Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVII, Number 51, 22 December 1888 — Kaua ma Samoa. Aia o Tamasese i ka Pakaua hope loa. Hoouka ia he Kaua Weliweli Huikau na Aoao o Mataafa me Tamasese. [ARTICLE]

Kaua ma Samoa.

Aia o Tamasese i ka Pakaua hope loa.

Hoouka ia he Kaua Weliweli

Huikau na Aoao o Mataafa me Tamasese.

Ma ka mokumah ; Zeaiandia o ka Poaono i i lohe i 1 mi ii ai na iono o ka hoojka kaua ma Si»r»oa t mai ka ii 6 nai o Xovemabj, ?-enci : I na la mua o N"ove r naba, a 1 heU■nakaikai sku ka mea kakau o ki nupepi i kai'ii h oiu'u kai:a o Tamascse ma na okana aina o Atua he 10 mile mā Apia aku. Ma Silua f.ita, ua loaa aku iaia he elua m . 1 waa kaua o Tamast se e lana ana, he ».•<olu hini ri kanaka 0 luna o kahi waa. a he kanaiwj maluna o kahi waa me e i.na pukunuhi. Aia me Tamasese ilok-> 0 ia ia, he 3.000 koa i makaukau no ka h iOili kaua. Ua haawi ia he ahaaina nui ma kahi hoolulu kaua o Matait'a ma Matauta, he 4,000 kanaka i hiki ae nulaila ia la,

m-j iut Kij.ena a iue na aiii noku o nu mokukaua A iifri!<a me Pc ekane. Novemab;i 6, ua hoouka īa kekahi kaiia e na koa o kue ia Tama sesc ma kona kahua hoolulu ma kek.ihi pakaua. a ua hoaiihee ia na koa o Ma-ta-ifi i;uua ponj o ka w ha o na pukuniahi e k:mi tu.iu ana. Ua pinepine na hoao ana e lawe pio m.u i ka pa kaua, ac>!e loa i hiki mamuli o ke ki mau mii o n;« wan elua me ni pukuniahi eli ni ma ka lihi kahnkai, a ua hookuemi m kc kaua ana ma ia la Uu kukulu ae ke Kanikeia B:r t.ini:i he ma'i halelole no ke kokua a rne ka wa-hi ana i na palapu o na koa eha o ka a( ao o Mataafa, a na na kauka o na Amenka me Pelekane e kokua l.i ma na lapaau ana. Ma ka la 10 a me n, he muu kiki pu wale no ka i hauwi ia e na aoao elua i kela a me keia manawa. He ake nui ko ka poe Gercmania e auhee o Mata.ita, a he ake h;>i na Amerika a me na Pe'nk.ine e auhee o Tamastse. Ikawa i haalele ai ka mokukaua Gcrcmania īa Apia a holo aku no kahi hoolulu o ma Saluafita, ua uhai pu ia aku oia e na mokukaua Amcrika ine Pelok.ino, e makaala i kana hana o ka holo ana aku ma ia w.ihi.

Ua kukulu pahuhae ae na Gcrcmania mii na palena o ko lakou m ui aina, he mau houilona e hoike ana, īna e ko.no na koa o Mataaf« maloko o ktla !«au p:iiena aitn, alaila, o ka wa ia e ki koke la mai ai hkou e ka mokukaua Geremania. Oke kanawai kaua o na ai pnn» mal.unal.'ma, ina e komo na koa o Mataufa ma ka uhai ana ia l'a nasese, ina oia maluna o ke kahua o ka emi h >pe maluna o ko G- remania mau aina, alaila, ao!e i kue kanawpi o Mat.iafj ma e hoouka kaua aku oia ia Tamases;i maluna o ia mau aina o Gtremania. O Kapena Lcarv o ka mokukaua Amtrika Aela-nu, nona na manao hoeueu i hoala ai i ka manao o na kanaka o Malietoa, a nana i hoike aku, aole loa he kuleana o Geremania e ko.no iloko o na hooponopono piii aupuni kuloko ana o $amo3, ke ole oia e lawe ī ke ku!ana o ka hoopakele i ke o!a a me ka \v,»iwii o kona mau makaainana ke hoopilikia ia mai.

Ma ka Peokolu, N*ovemaba 28, ua hoouka ia kekahi kaua īkaika a me ka wehweli loa aole i ike la ma na moolelo kaua o S»moa mai kinohi mai. Ua hoomaka ia keia kaua i ka hora 4 o ke kakahiaka nui i ka pakaua mua o Tamasese a lilo pio mai ika h ira 11 ena koa o Maiaafa. Ua nee hou aku la na koa imna no ka pakaua elua, a ma keia wahi i hoouka iaai kekahi kaua hahana| no ka manawa elua a hiki i ke auhee ana o na koa o Ttmasese, hoomakiu<au lakou no ka iele kiua aku 1 ka pakaua ekolu, oia ka wa i pii pau loa j mai ai o na koa ho >e o Tainasese a lilo pio hou la aku !a ka papu e ka ene mi, a oiai ua nele like na aoao elua i ka poka ole a ine ka pauda, ua hoouka hou aku la na koa o Mataafa i kekahi kaua huikau o ka wiwo ole me na laau a me ke kumu o na pukaupoohiwi e hili ana a hili inai me ka weliweli nui, e hou ana a e oki ana mt na pahi a me na koi, ua auhee hou aku la na koa o Tamasese ihope, a noho lanakila hou i'no la na koa o Mataata maluna o keia mau pikaua. O ka make o na a ?ao elua, aia no ia ma kahi o ka 200 o ka aoao hookahi niawaho ae ona poe i hoeha ia. Ua makaikai ia ua la hoouka kaua nui U e na aum iku kaua o Geremania, Amerika a me Pelekane me ka pihoihoi nuL Ua emi aku la o Tamasese i kona pakaua hoj>e loa, a ua manao wale ia, e hoouka ia aku an* ia kaua me ka wehwēli ke hui hou na aoao elua. E lohe hou mai ana kakou i na mea hou e Si«o« ma kau niau aokuahi a«.