Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVII, Number 34, 25 ʻAukake 1888 — Page 2
| This text was transcribed by: | Patricia Ravarra |
| This work is dedicated to: | Na Wahine of the Academy of Hawaiian Arts at Merrie Monarch 2012 |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Nupepa Kuokoa.
No ka Makahiki. $2.00
No Eono Mahina. 1.00
–––KUIKE KA RULA.–––
Poano............................Augate 25, 1888.
KA AHAOLELO.
He mau la helu wale no koe, a hookuu ka Ahaolelo o keia kau, mai ka wehe ia ana o ka lakou hana i ka la hope o ka mahina o Mei a hiki i keia manawa. Aohe he mau hana ano nui i koe imua o ka Hale, koe wale iho no ka Bila Kanawai Koho Balota a me ka Bila Haawina ma ko laua heluhelu ekolu ana, a he mea maopopo, he mau hoololi, he mau pakui, a he mau kamailio ana ke hala no ia mau mea mamua o ka hiki ana mai i ka hora hope loa no ka hookuu ana.
KA AOAO O KA LANAKILA.
Ua kohoia o Mr. W. C. Waila ma kahi o ka noho alii i hakahaka o ka Mokupuni o Oahu nei, a nolaila, o na kamailio ana ma na alanui i keia mau la i hala hope ae nei, ua pau, a ua lana malie hou ka wai a hiki i ka wa e wehe ia ai o kona kumuwai i ka 1890, alaila, oia ka wa e wehe hou ia ai a haale maluna o kona mau pale kahawai. E like me ka makou i hoakaka ai i kela helu aku nei no keia koho balota ana iho la i ka Poakolu nei, oia ke kikowaena nana e makaikai ka ikaika koho balota o ka makahiki koho o 1887 me 1890 e hiki mai ana, ke mau nei no ka ikaika koho o ka aoao hoomaemae i keia la e like me ka wa i hala, a he mea kanalua ole no hoi ko lakou ikaika no ke k@l@ o ka mana i ka 1890, koe na ulia, oiai ua papalua ia ko lakou noho lanakila ana maluna o ka mana koho balota o ka aina e like me ka hoike o ka manawa kikowaena o ka Poakolu nei.
O ke kulana a Mr. Waila i lawe ae la, he kulana pili ia i ka lehulehu e like me ke noi a na poe koho o ka apana o Honolulu nei. He keonimana maopopo oia, a ua kamaaina i na ope a pau o keia kulanakauhale. He kanaka pili oihana oia, a he kanaka nona ponoi iho kona manao me ka hilinai ole na kekahi kanaka e ae e huki aku i kona ihu ma na ninau pili oihana a me ke ake kaulike. He kanaka keia me na huaolelo pokole i kahi i makemake ia, a o ia mau hauolelo pokole oia ka io, ka waiwai a me ka hoopau manawa ole ma na kualehelehe iloko o ka Ahaolelo.
KA BILA KANAWAI KIAAINA.
Ma ka hora 2 auwina la Poaha nei, ua hapai hou ia ka noonoo ana no ka Bila Kanawai Kiaaina i hoihoi hou ia mai ai i ka Hale me ke kakauinoa ole o ke Alii ka Moi, no ka hoopau loa i ka oihana Kiaaina iloko o ke Aupuni.
E like me kekahi mau kalaimanao i hoopuka ia mamua aku nei no keia oihana waiwai ole o ka aina, a i kamailio nui ia hoi iloko o ka Ahaolelo e na hoa o ka Hale, ua waiho ia mai ka ninau e ka Peresidena ina e lilo ana keia Bila i Kanawai no ka aina me kanana ole i ka mana vito o ka Moi. Ua kahea ia na ae me na hoole me keia mau inoa:
na ae : na hoole:
M P Robinson H A Widemann
Alex Young J Nakaleka
A Jaeger
W R Castle
W O Smith
Henry Waterhouse
W E Foster
S C Luhiau
Jas Wright
Chas Notley
Chas Wall
H S Townsend
D H Hitchcock
H P Baldwin
Jno Richardson
P N Makee
G N Wilcox
G H Dole
F Hustace
J I Dowsett, Jr
A P Kalaukoa
A Kauhi
C Brown
F Brown
Henry Deacon
D Kamai
W A Kinney
J Maguire
J Kauhane
G P Kamauoha
J D Paris
O Nawahine
W H Daniels
E Helekunihi
C F Horner
J U Kawainui
A S Wilcox
W H Rice
Francis Gay
A P Paehaole
Nolaila, ma ka loaa ana o keia helu kiekie a oi aku mamua o ka elua hapa kolu o ka Hale, ua mana ke Kanawai Kiaaina ma keia mau, la aku e hoopau loa ana ia mau oihana, a na na Luna Maka, Nui ka lawelawe i ka lakou mau hana ma keia mua iho.
Koho Balota Alii
puka ka moho a ka aoao hoomaemae
W. C. WAILA.
O ke koho balota Alii no ka noho hakahaka o ka Hale Ahaolelo, ma o ka make ana o ka Hon. S. G. Waila, ua malama ia ka la a puni na apana koho o ka mokupuni o Oahu nei me ka maluhia. O na huaolelo e lohe ia ana me na ninau ma na wahi koho––“Ua koho iho nei anei oe?” “Peha ke komo ana o na balota iloko o ka paha ? Lele paha iluna ? Holo paha ilalo ? Muhee paha ianei ?”
Ua wehe ia ka pahu balota i ka hora 8 o ke kakahiaka, a pani ia i ka hora 5 ahiahi. Mamua o ka pau ana o na balota i ka helu ia a me ka houluulu ana ma ke kikowaena Hale Kaawai o ka Helu 2, ua loaa mai ka hoike o na apana kuaaina a koe ko Koolauloa ma ke telepone ka lohe ia ana mai. O keia malalo iho na balot o W. C. Wailoa, ka moho a ka aoao hoomaemae, he huina oi o 141 balota mamua o J. L. Kaulukou, moho o ka aoao kuokoa.
honolulu.
Waila. Kaulukou
Wahi koho 1, mahele 1, 2 me 3 152 191
Wahi koho 2, mahele 4 me 5 203 182
Wahi koho 3, mahele 6, 7, 8 me 9 184 52
_____ _____
539 425
ewa me waianae.
Wahi koho 1, hale hookolokolo ma Ewa 10 2
Wahi koho 2, hale hookolokolo ma Waianae 13 5
_____ _____
23 7
waialua me koolauloa.
Wahi koho 1, ma Lalewai
Wahi koho 2, ma Waialua 14
_____ _____
14 1
koolaupoko.
Wahi koho 1, hale hookolokolo ma Kaneohe 8 10
Huina nui o na balota 584 443
_____ _____
Ka oi o Waila ma Honolulu 114
Ma na apana e ae 27
_____
Huina oi o na balota mamua o ko Kaulukou 141
KE KULANA O GEREMANIA.
Aia iloko o ka moolelo o Geremani no kekahi mau makahiki loihi i hala ae nei he hookahi kanaka kaulana loa ma kana mau lawelawe pili aupuni ana, oia o Bisimaka. O ke ano nui o kana mau lawelawe ana mawaho ae o na hana kuloko o ka aina, oia no kona haawi i ka nui o ka manawa a me ke akahele ma ka ikaika kaua pale o ka aina mai ka enemi mai, a ma ia kulana oia i kaulana ai a puni ke ao nei. Ina he hookahi kanaka i koe iloko o Europa e ola nei i keia manawa, he pale aku i ke kaua a he imi i ka maluhia, o ka inoa o ua kanaka la oia no o Bisimaka.
Aia no iloko o Europa i keia la he hookahi kanaka e ola nei ua hiki iaia ke hapai i kekahi kaua me ke kukakuka ole me kona Aha Kuhina a me ka Ahaolelo, oia ka Emepera ke Czar o Rusia. O keia wale no ka Moi o ke ao nei o ke ola a me ka make aia iloko o ka poho o kona lima. I ka wa e poni ia ai o ka Emepera Wiliama o Geremania, e hoouna hou aku ana o Bisimaka iaia e hui hou me ka Emepera o Rusia, ke kanaka hiki ke olelo ia, ua hiki iaia ke hapai i kekahi kaua nui me na aupuni o Europa me ka nana ole ia o ko lakou mau kulana iloko o hookahi hebedoma. O keia na hana akamai loa a Bisimaka e onou nei i ka Emepera opio o Geremani ma ka hui launa pu ana me kekahi mau Moi e ae e rula nei ia Europa.
O na hoomakaukau kaua ana, oia no ka haawina like a na aupuni a ae e hoomakaukau pakahi nei i ko lakou ikaika iho. He mea kanalua ole ka olelo ae, e like me ka nui o na hoomakaukau ana, pela ka nui o na kamailio a me na manao pihoihoi o ka makaala mau aku o kekahi aupuni i kekahi, a malia paha e ko io ana no kela olelo a Bisimaka i hai ai,––aohe i makaukau pono loa o Europa i ke kaua i keia manawa a hiki i ka makahiki 1890, alaila, o ka wa ia e poha ai ke kukala kaua iwaena o ka puuwai o Europa.
Kenela Seridana
Ke Koa Kaulio Kaulana
Loa o Amerika.
Ma ka mokumahu Australia o ka Poalua nei, i lohe ia mai ai ka make ana o Mekia-Kenela Pilipo H Seridana, ma kona wahi noho ma Noneketa, mokuaina o Masekuteka, ma ka hora 10:30 o ka po o ka la 5 o Augate. Ua hoohikilele ia ke kulanakauhale o Nu Ioka no keia lono o kona make ana, a pela pu me ke kulanakauhale o Brooklyn, a me na wahi e ae o kekahi mau mokuaina aku. Ua pani ia kekahi mau hale oihana o hoohapa ia na hae, a ua holo aku ia haawina hookahi o ke kaumaha ma na mokuaina hikina ma kapa o ka moana Atelanika a hiki i ka hema.
I ka wa i hai ia aku ai o ka lohe ia Peresidena Kalivilana no keia make ana o Kenela Seridana i ua ahiahi la, ua hoouna koke aku la oia i kana mau olelo hoalohaloha ma ka uwea kamailio ia Mrs. Seridana me keia mau olelo:
“I ka wa a ka lahui e kanikau ai no kona hala ana aku, a me kou kono ia ana iloko o ke kaumaha, e ae mai ia’u e komo pu aku me oe iloko o ka minamina nui a me ke kumakena no kau kane.”
I kekahi la ae, ua hoouna aku la ka Peresidena i kana olelo kukala iloko o ka Hale Ahaolelo Seneta e pili ana no Kenela Seridana me keia mau olelo:
“Wasinetona, Aug. 1888.
“I na Hoa o na Hale Ahaolelo o Amerika Huipuia:
“Ua hiki mai i ko’u wahi o ka hana, ka hai ana aku i na Hale Ahaolelo a me ka lahuikanaka o Amerika Huipuia, i ka lono no ka make ana o Pilipo H. Seridana, Alihikaua Nui o na puali kaua o Amerika, ma kona wahi noho ma ka mokuaina o Masetuketa, i ka hora 10:30 o ke ahiahi nei, Augate 5, 1888.
“O ka make ana o keia koa nui a o kekahi hoi o na koo o ka Repubalika, mahope iho o ka hoomailo ana a ka mai me ke kali ia aku o kona hopena me na manao o ka pihoihoi, ua hoonaue ia ka puuwai o ka aina ma kona make ana, a ua loaa he kumu e kaumaha ai. Ua kukulu aku oia nona iho iwaena o kona mau koa a me na hoaaloha, he keehina paa ma ko lakou puuwai ma kona alahele oiaio o ke koa a me ka wiwo ole. Maluna o kona luakupapau, e hakoko ana kona inoa me kana mau kaua lanakila, a i ka aina hoi ke kanikau o ka pili lahui no ka haalele ana mai o kekahi o kana mau keiki no kela ao.
“ Gorova Kalivilana .”
Ua puka nui ae ke kukala no na keena aupuni ma Wasinetona a ke kakauolelo a ka Peresidena, e kauoha ana no ka hoomanao ana i na la oiai ka mea make e waiho ana iwaho.
“Wahi o ka Mana Hooko,
“Wasinetona, Aug. 6, 1888.
“I hoike o ke aloha no ka make ana o Kenela Seridana, ke kauoha aku nei ka Peresidena, e hoohapa ia ka hae aupuni Amerika ma na hale oihana aupuni a pau ma ke kulanakauhale o Wasinetona, a hiki i ka la mahope iho o kona hoolewa.
“Ma ke kauoha o ka Peresidena,
“ Daniel L. Lamont ,
“Kakauolelo”
E like me kana olelo e kanu ia kona kino ma ka ilina kupapau Alinetona, nolaila ua lawe io ia mai kona kino maluna o ke kaa ahi mai Maseketuketa mai a hiki i Wasinetona.
kona kulana koa ma ke kahua kaua.
O ka Kenela Seridana mau hooili kaua iloko o ke kaua huliamahi, aia no ia ma ka papa like me na kaua a Kenela Kalani me Sherman. Aole loa i loaa ia Kalani na manao o ke kuhihewa no kekahi wahi i makemake nui ia e lawe mai, ke ole oia e haawi aku i na kauoha o ka hilinai i kekahi kanaka, a o ua kanaka la, oia no o Kenela Seridana, he kanaka puuwai haokila iwaena o na miliona.
Ina o ko kakou mau ake ana e imi i ke kulana koa o keia kanaka, alaila, aole e loaa iloko o na moolelo o Europa na hoolikelike ma ka wiwo ole me Seridana. Aole oia e kali no kakahi kumu. Ina ua hooauhee ia oia e ka enemi, e lilo ana iaia ka lanakila o ka. Aole ke kaua he mea paakiki i ka huli aku ke ole ka wiwo ole e hahai i ka noonoo akahele me ka eleu. O na kauoha kana e hooko, a o kona mau manao ponoi kana e hana i na lawelawe o ka puali ma ke kahua kaua. E lilo no oia i punahele na ka Emepera Napoliona ma kahi o kona mau Ilamaku ina oia i Farani iloko o kona au, a nana auanei me Ilamuku Ne e wawahi liilii aku kekahi mau laina kaua kuea o ke Duke o Welinetona ma Wa@alu. O keia pu ka haawina i loaa like ia Kenela Kalani, ua lawe mai oia i ka wiwo ole o Seridana a hoopili i kona puuwai me na h@aolelo o ka mahalo.
Ua aneane auhee o Napoliona ma ke kahua kaua o Mareneg@, ina aole i hiki koke aku o Ilamuku Desaix me kona puali, huli hou aku ai imua a loaa ka lanakila. Ua aneane auhee o Kenela Kalani ma ke kahuea kana o Shiloh, ma aole i hiki koke aku o Kenela B@ela me kona mau puali, huli hou aku ai imua o @aa ai ka lanakila. Ua aneane auhee ke Duke o Welinetona ma ke kahua kaua o Watalu, ina aole i hiki koke mai o Kenela Puluka me Bulow, a nahaha koke ai ka eheu akau o Napoliona. O ka Seridana kaua iloko o ke awawa omamalu make o ke Shenandoah iloko o na la he kanakala, kue ia Kenela Jackson ka Papohaku me na puali kokua ole, oia hookahi ka mea nana i hapai ae i ke ana kiekie o kona kulana koa mamua o kekahi mau k@a e ae, aole wale ma kona wiwo ole i ka hakaka, aka, ma kona mau manao akea o ke alakai ana i ka puali, a oia ka Bisimaka i olelo ai ma ke kahua kaua o Gavelote mawaena o Geremania me Farani i ka 1870, oiai o Seridana e nana ana i ke kahua kaua me kana ohenana, oia ke kanaka mua loa nana i hoike aku i ka Emepera me Moleke e ike ia ana ka lanakila iloko o ka ekolu hapaha hora, aka, e kono ia ana lakou e haalele iho ia kulana me ka pupuahulu, oia ka Bisi maka i hooiaio ai me ka makaleho i ka hikiwawe o kona maka me keia mau olelo–––
“O Kenela Seridana o Amerika, oia kekahi o na kanaka kaulana loa o ke ao nei. Aole wale ma kona kulana koa, aka, ma ka hikiwawe a kona maka e kupono ai ke kulana alakai o ka puali nana e lawe.”
E hoopuka aku ana makou i kekahi hapa o ka moolelo o keia kanaka mai na kaua iloko o Amerika a hiki i Geremania, ke loaa kekahi kowa kaawale ma na kolamu o ko kakou nei pepa.
Nuhou o na Aina E
Ma ka mokumahu Australia mai o ka Poalua nei, ua loaa mai ia makou na mea hou o ka hikina.
Mekia-Kenela Seridana.
O Mekia-Kenela Pilipo H. Seridana, kekahi o na Kenela kaulana loa o Amerika iloko o ke kaua huliamahi kuloko o ka Akau me ka Hema, a nana hoi ka olelo, aohe one manaoio i puali pale hope no kekahi puali ma ke kahua kaua, e like me Napoliona a me ke Duke o Welinetona ma Watalu, ua make mai nei oia ma kona wahi noho ma Neneketa, i ka la 5 o keia mahina.
Ua hoouna aku o Peresidena Kalivilana i kekahi palapala hoalohaloha iloko o na Hale Ahaolelo elua o na Senate me na Makaainana, no keia make ana o Kenela Seridana, a e hai aku ana i na olelo o ka minamina nui ma ka hoonele ia ana mai o ka aina me kekahi o na Kenela kaulana loa iloko o ka Repubalika.
James G. Blaine.
Ma ke ku ana mai o ka mokumahu Kulanakauhale o Nu Ioka i ke awa o Nu Ioka, Augate 10, ua hoi mai o Jas. G. Blaine a me na hoahele, mai ka lakou huakau makaikai honua aku nei i Europa. Ua hoohiwahiwa ia aku kona wa i lele mai ai i ka uwapo.
Mau Moku Poino.
Iloko o kekahi ino nui i makaikai ae i ke awa o Valaparaiso, ua hookui pu aku he elu mau moku kalepa a piholo, me 5 moku i puhi ia aku ma na kahakai a nahaha liilii.
O ka mokumahu Kulanakauhale o Hamabaga, ua ili mai nei oia ma Start Point iloko o ka ohu a nahaha. He kakaikahi na poe i pakele.
Hakaka Hookuku.
O ka hakaha hookuku mawaena o Frank Murphy o Enelani me Jack Havlin o Bosetona, ua malama ia ma Hudson i ka la 2 9 keia mahina. He 49 puni iloko o na hora ekolu me hapaha, a ua nui ka eha o na kanaka elua a hoopau wale ia ka hakaka ana me ka @o ole.
Auseteralia.
Ua wehe ia ka hoikeike nui o keia makahiki ma ke kulanakauhale o Melebone, i ka la 1 o Iulai i hala, imua o kekahi anaina kanaka nu@ i akoakoa ae ia la.
E hookuku hoe pukahi hou ana o Kemp me Hanalana no ka moho o ke ao nei, i ka la 18 o Sepatemaba ae nei ma ka muliwai Paramata.
Ke Kauoha a Bisimaka.
O na pepa pili aupuni a ka Emepera Feredarika i make iho nei o Geremania, a i lawe ia hoi e ka Moiwahine Vitoria o Enelani, ua nui na manao kue i ulu ae no ka lawe ia ana o ia mau palapala.
Ua leta aku o Bisimaba i ka Moiwahine, he mau palapala waiwai ponoi kela no ke Aupuni o Geremania, a e pono oia e hoihoi koke mai me ka hookaulua ole. Ua hoole aku ka Moiwahine i ka hoihoi ana i ua mau palapala nei.
Ua leta hou aku o Bisimaka no ka manawa elua a hoouna aku la i ke Kuhina Nui o Enelani Haku Salisebare, e hai aku ana me na olelo ikaika loa, ina aole kela mau pepa e hoihoi ia mai ma keia leta hope, alaila, ua makaukau oia i na manawa a pae e hoouna aku i kekahi mau puali koa Geremania ma na alanui o ke kulanakauhle o Ladana na ka hoihoi ana mai i kela mau palapala.
Ua ae aku nei ka Moiwahine e hoihoi i ua mau palapala la.
Kau ma Inia.
Ua loaa mai kekahi lono mai Inia mai e hai ana, he 3000 koa kipi i lawe ae i ke alahele o Joliapala ma ka ikaika, a ua hoouna ia aku he 185 koa Pelekane me eha pukuniahi, e pii i ua alahele kuahiwi la a hoouka i kekahi kaua me ka enemi.
Ke Ki-pu ia Kenela Boulana.
I ka wa a Kenela Boulana o Farani e holo ana maluna o ke kaa hamama ma Jean Argely, ua ki ia aku oia no elima manawa me ka pu panapana e Prof. Perrin. He elua kanaka i ku a hoeha ia, a o ua Kenela la, aole loa i hemo aku hookahi lauoho o kona poo mai ka poka aku a ka enemi.
Lanakila na Pelekane.
O na kaua ma ka aina Zuru, ua pau loa na negero i ke pio a poehu liilii, a ke noho mana nei na poe Pelekane ma na okana aina hema o ka ainapuni ole o Aferika.
Ko Enelani Kulana Kaua.
Berelina, Iulai 30.––Ua hoike ae kekahi nupepa Geremania i ke kulana ikaika o na aupuni o Europa, a ua olelo ae, o Enelani, aole oia e kapaia i keia au aku e hele nei, he aupuni hookelakela ma ka aina a me ka moana i na wa e makaukau pono ai na aupuni o Europa no ke kaua ma keia mua koke iho.
Hopu ia he Aliikoa Farani.
Ua hopu ia mai nei kekahi aliikoa Farani ma kahi hoahu kaua o Geremania ma Kiela, ma ka hewa i manao wale ia he kiu.
Ua ulono ia ae, e holo aku ana ka Emepera Wiliama o Geremania e ike i ka Pope ma Roma.
He mau Mokukaua hou no Sepania.
Eia ma ke ala o ka hana, he eono mau mokukaua ha@ ikaika loa no Sepania e kapili ia aku ana, nona ka nui o 7,000 tona pakahi, a he 19 mile holo i ka hora.
Ka Moiwahine Nateli.
Eia i Parisa i keia mau la ka Moiwahine Nateli, wahine mare a ka Moi Mailana o Serevia e makemake nei e hookaawale i ko laua noho berita ana. E holo loa aku ana oia no ke kulanakauhale o Felolena.
Kauka Macdenzie [ as printed ].
O ka huina o na dala a pau i uku ia aku ia Kauka Mackenzie, no kana huakai lapaau i ka Emepera Feredarika o Geremania i make mai nei, he $75,000.
Ke Kanawai Kaka Pahikaua o Farani.
Ua hoololi ia mai nei ke kanawai kaka-pahikaua o Farani, aole loa e ae hou ia ke kaka-pahikaua ana no ka make e ke kanawai. He kanawai kahiko loa keia i ae ia ma Farani, ua noa i na poe a pau ke pepehi ia lakou iho me ka pahikaua, a malalo o keia kanawai ke Kuhina Nui Felokete me Kenelana Boulana i hakaka pahikaua mai nei.
Ka Mare Gula o Pohakuhauoli.
Ladana, Iulai 25.–I keia la, i malama ia ai ka mare gula o Mr. me Mrs. Pohakuhauoli, he kanalima makahiki ma ke apo maemae o ka mare. O na hoomaikai ma na leta, na telegarapa a me na makana, e hiki mai ana lakou ma ka haneri i na hora a pau o ka la, mai na wahi a puni ka aina. Ua malama ia he anaina ike aku ia laua, a he haneri me kanalima na hoa o ka Ahaolelo i hiki aku a haawi i na olelo hoolanalana ma kana mau lawelawe pili aupuni ana i ka wa i hala, a na ka Haku Garinavila ka haiolelo hoolauna mua loa i ka Hale Kaukanawai me ua kilo aupuni kaulana la o Enelani.
I kulike ai me ka mana o ke Kanawai hou e hooponopono ana i ka Oihana Koa kuloko o ka Aupuni, a e kauoha ana maloko o na la he kanakolu e kohoia i Konela maluna o na puali elua, ua malama ia ke koho ma ka hale paikau o ka Honolulu Raifela i ke ahiahi Poakahi nei, e na aliikoa o na bataliona elua, a penei ke koho ana :
V. V. Akepoka..........................18
Kiaaina Keoni Kamaki.............16
S m N@lena................................1
Frank Godfrey.............................1
Nolaila, o V. V. Akepona ka mea @ koho ia no ke kulana Konela o na puali elua, a o ka ap@n@ ana mai o ka Aha Kuhina a me ke kakau mea ana o ka Moi i kona komisina, oia ka mea i koe ina e loaa mai ana.
NA MOKUKAUA “VANDALIA.”
Ua hoopuka ia mai nei ke kauoha mai ke Keena Kaua mai o Wasinetona no ka mokukaua lawe hae Vandalia e ku nei ma ke awa, e huli hoi aku no Kapalakiko, ua pau kona manawa ke hiki i ua awa la, a e hoomaemae ia ka moku. Ua komisina ia oia no ekolu makahiki ma ke awa o Nu Ioka i Feb. 10, 1886. He hookahi makahiki o kona ku ana i Hawaii nei, a ina ua kanu wahi lau kalo ia, me keia manawa ua nunui na puepue. Aloha wale no ka hoi oe e ka Vanadalia i ka heo aku no Kapalakiko.
I keia Poalua ae e malama ia ai he anaina hoolaulea maluna o ka moku, no ka hoomanao i ka piha ana o hookahi makahiki, oiai, ma ke ahiahi o ka la 27 o Augate, 1887, ua kalewa ae oia mawaho nei o ko kakou mau kuanalu, a i ke kakahiaka o ka la 28 ka hookomo ana mai iloko o ke awa lai hoolulu moku o Kou.
NO NA AHAHUI LIPINE BOLU.
I na hoaaloha o ka Pono o ka Haku mai Kauai a Niihau, aloha oukou:
O ka loaa ana ia makou ka manao @ hana i olelo hooholo a ua apono ia o W. S. Lokai i komite, i hilinai ia e makou e hele aku oia e launa aku me ko oukou Ahahui Hoole Waiona, a ma na kauhale no hoi o oukou, ma ke ano hoeueu a paipai ma na apana Ekalesia.
E hookipa aku iaia, a e heahea mai, o kakou.
Na ka Ahahui Lipine Bolu, Makua o Honolulu.
AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o MOKULEHUA (w) o Honolulu, Oahu i make. Olelo kauoha e koho ana i la e hooiaio ia ai ka palapala kauoha a no ka hoolaha ana.
No ka mea ma ka la 11 o Augate, 1888, ua waihoia mai imua o ka aha kekahi palapala i olelo ia, oia no ke kauoha hope loa a Mokulehua (w) i make aku la; a me ka palapala hoopii e noi ana e hooia@oia kela palapala kauoha a e hoopuka ia hoi ka palapala lunahooko ia Mokulehua Opio.
Nolaila, ua kauohaia o ka POAKAHI, oia ka la 3 o SEPT., 1888, ma ka hora 10 o kakahiaka, ma ka rumi hookolokolo o ia aha, ma Aliiolani hale, Honolulu, oia ka la me ka hora e hooiaio ia ai ia palapala kauoha, a e hooloheia ai hoi ia noi ana mai, a me na poe a pau i pili, e kue ana ia palapala kauoha, a me ka hoopuka ana i ka palapala luna hooko.
A ua kauoha hou ia, e hoolahaia ia mea no ekolu manawa iloko o ka Kuokoa , he nupepa i pai a i hoolaha ia ma Honolulu.
Kakauia ma Honolulu, Augate 11 1888.
Na ka Ana :
HENRY SMITH,
Hope Kakuolelo,
2194-3t
HOOLAHA HOOKO MORAKI.
I kulike ai me ka mana kuai iloko o kekahi moraki i hana ia e S. Napahukapu, mea moraki, a me Kahale w kana wahine mare o Honolulu, mokupuni o Oahu, ko Hawaii Pae Aina, ia A. Rosa, kahu malama waiwai o ka mea i moraki ia aku ai, i hanaia i ka la 13 o Sepatemaba, 1883, i kope ia loko o ke keena o ka Luna Kakau Kope ma Honolulu i olelo ia, ma ka Buke 84, aoao 479 me 480.
Ke hoikeia aku nei ma keia, he makemake ka mea i morakiia aku ai, e hooko i ua moraki la no ka uhaki ia o na kumu, oia hoi, no ka uku ole ia o ke kumupaa a me ka uku panee i ka wa e uku ia ai, a ma ia hooko ana e kuai ia aku ana ma ke kudala i kekahi manawa e hoike ia aku ana ma keia mua aku, i na aina a pau i hoakaka ia iloko o ua moraki la a i hoakaka pono ia malalo iho:
O ka aina e kuai ia aku ana, oia kela apana aina a pau loa i hoakaka ia iloko o ka Palapala Sila Nui 1503, kuleana 1086 ia Kaui, nona ka ili he 62-100 eja e waiho la ma Kalaepohaku, Kapalama ma Honolulu i olelo ia.
A. ROSA,
Mea i Molaki ia aku ai.
Hanaia ma Honolulu, Augate 13, 1888.
2193 4t
AHA HOOKOLOKOLO APANA EHA o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono Waiwai. Ma ka Waiwai o Kilouano Kumahakaua, (k.) i make kauoha ole, imua o ka Lunakanawai Kaapuni, ma ka keena.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka Palapala Noi a Mrs. Lilia Kumahakaua, e hoike mai ana o Kilouano Kumahakaua, (k.) no Waimea, Kauai, na make kauoha ole ma Waimea, ma ka la 31 o Okotoba, H. M 1887, a e noi e haawiia ka Palapala Hookohu Luna Hooponopono Waiwai ia D. Kua. (k.)
Ua kauhoia o ka POAONO, ka la i o SEPTEMBER, M. H. 1888, i ka hora 10, oia ka manawa i kohoia no ka holohe ana i ua noi la, imua i ua Lanakanawai la, ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha, ma Koloa, a ma @ manawa a ma ia wahi no e hele mai ai ina he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua Noi la. A o keia olelo kauoha e hoolahaia ma ka olelo Hawaii, i ekolu pule ma ka Kuokoa , nupepa ma Honolulu.
Kakauia ma Koloa, Kau i, ko Hawaii Pae Aina, August 1, H. M. 1888.
JACOB HARDY,
Lunakanawai Kaapuni Apana Eha. 2193 3t
AHA HOOKOLOKOLO K@ Apana Elua o ko Hawaii @. Ma ka hooponopono waiwai @ o ka waiwai o J L Kapakahi, @ Maui, i make kauoha o@.
Ma ka heluhelu a me ka wa @ o ka palapala noi a Hana Ka akahi @ hine mare a ka mea i make, o @ make kauoha ole o J L Kapakahia @ Maui, ma Kanaula, Lahaina, @ Iulai, 1888, a e noi ana e @ Palapala Hookohu Luna Hooponopono @iana.
Ua kauohaia, o ka P@ 1888, ma ka hora 1 p.m. oia ka @ hoia no ka hoolohe ana i ua @ Lunakanawai la ma kona keena, @ Hookolokolo ma Lahaina, a ma @ ma ia wahi no, e hele mai ai na @ pili e hoike mai i ke kumu, @ oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua @
A oe keia kauoha, e hoolaha ia ma@ Hawaii i ekolu pule maloko o ke @ nupepa ma Honolulu.
Kakaoia ma Wailuku, ko Hawaii @ Augate, 2, 1888.
GEO. E. RICHARDSON,
Lunakanawai Kaapuni Apana @
2192-3t
aha kaapuni apana ekolu
Ke hoolaha ia aku nei ma ke@ Kaapuni Apana Ekolu o Wai@ waii, ua hoopanee ia a ke Poaka @ ba 10, 1 ke kauoha ia nei na @ ae ma ia la, ma kahi mau, aole @
L. McCULLY,
Lunakanawai, @
Honolulu, Aug. 7, 1888. @
AHA KAAPUNI APANA @ Hawaii Pae Aina, ma ka @ Waiwai, mokupuni o Maui.
Ma ka waiwai o Kaimi Meheula @ anapali, Maui, i make.
No ka mea, ma ka la 26 o @ waiho ia mai mua o ka Aha @ i oleloia, oia no ke kauoha h@ Meheula w@i make aku la, a me @ hoopii e noi ana e hooiaio ia @ Kauoha a e hoopuka ia @ Luna Hooko no Moses Meheula mai e Moses Meheula.
Nolaila, ua kauoha ia, o ka @ ka la 6 o SEPT., 1888, ma ka @ ma ka rumi hookolokolo o ia Ah@ Lahaina, Maui, oia ka la me ka h@ ai ua Palapala Kauoha la, a e @ hoi ia noi ana ana mai, a me na @ e kue ana ia Palapala Kauoha, @ puka ana i ka Palapala Luna @
A ua kauoha hou ia, e hoola@ no na manawa ekolu, iloko @ Kuokoa , he nupepa i pai a i @ Honolulu.
Kakauia ma Wailuku, Maui. @ Paeaina, Augate 2, 1888.
GEO. E. RICHARDSON,
Lunakanawai Kaapuni A@
2192-3t
AHA HOOKOLOKOLO KAA Apana Elua o ko Hawaii @ Ma ka Hooponopono Waiwai. Ma k@ o ka waiwai o JOHN BAKER @ Maui, i make.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ia @ ka Palapala Noi a Kahuku Baker @ Lahaina, Maui, e hoike ana ua @ ole o John Baker, no Lahaina, Maui, @ Lahaina, Maui, i ka la 3 o Aperila, @ noi ana e hoopuka ia ka Palapala @ Lunahooponopono Waiwai @ @ Smith.
Ua kauoha ia, o ka POAKOLU, @ SEPATEMABA, M. H. 1888, ma@ kakahiaka, oia ka manawa i k@ho @ lohe ana i ua noi la i@ o @ la ma kona keena, ma ka Hale @ma Lahaina, a ma ia manawa a @ no, e hele mai ai na mea a pau @ no, e hele mai ai na mea a pau @ mai i ke kumu, ina he kumu @ ae ole ia ai ua noi la.
A o keia kauoha e hoolaha ia @ Hawaii, i ekolu pule maloko o @ Kuokoa , nupepa ma Honolulu.
Kakau ia ma Wailuku ka H@ Augate 2, M. H. 1888.
GEO. E. RICHARDSON,
Lunakanawai Kaapuni A@
2192-3t
HOOLAHA HOOKO MORAKI
Ke hoolaha ia aku nei, i mea @ me kekahi mana kuai i hoikeia ma ka pala Moraki i hanaia ma ka ia @ 1885, mawaena o Haaheo w@ a @ kana kane mare, no Laie, Kool@ puni o Oahu, a i kakau kope ia ma @ ka Luna Kakau Kope, ma ka @ 395 me 396, me ka hoopaa ia ana @ Cartwright, Kahu malama waiwai @ Holt, ma ka palapala hoolih@ a @ Maraki 21, 1887, a i kope ia ma @ aoao 91 me 92, a no ka uhai @ aelike i hoikeia ma ua moraki @ uku ole ia ana o ke kumupa@ nee, nolaila, e kuai kukala a@ mahope iho o ka pau ana o ka @ keia ma ke Kanawai, ma @ hoike ia aku ana mahope, na @ me na mea a pau i hoike ia ma @ no na kumu i koike mua ia ae @a.
O ka aina i hoikeia ma ka m@ kela aina e waiho la ma La@ na palena penei:
1 Kela mau apana aina a p@ 1 7-100 eka, a i hoakaka loa @ la Sila Nui Hela 929, Kuleana @ Laielohelohe.
2 Kela mau apana aina a pau @ 2 33-100 eka, a i hoakaka loa ia @ pala Sila Nui Helu 1302, Kuleana H@ ia Keao, a oia no na aina i h@ Haaheo i oleloia e Manaia ma @ kuai i hanaia ma ka la 1 9 Ianuari, @, kope ia ma ka Buke 94, aoa @94 ma @
A. J. CARTWRIGHT
Kahu Malama Waiwai o @
a me ka Moraki.
J. M. MONSARRAT,
Loio o ka Mea Moraki
Honolulu, Aug 13, 1888. 21@
HOOLAHA HOOKO MORAKI
Ke hoolaha ia aku nei i mea @ me kekahi mana kuai i hoike ia ma @ Palapala Moraki i hanaia ma ka la @ o @ 1886, i hana ia e S Napahukapu no @ mokupuni o Oahu, ia A J Cartwright @ Honolulu i olelo ia, a i kakau kope ia @ keena o ka Luna Kakau Kope ma ka @ 101, aoao 80––2, a no ka uhai ia ana @ kumu aelike i hoikeia ma ua moraki @, hoi no ka uku ole ia o ke kumupaa me @ panee, nolaila, e kuai kudala ia aku ana ma hope iho o ka pau ana o ka manawa @ me ka Kanawai, na aina, na hale a me ka mea a pau i hoike ia ma ua moraki @a.
O ka aina i hoike ia ma ka moraki, o @ kela e waiho @a ma Kapalama, mokupuni Oahu, a i hoakaka ia penei:
Kela apana aina a pau nona ka ili o ka hao kuea (6-10 eka), a oia no ka apana @ hoakaka ia ma ka Palapala Sila Nui @ 6639, kuleana Hele 1241, apana 1, a i hoo@ ia ia S Napahukapu i oleloia e D M@ me M Moanauli, na Lunahooponopono o ka waiwai o J Moanauli, ma ka palapala k@ hanaia ma ka la 7 o Mei, 1886, a i kopea @ ka Buke 101, aoao 78–80.
A. J. CARTWRIGHT,
Mea Moraki.
J. M. MONSARRAT,
Loio o ka Mea Moraki.
Honolulu, Aug 5, 1888 219@ @