Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVII, Number 43, 27 October 1888 — Page 3
| This text was transcribed by: | L. A. Marchildon |
| This work is dedicated to: | Any Canadians calling Hawaii home...I'm so envious !! |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
aku a hoomoe hou ae paha i ua mau hemahema nei, a ina ao@ i hana ia, e manao ia ka mea e hana ole ana pela ua pili ia ia ka hewa mikamina a e hoopai ia oia ina e ku ka hewa ia ia e like me ka mea i ohakaka ia mahope aku nei. E hoike aku ka Ilamuku o ka Oihana Kinaiahi i hookahi manawa iloko o kela me keia ekolu mahina, a me na manawa e ae ana i manao ai he pono, i mau hoike piha no na mea a pau e pili ana i kana mau hana i ka Luna Nui, a e hoike aku no hoi oia i ke Kuhina Kalaiaina i kela a me keia pule, i kekahi kue ana o na kanawai e pili ana i na hale i hana ia ma ke ano pale ahi.
Pauku 9. E hoonoho ia he Papa o ka Poeikohoia o ka Oihana Kinaiahi o Honolulu, a ma ia Papa ka Luna Nui, na kokua luna nui elua, luna hoohana a me hookahi kokua luna hoohana mai kela a me keia puali, e koho ia ka elele mai kela a me keia puali mai e kona puali i kela a me keia makahiki iloko o Dekemaba, ma ka halawai mau, mahope koke iho o ka Poakahi mua o Dekemaba, eia nae, e noho no na elele i keia manawa o lakou no ua Papa nei i olelo ia a hiki i ka manawa e koho ia ai na lala hou o @a Papa nei i olelo ia e like me na olelo o keia Kanawai.
Pauku 10. E loaa ka mana i ka mana i ka Papa o ka Poeikohoia e mahele i ka poe kinaiahi i mau puali a e hooponopono i ka nui o na lala o ka poe e hana maoli ana a me na lala mau o ka oihana, a me kela a me keia puali, e hoopau aku i na puali no ka makaukau ole a no na kumu kupono mahope iho o ka hoolohe ia ana me ka hai ia aku i ka lohe kupono; e kapae a hoopau i na lala o ka oihana, e kauoha aku i ke Kakauolelo o ka Oihana e hoopuka aku i ka palapala e hoike ana ua lilo kekahi i lala no ka oihana; e hoolohe a hooholo i na mea i hoohalahala ia mai na mea i hooholo ia iloko o na puali a me na hoopii e ae, a e hana i na rula a me na hooponopono e ae e pili ana i na hana i hoopii ia mai, e koho mai waena mai o na lala e hana mau ana o ka oihana i puuku, a oia no hoi ke hana ma ke ano he Kakauolelo no ka Oihana Kinaiahi, a e haawi oia i mau palapala hoopaa i ka Luna Nui no ka hooko pono ana i kana mau hana, a ia ia ka malama ana a me ka hooponopono ana o na dala a pau a me na hoolilo ana e pili ana i ka Oihana Kinaiahi, koe nae na dala i hookaawale ia e ka Ahaolelo, me ke apono ana o ka Papa o ka Poeikohoia; e hana i na rula a me na mea hooponopono e ae no ka malama ia ana o ke koho ana a mau koho ana paha malalo o keia Kanawai; e hana i na rula a me na kanawai no ka Oihana Kinaiahi a me ka hooko ana aku i na mea i hoakaka ia ma keia Kanawai.
Pauku 11. O kela a me keia mea e lilo ana i lala no ka Oihana Kinaiahi a i hoolako pono ia me na mea hana, e loaa no ia ia, ma kona hoike ana aku i kekahi palapala e hoike ana pela mai ke kakauolelo a me ka luna hoohana o kona puali i ke Kakauoleloo o ka Oihana Kinaiahi he palapala hoike e hoakaka ana he lala oia no ka Oihana Kinaiahi o Honolulu, a ma ia ano e loaa ia ia na pono a pau i haawi ia e na Kanawai e hooponopono ana i ka Oihana Kinaiahi i kona mau lala, a o ke poo o ia palapala he palapala hoike no ka lilo ana i lala, a e haawi ia ua palapala hoike nei no ka makahiki hookahi wale no a e haawi hou ia i kela a me keia makahiki i mea e hiki ai i kekahi mea e lilo i lala hana o ka Oihana Kinaiahi. A o na lala wale no i loaa ia lakou na palapala hoike o ia ano ke ae ia e koho ma kekahi koho ana no kekahi mau luna o ka Oihana Kinaiahi o Honolulu, a i ole ia, o ka Papa o ka Poeikohoia, eia nae, aole e ae ia kekahi mea malalo o na makahiki he umikumamawalu e koho ma kekahi koho ana no na luna i olelo ia.
Pauku 12. E mahele ia na lala o ka Oihana Kinaiahi i mau puali i like ka nui o@na kanaka ma kela a me keia puali me ka mea i hoomaopopo ia i kela a me keia manawa e ka Papa o ka Poeikohoia.
Ua hiki ia mau puali pakahi e koho mai loko ae o ko lakou mau lala ponoi i luna hoohana, kokua luna hoohana, i kakauolelo me puuku ma ke ano a me na manawa a lakou i manao ai he pono, a e hana i na rula me na hooponopono e ae no ka hooponopono ana ia lakou iho, i kue ole nae i ke kanawai a me na rula o ka Papa o ka Poeikohoia.
Pauku 13. Ina e puka ae ke ahi ma ke kulanakauhale e hele koke aku na kanaka kinaiahi ma kahi o ke ahi me ko lakou mau kaa kinaiahi, kaa iliwai, makau, alapii a me na mea paahana e ae, a e hoohana aku i na kaa a me na mea kinaiahi e ae me ko lakou akamai i ikaika a pau malalo o ke kuhikuhi ana a ka luna nui, a aole lakou e haalele ia wahi me ka ae ole o ka luna nui.
Pauku 14. I mea e makaukau loa ai na kanaka kinaiahi ma ka lakou hana e hooholo lakou i ko lakou mau kaa kinaiahi, i kela a me keia mahina, a i hiki hoi e holoi a hoomaemae i na kaa, a i maa na kanaka i ka hana ana, a ina e hele ole mai kekahi kanaka kinaiahi ma ia hana e hookuu ia oia e like me ka mea i hooholo ia e ka hapa nui o kona puali.
Pauku 15. Ina e hiki ole aku kekahi kanaka kinaiahi ma kahi o ke ahi, a ua haalele paha oia i kona kaa a mea paahana e ae me ka ae ole ia, a ina paha ua hana ole oia i kana hana me ka loaa ole o kekahi kumu kupono, e uku oia no kela a me keia hewa i ka hoopau ia oia ma ka hapa nui o kona puali, a ua hiki no e hoopau ia oia ma ka hooholo ana o kona puali pela mai kona noho kanaka kinaiahi ana, me ka hiki no nae ia ia e hoopii hou aku imua o ka Papa o ka Poeikohoia.
Pauku 16. O na makai a pau o ke kulanakauhale i paa ole i ka hana i ka manawa e puka ae ai o ke ahi e hele koke aku i kahi e kahea ia ana he ahi a hiki ma kahi o ke ahi, a malaila lakou e malama ai i ka maluhia a e malama ia na waiwai a e hoonee aku i ka poe palaualelo, a hana ole, a me ka poe i hoohuoi ia e ake hewa ana, a i ole ia ka poe e ae e lawelawe maoli ole ana e kinai i ke ahi; a ina e noi ia mai lakou e hopu a hoopaa i ka poe hoolohe ole i na kauoha a ka luna nui, a o kona mau hope paha.
Pauku 17. O na makai a pau o Honolulu e ku ana ma ko lakou mau huina a e hana ana i ka manawa e puka ae ai o kekahi ahi, e noho no lakou ma ko lakou mau wahi i hoonoho ia ai, a aole e haalele kekahi makai i kahi i hoonoho ia ai oia me ka ae ole o ka luna maluna ona.
Pauku 18. Na ka poe makai oihana kinaiahi i ka manawa e puka ae ai o kekahi ahi, e kau i na kaula a mea pale e ae paha ma na alanui a me na ala liilii kahi i ku ai o kekahi hale i pau i ke ahi, a me na wahi e ae a lakou i manao ai he kupono, a e pale aku lakou i ka hele ana a komo ana paha o na mea a pau koe nae ka poe nona ia wahi, a hele paha, na kanaka @ana a me na poe e noho ana iloko o na hale i ane pilikia @ ke ahi e a ana, maloko o na palena i kau pale ia e na kaula a mea pale e ae paha koe nae na luna o ka oihana kinaiahi a me ka poe kinaiahi, ka ilamuku o ka oihana, na @i kaahele o ka oihana a me na mea e ae i ae ia e na l@ o ka oihana kinaiahi. Aole e hele hekahi mea a mau mea paha maloko o na palena i kau ia e na kaula a mea pale e ae paha, a i ole ia, hoole paha e puka iwaho o ia mau palena ina e kauoha ia e hana pela e kekahi makai a luna paha o ka oihana kinaiahi.
Pauku 19. Aole e komo aku a hooao paha kekahi mea e komo maloko o ia kaupale ana, a pii ae paha maluna me kekahi kaa i ka iliwai e lawelawe ia ana ma ia puahi.
Pauku 20. Aole e ho-a kekahi kanaka me ka ae ole o ka Luna Nui i kekahi ahi, aole hoi e kauoha aku e hana ia ke ahi ma kekahi alanui, ala ololi, makeke, ala loa e ae paha, aole hoi ma kekahi uwapo maloko o ke kulanakauhale, koe wale no no ka hoolapalapa ana i ke @a, a o ke ahi no ia hana aole e oi aku ke kaawale mamua o umi kapuai mai ke poo o ka uwapo. Aole no e ho-a kekahi mea i kekahi opala a ahi nui paha ma kekahi wahi maloko o na palena he hookahi mile mai kahi e ku nei ka hale bele o ka Oihana Kinaiahi o Honolulu me ka ae ole i kakau ia e ka luna nui.
Pauku 21. Ua hiki no i ka Luna Nui me ke apono ana o ke Kuhina Kalaiaina, a ina ua hiki ole ae oia, me ke apono ana o kekahi Kuhina e ae, e kauoha aku e wahi ia, a hoopahu ia paha kekahi hale, a mea e ae, a hoolilo ia paha i mea ole ma kekahi ano e ae, i na manawa e manao ai lakou he mea pono e hana ia pela i mea e laha loa ole aku ai ke ahi.
Pauku 22. Ina o ia wawahi ia ana, hoopahu ia ana, a hoolilo ia ana o kekahi hale i mea ole mamuli o kekahi mea e ae, oia ka mea e pau ai o ke ahi, a i ole ia, ina ua pau e ke ahi mamua o ka hiki ana i ka hale i wawahi ia, e loaa no i ka mea nona ia hale he uku kupono mai ke Aupuni Hawaii mai, aka, ina o ua hale la oia ka hale i hoomaka ai o ke ahi e a, aole e loaa i ka mea nona ia hale kekahi uku. E waiho ia aku na koi o ia ano iloko o kanakolu la mahope iho o ke ahi, i ke Kuhina Kalaiaina, a ina aole i waiho ia aku iloko o ia manawa e pale ia no ka waiho ana.
Pauku 23. Ua hiki no i ka Luna Nui a me na Kokua Luna Nui, oiai e mau ana kekahi ahi, e kauoha aku e kokua aku ka poe malaila ma ke kinai ana i ke ahi a me ka hookaawale ana aku i na lako hale, na waiwai a me na mea e ae mai kekahi hale aku i a ia e ke ahi, a e aneane ana paha e a ia. A ua hiki no e hoonoho i mau kiai e malama i ua mau mea nei, ua hiki no hoi ia lakou e kauoha aku i na kokua ana no ka wawahi ana, a hookaawale ana i kekahi hale ina ua manao lakou he kupono, a ua hiki ia lakou e hoomalu i na haunaele ma ia wahi o ke ahi. E hoolohe na mea a pau ma kahi o ke ahi i na kauoha a na luna i olelo ia.
Pauku 24. Oiai e a ana kekahi ahi, ua ku no i ke Kanawai i ka Luna Nui, na Kokua Luna Nui, Ilamuku o ka Oihana Kinaiahi, ka Ilamuku o ke Aupuni a me kona mau hope, a i ole ia, ke Kapena o ka puali makai kinaiahi, e hookaawale aku a kauoha paha e hookaawale ia aku, a malama ia ma kahi kaawale mai kahi kokoke i kahi o ke ahi, me ka ikaika ina he kupono, i na mea hana ole a i hoohuoi ia paha, a me na mea a pau a lakou i manao ai aole i kupono e hoohana ia, a i lawelawe maoli ma ke ano pomaikai ma ke kokua ana i ke kinai ana i ke ahi a me ka malama ana o na waiwai e kokoke ana malaila.
Pauku 25. O kekahi mea e oki ana a i ole, e hoopoino ana i kekahi o na mea paahana kinaiahi me ka manao maoli e hana pela, e manao ia oia ua pili ia ia ka hewa mikamina a ina e ku ka hewa ia ia no ia mea e hoopai ia oia aole e oi aku mamua o elua haneri me kanalima dala.
Pauku 26. Na ka poe nona na wahi, a e noho ana paha ma na wahi kokoke i kahi i a ia e ke ahi, e ae aku e komo ka oihana kinaiahi maloko o ia mau wahi ma ke kauoha o ka Luna Nui, a o kekahi paha o na Kokua Luna Nui i mea e loaa ai ka wai no ka lawelawe ana i ko lakou mau mea paahana no ke kinai ana i ke ahi; a ina ua hoole ia ko lakou komo ana pela, ua hiki no i ka Luna Nui, a mea paha e lawelawe ana ma kona wahi e komo aku mamuli o ka ikaika no na hana i olelo ia, a aole e hoole kekahi mea i ke komo ana pela, a keakea aku paha ma kekahi ano i ke komo ana.
Pauku 27. E loaa ke kuleana i oi ae i na kaa kinaiahi, na kaa a me na mea paahana e ae, o ka Oihana Kinaiahi o Honolulu, ma ka hele ana ma na alanui, na ala liiliii a me na alaloa, me na wahi a pau o ke kulanakauhale o Honolulu, a me na apana a mahele o ia kulanakauhale, i ka manawa e holo aku ana i kekahi wahi pauahi, a o ia mau mea paahana a pau me na kaa e ae, koe na kaa alahao e lawe a hele ma ka aoao akau o ke alanui, ina aole i keakea ia ua aoao la, a o na kaa alahao a pau e kokoke ana i ua mau mea paahana la, e hele ana i kahi o ke ahi e hoemi mai a i ole ia e hooi aku paha i ko laku hole e like me ka mea i makemake ia e ua mau mea paahana la i mea e loaa ai i na mea paahana o ka oihana kinaiahi ka lawelawe ana i keakea ole ia o ke alanui no ia manawa.
Pauku 28. Aole e ae kekahi mea ia ia ka malama ana o kekahi kaa e keakea wale aku ia kaa me kona manao e hana pela i ka hele ano o na mea paahana o ka Oihana Kinaiahi o Honolulu i ka hele ana i ke ahi.
Pauku 29. O kela a me keia mea nana i keakea a kue paha me ka manao ino, a manao maoli e hana pela, i kekahi kaa kinaiahi a mea paahana kinaiahi e ae o ka Oihana Kinaiahi, oiai e hele ana, a i ole ia, oiai ma kekahi ahi e manao ia ua pili ia ia ka hewa mikamina, a ina ku ka hewa ia ia no ia mea, e hoopai ia oia e uku i kekahi hoopai aole e oi aku mamua o hookahi haneri dala.
Pauku 30. O na hale a pau i noho ia ma ke ano he hale noho, hale kuai a hale hana mau paha ma Honolulu, e hoolako ia me na pakeka kinaiahi, aole i emi malalo o elua, a e malama mau ia me ka maikai a me ka makaukau no ka lawelawe ia, a e kau ia ma kahi e ike ia ai, me ka inoa o ka ona i pena ia maluna iho, eia nae e haawi mua ia aku ke kauoha e hana pela ma ka palapala i kakau ia a i pai ia paha i ka poe e noho ana iloko o ia hale, e ka Ilamuku o ka Oihana Kinaiahi, a i ole ia e ka Luna Nui, a o ka poe a pau e noho ana ma ia hale i loaa aku ia lakou ke kauoha o ia ano e hoolako a hoomakaukau iloko o elima la mahope iho i na pakeke kinaiahi i olelo mua ia.
Pauku 31. O ka mea a mau mea paha e noho ana iloko o kekahi hale i a ia e ke ahi a e aneane ana e a ia paha e ke ahi e kokoke ana, i hoahu ia ai malaila kekahi mea pahu, e hoike koke aku mahope iho o ka hoomaka ana o ke ahi i ka Luna Nui, a i kekahi o na Kokua Luna Nui paha, e hooponopono ana ma ia wahi o ke ahi, i ke ano, ka nui, a me kahi i waiho ia ai o ia mea pahu, a e hoike pu aku no hoi ia ike i ka poe nona na hale a me na poe e noho kokoke mai ana.
Pauku 32. Aole e kukala hewa wale ae kekahi mea i ke ahi ma Honolulu.
Pauku 33. O kela mea keia mea nana i lawe malu, hoolilo nona iho, halihali aku a huna paha i kekahi lako hale, waiwai, lole a aahu, waiwai kalepa a mea a waiwai paha, o ka poe nona ka hale, a mau ahle paha, a waiwai paha e a ia ana a i aneane e pau i ke ahi, a i hoihoi ole ae ia mea iloko o elua la, a i ole ia hoolaha ae aia ia@ia ia mea, i ka ona o ia mea ina ua ike ia, a ina aole i ike ia, i ka Luna Nui a i kona mau Kojua Luna Nui paha, a i ole ia i ka Ilamuku o ke Aupuni a me kona mau hope, e manao ia oia ua pili ia ia ka hewa, a ina e ku ka hewa ia ia no ia mea e hoopai ia oia e like me ke kanawai.
Pauku 34. O kela a me keia e kue ana i kekahi o na mea i hoakaka ia maloko o keia Kanawai e manao ia ua pili ia ia ka hewa mikamina, a ina ku ka hewa ia ia no ia mea, e hoopai ia oia, koe nae ma na wahi i hoakaka ia ka hoopaa, ma kekahi ano okoa, e uku i kekahi hoopai aole e oi aku mamua o hookahi haneri dala.
Pauku 35. Ua kauoha ia ka Luna Nui o ka Oihana Kinaiahi, na Kokua Luna Nui, ka Ilamuku o ka Oihana Kinaiahi a me ka Ilamuku o ke Aupuni, me kona mau hope e hoopii aku no na kue ia ana o na mea i hoakaka ia maloko o keia Kanawai.
Pauku 36. E loaa ka mana i ka Lunakanawai Hoomalu a Apana o Honolulu e hookolokolo a hooholo i na hihia mikamina a pau e ulu ae ana malalo o keia Kanawai, a me na hoopii a pau e ulu ae ana no ke kue ia o kekahi o na mea i hoakaka ia malalo o keia Kanawai, a e kau aku i kekahi o na hoopai i hoakaka ia maloko nei.
Pauku 37. O ka Luna Nui a me na Kokua Luna Nui, ka Luna Hoohana a me ke Kokua Luna Hoohana o kela me keia puali, a me na lala i uku ia o ka Oihana Kinaiahi e lawelawe maoli ana i ka hana, e hookuu ia lakou mai ke koho ia ana a hoihoi ia ana ma kekahi jure a koronelo paha, a e kakau ia na inoa o ia poe a e waiho ia aku me ke Kakauolelo o ka Aha Hookolokolo Kiekie, a me ka Ilamuku o ke Aupuni, e ke Kakauolelo o ka Oihana Kinaiahi i hooiaio ia e ka Luna Nui.
Pauku 38. O na uku hoopai a pau i ohi ia no ke kue ia ana o na mea i hoakaka ia a keia Kanawai, koe na mea i hoakaka ia ma kahi ano e ae, e uku ia aku no i ka Puuku o ka Oihana Kinaiahi o Honolulu no ka Waihona o ka Poe Mai, a o ka Lunakanawai, ke Kakauolelo o ka Aha Hoomalu, ka Ilamuku o ke Aupuni a me na mea e ae nana i ohi mai, a ua loaa paha ia mau uku ia lakou, ma keia ke haawi ia aku nei ka mana ia lakou, a ke kauoha ia nei lakou e uku ae ia mau mea i ka Puuku o ka Waihona o ka Poe Mai, me ka lawe aku i ka palapala hookaa no ia mea, a e hoike aku i ka Luna Nui no ia mau dala i hookaa ia.
Pauku 39. O ke kulanakauhale o Honolulu no na hana o keia Kanawai, e hookomo no ia, i na wahi a pau maloko iho o kekahi poai ma kahi e ku nei ka hale bele o ka Oihana Kinaiahi o Honolulu, a he elua mile kona loihi mai laila aku.
Pauku 40. O na Pauku 231 a hiki aku a huipu ia me ka Pauku 353 a me na pauku a pau mawaena iho o ke Kanawai Kivila, ka Mokuna 45 o na Kanawai o 1880, a me ka Mokuna 63 o ke Kanawai Hoopai Karaima, ma keia ke hoopau loa ia nei.
Aponoia i keia la 6 o Sepatemaba, M. H. 1888.
KALAKAUA REX.
Na ka MOI:
L. A. THURSTON,
Kuhina Kalaiaina,
HE KANAWAI
E HOOPAU LOA AI I KA OIHANA KIAAINA.
E hookoloia e ka Moi a me ka Ahaolelo o ko Hawaii Paeaina.
PAUKU 1. O ka Oihana Kiaaina o kekahi Mokupuni a mau Mokupuni paha iloko o keia Aupuni ma keia @ hoopau loa ia.
PAUKU 2. O na Kanawai a me na hapa Kanawai a pau e keu ana i keia Kanawai, e hoopau ia a me keia ke hoopau loa ia nei.
PAUKU 3. E lilo keia i Kanawai mai kona la aku e aponoia ai.
Ke hoike aku nei au o ka Bila Kanawai mamua ae nei ua waiho ia aku imua o ka Moi no kona apono ana,, a ua hoihoi ia mai e ia i ka Ahaolelo me ka apono ole ia me kona mau kumu kue ma ka la 22 o Augate, 1888, a ua kakau iaua mau kumu kue nei iloko o ka moolelo o ka Ahaolelo; a ua noonoo hou ia na Bila Kanawai nei a ua kakau ia na ae me na hoole ma ka la 23 o Augate, 1888, i olelo ia, a ua lilo ia i Kanawai ma ke koho ae ana o ka elua hapakolu a oi ae o na lala koho ia o ka Ahaolelo.
WILLIAM R. CASTLE.
Peresidena o ka Ahaolelo.
Hoike:
J. ALFRED MAGOON,
Kakauolelo.
HE KANAWAI
E HOOKAKA A E HOOHAIKI AI I KA MANA O NA AHA HOOKKOLOKOLO A ME NA LUNAKANAWAI E HOOPAI NO KA HOOWAHAWAHA MA KEKAHI MAU HANA.
E hooholoia e ka Moi a me ka Ahaolelo o ko Hawaii Paeaina.
PAUKU 1. O ka hoolaha ana i na hana imua o kekahi Aha Hookolokolo a Lunakanawai paha aole ia e manao ia he hoowahawaha, aole no hoi e hoopai ia ia hoolaha ana ma ke ano he hoowahawaha.
PAUKU 2. O na hoowahawaha i manao ia he hoowahawaha ia ma ka hoopilipili ana, aole e hoopai ia ma keia hope aku ma ia ano.
PAUKU 3. E pili na olelo o keia Kanawai i ka hoolaha ana i na hana a pau imua o na Aha Hookolo@olo a pau a imua o na Lunakanawai a pau i hanaia mamua aku nei, e hana ia nei i keia manawa, a e hana ia aku ana paha ma keia hope aku.
Aponoia i keia la 21 o Augate, M. H. 1888.
KALAKAUA REX.
Na ka MOI:
L. A. THURSTON,
Kuhina Kalaiaina.
HE KANAWAI
E HOOLOLI AI E KA PAUKU 21 O KE KANAWAI I KAPAIA "HE KANAWAI E HOOPAU AI I KA MOKUNA X O KE KANAWAI KIVILA, A I HOOPONOPONO AI I KA OIHANA AOPALAPALA O KE AUPUNI," I APONOIA MA KA LA 10 O IANUARI, M. H. 1865, E LIKE ME IA @ HOOPO@ E KE KANAWAI @ APONOIA MA KA LA 6 O IULAI, 1866, A I KAP@A HE. KANAWAI E HOOLOLI AI I KA PAUKU 21 O KE KANAWAI KA KA PAIA "HE KENAWAI E HOOPAU AI I KA MOKUNA X O KE KUNAWAI KIVILA, A E HOOPONOPONO AI I KA OIHANA AOPAI @PALA O KE AUPUNI I APONOIA MA KA LA 10 O IANUARI, M. H. 1865, A E HOOPONOPONO AI I KA MANAWA E HOONOHO IA AI NA KEI@ MA @ KULA HOOPOLOLEI A ME KE KULA HANA @MA PAHA."
E hooholoioa e ka Moi a me ka Ahaolelo o ko HawaiiPaeaina.
E hoololi ia a me keia ke hoololi ia nei ka Pauku 21 Mokuna X i kapaia "He Kanawai e hoopau ai i ka Mokuna X o ke Kanawai Kivila, a e hooponopono ai i ka Oihana Aopalapala o ke Aupuni, i aponoia ma ka la 10 o Ianuari, M. H. 1865, e like me ia i hoololi ia e ke Kanawai i apono ia ma ka la 6 o Iulai, 1866, a i kapaia he Kanawai e hoololi ai i ka Pauku 21 o ke Kanawai i kapaia, "He Kanawai e hoopau ai i ka Mokuna X o ke Kanawai Kivila, a e hooponopono ai i ka Oihana Aopalapala o ke Aupuni," i aponoia ma ka la 10 o Ianuari, M. H. 1865, a e hooponopono ai i ka manawa e hoonoho ia ai na keiki ma ke Kula Hoopololei a me ke Kula hana lima paha," ma ka hookomo ana i na huaolelo, a i ole ia, e kekahi mea i ae pono ia e ka luna kula ma ka palapala mawaena o na huaolelo lunakula a o ke Kahukula Nui paha, a penei e heluhelu ia ai ua pauku nei:
"Pauku 21. Ina e paakiki kekahi keiki i ka haalele i ke kula, na kekahi Lunakanawai Hoomalu a Apana paha, ke hoopii ia imua ona e ke kumukula, lunakula a i ole ia e kekahi mea i ae pono ia e ka lunakula ma ka palapala, a o ke Kahukulu Nui paha, e kena aku e hopu ia ka makuakane a makuahine paha, a kahu hanai a makua hoohiki paha o ua keiki nei, a me ke keiki pu kekahi, a ina e maopopo ua hooikaika ole ka mea nana ka malama ana o ke keiki e hele mau oia i ke kula, alaila e hoopai ia oia aole e oi aku i na dala elima, a i ole ke dala, e hoopaahao ia ma ka hana oolea, aole e oi aku i na la he umikumamaha; a ina no ke keiki ka hewa, na ka Lunakanawai e hoouna aku ia ia ma kekahi kula hoopololei me ka hana lima, malaila e noho ai no ka manawa aole e emi malalo o na malama eono, aole hoi e oi aku i na makahiki elua, a i ole e hoopai ia ia ma ke dala, aole nae e oi mamua o na dala elua, a i ole ia, e hoopaahao ia ia me ka hana oolea no na la i oi ole mamua o ka umi."
Apono ia i keia la 11 o Augate, M. H. 1888.
KALAKAUA REX.
Na ka Moi:
L. A. THURSTON,
Kuhina Kalaiaina,