Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVIII, Number 1, 5 Ianuali 1889 — Huakai Makaikai I KE Kahua Mai Lepera Hon. S. M. Damon KA Puuwai Hamama i na Makamaka o na Mai. [ARTICLE]

Huakai Makaikai I KE Kahua Mai Lepera

Hon. S. M. Damon KA Puuwai Hamama i na Makamaka o na Mai.

Mahope iho o ka liu'a, ua akoakoa ae la na ohua holo, tne ka makaukau like me ra palapala ae holo i huikau ia e ko uka poe A he hapaha i hala ae o ka hora 7 ua hookaawale ia ae la ko uka nei poe, a kaawale hoi ka poe e holo ana. A hiki pono i ka hora 8, pae mai la he lto hoomalu i ke anaina, niai ia Mj. W. H. Kalimai mai, e kauoha mai ana e hoomalu ka walaau i keia mana- ! wa, a e malama kakou i anaina hoomana i ke Akua no keia huakai a kakou, i kokua pu la mai hoi e Rev. E. S. Timoteo. Wehe na hana me ka himeni "lesu ka moku holo." Pule. Ka Haiolelo a Rev. J. Waiamau. Halaw.'ii haipule maluna o ka oneki oke Stm. Likelike, Djc. 30, 1888. Na Rev. J. Wainmau ke Poo'lelo Halelu iai:i2.

"He nui na manawa a kakou i imi, a i hooikaika ai e loaa na kokua, no ka hoomama ana ae i ko kakou mau puuwai i hookaumahaia 1 ke aloha i ko kakou poe e noho mai la iloko o ka luakupapau kanu ola, o ko kakou lahui 1 e ka mai hookaawale ohana. "Ua hakoko kakou me ka ikaika ma na home, ua pai aku kakou ma na awa kumoku, ua hooikaika kakou ma na wahi a pau e hiki ai ke hemo ae na lima kakauha e hoopaa ann 1 ka kakou mea aloha, me kapuuwai i hoehaehaia a me na waimaka e hiolo ana, gme na leo kanikau e haehae ana i ka lewa. Pela kakou i haawi aku ai iko kakou aloha, a i ike hope loa aku ai hoi i ko kakou mau hoa'loha me na manao poho. "Oiai Kakou e imi ana i wahi e ike hou aku ai 1 na maka o na kane, na wahine, na makua a me na keiki aloha a kikou. Aia hoi pae ana he leo aloha e holo ana mawaena o ka lahui, he lokomaikai, ahe li«na kokua mai na Mauna mai, mai a lehova mai, a mai loko aehoi o ka Pu'wai)Hamama o kekahi keikikupa oka aina, 0 Hon. Sam. M. Pamon, nana i hoolimalima i ka inokuahi a kakou e kau nei i keia bora me kona mau lilo ponoi a haawi wale mai ia kakou e holo me ka uku ole, i alanui e hele aku ai e ike i ka kakou mea aloha e noho mai la i Molokai a me Kalaupapa. "Nolaila, ua pono kakou e haawi aku 1 na hoomaikai ana ia Hon. Sam. M. Damon, no keia Makana Hiwahiwa ani i haawi mai nei ia kakou.

U E kukuli iho kakou me ka haahaa i'iiua o ka Mea Manaloa, a e haawi aku laia ika hoonani nui. Ai ka wa pau o'e." Himenei Hou. Ma ke ao e naue nei. Ka haiolelo a Rev. K. S. Timoteo. <4 E na hoa'loha ka poe hoi i loaa na palapala ae holo ma keia m oku, ka naakana lua o!e i loaa ia oukou, ka makana hoi i loaa ole mamua aku nei, ka mea hoi i loaa mai ia kakou a pau, mai ka Puuwai Hama ma lua ole mai, oia hoio Sam. M. Damon; ka mea hoi i hoike mai ai i'au i ke kakahiaka o keia la. rie manao kahiko keia i ulu ae iloko ona a no ka imi hoi i wahi e hooko iaai o keia iini, a ua hooko ia hoi i keia manawa. A wahi ana i pane mai ai ia'u —E hai aku oe i ka lehulehu e holo aku ana maluna o keia moku, e malama lakou ina rula o ka Papa Ola, a pela e hiki ai ia'u ke kokua aku ika lehulehu, a ina aole e malama ia, alaila, o ka nele no ia.

Ua kamailio mai no o Sam. M. Da raon i keia me ka hiolo pu mai no o kona mau waimaka. "Ma keia mea ke hai aku nei au ia oukou, ua eo ka \ehulehu ma ka hana i keia hana aloha ana, ka mea hoi i pani paa ia i na wa i hala. "Nolaila, heaha ka kakou hana pono e hana aku ai iaia. E hoolohe kakou ' i keia leo ma keia huakai—e a hooko pono i keia kauoha, a hoi pono mai kakou i keia huakai, alaila e loaa mau ana ia kakou he wa e ae hou ia mai ai, e holo hou ai e ike i ko kakou makamaka ma Kalawao. "Ke noi nei au ia oukou, e aloha kakou iaia ma ka hoolohe ana i kona leo. "Ua ae like mai ia na h«a a pau me ka lokahi. "O ka olelo paipai o k akou i keia wa, E leha aku au i kou mau maka i na Mana mailaila mai na kokua e hiki mai ai." "Ke paipai ia mai nei kakou e leha a e hoomaikai aku i ke Akua, no kona haawi ana mai i keia Makana maikai

iloko o ka naau o ka Puuwai Hamaaia o Hon. Sam. M. Damon. A e hoomaikai pu aku kakou iaia, ka mea nana ka makana a kakou e holo nei i keia wa." Himeni. Hoomaikai nui ia lesu. He mau wahi olelo paipai pokole mai na W. H. Kalimai mai. Pule. Hookuuia me ka Himeni. E oli! e oli, eiae ka Melinio. Hookuuia na hana o ke anaina haipale. Noho hou ka aha a noonoo a kuka hou. Heluhelu mai o Rev. £. S. Timeteo he olelo hooholo. E kohoia la komite hoomaikai i ka Papa Ola me ka Hon. Sam. M. Damon. Hooholoia. Kohoia ke Komite. Rev. E. S. 'l'imoteo, Rev. J. Waiamau, W. H. Kalimai, P. Mahaulu, J. N. Kaiaikawaha.

Heluhelu ia mai e ka lunahoomalu o ke komite E. S. Timoteo i na palapala hoomaikai ia Hon. Saml. M. Damon, a me ka Pcresidena o ka Papa Ola, aponoia. O ka pau ann ia o na hnna <9 ka hala wai holo ka mokuahi Likehke, a knpono ae la i ka hora 9 p.m., naue aku Ia ka moku no ke ala moana. Holo ka Mokuahi "Likelike." Kupono i ka hora 9, ho!o ka moku i Kalaupapa me Kalawao. No ka ino o ke awa aole i ku ka moku i Kalaupapa a hora 7p. m. Ku ka moku i kai o Kalawao, ma ia kakahiaka ua ae ke Kap:na e lele ria kane īk uka. Malie Maikai ka Moana Ma keia holo ana, aole he luliluliino o ka moku a kaalo po ae la 1 Kalaupapa, ilaila i ike pono ia aku ai he ino o uka, a ua puni ke awa i ka nalu.

Holo lo." ka moku no kai pono o Kalawao kuu ka heleuma hora 7 a.m. Aole no he malie o neia wahi aka me ka hoomanawanui no e pae ai iuka nolaila, kauoha ae la ke kapena, o ka poe kane ikaika ke holo iuka aona wahine aole e holo, nolaiia o ka hoomaka mai la no ia oka poe i hoole ia aole e holo iuka e kuwo me na leo nui ana ole e uwe kapalili ana i ka ike ole i na maka o na mea aloha i hele mai ai e ike ma keia holo ana. Ua pau i ka pae iuka na kane ikaika a koe na kane nui palupalu i ka moku a me na wahine. A.ma ka hora 10 a.m. ua kauoha ia ae la e ke kapena e hoopiha ia ka waapa me na wahine a e lawe ia ma na waapa a hookokoke aku iuka e ike lihi aku ai i na mea aloha e ku mai ana mauka a pela iho la i hoomama iki ia ai ko lakou noonoo kaumaha loa ma keia huakai. No ke ko ole 0 ka makemake o kekahi hapa 0 ka poe i holo ma keia hua kai i Kalaupapa me Kalawao, nolaila, ma ka hapa a ka hora 8 a.m. ua haawi ae la ia anaina nui ike kuwo kumakena ana, me ke ana ole mai kakahiaka mai a ka hora 50 ke ahiahi. Ua hala hope o Kalawao me Kalaupapa ia wa a ke huli hoi nei hoi ka mo ku Likelike no Oahu. Haalele ia Kalawao hapalua 0 ka ho ra 2 a haalele la waho o Kalaupapa hora Malie Maikai ka Moana.

Oiai ka moku ma ka moana e hookokoke mai ana l Oahu nei, ua hapai hou la e J. Waiamau me W H. Kaili mai ka noonoo anai kekahi kumuhana ano nui penei: Ua nele ka hapanui o kakou i ka ike ole i ka kakou mau mea aloha a heaha la ka kakou hana pono e hana ai i ike ai kakou, a me ke kuka a noonoo malie ana a ua hooholo lokahi lakou penei: E haawi ia ka mana i ke komite e ni nau aku ia Hon. S. M. Damon īna he mea oluolu iaia, e lulu dala na hoa a pau a loaa he puu dala e hoolimalima hou ai i moku e lawe hou ai ia kakou 110 Kalaupapa a me Kalawao i ike ai kakou i na mea aloha a kakou, a ua hooholo like na hoa a pau e lokahi li ke i puu dala e lawa ai a e haawi ia ilo ko o ka lima o S. M. Damon aoonoia. A waiho ia ia hana iloko o ka lima o ke komite a ma ka hora 10 p.m. ku mai la ka moku no ke awa o Kou nei me ka poino ole o kekahi lala o keia huakai ma keia hoio ana, E hoomaikai ia ke Akua i kona kokua aloha ana i na hoa o keia huakai a hoihoi maalahi mai i ko lakou mau home aloha.

lanuan 1, rBBq. | Ma keia kakahiaka hora 7 akoakoa like na komite ma kahi o ka Hon. S. M Damor. no ka hooko ana ikalakou hana no ka hoike i ka lakou olelo hoo maikai a me ka Peresidena 0 ka Papa Ola N. B. Emerson. Hoike a ke Komite o ka huakai i Kalawao me Kalaupapa, i koho ia ma ka oneki o ka mokuahi Llkelike. Dekemaba 30, 1888. O makou o ko oukou mau komūe ua hooko pono 1 ka hana a oukou i hookauwa mai ai no ko kakou pono mamuli o ka lokomaikai palena o'e o ka mea mahaloia Hon. S. M. Damon. Ma ka hora 7 a me ka hapa o kaka-

hiakanui o nehinei happy new year ua j hiki aku ka hapanui o ko oukou komi.te ma ka home oka mea hanohano S. M. Damon; ua loaa aku ia a me kana aliiwahine ma ka lanai o ko laua home i ke komite a mamuli o ko laua puuwai ohaoha ua hookipa ia ko oukou komite me ka hanohano ina ke keena hookipa o ko iaua home, a malaila i heluhelu aku ai ka lunahoomalu o ke komi te i ka palapala hoomaikai a mahope o ka pau ana o ka heluhelu ana a ka lunahoomalu ua panee la mai me na waimaka haloiloi ka kakou palapala hoomaikai me keia ma u huaolelo : "Ano, ua lohe au i ka oukou hoomaikai nui mai ia'u no keia hana, ka hana hoi a'u i noonoo loihi ai no ka pono o na makamaka i hookaumaha ia no ko lakou mau makamaka i hookaawale ia mai ko lakou mau poli aku, a ke lawe mai nei au ika oukou mau hoomaikai i mea na'u e poina ole ai. "Ano nae, me ke kaumaha nui'i ko'u lohe ana aole i holopono loa keia huaai, a aole hoi oukou a pau i ike i ko ou kou mau makamaka, ua.ike hapa kekahi poe oukūu a o ka hapanui aole i ike he mea kaumaha loa ia'u keia lono, no laila, owau a me ka'u wahine e ku nei ma ko'u aoao, a ke laweh ou nei maua i ke koikoi o keia hana maluna iho o maua, e hoouna hou no maua i kekahi moku ma ko maua mau lilo ponoi ke loaa ka manawa kupono. "Ua lohe iho nei maua ua manao ka poe ma keia huakai i holo aku nei e noi mai ia maua e ae aku 'maua e holo hou ka moku ma ko iakou mau lilo po noi, a auhea oukou e ke k©mite e hai aku oukou 1 na makamaka a pau o keia huakai na maua no e lawe i na kaumaha a pau o keia hana, no ka mea ao le i ko ko maua manao a me ka iini iloko o ko maua puuwai, oiai o ko maua iini e ike na mea a pau iko lakou mau makamaka. "E auamo maua i keia hana no ka po no o ka poe i hookaumaha ia a no ka lahuikanana holookoa hoi, aia hoi a hiki ole ia maua, alaila hai aku kalohe ia oukou. "O maua no me ka hoomaikai nui aku ike Akua a Nana no e malama mai ia kakou."

Pau ka ha na a ke komite malaila, ua liolo pololei ke komite ma kahi o ka Peresidena o ka Papa Ola a heluhelu i ka palapala hoomaikai i ka papa. Ua pane ka Peresidena me na huaolelo pokole. 4 Na ke Akua e hoomaikai mai ia oukou." Pau ka hana a ke komite a hookuuia me ka olelo hooholo. E malama ia i halawai no ka poe a pau i hele ma keia huakai ma ka hora 6 ahiahi la 2 o īanuan ma ka luakini 0 Kauniakapili. Me ka mahalo. / E. S. Timoteo v .. JW. H. Kailimai Komlle \ J. Waiamau ( J. N. Kaaiai Kuuoha