Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVII, Number 30, 28 Iulai 1888 — Page 2

Nupepa Kuokoa.

No @ Makahiki…$2.00

No @ Ma@ina...1.00

Kuike Ka Kula

Poaono..Julai 28, 1888

 

Ke Kanawai Koa

 

I ka Poalua nei maloko o ka Hale Ahaolelo, oia ka la ana nui I lawelawe @ ai o kekahi mana o ka lehulehu maoloko o ko kakou Hale Kau Kanawai, aole iloko o na moolelo o na Kamehameha I haka e aku I ka po. La nui na kalaimanoa ana me na hoopaapaa a na hoa keia mana vito a ke alii ka moi, I kona kakauino ole ana maluna o ka bila kanawai ohana koa a ka ahaolelo I hooholo ai a waiho aku imua onoa no ke apono mai.

 

Ua haiolelo aku ke kuhina kalaiain, ke alii kamika a me hon. Kini, I ko lakoi manoa o ke kokua ana I ka hooholo aku I ka Bila imua o ka Hale, me ka nana ole I kela vito ana a ka moi ma kea no he like ole ma ke Kumu kanawai malalo o kea o ana a kona Aha Kuhina. O keia mana vito o ka Nohoalii ma Enelani, aloe loa I hoohana iki ia e kekahi o kona mau Moi e noho ana ma ke Kalauna no ke keneturia a me @ makahiki I hala ae nei.

 

Eia ma Amerika I keia mau la, ua waiho ia aku nei kekahi Bila imua o ka Aha Senate no ka hoopau loa ana I kela mana vito o ko Peresidena, a na ka ahaolelo wale no ka mana o ka hanah a me ka hoomana ana aku I na kanawai e hooponopono ana I ka repubalika.

 

He hapaha koe hiki ae I ka hora 3 auwina la, ua kahea ia na ae a me na hole I loaa ka elua hapakolu o ka Hale me ka ninau a ka Peresidena, @ E lilo anei keia @ I Kanawai no ka aina, me ka nana ole ia o ka vito a ke Alii ka Moi?

 

Na Ae:

 

M. P. Robinson,

J. I. dowsett, Sr.,

Alex Young,

A.     Jaeger,

W. R. Castle,

W. O. Smith.

H. Waterhouse,

W. E. Foster,

S. C. Luhiau,

James Wight,

Chas. Notley,

Chas. Wall,

H. S. Townsend,

D. H. Hitchcock,

H. P. Baldwin,

E. H. Bailey,

P. N. Makee,

G. N. Wilcox,

C. Bertelmann,

G. H. Dole,

Frank Hustace,

J. I. Dowaett, Jr.,

A. P. Kalaukoa,

Henry Deacon,

D. Kamai,

W. A. Kinney,

J. Maguire,

J. Kauhane,

J. D. Paris,

O. Nawwahine,

E. Helekunihi,

C. F. horner,

J. U. Kawainui,

C. F. Horner,

J. U. Kawainui,

A. S. Wilcox,

W. H. Rice.

 

Na Hoole:

 

H. A. widemann,

D. L. Naone,

A. Kauhi,

@ Brown,

Frank Brown,

G. P. Kamauoha,

W. H. Daniels,

Francis Gay,

J. Nakaleka,

A P. Kapaehaole.

 

            Na ka Hon. Kini hoomaikeike hou ae kekahi o na lawelawe e hoohana  ia ai o kela mana vito, a I pane ia aki hoi e ka Hon. Paehaole, ua haawai no ke Kumukanawai I kekahi mana hole I ka Moi I na wa pau ana e makemake ai me ka nana ole ia o na olelo ao a kona aha Kuhina. He mea oiaio no kela, e like me ka mana vito I loaa I ka Moiwahine Vitoria I keika la, aole loa oia I vito hookahhi Bila Kanawai ma kina manao ponoi iho ilok o ke au o kona nohoalii ana no ka hapa keneturia, oiai, ina oia e hoohana I k@la mana vito ke ole kea o a kona Aha Kuhina, a e kau old maluna o lakou na hewa a me nah ala, ua like pu ia me kona hapala ana aku I na maka o kona mau makainana me ke koko, a o ka nohoalii hoi enelani a me kona mau Panalaau, e helelei liilii no ia malalo o ka ikaika I keia la.

 

            O ka mana vito o ka Moi, he mea okoa ia; a o ka mana e hoohana aku ai I ua vito la imua o ka Ahaolelo, be mea okoa no ia. O ka Moi me kona Aha Kuhina, hookahi no ua; a o no makaainana no lakou na wahaolelo i@ko o ka Hale, he hookahi no ia. Ina e manao ana ka Ahaolelo o hoemi I ka uku o ka Nohoalii no ke kanalima keneta no na makahiki elua he mea hiki loa ia ke hana ia, aka, he mau lawelawe anei ia o no ka hanohano o ka Ahaolelo Hawaii ma ka pono a me ke kaulike? Aloe.

 

            Nolaila, e ike ia ihe ana ma keia papa inoa aole o koho na Kuhina e loaa ke elua hapakolu o ka Hale, @, o ka Moi a me kona Aha Kuhina he hookahi no ia. Ma ko lakou koho ole ana. Ua like pu ia me ko lakou lawe ana ae I ke kulana o kea o ana aku I ka Moi,  hoohana aku I keia mana vito ona imua o ka Hale Ahaolelo. Ma keia Bila hooponopono I ka Oihana Koa o ke Aupuni.

 

@apana

 

            He anaina nui ka I akoakoa ae meloko o ka luaini o Kawaiuhao I ka po la Sabati nei, a ilaila o Rev..M. C. Harris kahi I kamailio ai no na mea e pili ana I na hana pono ma Iapana. He kumu misonari o Mr. Harris ma Iapana no ua makahiki he umi I hala ae, a ua ike oia na hana kupaianaha o ke Akua iolko o ia aupuni. He elua mahele o kana mau olelo ma Kawaiahao I ka la Sabati nei. O ka mua no na hana ma Iapana, ka lua no na hana iwaena o ka poe Iapana ma Hawaii mau manao mailoko ae o kana haiolelo no ka pomaikai o ko makou poe heluhelu.

 

            He kanakolu makahiki I hala mai ke komo mua ana o ka olelo a ke Akua iioko o ia aupuni a hiki I keia wa. He umikumamaono makahiki ka hooikaika ana o na misionari malaila me ka ike ole I ka hua o ka lakou hana. A hala ia mau makahiki o ke kali ana a me ka hana, hiki mai la ka la Penetekona o Iapana. Ikea iho la ka mana nui o ka Uhane o ke Akia maluna o ia lahui kanake. I keia wa ua hiki akua ka huina nui o ka poe I huli I ka pono Kristiana I ka iwakalua tausani. I keia wa ua wela ka ekalesia I ke aloha, e’ike me ka hao I hookomo ia iloko o kea hi a enaena loa, a ke lelele nei o kea hi a anaena loa, a ke lelele lnei huna ahi a ke aloha mana wahi a pau o ke aupini. He anane kanaha miliona ka heluna kanaka o ia lahui, a ua hui pu nae ka manao o ka poe Kristiano a hoohiki aole e hoom@ha a jiki aku ka Malamalama o ke ola ma na palena a pau o iapana. He poe naika kahiko ko ia aupuni, he poe koa no na’lii, he wiwo ole no ke kaua ana no na’lu kahiko o lakou a me na akua kahiko. I ka wa nae I hiki nui ai ka mana o ka Uhane maluna o ka lahui, hoalele aku la ua poe naika nei me na pono kahiko I ke kaua nai I keia we malalo o ka hana I ka haku o lesu Kristo. Mai ka wa I hoomaka ai keia hana he umikumamaha makahiki I hala aw nei aloe I emi hope a hiki I keia wa.

 

            I keia wa he eha tausani elima ha neri poe Iapana maloko nei o ke Aupuni Hawaii, a e hele hou mai ana no iloko o keia mau la iho. O ka pono e ulu ikalka nei iloko o Iapana, ua hoomaka e ulu iwaena o ka poe Iapana wa Hawaii nei. Ua Huli ke Kanikela Iapana a me ko kona hale a pau. Ua manaloana ia e ulu mahuahua ana keia hana maloko o keia paeaina.

 

            Hoike mai la o Mr. Harris I na hana kupaianaha a ka uhane iwaena o lauhi Hawaii I ka makahiki 1837 a me na makahiki mahope mai. He pomaikai nui kela no ka lahui Hawaii a he mea e pomaikai nui ai kela aina ke loaa hou mai ka haawina mai luna mai, elike ma kela mau makahiki I hala. O ke kumu I loaa ai keia haawina ma ispana, ua hui pun a haumana uuku u huli mua I ka pono a noi lokahi aku I ka haku e haawi nui mai I kona uhane, e hoike I kona mana. A ua hui pu lakou I ka pule me ka hana. Pela no hoi e pomaikai ai o Hawaii. E noi a e haawi ai mai. E imi a e loaa no. o ka iini nui no keia o ka poe a pau I aloha I keia lahui kanaka, a me ka hana a ka haku iwaen o na lahui ano like ole e noho nei ma keia lahui, he hoola maopopo ia no Hawaii nei. Pono e imi. A e noi.

 

Ke Kula O Sana Lui

 

            Ua hele makaikai aku makou I ke kula o sana lui I keia mau la iho nei, a mawaho ae o na haawaina mau a ko lakou mau buke, o ke kaha kii, oia ka makou haawina oi loa aku o ka mahalo I ke akamai, ka noeau a me ka mikoi maoli no o ka hana ana. Eia na kii ano nui a makou I lawe mai:

 

            Ke kii o ke Kama’liiwahine make likelike I kaha ia e wm. Cuelho; ke kii o ke Kama’liiwahine Kaiulani, ka Empera Wihama o Geremania I make mai nei a me Napoliona I., o kaha ia e Zero Kakina; ke kii o ka Moi Aleponso o Sepania I kaha ia e Wm. Hoapili; ke kii o kekahi hale malalo o na kuahiwi a ma kappa wai o kekahi muliwai, a me ka pule a ka Haku, I kaha ia e W. F. Kaae, oia kekahi o na mea a makou I mahaloe loa ai ma ka mikioi o ke kaha a pena ana.

 

Hon. S. G. Waila

 

            He ukana luuluu ka makia e nahola aku nei imua o ka lehulenu I keia la, oia hoi ka hai ana aku I ka lono no ka make ana o’ ka Hon. S. G. Waila. Mahope o kona waiho ana iloko o ka ehaeha a ka mai o kekahi wa loihi I hala ae nei. He hapaha I hala ae o ka hora @ o keia ola ana ua kuu ka luhi, ua hala aku kona uhane ma ke ala hoi ole mai. Aloha wale ia kanaka hooholomua hana a hoaloha o ka lo hui Hawaii ke u nei makou me ka ohana a me kona ma@ hoaloha @ nona.

 

Rev. A. O. Polepe @a Hala

 

            E hikilele ana ka manao o ko ma kou poe beluhelu ke lohe iho ua hala o Rev. A. O. Polepe ma kela aoao o ke kaha e kaawale ai keia ola a me kela ola ana, Ua make o polepe ma ka mokuaina o Colorado, I ka wanaao la Sabati, Iulai 8. He hoa’loha oia no keia lahui kanaka, a he hoa lawehana hook o na hana pono he lehulehua e pomaikai ai ke Aupuni a me ka lahui Hawaii.

 

            Ua hanauia oia I Kealakekua I Hawaii I ka makahiki 1833. Malaila kona mau makua I noho ai ma ka laua oihana missinari iwaena o jeia lahuikanaka. I ka aina hanau o na makua kahi I hoonaauao ia ai o Polepe, a hoi mai la no kona aina hanau I ka makahiki 1858. o kaluaaha I molokao kona kihapai, a mai laila main oho I kaumakapili he kahu no ia ekaesia. Elua ona makahiki ma kaumakapili, a I ka makahiki 1860 hoi aku la oia I kumu no lahainaluna. I ka makahiki 1874 hoi aku la oia I Hilo I kahu no ka ekalesia haole o la wahi. A iloko o 1880 hoi hou oia I Honolulu nei a noho kakauolelo no ka papa Hawaii. Me keia hana I noho ai o polepe me ka hoomanawanui I na luhi a me na hana e pili ana I ka pono o na ekalesia Hawaii. Ua hele nui oia mawaena nui’aina me na jahu iloko o na ahahui. Ma keia hana a me na hana o na mlsiona kuwaho oia I hoomanawanui ai a hiki I ka wa I nawaliwali ai kina kino. Ua waiho loihi oia I ka mai I kekahi mau malama I kaa hope I kaleponi iloko o ka malama o Iune iho nei, me ka manao e holo loa aku I Colorado e hoolana ai, no ka mea he aina ea oluolu kela I kupono no ka hoola ana I ka poe mai. Aole nae I ae ia mai ka manaolana. I ka make ana o keia koa’loha a hoa hana ioloko o ke kihipai Hawaii, ua hoouhi ia mai kakoua I na manao kaumaha, aole nae ke kaumaha wale no. ua awili pu ia ka manaloa, na manao aloha a me na hoehaeha ana o ka naau, elike ma ka huipu ana o na ao kl waimaka ua me na kukuna o ka hoike ana ia o ko ke akua aloha. Ua aloha ke akua I ko kakou maha, a ua aloha oia I ka poe e noho nei mahope.

 

            Maloko o ka halawai ahiahi poakoli o keia pule ma Kawaiahao, ua hoolilo ia ka Manawa halawai ma ke kamaiho ana I na hana a polepe I hooikaika ai no ka pono oiai oia ma kakou. Ua wehe ia ka halawai ma ka himeni ana I kahimeni 146, penei ka hoomaka ana:

 

“Hoolea kakou la Ieso.

Me ko kakou naau;”

 

Na polepe no keia himeei I haku. Hai ia mai la e ke kahu ka pauku ku kuhana no ka halwai, me Mareko 13:36. “O kau’u e olelo aku nei ia oukou, oia ka’u e olelo aku nei I na mea a pau, e makaala.” Nui no ka poe o hoike mai I na mea a lakou I hoopaanaau no na hana a pole a me kana mau olelo ao, iloko o na hailelo a me na kamailio ana he kino a he kino me na hoa’loha o Honolulu nei.

 

            O ka mea I koe ia kakou, oia no ka hoopoina ole I kana mau hana maikai, a me ka hoomau aku ma ka hana a ka Haku. Oi kau ka la e hana aku maloko o ka pawaiana, me ka hoomanawanui I na luhi a me na keakea a pau. E hiki mai auanai ka hopena o keia ao I ka wa au e noonoo ole ai; a e hiki mai auane ke ao mau loa o kela noho ana aku me kona nani lua ole. Pomaikai ke kauwa hana pono.

 

Ka Bila Haawina

 

            I keia pule iho nei, I pau ai ka Bila Haawina ma kona heluhelu elua ana imua o ka hale, a koe aku no ka heluhelu ekolu ana, na pakui na hoololi a me kekahi mau hana e ae I pili I ka bila.

           

            Mamuli o ka nui loan a hana e waiho nei ma ka lima o na Komite, ua haawi ia na hora mua o ke kakahiaka no na komite e kukakuka ai ma ka lakou mau apana hana pakahi, a ma ka auqina la hoi, oia ka wa e noho ai ka Hale no na hana maa mau.

 

I kela @ pule @ nei, I hoopuka mua loa @ @ @ @ a ka Ahaolelo o @ @ @ ai me ke kakau inoa pu ana mai o ke Ah ka Moi. Maloko o na koamu o ko kakou nei pepa. E hoomau aka ana makou I ke pai no ke@ pule @ a h@ wa e pau ai o na K@ keia Ahaolelo I hoo@.

He mau k@ waiwai ke@ o ko kakou pepa n aka malama ana I keia mau @ @ @ @ @ na mea like e @ @ @ @ ma’oko o ka @ @ k@ mau ma@ @ @ @.

Ka Hon Kikila Bala@@@.

                                         He mahalo ko makou I ka lunananohano o Waialua me koolauloa, I ka p@ nei ka la e hoopaapaa ia an aka Bila Koa I @ ia e ka Moi, ua hai mai oia I kona manao, e hoopau l@a ia na puali koa o kakou, a o na dala he kanahiku t@ a oi e uku ia nei @a @ mai loko ae o ka waihona o ka lehulehu a hooh@ la no na alanui a me @ @ @ @ oi loa aku ia o ka p@ e @ ana I ka lehulehu.

Ko Enelano Kulana Ikaika.

                                         Ma ka hele mikaikai ana aku nei a Adimarala pola o na aumoku kaua o Amerika I Enelani a me Europa, a ike maka I ke kulana ika ka o ko laila mau a puni, ua hai ae oia I kona manao no na mea ana I ike ai ma Enelani, ma kona kulana ikaika o je kaua pale no ka enemi e makemake ana e kailiku a hoolele aku paha I na tausani o na koa ma kona mau kappakai me keia mau olelo:

                                         “Ma ka nana ana I ko Enelani kulana ikaika kaua ma na aumoku kaua a me na papa pale kahakai, he mea hiki ole ke manao ia no kekahi aupuni o kea o nai ka hoao ana e hoolele aku I kekahi mau koa a mau puali koa paha no ke kailiku ae me ka ikaika I keia la, mamua o kona loaa ana mai I kekahi puupuu ikaika loa I ka hapalua ana moana o kona mau kapakai.”

Nuhou o na aina E

                                         He  hoikeike kaua meana nui ke malama ia ana ma ke kulana kauhale o sana peter@, rusia, mawaena o na aumoku kaua hui o Rusia me Germania, no ka hiki kino ana aku o ka Emepera W@ o Geremania I Rusia.

                                         Aohe I loaa I na makai ka poe na lakou na leta hoomakaukau I ke ola o ka Emepera.

                                         Ua manao o Bisimaka, o keia hui luana ana o Rusia me Geremania, he hui ana la e kaupale aku ai I ka ulu ana mai o kekahi kaua kuee mawaena iho o laua, a ua lawe pu ia ae hoi kekahi lono ua ko ka Bisimaka mau ao ana I ka Emepera o Rusia, aloe e hoolauna aku ma na hooponopono aupuni ana me Farani.

                                         Ua ulono ia ae, e halawai kino aku ana mamua o ka pau ana o keia mau mahina o ka makalii, no emepera ekolu o Geremania, Austeruria a me Italia, no na hoolala ana e hipuu ia ai ko lakou mau aupuni pakahi ma ka noho aloha ana a me ka ikaika.

                                         Ma na huaolelo hope loa a ka emepera Wiliama I hai ai imua o ka Ahaolelo, ua lawe mai oia o kekahi o na lawe’na olelo kaulana loa a Ferederika ka Nui penei:

                                         “O ka Moi ma na Nohoalii, oia ke kauwa mua loaa ke Aupuni.”

                                         He kaka pahikaua no ke make ka I malama ia mawaena o Kenela Boulana me ke kuhina kaua felokete o farani, a o Boulana ka I ku aku I ka oi o ka pahikaua a ke Kuhina a kolili mao ke koko mai kona pu a-I mai.

                                         Kea no kahulihuli nei ka Aha Kuhina o Farani I keia hora.

                                         Ua hookohu ia aku nei ke Keikialii Henry, kaikaina o ka Emepera Wiliama, I Alihikaua Nui no na aumoku kaua o Geremania.

                                         O ka Emepera Ferderika o Geremania I make aku nei, he kanakolu wale no kapuai ke kaawale mai kahi ona o hanaua ai, a ua make ho@loko o ka hora like o ka la.

                                         Eia ke hoomakaukau ia nei ma na mokuaina hikina o Amerika, ka papa kuhikuhi no ka hookipa ana aku ia James G. Blaine ke huli hoi mai oia mai kana hoakai aki nei no Europa.
He mau hoohanohano wale no keia o kona ohohia nui ia aku e ka lahui.

 

He mau kauoha mai keena kaua aku o enelani kai hoouna ia aku nei me ka awiwi I na koa beritania e hoolulu la ma cape town, e maki ae lakou no Natala. Kahi a na poe zulu e hoomakaukau la I kekahi kaua.

 

Ke Ano O Ke Ola Ana O Na

Kenela Kaulana

 

            O ke kulana omaimai o Kenela seridana I lohe ia mai nai @oko o keia mau la ke kokoe loa aku la oia no ka aoaoa o ka lua kupapau no ka hoomaha. Ma ka nana aku I ka moolelo o na kanaka kaulana hook o ke kaua, he kakaikahi loa o ia poe l ola loihi a e ola nei no hoi iloko o keia Manawa. He 51 wale no makahiki o seridana, a no kenela kalani, ua make oia I ke 63: makale kana, 57: hanakoka, 62: burnside, 57: napoliona bonebati, 52: welinetona, 82: puheka, 77.

 

            O na kenela kaulana e ola nei keia Manawa, mai kahiko mai, o Sherman, @ ka @@; o moleke 89; bisimaka, 73; makemehona, so; A. pasha. 70: Duke o Kamebrida, 70.

            Ua ike ia nia keia mau huahelu ua oi aku ke ola loihi I na kenela ua Europa mamua o na kenela ma keia hapa poepoe komohana o ka honua nei.

 

Aha Hooulu Lahui O Kalapana, Puna, Hawaii.

 

            Ua halawai keia ahahui ma ka ua kini o Maunakea ma Kalapana, ma ka la 16 o keia mahina, a o ke kakauolelo ka luna hoomalu.

           

            Wehe ia na hana e like me ka mau e ke kakauolelo, a oiai ua waiho mai ka peresidena o ka hui I kona kulana peresidena, nolaila, ua koho ia o mrs. Kahikina kauwila I peresedena, a eia iho na luna  nui o ka ahahui:

           

            Mrs. Kahikina kauwila, peresidena; mrs. Paiaina haaheo, puuki; mrs. Miriam kaiu waiwai, kakauolelo. Noi mai J kaaukai e heluhelu ia na pauki o ke kumukanawai o ka hui, a hooholo ia.

 

            Na waiwai I noi mai e hoolako keia hui I buke no ke kakauolelo a ma ka ouuku, a ma ke noi ua haule.

 

            Mai iaia mai no, e noonoo pono ia na dala he $21.25 I nalowale ma ka lima o ka puuku mua, mrs. Kaanaana, a ma ke noi a haaheo e waiho ia ma ka lima o ke komite, ua hooholo ia, a o ke komite I koho ia oia o j. m. kauwila, d. w. k. waiwai, s. t. piihonua, d. w. k. waiwai, s. t. piihonua. J. kaaukai, a ma s. h. haaheo.

 

            Waiho mai o j. m. kauwila I keia ninau: peha la e holopono ai keia hana iwena o kakou?

 

            Ua whehwehe nui na hoa I kela ninau a hoopanee ia a ka halawai mau, a koho ia o laahiwa I komite paipai, a ua apono ia.

           

            Noi moi o d. w. k. waiwai e hoopanee ka halawai a hui hou ma kalapana ma ka poakolu mua o augate la 8, ma ka hora I p m. a apono ia pule o s. h. haaheo, a noi ia e hoouna I ka nupepa kuokoa.

 

                                    Mrs. K. Waiwai,

                                                Kakauolelo.

Kalapana, puna, iulai 16, 1888

 

Hoolaha hou.

 

            Aha hookolokolo kiekie o ko Hawaii pae aina. Ma ka hooponopono waiwai. Ma ke hana o ka waiwai o henry Jacob hart o Honolulu, oahu, I make, olelo kauoha e kuho ia I la e hoo aiq ia ai ka palapala kauua a no ka hooolaha ana,

            No ka mea, ma ka la 2; o lulai, 1888, ua waiho ia mai imua ka aha kekahi oalaoala I olelo ia mai imua o ka aha kekahi oalaoala I olelo ia, oia no ke kauoha hope la a henry Jacob hart I make aku la, a me ka palapala hoopii e noi ana e hooiaio ia keia palapala kauoha a e hoopuka Ia hoi ka palapala lunahooko ua waiho ia mai e Alexander j. Cartwright a me William c. parke.

 

            Nolaila ua kauoha ia, o ka poakolu, oia ka la 15 o augate, 1888, ma ka hora 10 0 kakahiaka, ma ka rumi hookolokolo o ia aha, ma aliiolani halem Honolulu, oia ka la me ka hora e hooiaio la ai ia palapala kauoha, a e hoolohe ia ai hoi ia nui ana mai, a me na poe a pau I pili, e kue ana mai, e kue ana ia palapala kauoha, a me ka hoopuka ana I ka palapala lunahooko.

 

            A ua kauoha hou ia, e hoolaha ia ia mea no na Manawa ekolu iloko o ka “Hawaiian Gazette” me ke kuokoa, he mau nupepa I pai a I hoolaha ia ma Honolulu.

            Kakau ia ma Honolulu, iulai 23, 1888.

                        Na ka aha:

                                                Henry Smith,

                                                            Hope kakauolelo.

2191-3t.

 

Aha hookolojolo apana ella o ku Hawaii pae aina, ma ka hooponopono waiwa, ma ka waiwai o s. r. kuapuu, o waimea, Kauai, I make.

 

            Ma ke keena, imua o ka lona kanawai kaaponi.

           

            Me ka heluhelu a ma kawaiho ia ana mai ka palapala noi a ,a ka papa hoike o john kakina lunahooponopono o ka waiwai a s. r. kuapuu, no waimea, I make, e noi ana, e aponoia na hoolilo he $110.84. e hoike ana o na mea I loaa mai iaia be $171.24. a e noi ana e nana a apono ia kela maumea, a e kauoha ia e mahele I na waiwai e waiho ana ma kona lima I na mea kuleana malaiala, a e hookuuana ana iaia a me kina mau hope mai ko lakou noho ana ma ia ano.

 

            Ua kanoha ia, o ka poaono, ka la 4 0 august, m. h. 1888, ma ka hora 10 kakahiaka, imua o ua lunakanawai la ma kona keena, ma ka hale hookolokolo ma koloa, oia kahi a me ka Manawa I koho ia no ka hoolohe ana I na noi la, a me na papa hoike I olelo ia, a o ka poe a pau I pili malaila, e he le mai a e hoike o ma mea kuleana malojoo ka waiwai I oleloia.

           

            A o keia kanoha, e hoolaha ia ma ka olelo Hawaii I ekolu pule maloko o ka nupepa kuokoa, nupepa ma Honolulu.

           

            Kakau ia ma koloa, kawaui, ko Hawaii pae aina, lilai s. m. h. 1888.

            Jacob hardy.

                        Lunakaiawai kaapuni apana eha,

2189-3t.

 

@ [colum unreadable]

 

Kakela a me k@

            Halekuai nui o na w@

 

            E laa na pahiolo, koi hole, hamale, koi nui a me lilii kila wili puaa, rulam apuaou, k@ @, kala kaa, hao @

 

            Pohaku hoana, kepa, lei ilio k@ la hao ilio, pahi, upa, pahi @ kalapu, kope hulu, pulupala lakala, lna hao, ami, keehi.

 

Kaula Opu

            Palau o na ano a pau, poo, ho, kopala, pe, k@ kua, hao hope, au h@ a aku, kua bipi, lei bipi, kaula hao bipi, uwa pa uwea keleawe, @ piula, kaa palala, ipuhao

 

Pa-palai makua meki

 

Illi wai, papa holoi, kopa a@uaina, hu’akai, ehi, wa@ hulu pena, a pela aku

 

Pena wali, kini nui a me@ ano a pau, me ka pepa @ kuhi, pena kekeo a@ pena, aila homaloo vaniki kaa, a me vaniki mie,

 

Pena hoom loo

 

-           a me aniani haloe-

 

aila mahu, aila mikini, a@ aila kaa inika kamaa.

Pauda kukaepele k pauda uiki ipukuku ano he nui lehu@

 

Lole makepo

 

-@ @@ @@-

 

Ahinaahina, kalakoa keo, leoponalo h@ uwe-wahine, kui h@ mu a me ka lopi

 

Ke kuike o lono no @@ @@@ @@@

 

Ka kela & ku@

 

Na mea piul@

 

Mikini humuhu@

Mikini a wilox me g@

 

Na mikini a

 

Remington

 

            He nui loan a mea hao me na u@ ae o na ano a nau, aole hiki ke h@ ia aku, heaw I ka wai na maka i@.

 

Laau lapaau kaulana L.

 

A Dr. Jayne .

 

            Laau hoomaemae koku laau hoopau naio, l@ kunu, penikila jua@ paakai, laau hoopaa h@ nana laau hamo pela’ @ kakela me ku@