Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVII, Number 26, 30 June 1888 — HE MOOLELO WALOHIA No MINEWA Ka Nani. Ui Aloha Kamahao. KA Mana Aloha Lawe Leta. ME Ka Lio Maalo pu me ka Mahina. [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

HE MOOLELO WALOHIA No MINEWA Ka Nani. Ui Aloha Kamahao. KA Mana Aloha Lawe Leta. ME Ka Lio Maalo pu me ka Mahina.

L'nuhua no ka Nuttpa Knok*». L'a hoike ae oia i kona manao e hele mai ana oia e pepehi ike alii opio a me oukou a pau, nolaiia, ano ka wa e ku oukou me ka makaukau i na wa a pau, o hiki mai auanei oia make oukou laia.

Pane aku la na kiai, ua akea ke kahua nena e hele mai ai i na wa a pau ana e hele mai ai, ua makaukau makou e kue aku iaia. Pane aku la ua Militurino la, ae he nani la ua lohe aku la oukou, eia au ke hoi nei no ko'u aupuni. I ka pau ana o keia mau olelo huli ae la ua kupua hoopunipuni ia a hoi aku la no kona aina. Maanei. e wehewehe iki aku ko oukou mea kakau moolelo i ke kumu nui o ko Miiiturino manao ana e like me keia, a penei no ia. I kona lawe ana ia Minewa me kona manao i kaikamahine oia nana, o ke kumu nui he makemake oia e liio iaia ;ke aupuni o Mahina Konane, no kona nAkemake i ua aupuni la he aupuni 01 aku ia 0 ka nani a me ka maikai mamua ae ona aupuni a wau malalo iho 0 ka la. No ia kumu 1 manao ai oia e lilo 'na iaia ua aupuni la mamuli hoi o Mine* wa la. Aka, 1 keia hc»ra ua hauie ka manaolana 0 ua Militurino la, a no ia mea 1 manao ai oia e hana e like me keia. Maanei e waiho kaua e ka mea helu helu i keia a e nana aku kaua no ke kilokilo Wikolina a me kana hana. A hala ae la kekahi mau la o ko lakou noho ana me ka maikai a i kekahi la pane ae la ke kilokilo W»kolina ia Minewa penei; I keia hor* e haalele ana au ia oe a e hele e ae au o kaua e m.ikaikai i ke aupuni 0 Mahina Konane. Pane aku lao Mmewa, o oe a hele a owau pu aku no a hele me oe. Pane aku la ke kilokilo Wikolina aole e hiki no ka mea ua hāunaele ka ai na 0 Mahina Konane 1 keia wa. Heaha hoi ka mea 1 haunaele ai, wa hi a Minewa. O ke kumu nui oia no ka hele ana aku nei 0 ke kunua Militurino a hoike aku nei i kekahi moolelo hoopunipuni Ika kiai a pau oke aupuni o Ma* hina Konane a no ia mea ua pii ka ena 0 ua poe kiai la„ a heaha mai ana la ka lakou hana nialuna o kakou ina o kakou a ptu ke hele ana.

Oia ka'u e noi aku nei i kou oluolu, e ae mai oe owau hookahi no o kaua ke hele aku no ua aina ala, a i kali oe ia'u a ha!a na la ekolu, aiaiia. hoomanao ae oe ua make au, alaila eia ka'u olelo hope ia oe, i noho oe i ko'u aupuni nei a i ku ta kou makemake e hoi i ka aina, alaila, kau ae maluna o ka lio lele o kaua a nana no oe e hoihei a hiki 1 kou aioa. No ia mau olelo a ua kilokilo la ua ae aku la o Minewa. la wa koke 00 i liuliu iho ai ua Ki lokilo Wikolina la i kana huakai a i ka makaukau ana, kau ae la oi* maluna o kona lio lele Humebela a lele aku la me ka mama luaole. laia 1 hala aku la, noho iho la o Mi newa me kana kauwa Karolina. E waiho kaua e ka mea heluhelu i ke kamailio ana no Minewa a me kana kauwa, a e huli ae kaua a nana aku i ka huakai a ke kilokilo Wikohna ma ke aupuni makani o Mahina Konane. I ua kilokilo Wikolina la e hele la me kona lio lele, no kekahi mau !a k>s< hl wale ka leie ana o ua luahine la me kona lio lele, aka, i ka hope loa o kana imi hele ana, aole oia i ike lihi «kt i ka aiaa aoa e ake nei e be!e

A ha'a ae .1 r.i mahina eono o kor.a tīTii hele ani, r.iaja'jwa iho la o Mine wa no ua kilokilo ta, me kona manao kunihewa, m maiee ua kilokilo la, oiai, ua hoike mua ae ua ki!okiio la ia Minewa iioko o na la ekolu oia e hele ai a i 01 aku mawaho o ia mau la aiāila, ua make oia. Ma ia mau kumu ī manao iho ai o Minewa, ua make io la ua kilokilo la, eia ka aole. Hoomau aku la no ua kilokilo la i ka imi ana iloko o na makahiki elua, me ke ake nui o kona manao, e loaa ka mea ana e kau nui nei, aka, o ka hope 0 ia imi ana ona, he nele ka mea i ike ia. Ma keia mea i hoohiki paa iho ai ua kilokilo Wikolina la penei* Ma kahi a'u e ku nei malaila au e paa ai a hiki i ka hopena o ko'u mau la, aole au e ae ana e boi hou aku i hope, aole hoi imua, aka e imi au i ka aina o Mahina Konane a hiki i ko'u make ana.

A hala ae I." na makahiki elua, a i ke kolu o ka makahiki, i kekahi kakahiaka nui aia hoi, halawai mai la oia me kekahi manu aloha ma ke kukulu akau o ka lewa, a hui ae la laua i kahi hookahi a ia wa i lke aku ai ua kilokilo Wikolina la i kekahi wahi apana pepa e paa ia ana e na wawae 0 ua manu aloha la. Haawi aku la ke kilokilo i kona aloha iaia, a haawi mai la no hoi ua manu alona la i kona aloha, me kona ninau ana mai, e hele ana mahea kau huakai hele ? Pane aku la ke kilokilo, he huakai hele imi aina ka'u e hele aku la e imi ma keia wahi aka nei. Imi i ka aina, owai ka inoa, wahi a ka ninau a ka manu aloha. O ke aupuni o Mahina Konane, wahi a ke kilokilo Wikolina. Auwe ! o oe no ka paha ke kilokilo Wikolina ? Ae, owau no ia au e ninau mai ia, wahi a ke kilokilo. Pane hou aku la ua manu aloha la, ina peia e kipa ma kuu aupuni, ehoomaha a maha alaila hele ma kau huakai. Pane aku la ke kilokilo, aole e hiki ia'u ke ae aku i kou makemake no ka mea, he kanawai paa ka'u i olelo iho ai, aole au e hele ma kekahi wahi eae o ke ao nei, o ka imi wale aku no i ka

aina a'u i kauoha ia mai ai. Pane aku la tia manu aloha la ina paha oe e ae mai ana i ko'u manao, ala ila, ua makaukau au i na wa a pau no ke kokua aku ia oe, malia, ua ike no hoi au ia aina o ko'u maopopo mua o!e o kuu aina ia e huli nei. Pane aku la ua kilokilo, la ina he oiio kau niea e olelo mai nei, alaiia, ua hiki no ia'u ke hoololi i ko'u manao i na wa a pau a'u e makemake ai. He oiai ka'u mau mea a pau e kamaiiio aku nei ia oe ina e hooko mai ana ee i ko'u makemake. Ma keia mau olelo a ua manu aloha la ua ae aku la ua ae aku ia ke kilokilo e like me ka ua manu aloha la a huli ae la laua a le'e aku la no ke aupuni o ua manu aloha la. B na makamaka heluhelu, aole no paha eukou i poina no keia manu aloba. O keia no ka manu aleha nana i hoopahaohao ia Minewa a n e kana kauwa, oiai laua maloko o ka halepaahao o ke aupuni kamahao o Militurino a nana no hoi i hoike aku ia Minewa no ka ae mai e lilo i aikane nana, a me kona oielo pu mai ua hiki iaia ke hele e imi i ka xnea a ko Minewa naau i aloha ai, a oia manu aloha oia no keia manu. Oiai ua manu aloha la e lele ana me ke kilokilo Wikolina a no kekahi mau mmute loibi hoea aku la ia laua no ke

aupum o manu omaomao. O ke iupuni o manu omaomao, he aupuni la i noho ia e na ano manu o kela a me keia ano, ua piha ka honua a me ka iewa ia lakou i na wa a pau. 0 ko iakou aiii he luahine kupua oia nona ka moa o manu omaomao. 1 ke kiiokilo i hiki aku ai ua hookipa akū ia ka manu aloha iaia me ka maikai, a ua ike mai la hoi ka luahine manu omaomao iaia. Mahope iho o ko Uua hui aloha ana ua ninau aku U ua luahine manu omamao la, heaha ka huakai e ke kilokilo Wikolina o ka hiki ana mai ? He huakai imi aupuni wahi & Wikolina. Ahe, he iaupuni ka, a imi i ke au

puni owai ka inoa, wahi hou a ka ninau. 0 ke aupuni 0 Mahina Konane wa hi hou a ke kilokilo. Ahe, a pehea, ua loaa anei ? wahi a ka ninau. Aole i loaa, wahi a ke kilokilo Wikeiina. Ae, ina e hoolohe oe i ka'u, hai aku au ia oe, loaa koke la oe kela aupuni me ka luhi ole, aoie nau e kii aku, ao le hoi oe e huii aku iaia, aka, nana no e kii mai ia oe a hiki i kou wahi e loaa ai. Pane aku Ia ua kilokilo la e ke aliiwahine maikai, ma ke ano hea la wau e hana ai i like ai me kau mea i kamailio mai nei ? Pane aku la ua aiuwahine manu oma omao la penei oe e hana ai: E hoi oe i ko aupuni, oia hoi ke aupuni 0 Humebeta. E kukula oe ua papu he kanalima i hana ia mai hoi mai loko mai o ke gula maemae o Abinera a me Mosetune, ke daimana laa hoi o Azori a me Turima, oia kona mau ipuka aniani e hana ai oe. E hohola oe ia loko o ua mau papu la he kanalima me ke si)ika 0 Iwana Bele a me Tinesa, a o kona mau paia a pau e kapili i ke daimana keokeo hulali o Banela. 1 hana oe i keia mau mea a pau a'u e kauoha aku nei ia oe, alaila o na liona keokeo hae 0 ke kula panoa 0 Luzi na a me Omeda oia na kiai, e lawe i 5000 leo lakou nui. A pau ia, e lawe ae oe i ko hanai ko luhi hoi, oia o Minewa ka nani e hoaahu iaia i ka lole pahee hulali 0 Tenesa, a o ka aila aala o ka pua Emerona 0 ka aina kamahao 0 Militurino oia kau e hamo ai ma kona peo a me kona kino i na la a pau. A pau ia, alaila e hoomalu oe iaia iloko oka makahiki hookahi a 0 kou mana a me kou ike kilokilo oia ka mea nana e malama i ke ola 0 ua hanai la au. j Ake manaolana nei au, aole e hala na makahiki elua mahope aku 0 keia, e ike no auanei oe aia ke keikialii Mahina Konane mahope o kau hanai kahi i noho at a he kauwa hoi nana, a na ua hanai la au ka haalele no ka hoihoi o!e. Eia hoi keia, eia me a'u kekahi pua aala ioa nona hoi ka inoa ka pua aala 0 Eruseta, a ua like kona aala me he laau hana aloha a 1 ka wa o kekahi mea e honi ai i kona aala e aloha koke no oia iloko 0 na la a pau, mai ke ao a me ka po, aohe ona wa e na ai, a o ka loaa oia ka mea nana e hoomama t kona aioha, a o ka pau nae, aole e pau a hiki i kona hooluolu ana i kona mau hora hope. I ka lohe ana 0 ka luahine kilokilo i keia mea ua hooholo koke iho la oia i kona manao e hana koke oia e like me ka mea i kuhikuhi ii mn iaia. Mahope iho oko laua kukai olelo ana ua hookipa ia aku la ke kilokilo Wikolina no ka paina ana. | Ai ka pau ana oka lakou paina ana pane mai la ke aliiwahine manu omaomao, ano aole wa e aku nou e hana ai 1 keia mau mea o keia wale no, nolaila e hoi a hana aku e like me ka'u mau kuhikuhi i a'oa'o aku nei ia oe. Mahope iho o na kukai olelo ana a laua huli aku la ua kilokiio Wikoiina la a hoi aku la a noho iho la ka manu aloha me kona haku wahine. | Oiai ke kilokilo e hoi la ano kekahi ! mau minute hiki aku la oia no ua aupuni la oea hoike aku )a oia i na mea a pau ana i hele ai la Minewa, a ua maikai ia i na maka o ua nohea la. Mahope iho hana ino la ua kiiokiio la i na roei a pau i a'oa'o ia mai iaia a iloko o na la 5 wale no. ua makaukau na mea a pau e like me ka mea i aoao la aku ai 'aia. I ka makaukau ana o na mea a pau, ua hoihoi aku la ua kiiokilo Wikolina la ia Mmewa Hoko oua papu paa la a o kona mau kahiko a pau i kuhikuhi ta m&i ai e mana omaomao oia kana i hana ai no Mlnewa. A o ka pua aala o Eruseta oia ka ua kilokiio la i ho o iho ai iloko o kekahi kiaha daimana maemae loa a hookau ae la iluna o ke pakaukau momi. Hana iho la no hoi ua kiiokUo la 1 kekahi luawai auau nani loa a 0 ka wai e auau ai o ua kaikamahine Minewa la ota no ka wai momona o na pua a na meli e lawe mau mai ana i na sekona a pau. (Aoit 1 /0«.)