Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVII, Number 20, 19 May 1888 — HE MOOLELO WALOHIA NO MINEWA Ka Nani. KA Ui Aloha Kumahao. KA Manu Aloha Lawe Leta, ME Ka Lio Maalo pu mo ka Mahina. [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

HE MOOLELO WALOHIA NO MINEWA Ka Nani. KA Ui Aloha Kumahao. KA Manu Aloha Lawe Leta, ME Ka Lio Maalo pu mo ka Mahina.

Unuhiia no ka Nupip>a K'uokoa. NOHO hou iho la no laua nei me ke kaumaha o ka naau, oiai, he wahi hiki ole keia ke hoomaopopo ia ke ola a me ka pakele. 0 kekahi wahi mea oi loa aku o ke kamahao, oia no ka ike ole ia o kahi e lawe ia mai ai o na mea ai, eia nae, e makaukau mau ana na mea ai i na wa a pau a laua nei e hoomakaukau ai e paina. Maanei e waiho kaua e ka mea heluhelu ike kamailio ana no Mmewa a me kana kauwa iloko oka piiikia, a e huli ae kaua a nana aku Ika moi Hanorema 0 Peresia n a makua ponoi hoi o ua Minewa nei a kakou. No kekahi mau la loihi keia hele huli ana aka moi Hanorema i kana kaikamahine ano kona loaa ole, hoouna hou aku la oia i na kanaka naauao a me na kilokiio a pau o kona aupuni f>onoi, ame na aupuni mamao e hele mai lakou a pau imua o ua moi ala. A lohe ae la na kilokilo a me na kauaka naauao a pau oka honua, ku ae ia iakou a p*!u a hele aku la imua o ka moi Hanorema. Iko lakou hiki ana aku hoike mai la Ka moi i kona manao penei: E na kiiokiio a me na kanaka loea a pau o ka honua, ua ike anei oukou a ua iohe paha i kahi a kuu kaikamahine e nohe nei.

I Ia wa, puana like mai la na kiīokilo a pau mai o a o no lakou ka heluna he 30 penei: "Ae, eia no oia ke noho ala ina kekahi aupnnl " Pane hou aku la ua moi ala, ke ola maikai ala no anei oia ? a i o!e ua ano nawaliwali paha. Aole ona nawaliwali, aka, he ola«mi ikai no kona e like me kona ano mau au * ike ai mamua, wahi a na kilokilo a me na loea o ka honua. Aia ota maluna o ke aopuni kanoa hao o Miritunno, aia iioko o kekahi halepaahao, ua paa oia i ka hoopaa ia Uoko o laila, oia no a me kana kauwa wihi a na kilokilo a pau. I ka lohe ana o ka moi i keia mau huaoielo, ua helelei iho la kona usau waimaka no ke aioha kaikamahioe, a no kekahi wa loihi ea ae la kona poo iluni a pane mai la 9 na kilokilo a pau penei: S nm kilokilo, owai la iwaena o ou kii i ua kaikamahine ia a'u a hoi

hoi mai īloko o keia rr.au b, a i ole no hookahi makahiki paha nni keia wa aku. I ka iohe ana o na kilokilo i keia mau huaolelo kulou like iho U lakou ilalo me ka pane leo ole aku i ua moi la i ka haina. No kekahi wa loihi keia kulou Uke ana o na mea a pau, aoie hookahi mea i hoopuka iki mai i kekahi huaolelo. No hapalua hora paha, aole hookahi mea i hoopuka iki mai no hookahi hua oleio. No ia mea, ku ae la ka moi iiuna imua o na kilokilo a pau, me kona paa ana i kana pahikaua ma kona lima akau a pane aku la: E na kiiokilo kupanaha, ahea ia hoopuka mai oukou i kekahi huaolelo ia'u he makemake anei oukou e make aku oukou a pau ioa ia'u, ina aoie hookahi o oukou e hoopuka mai ana i kekahi huaolelo imua o'u i keia wa, alaila e luku aku no ko'u mau koa ia oukou a pau ioa aoie au e hoola 1 hookahi mea. Ika lohe ana o na kilokilo a pau i keia mau huaolelo weliweli a ka moi Hanorema, ua helelei iike mai la ko iakou mau waimaka a pau me ka pane like ana mai:

E ka moi Hanorema aoie anei oe e hoopakele mai ia makou a pau, no ka mea, ua ike mai no oe ia makou a pau aoie e hiki 1 kekahi o makou .ke heie aku ilaih, no ka mea, 0 kahi au e onou mai neila makou, he wahi ia i maa ole ia makou ahe wahi hoi e hiki oie ai i na tausani a me na miiiona koa ke hoaano aku. Pane aku ia ka moi me ke ano huhu ahea la hoi oukou kamailio pono mai, ua loihi loa ko'ukali ana iko oukou hoopuka mai i kekahi huaolelo, eia nae aole hookahi o oukou i hoopuka mai i kekahi huaolelo. Nolaila, eia ka'u olelo hope, a i loaa ole kekahi mea nar.a e imi i kuu kaikamahine 1 kela wahi a oukou i hoike mai nei, alaila e make no oukou a pau loa aole hookahi e pakele mai kn poho aku o kuu lima a me kuu mau koa. Pane mai la na kilokilo a pau mai o a o, aole e hiki ia makou ke heie i keia aupuni, ua ahena no makou e make iloko oka poho o kou lima mamua o ko makou make ana ma keia aupuni ai kanaka. Iwaena o kaia poe kilokilo a pau ku mai la kekahi kanaka ano aoo a hele poloiei mai ia imua o ka moi me ka heleheiena ioena, a ma kona iima hema e paa ana oia i kona kookoo, a hookuu ino iho ia oia iluna o ka papahele a haluiu iho la, hoopuka aku la oia i kana hnaolelo penei: <% owau ke hele i ola no kuu mau hoa kilokilo a pau." | Ooe ke hele, ea ? wahi a ka moi i hoomaopopo mai ai. | Ae, owau nei no ke hele no ka imi ana i kau kaikamahine, a ina au e make, ua hiki no, aole i ili mai ke koko ou maluna ou eke alii, maluna wale no ia o'u. Pane aku ia ka moi, ua pono, e komo mai iioko o kuu hakalii e haawi no au i na mea a pau au e makemake mai ai. Hookomo ae la ke ālii iua kilokilo ia iloko o kona halealii nani, a o na ki iokiio e ae a pau hookuu aku la ka moi ia iakou e hoi me ka olelo pu aku mai hoi hou mai oukou imua o'u nei. O na kilokilo e ae a pau, ku ae la lakou a pau a hoi aku la, a o keia kiloki lo hoi, hookipa ia aku la oia eka moi me ka h mohano nui me he moi nui la oia no ka aina.

Mahope iho ona hoohiwahiwa ana a ka moi i ke kUokilo, hiawi aku la ka moi i na mea a pau a ke kilokilo e makeinake ai, a ua maikai ia i na maka o ua kilokilo la. 1 ka makaukau ana o na mea a pau na ka huakai htle a ke kilokilo, a mamua o kona haalele ana iho o ke kilokilo i ke aupuni o Percsia, nmau aku la ka moi: Owai kou inoa ? Pane mai Uke kilokilo, o Vitorina (Wikohno> ko'u inoa. O hea kou aina hanau ? wahi aka mol O ke Kilokilo Bohemia au, a ua kapa ia ko'u inoa penei* ' Wikolino Ki* lukilo Bohemia/ r Ae, ua maopopo aku la u mau mea a pau ia'u, a e hele oe ma kau huakai, a ina e loaa o ioaa o!e kuu kaikamahine la oe, alaila e huli hoi mai no oe imua nei o kau alo. Ae mai ta ke kilokilo i keia mau huaolelo aka moi, a nalo aku U kela mai ke aupuni aku o Peresia.

Maanei e waiho kaua e ka mea belahelu i ke kamailio tna no ke aupuni o Peresia ime ka moi Hinoreraa, a e nana iku kauu i ka huakai a ke kilokilo Wikolino a me kana mau hana hoo * kalakupua. lua kilokilo Wikolino la i haalele ika aina o Peresia, kau aku la oia īlu - na o mauna Oleke, he wahi mauna ke īa ma ka aoao akau o Peresia ma ka aina o Elama. 1 ua kilokilo la i hiki aku ai maluna 0 ua mauna la, ia wa, huli ae la ua kilokilo a nana aku U maluna ona aina a pau o ke ao me kona manao e ike lihi aku oia i ke aupuni kanuhao o Miritu* rino, aka nae, aole oia i ike iki aku. I kela wa i hoani ae ai ua kilokilo ta 1 kana kookoo maluna o ka lewa a ana* pu aku !a he maialama a pae mai la he leo i ka lewa i ka pane ana mai: E kuu haku N'konno, heaha kau mea i manao nui ai ? Makemake au i kuu lio keokeo ia Bohemia ka nani, a me kuu ilio punahele ia Haifoni.

Ika pau ana no o keia mau olelo a ua kilokilo ala, ku ana kana ilio punahele, a o kona lio hoi haa ana oia imua 0 kona alo. I kona lio e haa ana imua o kona alo nie kona mau pono a pau, pii ae la ua kilokilo la a noho iho la oia iluna o ke kua o kona lio, a hoohuli ae la oia 1 kona poo a le(e aku !a laua i ka lewa. Oiai ua lio keokeo la e ahai ana ka pupuhi no ka lewa ai ua kilokilo la i ike ai aia oia ma ka hapalua like o ka lewa, huli ae la oia i hope a o aku la i kana kookoo kupua imua o kana ilio a anapu aku la ka uwila a poha aku ta ka leo oua kilokilo la ika pane ana aku oenei: E lele eoe mamua e imi ike aupuni kamahao o Miriturino, a i loaa ia oe, hoi hou mai oe i o'u nei a hoike mai oe īa'u i kona wahi i kau ai, a hai pu mal hoi oe ina ke ola ala a ola ole paha ka wahine alii opio o Peresia a me kana kauwa. Pane aku la ua ilio la, e kuu haku maikai, aole paha au e hiki ana ilaila, no ka mea, ua ano elemakule au a ua kahiko hoi ko'u kino a e make ana paha au ke hele au mamua malalo o kau mau kauoha. Pane aku la ua kilokilo Wikolino la, me ka hili pu ana aku i kana kookoo e hele oe e kuu kauwa malalo o ka'u kau oha no ka mea he olelo paa t he makemake anei oe e make aku oe ia'u. A hili aku la ua kilokilo )a i kana ilio a anapu aku la ka uwila, a loaa aku la ua ilio la a he uwe ana no ua ilio la, nalo aku la oia mai ke alo aku o kona haku hana aloha ole no ka hele huli ana ika mea a kona haku i hoouna aku ai iaia e huli. I ua ilio la i nalo ai hoea aku la oia maluna o ka punawai hulali o Monota ro, oiai oia malaila kiei iho la oia iloko oua luawai la, a ike iho la oia i kona akaku e kiei ae ana malalo ae. I keU wa koke no lele iho la ua ilio la mai luna iho o ka luawai a poholo ana iloko oka wai, a nalo aku la mai ka aina paa aku. I ka ilio Haii'oni i nalo aku ai iloko oka opu oka luawai, halawai aku la oia me kekahi mau moo e kiai ana i!o--ko oka luawai, a noke iho la lakou i ka hakaka, a no kekahi wa loihi ahai ae la ua ilio Haifoni la ika laoakila o ka hakaka ana. Make iho la keia mau moo ia Haifoni iho aku la oia no lalo loa, a halawai hou aku !a no oia me kekahi mau moo a noke aku la no oia i ka hakaka, a ma ke aku la no ia mau moo a helu eha ae la ua ilio la.

Iho hou aku la no ua ilio la a halawai hou aku !a no oia me kekahi mau moo hou a wile iho la no ua ilio la i noke ai i ka hakaka a make he mau haneri moo iaia. a ika hope loa oka na hakaka ana oili aku Ia oia iluna o ! kekahi aina nani a kamahao i kona mau maka. 1 ua ilio la i kau aku ai iluoa oua aina ia puana ae la oia me keia mau huaolelo penei: O ka aina anei keia o Miriturino a'u e hele nei ? ina oia keia, alaila, nani ko'u pomaikai ame ko'u Uki oka pae ana mai nei. OUi keU e nalu ana me keU mau huaolelo, aU hoi, oili mai U kekahi lua hine a kahea mai Ui ua ilio U e Uke me ke ano mau o na i!k> e kahea U nei i keU manawa, la wa pane aku Uua ilio U e Uke me ke anomau oke kanaka, e ka luabine mai manao oe U'u he ilio au, aka, he kanaka no au. (Aolil fau.)