Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVII, Number 6, 11 Pepeluali 1888 — Page 2

Nupepa Kuokoa

No ha Makahiki $2.00

Nu Eene Kiukihau $1.00

KUIKE KA AULA

Feberuari 11, 1888

 

KE ALII KA MOI

 

Ma ka Maiulani nehinei. Ua haaele mai ke Aiu ka M@ia Kou nei, aholo aku la no ka lai polua o Kona kai opua. E hala ana paha I kw LII HW Mu pulw w hoomaha iki ai a huli hoi mai no ke kaona alii.

 

KA MANA HOOLEO KA MOI

 

O keia mana haole o ka Moi I waihona ai imua o na I. unakanawai o ka Aha Kiekie, ua puka mai ka lakou oleio hooholo I ka Poakahi nei, ma ka hihia O Ewalek kue I ke Kiaaina Baker o Maui, e haa@i ana I ka pono kaokoa no ke Iai ka Moi, a ua mana ole kela Kanawai a ka Ahaoleio Kuikawa I hooholo iho nei ma ka inoa o ka Peresidena o ka Hae Ahaoleio.

            He @ nui keia I kali loihi ia e na mano pahoihoi o ka lehulehu e pili ana I keia au hooponopono Aupui, heehaw ona Lunakanawai I haawi I ko lakou ae he mana pilipaa ia no ka Moi, @ia na Lunaknawai Judd, McCully Preston me B@kerton; a he hookai hoi ma ka hole, oai o Dole.

 He nui na hauwalaauana o ka lehulehu no keia olelo hooholo a na Lunakanawai o ka Aha Kiekie, I ka haawiana I ka man kaokoa no ka Moi e like me ke kuhikuhi a ke Kumukanawai. Mai manao kakou o ka nuku ana o na Lunakanawai o ka Aha Kiekie, a he knalima hoao ka Ahaolelo nan i hooholo kela @ia Kanawai a e hana paha i na Kanawai, ua oi ae ko lakou koikoi a me ke kauniaha mamua o na Lunakanawai? O ka hana mau a na Lunamakaainana mai kinohi niai a hiki iloko o keia la, o ka hana I na Kanawai a lakou I manao ai me ka noonoo maikai, he mea ia e poomakikai ai ka aina ma ka hooluli, pakua hoopii aku. O ka imi ana a @e ka waele pono ana aku I ke alahele ihiwai like a me ka makemake io maoli o ke Kanawai, o na I unakaiawai wale no o ka Aha Kiekie ka poe hiki ke wehewehe mai I ka a e i o u o ke kanawai, aole o ka hela na nui o na hea o ka Hale Ahaolelo ma he mau t@sani Lunamakaainana a kakeue hoenana ai iloko o kela Hale.

Ena wale no ka makou e kamailio aku I na makamaka e hoopau I kela mau manao o ke kuhihewa a e lawe mai I na olelo a ka Aha Kiekie a hilinai aku, o lakou wale no ka poe I haawi I ka nui o ka manawa e nootoo me ke akahele loa, a aia iloko o ka nuniu o ko lako mau pea, ka malamalama no na puu a me na kee o na Kanawai I hana hemahema I kahi wa, o ka lo ka lakou I lawe mai, a o ka iwi ke kiola.

 

KA ILAMUKU O KE AUPUNI

 

I ke awakea Poakolu nei, ua hiki kino aku I Kalakaua Hale ka Loio Kuhina C W Ashfordine J H Soper, ka Ilamuku hou o ke Aupuni I hookohuia e ke Ahi ka Moi ma ka la S o keia mahina a na ka Ioio Kuhina i heluhelu aku ka hookohu Ilaniuku o J H Soper imua o ka Hope Ilamuku Pahia me na kakanuolelo o ke keena, a na Pahia hoi I hoolauna aku I ka Itamuku hou imua o ka Oihana Makai I ke ahiahi ana iho.

Na soper I lawe ae ka Oihana Ilamuku mai a Parke ae, a na Kaulukou hoi I lawe ae mai a Soper ae, a na Soper hou I lawe ae I keia manawa mai a Kaulukou ae. Aohe a makou mau hoohalahala nona ma kona ano eleu a me ka niikiala hana, no ka mea, ua ike ia no kekahi o kana mau lawelawe ana I ka wa I hala a ua pai ia he Buke no ka Oihana Makai me na rula o k Oihana.

No kona ano hoopono a me ka malama maluhia o ka aina he kanalua ole ko makou e lawe ana no oia I na haawina e kinai aku ai I na hana hewa o na ano a pau no kona alahele o ka hana.

 

HE KAUWA MAKAAALA

 

Ua hhoike mai ke kapena Houdiette o ka mokuahi Australia, I ka makaala oke kiai moku Charlie o Kaimuki, I ka wa lakou I kokoke loa mai ai I Leahi mahop koke iho o ka hora @ o ke kakahiaka nui Poakolu. E uhi paa ana no ka pouli ia manawa, a oia ka wa I lawe ia mai ai kekahi kukui bolu ma ka oneki o ka moku a oioi ke kapena e nana hoomau ana I oko o ka pouli o ka po ma ka aoao o Leahi, he elua minute mahope koke iho o ia maawna ua ide ia aku la kekahi kukui a ke kanaka kiai o Kaimui e hau main ana, he heike ana mai ua ike ia kela kukui bolu o ka mokuahi no kela mau mile loihi, a oi no hoi kona wa I hai mai ai I ke kulanakauhale nei, eia ae ka Australia ke hookokoke mai nei I Leahi.

He mau le o ka mhalo ka ua Kapena la o ka mokuahi I olelo ai ai me knoa manao mu ole ua loaa I ke kiai telepone ka makaaia I kela mau hora poniponi o ka wanaao, e hoolaha ia moia ma ke anao o ke kauwa hoopono a me ka makaala o kalehulehu a i kumu ao kupono hoi e hahai ia ai e kakou a pau, ka manawa a me ka makaala.

 

W M KIPIKONA

 

Ma ke ku ana mai nei o ka Australia I iohe ia mai ai ka make ana o W M Kipikona ma Kapelakiko iloko o na makahiki he @ o kona ola ana ana I hoo aku nei no ka hoomaha a meka ho@analana ana I kon ola kino. O keia malalo iho ka hoike a ka nupera @ no kekahi mau mea e pili ara nona.

Walter M. Kipikena ke Kuhia Nui o ka Moi Kalakaua o Hawaii Pau mai nei, ua make oia ma ka Halemai Sana Me e I ka auwina la o ka Poaono I hala Jan 21 Ua hiki mai oia I Kapalakiko nei @0ko o ka mahina o Iulai I hala 1887 mahope koke iho o ke kiiaku ia ana o ka Aha Kuhina e kela haunaele ana mai nei o Honolulu a mai ia manawa mai oia I loaa ai I kekahi mai e hoopiilikia mao ana iaia. Ma ka la io o Augate, ua lawe ae oia I kona wahi noho paa mau maloko o ka. Hale mai a ilaila oia I haawi ia ai me  na lepaau e na kauka a hiki I kona make ana aku la.

O r a hana a me na lawelawe ana a Kipikona ma na wahi a pau ana I kipa aku ai oia kekahi o na moolelo kaulana I kona wa I haalele mai ai I kona aina hanau. He kanaka Amerika oia, a o kona mau makua he ohana kiekie lakou ma ka mokuaina o Karolina Hema a us loaa pu iaia na hoonaauao o ke kulana kiekie @oko o kona mau la opio. I ka makahiki 1848 ua kuai aku oia I kekahi moku a hoolilo aku iaia I moku powa ma moana a ua holo aku oia a hiki I ka  mokupuni o Java me ka manao e  kaili ku ae ma ka ikaika o kona moku powa aka iloko o ia manawa e noho kuee ana na mana aupuini o Java me na olelo e. O kana mau hoolala ana no ia kumuhana ma ia hope mai ua hau e wale nolaila ua haalele aku oia ia whai me k pakelel o kona ola mai poino a me ka pakele puana hoi o ke kukala ole ia ana o ke kaua mawaena o ia maui aina.

I kona pakele ana mai Java mai, ua hoouna ia aku oia I Hawii e Brigham Young, e kukulu I ka hooniana. Moremona ma ia mau paemoku. Ua haule hou kei a mau lawelawe ana a ua loaa kona hilinai ia e ka Moi Kalakaua na o kona momo ana iloko o ka Ahaolelo no kekahi mau kau. Ua kou aku oia ma na kulana kiekie a pau o ke aupuni, Kuhina nui, Kuhia Kaua, a kuhia o ko na Aina F @eresidena o ka Papa Ola Papa Hoonaauao a me Hoopae Limahana. O ka aoao misionari I kue mau ai I kana mau lawelawe  pili aupuni ana a me kela aie lahi clua mitiona I hoouna ai ai kekahi Agena I Enelani oia ke kumu o kona hulihia anama kela maunaele o ka la 30 o June, I hapai ia e kekahi hapa o ka lahui a e noho mana nei hoi keia manawa ka hoomaemae aupuni.

 

NA KUKUI UWILA O HONOLULU NEI

 

O ke kukui uwial I kali loihi ia iho nei no ka moomalama ama ana ike kulanakauhale o Honolulu nei ke holomua nei no ka hana a na kamana a ke hauwalioa nei na laina uwea ma na alanui a puni ke kulanakauhale. Ua manaoia e hiki mai ana ka hu la wai hookaa oka mekini ma keia ku ana mai nei o ka Australia aka aole nae I hiki mai nei mai na mokuanina Hikina mai I ka wa I haalele aku ai o ka mokuahi ia Kapalakiko.

Ina e hiki io mai ana na keia mokuahi ae alaila he elua a ekolu paha pule mahope iho o ia manawa e makaukau no na mea a pau no ka hoohana ana a oia hoi ka wa o na papapai o Honolulu nei e hoomalamalama ia ai me ke kukui uwil o ke ano hou he mea na  kakou I iki o e ai mamua a I ake nui ai hoi e loaa e like me ka kakou I lohe pepiao wale ai I ke kukui uwil o na aina e.

 

UA HALA MA KELA AO

 

I ka hora 7 kakahiaka o ka Poakolu nei us haalele mai I keia ola ana o Miss Eliza Meek ke kaikamahine mua loa a Kapena John Meek ma kahi nono o Mr. Horace Brabb alanui Nuuanu. Ua hanau ia oia ma Waialeale, Honolulu, I ka la 3 o Maraki, 1833 a ina I ola ola oia a hui I keia Marki ae alaila o ka piha ana ia o kona mau makahiki I ke 55. Ua kaulana oia iloko o na la opio oia kekahi o na alakai o na ahahui wahine hololio a us aloha ia hoi e kona mau poe hoaloha I launa a kamaaina I kana mau hana. He mau mahina pokole I hala ae nei ua hoomailo mai ka mai iaia a hiki I ka wai haalele wale mai ia no I keia ola ana.

I ka Poaha I manele ia aku ai kona kimo a waiho I ka pa ilina o Maemae. Me ka ohana o ka mea make makou e komo pu adu nei iloko o ka luuluu a me kaumaha.

Aia ke hana ia la ma Bath mokuaina o Maina Amerika Huipuia he moku kiapa hou no ka holoh9olo ana I Hawaii nei. He 168 ana kapuai kona loihi 37 kapuai o mua a he 14 kapuai ka hohonu o kona waihona ukana. E hiki ana iaia ke lawe mawaena o 1200 a me 1400 tona ukana. Iloko aenei o Aperila I manao ia ai e pau ai oia I ka hana ia a paa a iloko o Mei e haalele adu ai no ka holo ana mai no Honolulu.

 

Nuhou o na Aina E

 

Ma le li ama ,ao pla Australia I ke kakabiaka Poakolu nei ua loaa mai na lono makamaka hou loa mai na aina e mai a me na liuliu kaua o na aupuni o ka Hikina.

 

Rusia

 

Ua hoike ia ae kekahi lono ma Ladana Jan 17, he 50,000 koa Rudini e hoohahana la mi na palena wahoo Roumania, a he 450,000 koi oi iloko o RusiUa Polani. O na hoomakaukau a me na liuliu kaua ana ke heie nei no ia ma ke ano nui o na lawelawe ana I ke ao a me ka po. Ua hoouna ia aku he eono moku m elua moku hao kaua no ka hoopuipui ana I na aumoku kaua o Rusia ma ke Kai Eleele. Ua hiki ae I ke kulanakauhale o Walekau, he heluna nui o na lako kaua no na koa Rukini.

He mau hooia ka I loaa ae I Konetinopela o kala 16 Januari mai ke ke ena kaua mai o Sana Peterobolo e ole lo ana aohe oiaio o na lonmi o I lohe ia no ko Rusia hoopau I keia hoomakaukau kaua nui e pili ana I ka hoonono Aupuni o Bulegeria. Aole loa o Rusia e kuemi hope a pee ae phah no kana mau hoomakaukau kaua malalo o ka mana a me ka ikaika o kahi mau Aupuni e aku.

E hoike ana kekahi lono o Verelina o ka la 17 o Januari, I ka ikaika piha o rusia e ku nei I keia la me ka makaukau, penei: Mea na palena waho e pili pu ala o Auteturia, Rusia me Geremania he 315,500 me 160 pukuniahi o Geremania he 88,200 koa me 338 pukuhiahi. Maloko o na pakaua o Walekau ma Rusia Polani, he 200,000 koa me 50 pukuniahi. Ma ka pakaua o Koniysburger he 7,700 koa me 50 pukuniahi. Ma ka pakaua o Breslau he 5,000 koa me 32 pukuniahi..

 

Roumania

 

Ua hele makaikai aku ke Kuhina Kaua o Roumania I na wahi hana a honolulu me kaua o ke aupuni a ua ike oia I ka hana e lawelawe ia ana ma ke ano ulolohi a me ka hoomanaunauna wale ia o ka manawa. Ua hai aku oia I kona manao hoowahawaha I ke ano o ka lakou mau lawelawe ana I na mea kaua o ke aupuni a oia kana I pane aku ai I ka huaolelo o ka manawa Owai ka me I ike I  keia hora I ka ulia e hahai ia mai ana e kahi hora?

 

Enelani

 

Ua hoi loa mai o Haku Churchill, ka Elele Beritania I hoouna ia aku nei I ke aloalii o Rusia ma ke ala mai o Berelina, Geremania me ka ike ole ia Bisimaka mamuli o kona kaawale ana mawaho aku o ke kulanakauhale no ka makemake ole e ike I ka Elele Beritania.

 

Geremania

 

Ma ke apono ana o na Komisina I ka maikai o ka pu raifela Lebele o Farani nolaila ua manao ia e haalele ia ana na pu kahiko a hoolako aku I na pulikoa o Geremania me ua mau pu raifela hou la o Farani he pu uuku iki iho ia mamua o na pu kahiko a he mama iki hoi no ka lawe ana ma na wahi loihi.

 

KA ULOLOHI ANA O KE KINAU

 

I ka hora 9 o ke kakahiaka Sabati I hala ua telepone ia mai ka mokuahi Kinau ua ike ia aku oia he evalu mile maluna aku o Makapuu e hooiho mai ana no ka lae o Kawaihoa. No ka ikaika launa ole mai o ka  makani kona mai ke kukulu Hema mai ua ino ke awa me na nalu kuakea e poi ana a ua oi loa aku hoi ka moana me na aale hanupanupa e ubi pu ana malua o kona oneki. Ua haalele aku oia I ke awa o Mahukona a holo hou I hope no Niulii e lawe ai I na ohau a mai laila mai no Maalaea a me Lahaina ua nui loa ka ino o na awapae nolaila ua huli hoi loa mai la oia no Oahu nei.

I ka wa I lo he ia ae ai maloko o ke kulanakauhale nei ua kipa ae o Kinau ma ka aoao o Waimanalo ua lawe ia na kohokoho wale ana ua loaa ia oia me kekahi pino o kona mekini ua holo aku oia e hoopakele I kekahi moku pau ahi a pino paha maluna aku o Waimanalo, ua holo loa ae oia ma koola a ma Waialua e hoi mai ai no ka ikaika loa o ka makani a me ka ino mamua aku nei.

Mahope iho o na wawa maopoo po ole o kahi o Kinau I holo aku ai ua loaa mai kekahi lono mai ke telepone mai o Kamuki, e hai mai ana o Mr. Irwin kekahi o ha ohua mai Hawaii mai ua kuu ka hleuma o Kinau maloko o kekahi wahi kaikuono ma keia aoao o Kawaihoa me ka naalahi a me ka palekana mai ka ino nui a me ka makani e pa ana.

O ke kumo o kela hekau ana aku la ma kela wahi oia no ka hopohopo ana o ke kapena no k hookomo ana mai iloko nei o ke awa me kona kaumaha piha ukana a malia o loaa kekahi pilikia ma ia hookomo ana a he moku hao oia oia ka me nana e hoonui loa aku kona poino nolaila ua hooholo ke kapena e ku ilaila a hiki I ka malie ana o keia ino. I ke kakahiaka nui Poakahi ua hookomo mai oia I kou nei iloko o na leo mahalo ia o ke kapena e kona mau haku a me ka lehulehu I ka lawe ana I ka noonoo akahele e loaa ai ka palekana I ka moku a me na ohua.

 

KELA ME KEIA

 

E nani ae e na makamaka I ka mea hou o na aina e.

O kei ka la Konohi ona Pake ake hana kuii nei na mea hoopahupahu a puni ke kulana kauhale nei.

I keea la e ku mai ai ka niohani Alameda mai Panalaau mai o ka Hema a holo loa aku no Kapalakiko.

Ua lanai mai he keikikane bebe Kuhina Kaaiaina hou na ka wahine a ka Mea Mainaloa LA Thurston Kuhini Kalainaina o ke Aupuni.

Ke hele makaikai nei na kanaka aihue moa mawaho akn nei o Waikiki nolaila e makaala I keia poe aeahaukae o ka po.

Ma Kunawai Feb 6, ua hanau mai he keikikane nui mohaha na Maunakea me kana lede Maraea.

I keia poalua ae e holo aku aika mokumahu Australia no kon awa mau ma Kapalakiko.

I ka Poakolu nei I lawe ae ai o J. H. Soper I ke Keena Oihana Ilamuku Nui o ke Aupuni ma Kalakaua Hale.

He eono ka nui o na wahi noho e hoomalu ia nei o na ohu mai Kapalakiko mai maloko o ke kulanahauhale e ka Papa ola.

Ua hiki mai o Mr. T.. Shimizu he Iapana misionari no ka hoala ana I na hana pono e pili ana I ke Akua iwaena o kona lahui e noho nei ma Hawaii nei.

E nana ae na makamaka I ka hoolaha a ke Aliiwahine Liliuokalani no na poe he kuleana ko lakou I ka anina o Hamahamo e puka aku nei ma ka pepa o keia la.

Ma Kohala Akau ua mareia e Rev. D. Kapali o Ahoa me Kahiamoe; o Kaukini me Kealoha; o Kukona me hinai. Mahalo piha ia oukou.

Ua huli hoi mai nei o S. Z. Alekanedero, kaikaina o ko kakou Alekanedero Ana Aina Aupuni mahope iho o kona hele makaikai ana aku nei no ekolu makahiki I Amerika.

Ua ili main nei a nahaha ka moku kialua Claus Spreckles o ka Hui O.S.S Co. ma ka Ipuka Gula o Kapalakiko ilo ko o ka uhipaa a ka ohu a paa ka moana. Ua poino loa ka moku a aohemau ola I poino.

Ma ka mokuahi Australia I loaa mai nei na palahehe hou loa o ka Papa Ola no ka o ana I na mea a pau e hele aku ana I ka hale haawi laau lapaau oka Papa Ola ma Kapamoo me ka uku ole. E hele nui ae e na makamaka.

Ua hala aku nei ka Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie no ka mokupuni kaili la o lalo ma ka Mikihala o ka Poalua nei no ke kau hookolokolo o ia mokupuni e malama ia ana I keia mahina.

I ke kakahiaka Poakahi nei ua haalele mai la o Kapena Carchant I keia ola ana mai ka mai I hoomalilo loihi I kona kino. O keia ke Kapena o Kilauea I kamaaina nui I na kanaka ma ka inoa o Kapena Balaana nana I olali ko kakou maui kai iloko o kekahi mau makahiki loihi I hala aku la. Nana no hoi I hookele mai ka mokuahi Likelike ma ka huakai mua loa mai Kapalakiko a hiki i Hawaii nei.

Ua hai ia mai makou eia ma ke awawa o manoa ke ao nei kekahi Kahuna Hawaii I kekahi poi keikikane a me na kaikamahine I na pule lapaau pule anaana a pela aku me kona mau Akua Epa he mau Omole Balani. Ua oki kau hana e kela Kahuna.

He mau haneri puaa kai hiki mai ma ka moku pea Conseuelo I keia pule no ko kakou makeke nei. Ku ka hohono o ke alanui I ko lakou w I hoa ia ae ai no ka makeke. Aole keia o ka hohono uwahi pauda a ke Alakai I hoaiai ae ai I kela mau pule adu nei he hohono uwahi pauda a ke Alakai I hoaiai ae ai I kela mau pule aku nei he hohono puaa keia.

Ma ka Malulani o ka Poalua nei I huli hoi mai ai ke Alii ka Moi mai kana huakai pokole aku nei no na Kona. He mau nanaina ohaha ko ua Lani la, I ka pehia ia paha e na huna one lelehuna o ka lai polua a Ehu a inehineino ua haalele mai la ia Kou nei no na Kona.

He mau la ku wale mai no keia no na mokukaua Amerika Mariona mai Amerika Hema mai a o Adamu hoi mai Samoa mai. Ua loaa mai he palapala kauohu I kona kapena e huli hoi aku no ka home a o kapena G. W. Pigman ke lilo ana no Adamu. O ka mokukaua Adimarala Trenton kekahi I haalele aku ika la 30 Januari no keia awa.

Ma ka Australia I lohe ia mai ai ka make o Benjamin Pitman I ka la 17 of Januair, ma kona wahi noho ma Somavile, mokuaina o Kassekuteka O ka makuakane keia o Mele Pikimana ka whaine a Mr. Jao, Keakaokalani Atlauma Honolulu nei. Ma Hilo oia I la welawe hana ai nona iho no iwakalua makahiki a oi a ua kamaaiana oia I ko laila mau kini.

 

 

MA KE KAUOHA

 

HOO@ AINA AUPUNI

 

E kaiaia ia na aku ama no ka hol@umalima na Aina Aupuni I ka Paiha, Maraki 8, 1888. I ka hora ia awakea ma ke alo iho o Alliolani Hale, kela wahi ma ka Hema Hikina o ke Alanui Kilauea, a e noho ia nei @@@ e ka Hui Hooholuo Moku Pia Aina o Poke ma, he @@@ kapuni e huli ama I ke alanui Kilauea, a he @@@ kapuai ke ikei I hope ola no na apuna 78 @ 79, a he hapa o ka apana So I hoike ia ma ka palapala aina Aupuni Ainahou.

He umi makahiki ka lohi o ka manawa hoolimalima no ka $400 o ka makahiki e aku hapa ai.

L.A. Thurston

Kuhina Kalaiaina

K@@@@ Ka a aina Januali 27, 1888

@@@

 

KUAI O NA AINA AUPUNI

 

E kuai ia aku ana ma ke Ka@aia akea ma ke alo iho o Aliiolani Hale, i ka Poakolu Feb 22, 1888 hora ia awakea keia mau aina aupuni malalo ihoi.

i-Hookahi apana aina apana 13, e waiho la ma kahako Kona Hema Hawaii nona ka ili ia eka. Koho kiekie, $30.00

2-Hookahi apana aina o Puumaneoneo m Kaupo Maui nona ka ili he 116 2-10 eka Koho kiekie $200.00

L.A. Thurston

Kuhina Kalaiaina

Kenea Kalaiaina, Jan. 19, 1888 ijat-30

 

OLELO HOOLAHA NO KA O LIMA

 

E ike ananei na mea a pau, ua makaukau ka Papa Ola e haawi I ka o lima ana me ka uku ole I na mea a pau I o ole ia, a ke kauoha ia aku nei na makua a mea paha e paa ana I ke keiki e like me ia I kuhikuhi ia e na pauku 311 a me 312 o ke Kanawai Kivila, e hele mai ma ka Hale Haawi Laau o ka Papa Ola ma Kapamoo, ma alanui Hotele, ma na hora hana o ke Kauka Aupuni I hai ia mahalo iho nei:

Mai ka hora S

Hora Hana a @@10

Kakahiaka

N. B. Emerson

Pelekekena o ka Papa Ola jn 6-6m

 

HOOLAHA HOU

W.O. SMITH

 

Loio ma ke Kanawai.

Helu 66, Alanui Papu, Hnolulu fy 4-Iy

 

OLELO HOOLAHA

 

Ke hoike ia aku nei ka lohe i na poe a pau ma keia hoolaha ua makemake ia na poe me aina I dueana I kekahi apan aina a mau apana aina paha ma Hamohamo e hle mai a kuka pu me a’u ma kou home Muolaulani, no ke kuleana o ia mau koi ana iloko o ua aina la. Mahope iho o k hala ana o na mahina ekoulu mai keia la, e hoole loa ia no na koi ana mahope aku o ia wa.

LILIUOKALANI

Kapalama, Feb. 9, 1888 fy 11-4t

 

HOOLAHA HUI

 

Ke hoolaha ia aku nei e ka mea nona ka inao malalo iho nei, ua hoohui ia ma ka inoa hui o Sem Chung Lung Co. e lawelawe I ka Oihana Halekuai Mea Ai, ma Honokaa, Hamakua, Hawaii.

AH GOK ASIN

Fy11-2t

 

HOOLAHA LUNA HOOKO WAIWAI

 

Ua koho ia na mea nona na inoa malalo iho nei I mau Luna Hooko no ka waiwai o Dr. J. W. Smith, o Koloa I make, Nolaila ke hoolaha ia adu nei ma ke akea no na poe a pau he mau koi ka lakou ia Dr. J.W. Smith, e hoike koke mai I na mea nona na inoa malalo iho nei iloko o ka manawa he eono mahina mai keia la aku o ka hoolaha, ina aole e hoole loa ia no ia mau koi mahope aku o ia manawa.

W.K SMITH

Luna Hooko Kauoha (w).

J.K. SMITH

Luna Hooko Kauoha

Koloa, Jan. 1888 fy 11-3t

 

AHA Hookolokolo Apana Eha o Ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono Waiwai. Ma ka waiwai o Nene (k) o Koloa Kauai, I make kauoha ole. Imua o ka Lunakanawai Kaapuni ma ke keena.

Ma ka heluhelu a me ka waiho ia ana mai o ka palapala noi a K. Malau (k), o Niihau e hoike mai ana ua make kauoha ole ma Koloa, Kauai, ma ka la 24 o Maraki, M.H> 1886 ae noi ana e haawiia ka palapala hookohu lunahooponopono waiwai ia A. K> Mika, o Koloa.

Ua kauoha ia o ka POAONO, ka la 100 Maraki M.H. 1888 i ka hora 10 a,m oia ka manawa I kohia no ka hoolohe ana I ua noi la, imua o ua Lunakanawai la, ma ke keena hookolokolo o keia Aha, ma Koloa a ma ia manawa a ma ia whi no e hele mai ai na me a pau I pili, e hoike mai I ke kumu, ina he kumi oiaio ko lakou e ae ole ia ai ua noi la. A o keia olelo kauoha e hoolaha ia ma k olelo Hawaii, i ekolu pulr ms kr. ZkUOKOA, he nupepa ma Honolulu.

Kakauia ma Koloa ko Hawaii Pae Aina, Januali 26, M.H. 1888

JACOB HARDY

Lunakanawai Kaapuani Apana Eha.

 

Aha Kaapuni Apana Elua o ko Hawaii o Ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono wai. Ma ka hana o ka waiwai o Nauliuli o Kula Maui, I make.

Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a me ka Papa Hoike o S.F. Chillingworth Lunahooponopono o ka waiwai a Nauliuli, no Kula I make e noiana e apono ia na hoolilo he $____ a e hoike ana o na mea I loaa mai he $____ a e noi ana, e nana a apono ia kela mau mea, a e kauohaia e mahele I na waiwai e waiho ana ma kona lima I na mea I kuleana malaila a e hookuu ana iaia a me knoa mau hope mai ko lakou noho ana ma I ano.

Ua kauohaia o ka POAHA ka la 8 o MARAKI, M.H. 1888, ma ka hora uni o kakahiaka imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena ma ka hale hookolokolo ma Makawao oia kahi a me ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana I ua noi la a me na papa hoike I olelo ia, a o ka poe a pau I pili malaila, e hele mai ae hoike I ke kumu ina he kumu io ko lakou e ae ole ia ai ua noi@la., a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea I kuleana maloko o ka waiwai olelo ia. A o keia kauoha ma ka olelo Hawaii e pai ia maloko o ke Kuokoa, he nupepa I pai a hoolaha ia ma Honolulu, I ekolu pule mamua ae o ka maniwa, I olelo ia no ka hoolohe ana.

Kakauia ma Wailuku ko Hawaii Pae Aina, I kela la 4 0 Feberuari, M.H. 1888

CEO. E. RICHARDSON

Lunakanawai Kaapuni Apana Elua

Fy 11-3t

 

HOOLAHA

 

Ke hoike ia aku nei ka lohe I ke akea ua pau kou halekuai I ke ahi ma ke wown o Hilo, Hawaii, nolaila ke kono aku nei au I na makamaka o ka ua Kanilehua no na wahi koena aie I koe I kou halekuai, e uku koke mai ia u ma Hilo Hawaii.

C. AIONA

Owau no

Hilo, Hawii

Jy21-3t.

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI ME KE KUAI

 

Mamuli o kekahi mana kuai I hoike ia maloko o kekah palapala morki I hana ia manawaena o I.K. Salomoana o ka aoao mua a me Mrl. Elizabeth Beckwith o ka aoao elua makala 4 o Mei 1888. I kakau kope ia ma ka buke 93 aoao 227 a mamuli o ka ohaiia ana o na kumu aelike o keia moraki molila ke hoolaha ia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o ua moraki nei e hooko ana oia na mana kuai a ma ia hooko ana e kodala akea ana ia I ka aina I hoike ia ma ia moraki ma ka POAKAHI la 3 o MARAKI ISSS ma ke keena kudala o J.F. Morgan ma Hoonolula ma ka hora ia o ia la.

Aia ma kahi o W.R. Kakela na olelo hoakaka no keia mea.

Hanaia i keai la a o Feberuri 1888

Mrs. Elizabeth Beckwith

Penie na aina e kudala ia ana

Aia ma Kalihi Oahu

1-1-51-100 eka aina kalo moniona he hapa o ka Sila nui 3289 ia Kumano

2-1-16-100 eka apana I o ka Sila Nui 1497 ia Iae aina Kalo fy 4-4t

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI ME KE KUAI

 

Mamuli o kekahi mana koai I hoike ia maloko o kekahi palapala moraki I hana ia mawaena o Jos. Paa o ka aoao mua a me Ino L. Blaisdell Jr. o kaaoaoao elua ma ka la 31 o Maraki 1883. I kau kope ia ma ka buke 77 aoao 496 a mamuli o ka uhaiia ana o na kumu aelike o kela moraki nolaila ke hoolaha ia aku niei e ka me nona ka aoao elua o ua moraki nei e hooko ana oia ia mana kuai a ma ia hooko ana e kudala akea ana ia I ka aina I hoike ia ma ia moraki ma ka POAKAHI la 50 MARAKI 1888 make kee na kudala o J.F. Morgan n.a Honolulu ma ka hora 12 o ia la.

Aia ma kahi o W.R Kakela na olelo heakaka no keia mea.

Hanaia I keia la 20 Feberuari 1888

JNO I. BLAISDELL JR.

Penei na aina e kudala ia ana

He 10 eka ma Kohala he hapa loi o ka aina o Uwai a Sila Nui 10908 a me eka o kaaina o Apiki Sila Nui helu 780 he hapa keia I mahele ole ia. F7 4-4t

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI ME KE KUAI

 

Mamuli o kekahi mana kuai I hoike ia maloko o kekahi palapala moraki I hanaia mawaena o Waialeale o ka aoao mua a me William Dean o ka aoao elua ma ka la 5 0 Aperila 1880 i kakau kope ia ma ka buke 63 aoao 160 a mamuli o ka uhaiia ana o ua na kumu aelike o kela moraki nolaila ke hoo laha ia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o maraki nei e hooko ana oia ia mana kuai a ma ia hooko ana e kudala akea ana ia I ka aina I hoike ia ma ia moraki ma ka POAKAHI la 15 o MARAKI 1888 ma ke keena kudala o J.F. Morgan ma Honolulu ma ka hora 12 o ia la.

Aia ma kahi W.R Kakela na olelo hoakaka no kei mea.

Hanaia I kei la 20 Feberuari 1888

Wm. DEAN

Penei na aina e kudala ia ana

He 6 me 93-100 eka aina ma Waimanalo Oahu Sila Nui 384 ma ka inoa o Iao he aina momona keia. Fy4-4t

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI ME KE KUAI

 

Mamuli o kekahi mana kuai I hoike ia maloko o kekahi palapala moraki I hanaia mawaena o Kalai & Kane o ka aoao imua a me S.I Shan o ka aoao elua ma kola 9 0 Iune, 1882 I kakau kope ia ma ka buke 79 aoao 59 a mamuli o ka uhiia ana o na kumu aelike o kela moraki nolails ke hoolaha ia aku nei e ka me nona ka aoao elua o ua moraki nei e hooko ana oia a mana kuai a ma ia hooko ana e kudala akea ana ia I ka aina I hoike ia na ia moraki ma ka POAKAHI la 5 0 MARAKI 1888 ma ke keena kudala o J.F. Morgan ma Honolulu ma ka hora 12 o ia la.

Aia ma kahi o W.R. Kakela na olelo hoa kaka no kei mea.

Hanaia I keia la 10 Feruarii 1888

S.I. SHAN

O ka aoao elua

Penei na aina e kudala ia ana

I eka me 4-11-100 kaulahao aina momona ma Kalihi Oahu oia ka apana I me ½ apana 3 Sila Nui helu 150. Fy 4-4t

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI ME KE KUAI

 

Mamuli o kekahi mana kuai I hoike ia inaloko o kekahi palapala moraki I hanaia mawaena o Kahae w. a me Pahio kana kane o ka aoao mua a me W.W. Hall o ka aoao elua ma ka la 6 o June 1883 I ka kau kope ia ma ka buke $2 aoao 194 a mamu li o ka uhai ia ana o na kumu aelike o kela moraki nolaila ke hoolaha ia aku noi e kamea nona ka aoao elua o ua moraki nei e hooko ana oia ia mana kuai a ma ia hooako ana e kudala akea ana ia I ka aina I hoike ia maia moraki ma ka POAKAHI la 5 o MARAKI 1888, ma ke keena kudala o J.F. Morgan ma Honolulu ma ka hor 12 0 ia la.

Aia ma kahi o W.R. Kakela na olelo hoakaka no keia mea.

Hanaia I keia la 20 Feberuari 1888

W.W. HALL

Malama Waiwai

Pnei na aina e kudala ia ana:

He apana aina 13.25 eka I na Kaanapali Maui kikike I Lahaina aia me ka Sila Nui helu 4587, ma ka ino o Apolo. Fy 4-4t

 

HOOLAHA HOKO MORAKI ME KE KUAI

 

Mamuli o kekahi mana kuai I hoikeia maloko o kekahi Palapala Moraki I hanaia mawaena o Kahalekai o ka aoao mua a me S.B Dole Kahu Waiwai o ka aoao elua buke 96 aoao 252 a mamuli o ka uhai ia ana hoolaha ia aku nei e ka mea nona ka aoao kuai a ma ia hooko ana e hooko ana oia ia mana kuai a ma ia hooko ana e kudala akea ana ia I ka aina I hoike ia ma ia moraki ma ka POAKAHI la 50 MARAKI 1888 ma ke keena kudala o J.F. Morgan ma ka hora 12 o ia la.

Aia ma kahi o W.R. Kakela na olelo hoakaka no kei mea.

Hanaia I keia la 20 Feberuari 1888

S.B. DOLE Kahu

Penie na aina e kodala ia ana

1-92-100 eka aina kalo momona loa ma Mano he hapa o ka Sila Nui 2587 is Aia.

2- 1 98-100 eka malaila no he hapa o ka waiwai o Moehonua. Fy 4-4t

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI ME KE KUAI

 

Mamuli o kekahi mana kuai hoike ia maloko o kekahi palapala moraki I hana ia mawaena o Daniela k o ka aoao mua a me Helen S. Norton o ka aoao elua ma ka la 13 Januari 1882 I kakau kope ia ma ka buke 70 aoao 436 a mamuli o ka uhai ia ana hoolahaia aku nei e ka mea nona ka aoao elua ai a ma ia hooko ana e kudala akea ana @ ka aina I hoike ia ma ia moraki ma ka POAKAHI la 50 MARAKI 1888 ma ke keena kudala o J.F. Morgan ma Honolulu ma ka bora 12 o ia la.

Aia ma kahi o W.R Kakela na olelo h@akaka no keia mea.

Hanaia I keia la 20 Feberuari 1888

HELEN NORTON

Penie ka aina e kudalaia ana

Kela aina kuleana o Huailua helu 7207 ma Waikele Ewa he 2 eka me 8 kaulahao fy 4-4t

 

HOOLAHA HOU

 

AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE Ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka hana o ka Waiwai DOMINGO LOPE RAMOS Honolulu make kauoha ole.

Ma ka waihoia ana mai o ka palapala n@@ me ka papa hoikea J.P. Mendonca Lunabo@ ponopono o ka waiwai I oleloia e noi ana apopo ia na hoolilo he $2137.30 a e hoikeau o na mea I loaa mai iaia he $2137.30 ae a ana e nana a apono is kela mau meaia e @@ oha ia e mahele ia ka waiwai e waiho ana @ kona lima I na poe I kuleana malaila a e @@ kuu is oia mai kona noho ana ma ia ano.

Ua Kauohaia o ka POALUA ka la o MARAKI 1888 ma ka hora 10 kakahi ka ma ke Keena ma ka Hale Hookolokolo@ Alliolani Hale Honolulu oia kahi a me @ manawa I konoia no ka hoolohe ana I ua @ la ma me ka papa hoike I olelo ia ao ka poe pau I pili malaila e hele mai a hoikei @ kumu ina he kumu io ko lakou e ae ole ia ua noi la. A o keia kauoha ma ka olelo Eu@lani me Hawaii e hoolahaia maloko o ke K@okoa me Hawaiian Gazette he mau nupepa pai a hoolahaia ma Honolulu I ekolu pule m@ mua ae o ka manawa i oleloia no ka hoolu@ ana.

Kakauia ma Honolulu, Januari 24, 1888

Na ka Aha

HENRY SMITH

Hope Kakauolelo

2163-3t

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI ME KE KUAI

 

Mamuli o ke kekahi mana kuai I hoike maloko o kekahi palapala moraki hana ia mawaena o Kahele o ka aoao mua me William Dean o ka aoao elua ma ka la a@ o Okatoba 1882 i kakau kope ia ma ka buk@ 77 aoao 24 a mamuli o ka uhaiia ana o na ku@ mu aelike o kela moraki nolaila ke hoolah@ ia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o @ moraki nei e hooko ana oia ia mana kuai ma ia hooko ana e kudala akea ana ia I ka a@ no I hoike ia ma ia moraki ma ka POAKAHI la 50 MARAKI 1888 ma ke keena k@ dala o J.F. Morgan ma Honolulu ma k@ hora 12 o ia la.

Aia ma kahi o W.R. Kakela na olelo ho@kaka no kei mea.

Hanaia I keia la 20 Feberuari 1888.

Wm. DEAN

Penei ka aina e kudala ia ana

He apana aina ma Puunui Honolulu oi@ ka apana elua o ka Sila Nui 7475 no Kaiw@ he 13 eka a oi.

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI ME KE KUAI

 

Mamuli o kekahi mana kuai I hoike @ maloko o kekahi Palapala Moraki hanaia mawaena o E.M Smithies o Waiohinu Kau o ka aoao mua a me G @ Lowrey o ka aoao elua ma ka @ 20 0 Nov 1883. I kakau kope ia ma ka buk@ 85 aoao 153 a mamuli o ka uhai ia ana o n@ kumu aelike o kela moraki: Nolailu ke hoo@ laha ia aku nei e ka me nona ka aoao elua ua moraki nei e hooko ana oia ia mana kuai a ma ia hooko ana e kudala akea ana ia I k@ aina I hoikeia ma ia moraki ma ka POAKAHI la 50 MARAKI 1888 maka hale hookolokola o Waiohinu Kau e E. Smith lun@ kudala Waihohinu ma ka hora 12 o ia la.

Aia ma kahi o W.R. Kakela na olelo hoa kaka no keia mea.

Hanaia I keia la 20 Feberuari 1888

T.C. LOWREY

Penei ka waiwai e kudala ia ana:

1-       He apana aina ma Honuaapo he 6 14 @ kuleana 878 ma ka inoa o Keohokuma.

2-       4-10 o ka eka I hoolilo iaia ma ka palapala kuai o Shaefer hope no J.R. Spencer @ pili ana I ko Martin

3-       I moe me na noho pahu a me elua moe palua @ pela me 4 noho, 2 papa holo@maka 2 papakaukau I like me na olelo o ka morati.

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI ME KE KUAI

 

Mamuli o kekahi mana kuai I hoike ia maloko o kekahi palapala moraki I  hanaia mawaena o Komo o ka aoao mu a me Mr. Simpson o ka aoao elua ma ka la 20, @ Nov. 1883, I kakau kope ia ma ka buke 87 aoao 156 a mamuli o ka uhai ia ana o na ku ia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o ua moraki nei e hooko ana oia ia mana kuai a ma ia hooko ana e kudala akea ia ana ka aina I hoike ia ma ia moraki ma ka POAKAHI la 50 MARAKI 1888 ma ke keena kudala o J.F. Morgan ma Honolulu ma ka hora 12 o ia la.

Aia ma kahi o W.R. Kakela na olelo hoakaka no kei mea.

Hanaia I keia la 20 Feberuari 1888

MRS. T. SIMPSON

Penei ka aina e kudala ia ana

1-       He apana 3-45 eka ma Honokua Kona hema Hawaii Sila Nui 7650 ia Pi.

2-       36-100 eka aina ma Kalihi he aina kalo momona I hooliloia ia Komo ma I ke kuai.

 

AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O ko awaii Pae Aina. Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o Kahula (w) o Honolulu Oahu I make Olelo kauoha e koho ana I la e hooia ia ai ka palapala kauoha a no ka haolaha ana.

No ka mea ma ka la 24 o Januari 1888 waihoia mai imua o ka aha kekahi palapala I olelo ia oia no ke kauoha hope loa a Kaula (w) I make aku la a mme ka palapala hoopii e noi ana e hooiaioia kela palapala kauoha a e hoopuka ia hoi ka palapala luna hooko ia Ka mila (w) ua waihoia mai e Kamila (w) I oleloia.

Nolaila ua kauohaia o k POAKAHI oia ka la 20 a FEBERUARI 1888 ma ka hora io o kakahiaka ma ka rumi hookolokolo o ia aha ma Aliiolani hale, Honolulu oia ka la me ka hora e hooiaio ia ai ia palapala kauoha a e hoolei ai hoi ia noi ana mai a me na poe a pau I pili e kue ana ia palapala kauoha a me ka hoopuka ana I ka palapala luna hooko .

A ua kauoha hou ia e hoolahaia ia me no na pule ekolu iloko o ke KUAKOA he nupepa I pai ia ai hoolahaia ma Honolulu.

Kakauia ma Honolulu, Januari 24, 1888.

Na ka Aba.

HENRY SMITH

Hope Kakauolelo

Jy 28-31

 

(POO AUPUNI)

 

I LOKO O KA AHA HOOKOLOKOLO Kiekie o ke Aupuni Hawaii o KALAKAUA ma ka lokomaikai o ke Akua ko Hawaii Pae Aina Moi.

I ka Ilamuku o ke Aupuni a I ole I kona Hope me ka mahalo.

Ke kauoha ia aku nei oe e kii aku ia Christopher K. Miller ka mea I hoopii ia ina e waiho mai ana oia I kana pane I kakau ia iloko o na la he iwakalua mahope iho o ka hooko ia ana o keia e hele mai imua o ka Aha Hookolokolo Kiekie ma ke kau o Januari @ ua Aha la e malama ia ana ma ke Keena Hookolokolo o ka Hale Hookolokilo ma Honolulu Mokupuni o Oahu ma ka Poakahi la 20 Januari e hiki mai ana ma ka hora 10 kakahiaka e hoike mai no ke aha la e ae ole ia ai ke noi a Minne E. Miller ka mea hoopii e like me ka mea I hoakakaia iloko o kana palapala hoopii I pauiia.

A e hoihoi mai oe I ka palapala kii me ka hoike piha o kau mau hana no ia mea.

Ikea ka Mea Hanohano A.F. JUDD Lunakanawai Nui o kumakou Aha Hookolokolo Kiekie ma Honolulu I keia la 15 o Novemaba, M.H. 1887

HENRY SMITH

Kakauolelo

Ke hooia nei au o ka mea maluna ae he kope oiaio no ia o ka Palapala Kii ma ia hihia a ua kauoha ua Aha la I keia la e hoolaha ia ia mea a e hoopanee ia ka hihia a ke kau ae o Aperila e hiki mai ana.

Kakauia ma Honolulu, Januari 6, 1888

WILLIAM FOSTER

Kakauolelo

Jy 14-6t