Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVII, Number 45, 10 November 1888 — Page 5
This text was transcribed by: | Valerie |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
@@ nui o na inoa mamua o ka nui o na Alii i ae ia e @ ma ia mahele, e hoole ia ma ke ano he balota @ o na inoa malalo o ka huina i kauoha ia e koho ia. @ manawa e loaa ai he elua a oi ae mau balota maloko @@ hu balota i ka manawa e helu ia ai na balota ua @@ ma ke ano ua akaka ua hookomo ia he mau @@@oi aku mamua o ka hookahi e ka mea hookahi, e @ a ua mau balota nei a pau.
N@@ HUAKAKA, HOONOA ANA I NA KOHO ANA, &C.
@@KU 75. E hakahaka no ka no ha o kekahi hoa i @@a no ka Ahaolelo, in a e make ua hoa nei, haalele @ a @lo paha i mea kupono ole mamuli o ka hoahewa @@ no kekahi o na hewa e hiki ole ai i kekahi mea e @a ma kona ahewa ia no ke kue i kekahi o na mea @kaka ia maloko o keia Kanawai; mamuli o na hana @a a hoohemahema paha i ka hana i koho ia ai oia, @@@li o ka noho mau ahu me ka hookuu ole ia mai na @@ai ana o kela a me keia la o ka Ahaolelo, a o ka @ @elo wale no ka mea nana e hooholo ia mea; mamuli @a emi ana malalo o kekahi o na mea e kupono ai hoa i koho ia no ka Ahaolelo; a mamuli o kekahi @ kipe, kolohe a apuka e ae a ia mea a kona agena @ a kumu e ae e lilo ai kona koho ana i mea pono a me ke koho ia ana o kekahi mea e ae ma ia noho.
HOONOA ANA I KE KOHO ANA.-NA HANA A KA AHAOLELO.
PAUKU 76. Ua hiki i ka Ahaolelo ke hoomaopopo no @ahi hakahaka a hakahaka paha i olelo ia a hana aku, @e noi ole ia mai e ko waho, a i ole ia, ua hiki ke hoopopo ia ma ka palapala hoopii mai ka apana mai nona noho i olelo ia ua hakahaka; a o ia palapala hoopii e kau inoa ia e aole e emi malalo o ke kanakolu poe koho @a o ka apana, a e hoakaka ia ma ia palapala hoopii kama a mau kumu paha i manao ia ai ua hakahaka ia @o. E nana pono ia ka ninau no ka hakahaka a hoopaa e pili ana ia hakahaka, a e lawe ia na hoike piha na mea a pau e pili ana, a ina e ike ia ua hakahaka noho la, a i ole ia, ua kupono e hooholo ia ua haka@a, e hooholo ia no e ka Ahaolelo pela, a e kauoha @e ia e koho balota hou e ke Kuhina Kalaiaina i kona @awa e hoike ia mai ai no ia hakahaka e ka Peresidena @a Ahaolelo.
PAUKU 77. I na manawa e loaa ai he hakahaka iloko @a manawa aole e noho ana ka Ahaolelo mamuli o ka @ke ana, haalele maoli ana a no kekahi kumue ae; na Kuhina Kalaiaina e kauoha e koho balota kuikawa e @ me ka mea i olelo mua ia ma keia Kanawai. E like @na hana ana a pau i ka manawa koho balota kuikawa na koho balota mau ana i kela a me keia elua maka@ i malama ia mamuli o na olelo o keia Kanawai. Koe @ ne mea i kauoha ia ma kekahi ano e ae ma keia Kaw@wai.
HOOPAU ANA I KE KOHO ANA.-NA HANA IMUA O KA AHA
HOOKOLOKOLO.
PAUKU 78. Mawaho ae o na ano i hoakaka mua ia ae ma keia Kanawai no ka hoopau ana i kekahi noho @o o ka ahaolelo, ua hiki no i kekahi mea holo balota @oe e ae paha he umi i koho, a he kuleana paha ko la@ e koho ma ka apana, e waiho aku i palapala hoopii i Lunakanawai Kiekie o ka ka Aha Hookolokolo Kiekie e akaka ana i kekahi kumu a mau kumu paha, e kupono @ hoonoa ia kekahi koho ana, a i ole ia, e hooholo ia ai hakahaka kekahi noho. E waiho ia aku ia palapala @opii ma ke Keena o ke Kakauolelo o ka Aha Hookolo@o Kiekie maloko o kanakolu la mahope iho o kekahi @o ana, a mamua ae o ka hoolohe ia ana o ia noi, e i ke Kakauolelo na koina i kupnon ma ia hihia. E @ no e hoolohe ia imua o kekahi Lunakanawai o ka @a Hookolokolo Kiekie, a ua hiki no e hana ia ma @onolulu, a i ole ia, ma ka apana Hookolokolo Kaapuni, @hi i hoopaapaa ia ai ia koho ana.
KA HANA ANA.
PAUKU 79. E haawi ia ka hoolaha aole e emi malalo umikumamaha la i na Luna Nana o ia koho ana i hoo@apaa ia a i ka mea holo balota kekahi i koho ia a i olelo pha ua hakahaka kona noho, a me ka poe e ae i pili i @ lakou mau pono, i kuhikuhi ia e ka Lunakanawai Nui ka aha Hookolokolo Kiekie i olelo ia. Mawaho ae o ia @olaha e kau ia he olelo hoolaha i kakau ia a i pai ia @ha maloko o ia apana, a i ole ia, e pai ia maloko o @ekahi nupepa i lawe ia ma ia apana, no ka manawa aole emi malalo o umi la mamua o ka hoolohe ia ana.
HOOLOHE ANA.
PAUKU 80. Ma ka hoolohe ia ana, na ka Lunakana@ai e kauoha e kakau piha ia na olelo ike, a i ole ia me @ kupono e maopopo ai na mea a pau e pili ana, a ma ia @au mea oia e hoolohe ai me ka hoakaka i na mea pau i hana ia me ke Kanawai e pili ana, a e hoouna ia mea a pau i ke Kuhina Kalaiaina. Ina ua hoo2olo ia ma ua olelo hooholo nei, ua mana ole e hoomaka ia kekahi @@opii hoohalahala.
NA KOINA ME NA HOOPII HOU ANA.
PAUKU 81. E hooholo ia na koina ma na hana o ia @o, e like no me ka mea a ka Aha nana i hoolohe i ka @hia i manao ai. E like na koina me na koina ma na ana ma ka Aha Kiekie ma ke Keena. E hiki no ke @oohalahala ia ka olelo hooholo imua o ka Aha Kiekie 2a ka Baneko, a na ia Aha no me ka hakalia ole e hoo22e ia hoohalahala ana a hoopuka i olelo hooholo i ke Kuhina Kalaiaina. Ina ma ia imi ana e hoolilo ia ana i ke koho @a he mea ole, a ua hakahaka ka noho, alaila, e kauoha @oke ia kekahi koho hou ana e ua Kuhina la.
PAUKU 82. Ina kekahi o laua, ka Aha Hookolokolo Kiekie, a Ahaolelo paha, mamuli o ko laua manao hope loa, a olelo hooholo paha, e kukala ana ua hakahaka ka noho o kekahi hoa, e lilo ia manao a o ia olelo hooholo paha he mea mana maluna o na mea a pau aole hou he mea i koe. Aka, ina nae hoi kakahi o na Aha mana i olelo ia ae la, mamuli o ka hoolohe ana i ka palapala hoopii e kue ana i kekahi hoe, e hoopuka i ka manao a olelo hooholo paha e hoopau wale ana i ua palapala hoopii la, alaila, aole e mana ua manao a olelo hooholo la maluna, a e alai ana paha i kekahi o na Aha elua i olelo ia ae la e hoolohe i ka palapala hoopii e noi ana e kukala ia ua hakahaka ka noho o ia hoa.
NA RULA.
PAUKU 83. Ua hiki i ka Aha Hookolokolo Kiekie ke hana, hoololi a hoopau i na rula no ka hookolokolo ana, hoolohe ana a me na mea e ae e pili ana i na koho balota i hoopaapaa ia, a e like no ke ano o ka hana ana me na hana ma ke Keena o ka Aha Hookolokolo Kiekie, e loaa i ka Lunakanawai na mana e like me ko na hookolokolo ana ma ke kau mau o ka Aha no ke koi ana aku e hele mai na hoike, hoopai ana no ka hoowahawaha a me na mea e ae a pau e pili ana ia hoolohe ana.
PAUKU 84. O kela a me keia hoike e manao maoli e hoiki wahahee ana ma kekahi ninaninau ana a hookolokolo ana o ia ano, e pili ia ia ka hewa hoohiki wahahee, e like me ia i hoakaka ia ma ke Kanawai, a e kau ia malana ona na hoopai a me na kaumaha a pau no ia mea.
PAUKU 85. O na hoolohe ana i na hana a pau e pili ana i na koho balota malalo o keia Kanawai, e hana ia ma ke akea, ina no imua o ka Ahaolelo ma na Komite, a imua paha o kekahi Lunakanawai o ka Aha Hookolokolo Kiekie, koe na manawa e hooko ia ai ka pono ma ka hana malu ana.
MAU HOAKAKA NO KA MALAMA ANA I KA MAEMAE O KE KOHO ANA.
PAUKU 86. O na hana kue a pau i keia Kanawai ua mahele ia no iloko o eloku papa penei: Na hana kipe, na hana kue Kanawai, a me na hana hewa a na luna aupuni e like me ia i hoakaka ia mahope iho:
MANA HOOKOLOKOLO I NA HIHIA.
PAUKU 87. O na hewa i pili i na "hana kipe," e hookolokolo ia mamuli o ka palapala hoopii wale no. Ma keia ua haawi ia ka mana i na Lunakanawai Hoomalu me na Lunakanawai Apana e hoolohe a e hooholo no na hihia a pau i pili i ka "hana kue kanawai" malalo o keia Kanawai, me ka loaa no nae o ka mana e hoohalahala a hoopili hou ae e like me ka mea i ae ia ma ke kanawai. Ua hiki no ke hoahewa ia kekahi mea e hookolokolo ia ana no kekahi hewa i hoakaka ia ma keia Kanawai, nokekahi hewa i emi iho o ia ano hookahi, a e like me ia i hoakaka ia ma ke Kanawai Karaima.
NA HANA KIPE.-KIPE.
PAUKU 88. O keia poe mahope iho nei e manao ia ua pili ia lakou na hana kipe.
1. O kela a me keia mea nana ponoi a ma o kekahi mea e ae paha a ma kekahi ano e ae i haawi, hoaie, ae e haawi a e hoaie, a ae e imi a hooikaika e loaa kekahi dala a mea waiwai e ae, i kekahi a no kekahi mea koho, i kekahi mea e ae no kekahi mea koho, a i kekahi a no kekahi mea i mea e ae ai kekahi mea koho e koho a e koho ole, a ua hana i kekahi o ia mau mea no ke koho ana a koho ole ana paha o kekahi poe ma kekahi koho balota ana.
2. O kela a me keia mea nana ponoi a ma o kekahi mea e ae paha i haawi a imi a loaa, a ae e haawi a w imi a loaa, a haawi aku, ae a ae e imi a loaa a hooikaika e loaa kekahi oihana a wahi hana no kekahi mea koho balota a no kekahi kanaka e ae no kekahi mea koho balota, a no kekahi mea e ae i mea e ae mai ai kekahi mea koho balota e koho a e koho ole ai oia, a i ole ia, u@ hana i kekahi o na hana i hai mua ia nei no ke koho ana a koho ole ana paha o kekahi mea koho balota ma kekahi koho balota ana.
3. O kela a me keia mea nana ponoi a ma o kekahi mea a ea paha nana i haawi aku ia mea makana wale, aie ana, haawi ana aku, e like me ka mea i olelo mua ia; a i kekahi a no kekahi mea, i kumu e ae mai ai ua mea nei e koho ia a e hooikaika paha e koho ia kekahi mea e noho iloko o ka ahaolelo; a e loaa ai ke koho o kekahi mea koho balota ma kekahi koho balota ana.
4. O kela a me keia mea i ae mamuli o kekahi haawi ia ana, hoaie ana,ae ana, huli ana a ae ana e huli a loaa a ua loaa io, a ua ae aku e huli, a hooikaika e koho ia kekahi mea e noho iloko o ka Ahaolelo, a i ole ia, ua loaa ia ia ke koho ana o kekahi mea koho ma kekahi koho balota ana.
5. Okela a ma keia mea nana i haawi mua a uku aku paha a kauoha paha e uku ia aku kekahi dala i kekahi mea a no ka pono o kekahi mea e ae, me ka manao e hoolilo ia ia dala a o kekahi hapa paha o ia dala no na hana kipe ma kekahi koho balota ana, a i ole, me ka ike no pela ua hookaa aku a kauoha paha e hookaa ia aku kekahi dala i kekahi mea ma ke ano hookaa a hoihoi pani aku i kekahi dala i hoolilo ia a pau loa a ma ke ano hapa paha ma na hana kipe ma kekahi koho balota ana.
6. O kela a me keia mea koho balota mamua iho o ke koho ana, a oiai paha, e koho ana e lawe ponoi a ma o kekahi mea e ae paha ua lawe, ae aku, a aelike no kekahi dala, mea makana, hoaie ana, a kumu waiwai w aw, oihana a wahi hana nona ponoi a no kekahi mea e ae paha, no ke koho ana a ae ana paha e koho, a i ole ia, no ke koho ole ana, a no ka ae ana aole e koho.
7. O kela a me keia mea mahope iho o kekahi koho balota ana, i lawe ponoi a ma o kekahi mea e aku ua lawe i kekahi dala a mea waiwai e ae no ke koho ana o kekahi mea, a no ke koi ana i kekahi mea e koho, a i ole ia, e hoole aole e koho ma kekahi koho balota ana.
8. O keia a me keia mea holo balota ana i haawi ponoi a ma o kekahi mea e ae ua haawi aku, a ma na hana a ano e ae ua haawi wku no kona pono, ma ka ia koho balota a ma ka la mamua koke iho, a mahope koke iho paha o kekahi koho ana, make ano haawi ponoi ana, a ma kekahi ano e ae paha, a kauoha paha e haawi ia a hoomakaukau ia, a nana i uka a pau a ma ke ano hapa paha i na lilo no na mea ai a me na mea inu a mea e ae i hoolako ia i keakhi mea, i kumu e koho ia ai oia, a no kono koho ia ana paha, a i mea paha e ae mai ai ia mea a mea e ae paha e haawi a e haawi ole i kona koho ana ma ia koho balota ana, a no ke koho ana o ia mea, a no kona koho ole ana paha, a i ole ia, e aneane ana e koho a koho ole paha ma ia koho balota ana. O na hana hewa a pau i helu ia ae la maluna oia iho la no na karaima o ke kipe a me ka hana kipe.
9. O kela a me keia mea nana ponoi a ma ke ano e ae ma ona ponoi iho, a ma o kekahi mea e aea i lawelawe me ka lima ikaika a hoomaka'uka'u aku e lawelawe me ka lima ikaika, hana ino a hoopaa paha i ke kino, a ua hana aku a hooweliweli aku e hana i kekahi poino a mea e poho ai ma kekahi ano, a i ole ia, ua hana i na hana hoomaka'uka'u i kekahi mea, a e pili ana paha i kekahi mea, i mea e ae mai ai, a e koi ia ai ua mea nei e koho ole paha ma kekahi koho balota ana, a i ole ia, no ke koho ana a koho ole ana o ia mea, a i ole, mamuli o ka hoomahuka ana, hoopaa ana, a hana apuka e ae, ua keakea a kue a hiki ole a hana kue e ae i ka lawelawe kuoloa ia ana o ka mana koho balota.
10. O na mea a pau ma kekahi koho balota ana i noi aku i balota ma ka inoa o kekahi mea e ae e ola ana a ua make paha, a malalo o kekahi inoa kapakapa, a i ole, ina ua koho mua oia ua noi hou aku i balota ma ia koho ana no, ma kona inoa ponoi.
11. O na mea a pau me ka mana ole i koi aku e hookomo ia ka inoa o kekahi mea e ae ma ka papa inoa o ka poe koho, a i ole ia, ua hoopaa i ka inoa o kekahi mea e ae i kekahi koi o ia ano i mea e manao ia ai oia no ke koi a ua mea la, a i ole ia, ua hookomo i ka inoa o kekahi mea e ae maloko o ka papa inoa.
12. O kela a me keia mea nana ponoi a ma o kekahi mea e ae paha, i hoopau aku a keakea aku paha a hiki ole ke malama ia kekahi halawai ana o na Luna Nana Koho Balota i hoakaka ia ma keia Kanawai, a i ole ia, ua hoopau a keakea aku ma kekahi ano i ka malama ia ana o kekahi koho balota.
HOOPAI NO NA HANA KIPE.
PAUKU 89. O na mea a pau i ahewa ia no kekahi "hana kipe" e hoopai ia oia ma ka uku hoopai aole e oi aku mamua o hookai tausani dala, a i ole ia, ma ka hoopaahao ia ana ma ka hana oolea no kekahi manawa aole i oi aku mamua o elua makabiki, a i ole ia, e hoopai dala ia a e hoopaahao pu ia e like me ka manao o ka Aha. Mawaho ae o ia hoopai aole e hiki i ua mea nei e koho balota no eono makahiki, aole hoi e noho ma kekahi iohana malalo o ke Aupuni no ia manawa hookahi, aole hoi e koho ia a e noho iloko o ka Ahaolelo no eono makahiki, a o na oihana o ia ano, ina he oihana koho ia a i hookohu ia paha e pau koke no mamuli o ia hoahewa ia ana. Na ke Kakauolelo o ka Aha Hookolokolo kahi i hoahewa ia ai e hooili aku i na Lina Nana Koho Balota o ka apana kahi noho ai ia mea, a i ka Peresidena o ka Ahaolelo i ka inoa o ua mea nei, kona ahewa ia ai, a me ka hoopai o ka Aha.
NA HANA KUE KANAWAI.
PAUKU 90. E manao ia na mea mahope nei ua ku i na hana kue kanawai:
1. O na mea a pau nona ka makemake e kokua a e kue aku paha i ke koho ia ana o kekahi mea holo balota ma kekahi koho balota ana, ua hana a hoohana ia paha no ka uku a no kona ae ia ana aku e uku ia oia ma ke ano he hope, kakauolelo a elele paha, koe wale no e like me ke ano i hoakaka ia ma ka Papa i hoopili pu ia me keia, a i ole ia, i hoa o kekahi Komite, mea hooikaika, luna hooikaika, mea kiai, mea nana a kiu paha e hana a lawelawe ma kekahi ano koe wale no kekahi hana i ae ia e uku ia e like me ka mea i ae ia ma ka Papa i hoopili pu ia me keia, e hana ina he mea koho oia ma ke ano he kakaiolelo a elele paha.
2. O na mea a pau e hoohana aku ana, hoolimalima aku ana, ae aku ana e hoolimalima a uku aku i kekahi no na hana o ia ani, a i ole ia, mahope iho o ka pau ana o ia mea i ka hana ia e mea aku ana e uku aku a e ae aku ana e uku aku no ia hana, a e haawi aku a imi paha i kekahi uku a pomaikai no ia hana i hana ia.
PAUKU 91. Aole e hana ia kekahi uku ana, a aelike paha no ka uku ana, no ka halihali ana aku a hiki a me ka hoihoi ana i ka poe koho mai kahi kolo balota mai i mea e kokua ai a e koho ia ai o kekahi mea holo balota ma kekahi koho balota ana; no na bana, kukui lamalama, na hai me na hae liilii, a me na hoailona e ae e pomaikai ai; no na bila hoolaha, haiolelo kapili ia, a me na mea e ae i pai, kakau a pena ia paha; a no ka lawelawe ana i kekahi hale no ia mau hana, koe wale no na meai ae ia ma ka Papa D i hui pu ia me keia. Ina e uku ia a hana ia he aelike no ka uku ana no kekahi mea i hoakaka ia ma keia Pauku mamua ae e iloko o ke koho ana a mahope iho paha o ke koho ana, alaila, o ka mea nana i uku aku a i ae e uku aku, a i hana aelike no ka uku ana ma ano ponoi ihi , a i ole ia, ma o kekahi mea okao aku, a me ka mea nana i lawe i ua uku nei, e manao ia laua a elua ua hewa ma na "hana kue kanawai."
PAUKU 92. Aole e lawelawe i kekahi wahi i laikini ia no ke kuai ana i ka bia, waina a wai ikaika e ae paha, aole hoi kekahi hapa o ia wahi i keena halawai komite ni ke kokua ana a hooikaika ana e koho ia kekahi mea holo balota ma kekahi koho balota ana. Ina ua hoolimalima a hoohana kekahi mea i kekahi wahi o ia ano, a hapa o kekahi wahi o ia wahi no na hana o ia ano, ua pili ia ia a me ka mea nana i hoolimalima aku ia wahi a hapa paha o ia wahi, ka hewa "hana kue kanawai."
PAUKU 93. O kela me keia mea nana i hoolako i ke dala me ka ike no e lawelawe ia ana ia dala no kekahi o na hana i hoakaka ia ma ka Pauku 88 o keia Kanawai, a i ole ia, no ka hookaa ana i ke dala i hoolilo ia pela, a ua pili ka hewa "hana kue kanawai," a i ole ia, "hana kipe," e pili no hoi ia ia ka hewa "hana lue kanawai."
PAUKU 94. O kela me keia mea nana i koi aku a ae kekahi mea e koho me ka ike no aole i kupono ia mea e koho, a ua papa ia paha aole e koho, a i ole ia ua koho mua iho paha ua mea nei, e pili ia ia a me ua mea nei i koho pela ka hewa "hana kue kanawai."
HOOPAI NO KA HANA KUE KANAWAI
PAUKU 95. O na mea a pau i ahewa ia no ka hewa "kue kanawai," e hoopai ia no oia i kekahi uku hoopai aole e oi aku mamua o elima haneri dala, a i ole ia, ma ka hoopaahao ma ka hana oolea no kekahi manawa i oi ole ae mamua o hookahi makahiki, a i ole ia, ma ka hoopai dala a me ka hoopaahao pa e like me ka manao o ka Aha, a mawaho ae o ia e kupono ole oia e koho ma kekahi koho balota ana no elua makahiki, a me ka noho ana ma kekahi oihana i hilinai ia, a he pomaikai malalo o ke Aupuni no ka manawa i like ka loihi, aole oia e koho ia e noho iloko oka Ahaolelo no eha makahiki; a ina i ka manawa i hoahewa ia ai ua mea nei he oihana kana e paa ana, a he hoa paha no ka Ahaolelo, a ua koho ia paha e noho iloko o ka Ahaolelo, e hakahaka koke ua oihana la me ua noho la. Na ka Lunakanawai nana i hoahewa o hoouna aku i ke Kuhina i hoike no ia hoahewa ia ana a me ka hoopai i kau ia aku, e waiho ia aku imua o ka Ahaolelo ina e noho ana, a i ole ia, i ke kau e noho mai ana ma ia hope iho.
PAUKU 96. O kela a me keia mea holo balota i hana ole a hoolako ole i ka papa i hoakaka ia ma ka Pauku 39, a i ole ia, i ka hoike i hoohiki ia i hoakaka ia ma ka Pauku 40, a i ole ia, ina ua hana kolohe maoli ia ua papa hoike la ma kekahi ano, ina e ku ka hewa ia ia no ia mea, e hoopai ia oia e uku i kekahi hopai aole e emi malalo o hookahi haneri dala, aole hoi e oi aku mamua o elima haneri dala, a i ole ia, ma ka hoopaahao ma ka hana oolea . aole e oi aku mamua o eono mahina, a i ole ia, o ka hoopai dala a me ka hoopaahao pu e like me ka manao o ka Aha. A ina ua koho ia oia, a ua ike ia ua oi aku na lilo mamua o ka mea i ae ia ma keia kanawai, a i ole ia, hoolilo ia no kekahi mea i papa ia ma keia kanawai, e pau wale kona koho ia ana, a aole oia e kupono e koho hou ia a hala na makahiki eha.
NO KE KUE ANA I KA POE KOHO
PAUKU 97. Na kela a me keia Luna Nana Koho Balota, a me kela a me keia mea e ku mai ana e kue i kekahi mea i hele mai e koho, ina ua ike a manao ia Luna Nana, a mea e ae paha e uku wale mai ana, aole oia he mea kupono i ke koho.
PAUKU 98. Ina ua kue ia ke koho ana o kekahi mea, na kekahi o na Luna Nana e hai aku ia ia i ke kumu o kona kue ia ana, alaila, e hoohiki aku ia ia e like me na olelo kuhikuhi i hoakaka ia ma ka Papa E i hoopili ia me keia mahope iho o ka hoohiki ia ana, na kekahi Luna Nana, a i ole ia, na ka mea i kue aku ia ia, e ninau aku i na ninau i mea e maopopo'ai, ina paha ua kupono ua mea nei i manao e koho ma ka koho balota ana.
PAUKU 99. Ina e hoole ua mea nei aole oia e hoohiki a i ole ia, mahope o ka hoohiki ia ana, ua hoole i ka pane i kekahi ninau kupono (a o na Luna Nana ka poe nana e hoomaopopo i ke kupono a me ke kupono ole) e hoole ia kona koho ana.
PAUKU 100. O kela a me keia mea e hoohiki ana i ka hoohiki i hoakaka ia ma ka Pauku 98, a hai i na haina oiaio ole i kekahi ninau i ninau ia aku ia ia malalo o ia hoohiki ana, ua ku ia ia ka hewa "hoohiki wahahee" ma ke degree elua; a ina ua koho oia ma ia koho balota ana, e lilo kona koho ana i mea ole.
NA HEWA O NA LUNA AUPUNI
PAUKU 101. O kela a me keia Luna Aupuni i kauoha ia e keia Kanawai e hana a e hooko i kekahi mea e pili ana i kekahi o na mea i hoakaka ia ma keia Kanawai, i hana ole me ka manao e hana ole, a hoole e hana a hooko i ua hana nei, a i kue i kekahi o na mea i hoakaka ia ma keia Kanawai, e hoopai ia e uku i kekahi hoopai aole e oi aku mamua o hookahi tausani dala, a i ole ia, ma ka hoopaahao ma ka hana oolea no kekahi manawa aole e oi aku mamua o ekolu makahiki, a i ole ia, o ka uku dala a me ka hoopaahao pu e like me ka manao o ka Aha, a aole no hoi oia e kupono e noho iloko o ka Ahaolelo, aole no hoi e koho balota. E ili no hoi maluna ona ka uku ana i na poho o kekahi mea i poino mamuli o ia hana, a no ia hana ole ana paha ia hana.
PAUKU 102. O keal a me keia kanaka e paa ana i kekahi oihana ia, a oihana loaa paha malalo o ke Aupuni, e hana kino ana, a i ole, ma o kekahi mea okoa la, ina no ma ka uku, a uku ole paha, ma ke ano he luna hooikaika, komite hooikaika paha, kupakako a kakauolelo paha, a i ole, ma kekahi ano hana e ae paha, a kokua ana, paha i ke koho balota, a hookomo ana paha i kona balota ponoi, e hoopai ia oia ma ka uku hoopai aole e oi aku mamua o hookahi haneri dala, a i ole mamka hoopaahao ma ka hana oolea, no kekahi manawa e oi ole ana mamua o eono malama, a i ole, ma ka hoopai dala a me ka hoopaahao pu no, aia i ka manao o ka Aha Hookolokolo he pono. A mawaho ae o ia mau hoopai i olelo ia ae la e hoohakahaka koke ia ka noho oihana o ua kanaka la, a e pau ka loaa hou ana i ua kanaka la no na makahiki ekolu,