Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVII, Number 35, 1 September 1888 — Nuhou o na Aina E Ka Makaikai Honua. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

Nuhou o na Aina E

Ka Makaikai Honua.

Mokumahu City of Berlin. lulai 25, tSSB. | Eka Nupepa Kiokoa:—Aioha oe. | O ka eiua keia 0 ka'u leta ia oe, a j eia au ma ka hohonu o ka moana lipolipo o ka Aielamka e hoio ana no Europa, a e ku aku ana paha inakou 1 Enelani i keia pule mua ae o Augate. Ua hai mua aku au ia oe no ka u huakai mii Kikako mai a Nu loka, a oia keia malalo ino ; KIKAKO. O ke kulanakauhale o Kikako, oia ke kikowaena o na kulana p«li oihana o Amenka Huipuia, mawaena o Kapalakiko ma ka moana Pakipika a me Nu ioka ma ka moana Aielanika. Iloko o ka makahiki iSoi, he ano ole 0 Kikako ke nana aku, a he mau palena hoi kona e haiana ia ana e ka wai pohopoho. Ika makahiki iSii, ua kukulu ia he wahi hoolulu koa, a mamuli o ka pepehi ia ana o na il 1 keokeo e na llikmi, ua haalele ia keia wahi e na koa aupuni. I ka 1821, a mahope ihj 0 ka make ana o Kamehameha I. a oia paha ka manawa a na Misionari Amerika i hiki aku ai i Hawaii, ua kukulu hou ia no ka mana wa elua, he wahi hoolulu koa maluna o ,ke kahua kahiko i oi aku ka ikaika i ko ka wa i hakaka mua ai me na litkini.

I ka makahiki 1831, ua kukulu ia o Kikako ine na h3le he 12, ua ano like pu no paha me Honolulu 1 na la mua loa o kona pii ana e lilo i kulanakauhale nui. Ika 1841. he kulanakauhale o Kikako.i piha me na kanaka he 5,752 ka nui Ika 1851, he kowa 0 umi makahiki wale no, ua hoala na kanaka i na oihana hooholomua aku i ko lakou kulanakauhale imua, e laa ka huila, oka, ke kulina a me kekahi mau waiwai mahiai e ae i hiki aku i ka 230,000 tona o ka makahiki, a e noho ia ana e na kanaka he 34,4371 ka 1861, ua pii ivuhuahaa 1»a ae kona holomua ma na oihana mahiai, hanai holoholona a me ka papa, a ua nana ia aku ia e na mokuaina eae o ka aina, mai laila mai kekahi mau waiwai nui e hoolawa ana i na makeke mai ka hikina a ke komohana, a mai ka akau a ka hema. Mai ka 1871 a hiki i ka 1881, ua lilo o Kikako 1 kulanakauhale ku waena no ka aina e holo ai 0 na lono, kaamahu, na waiwai a me na oihana, a oia hookahi ke kulanakauhale nui o ke ao nei nana e hooko na kauoha ma kona mau waiwai mahiai ma na poepoe elua o ka honua nei. Aia o Kikako ma kae o ka lokowai /ikea o M;ch gan, he 75 kapuai ke kiekie maluna oka wai, a he 591 ka puai hoi malunao ka moana. He 850 mile mai Nu loka mai, a he 2,400 mai Kapalakiko mai. He oluolu maikai ka ea o ka aina.

O ka niii o na kanaka i keia manawa he 760,000. Oka nui o ke kulanakauhale, he 23,009 eka iloko o na mile kuea eono, a ua mahele la iloko o na apana ekolu ma ka muliwai Kikako. O keia mau apana ekolu o ke kulanakauhale, ua hoohui ia lakou e na uwapo huki he 34, nie elua alanui honua i eliia. O na hale noho o na kanaka waiwai o keia wahi, ua hana ia me na pohaku mabala, pohaku uliuli, a me pohaku uinihepa panio, a he ku maoli no i ka nani ke nana aku i ko lakou mau kaupuku ma t kahi o ka ekoiu me elima papahele ke kiekie.

O ka hui kinai āhi o Kikakō, he 57 ka nui o ko lakou mau kaawai mahu 13 kpa 2 waapa ahi holo muhwai, 231 lio huki ine 527 kanaka e ku makaukau mau ana i na sekona a nau no kekahi pauahi. Ma ka nana aku iko lakou kuiana, he piha eleu o ka mikula, O ka wai no na kaawai i ka wa pauahi, ua pauma ia mai ka *ai o ka lokowai o Michigan, a na kekahi pauma e hoohana aku ka wai iloko o ko lakou ohe ponoi a puni ke kulanakauhale. TJa hiki aku i ka umi milioLa o na dala i hoolilo ia no keia hana nul

O ko kakou wahi wai o Honolulu ke hiki roai ka wa p&uahi, ua like kona ikaika piha roe hookahi wale no o keia oaau paipu, a ua hiki ke hoopiha ia ka luawai o Maemie iioko o ka manawa pokole. Ina o Kale Wilikana a me kona mau hoa o ka oihana kinai ahi a hiki lakou i Kikako, e loaa no ia lakou kekahi mau hoikeike a ka naauao o ke kanaka i hana ai a me ka nui o na makaala a rac na makaukau o ke ano hou no ka paio ana me ka enaena o ke ahl (AOU i )