA NO NA

Laau Lapaau Kulawai Liilii!

Boreicke & Schrecke, a me na

WAi Lukini OnAonA Waianuhea!

 

WAIALA MAILE

A ME K@

Onaona Lei Aloha!

O na lako no ka Lauoho a me ka @@, a me na mea hoonani o ka Home, e loaa no ia i na makamaka ke kipa mai ma keia hale

            2204-tf

 

 

OLELO HOOLAHA

            Ke kahea ia aku nei na pilikoko o ka poe no lakou na kuleana ma Wameha i hoike ia malalo iho nei o ke kule ana o Kiwaa a ne Kapuumaka a me Kamoolehua a me kekahi mau lala o ka hui kuai aina o Wainiha e hoike mai i ka mea nona ka moa malalo iho nei i ko lakou mau palapala sila nui a me na palapala o ke ana ia ana o kekahi mau apana e kekahi mea ana a na mamua o ka la 19 o Dekemaba, A.D.1888, iloko o kekahi mau wahi o ka a@ na hui o Wainiha, oia hoi na wahi a pau i ike ia ma ka inoa o Umi a e kokoke ana paha, a i ana ia iho nei e J.B. Hanaike iloko o hookahi mahina mai kera la aku, a ina e hala kela manawa me ka hoike ole mai i na palapala, @@a n@@ a me na palapala hooia a me na palapala o ke ana ia ana e kekahi mea ana aina mamua ae o ka la i hoike ia maluna alaila, e lilo kela wahi o ka aina hui o Wainiha i oleloia i na keiki a ka mea nona ka inoa malolo a oia ko lakou kuleana iloko o ka aina i oleloia.

                                    JOHN KAKINA.

            Hanalei, Dekemaba 24, 1888.

            2214-3t