Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 30, 23 Iulai 1887 — NUHOU O HONOLULU. [ARTICLE]

NUHOU O HONOLULU.

I ke ahiahi Poakahi, hele holoh#lo aku la au ma na alanui o ke kulanakauhale nei, a hiki au ma Kinekina, lohe au i n.i olelo lehulehu ana kanaka maluna o ke kumu kamailio hookahi. Oke kumu kamailio a'u i hoomaopopa ai oia ke ake ana o kekahi heluna kanaka nut e malama i halawai makaainana nuL Olowalu like mai la na leo e olelo ana

i ka ae ole ia o na hale nunui ia lakou e malama i ua halawai ia. A no ka nui hauwalaau loa o loko o kēkahi hale, hikilele koke ae la au a manao iho la, he poe manuwa paha ko loko e hakaka ana; makau iho ia au a haaleie koke ih > la ia wahi me na lauoho e kunahihi ana. O ke ano no hoi o ka malihini kuaaina la he hi-o. Hoi au no ka home a lohe no i ko kauhale e wawa ana no i ua halawai makaainana la, a i ka papa ia o na hale akea. Maopopo ole ia'u he oiaio paha keia aole paha. POALUA. la'u e kaalalo ana ma kekahi kihi alanui, ike au i kekahi puulu kanaka nui e hoopaapaa nui ani, e inana na lima i 0 a ianei me ka puupuu ana i na manamana, e holoholo ana iuka a i kai, a ma ko lakou mau nanaina ia'u e kilohi hoomakaleho ana, me he la ua piha lakou me ka uwila o kela a me keia ano noonoo oiai ko lakou mau£maka e hoi ke mai ana i ka enaena. E kamailio ana lakou no na hana ano nui o na la 1 hala koke aku a me ke Kumukanawai hoa e mana nei i keia mau la. He ake ko'u e lohe 1 na kalai olek> na» auao ana a kekahi poe mahana o ke Kumukanawtt hou a me ke kulana o ke aupuni o ke au i hala a me keia wa, ma ke ano maikai, a i keia poe hoi, he mau oleio o ka ikaika a me ke ano huhu ke pane ia ana, a he ku no i kauwahi 0 ka lawelawe limiu Makau iho ia nae au i ka wa a kekahi kanaka i p«ne ae ai "aole au i makao ia oe» w haalele au ia wahi o manao 14 mai be kia aoeku hooloeo nei; puiwa ioo ae k Aāe ao i ke kani ana n*at o ka do o ka 1

mmowi, «i kxra hiha ao* ae, u& oohahi o*o m*u pepeiaa Aā iu ma ka uvapo i kela *a e kmi aoa ni po, ike >0 i oa k o b manuwa Beritaoia oa hde no hoi a nonanona i na kanaka, manao ao owaa paha keia e oana ia mai nei i ka m Aila o na pepewo t a pee ae ia aa ma ke kano o ke kake huki nkana me ka hoaiki po ana aku. Emoole, ok>tu ana nei waaga mai Ru!ok>ta ae me ka bae mahope a pi iī ka raoku, 1U ka oke alii ka Moi keia i holo makaikai ako iua manawa liona !a, a he ike ana ka'o i ka p*i ana ae o ka h; e ealaunu o Hawaii. Ma ia U, lohe pono au e hoi mai ana ka Moiwahine Kapiolmi, ka Hooilina Alii Liliu a m« ko laaa mau ukali oka holo r, u ana aku nei i Ladana, ma ka Poalua ae nei. oia ka la 26 o keia mahina, maluna mai o ka mokaahi Āuuttralia. Lohe au e hoohanohano nui ia ana laua e kekahi huakai nui, na koa ame na kipu ana. Ina pela io, emo halu hou ana o'u mao pepeiao ma ia la.. Makau ino ka hoi ka pu.

Kuoe hele hou aku la au ma na pipa alanui ma ia !a, a ma kela a rne keia puulu kanaka a'u e halawai pu ai. aole i nele ko'n luhe 1 na olelo ikaika e pili ana i na hana o na la i haU a me ke Kumukanawai hou Nalu iho la au iloko o'u, malia paha o na uwahi keia o ka manawa; a ina he uw*hi io keia, aole anei i nele ka a o ke ahi malalo ?

Lohe au aia he halawai makaainana nui ma Koleaka paha ka inoa o ia wa hī, maloko o ka pa nui o Lui Ai eta: a e malama ia ana na hani ma ka hora 12 pon©i. Manao iho la au aia i laila e ike hou ai au i ka hulali o na mea kaua e like me ka'u ike lihi wale ana i ko ka halawai mua i malamaia; hooholo iho la e lnki e malaila mauaua o ka manawa. Nanea loa nae au ika makai-, kai ika halekuai pohaku hou o Makinani, ma alanui Kalepa, a hikilele ana au i ke kani o ke oeoe oka hora 12. Auau ino au a loaa he kaa, kau maluna holo pololei aku la no kahi o ka halawai. Kaki ii au he hauaha eke kahu kaa, a no kuu nui akamai loa i ka pelo, emi iho la ko'u uku i ka hapalua. Aole au i ike i ka hoomaka mua ana o na hana, aka ike au i ka loio Poepoe i ke ku ana ae a pane mai, he halawai keia e noono ana i ke kulana aupuni eku nei i keia wa malalo oke Kumukanawai hou, a me kekahi mau pono i hoohaiki ia malalo o ia Kumukanawai, ke ole au e lohe hewa. Hoakaka pokole oia, alaila ku mai kekahi lapana, he loea kanawai oia a wehewehe i kekahi pauku o ke Kumukanawai hou e hoonele ana i ka mana koho balota o na lahui Asia ma keia auoni, wahi anx Elua ana mau mahele olelo, na ka loio Poepoe ma ka olelo Hawaii, a na C. P. Akau ma ka olelo pake.

E iike no me ke ano mau o na kuaaina ka hoeena pela no au i kela wa, a hiki i kuu ike ana aia ka wau mawaho loa o ka hu'a loa o ka ahakanaka, oiai ua piha loa i ka Hawaii a me ka pake ka hapanui a'u i hoomaopopo ai. Nolaīla lohe pono ole au i kekahi mau mea e kamailio u ana e Poepoe, a i ka oili ana ae o kahi nupepa puka kakahiaka Paeaina i ka Poakolu ae, ike iho la au ina hoakaka a Poepoe penei: i—Ka lawe ana o ke Kumukanawai hoii i na pono pili paa oka Moi. 2—Ka loihi o ka wa i hoooonopono la ai ke aupuni malalo oke Kumukanawai mua. 3 — He 12 makahiki rce ka hapa ka hoopo nopono ia ana o ke aupuni malalo o ia Kumukanawai o Kamehameha V. He pake kekahi mea i haiolelo mai, a wahi ana i ka'u hoomaopopo aku i na mea i inahele ia mai, oia no ko lakou hoonele pu ia ana i ka mana koho balota ma keia Kumukanawai hou. Oi ai, ua ae ia kekahi mau lahui, a koe hoi lakou, ka poe i noho loihi ma keia aupuni, kekahi hapa mahuahua o ka oihana kalepa, uku ana i na dute o ko lakou mau waiwai a me na auhau, a ua hoopomailfti maoli ia ke aupuni, wahi hou ana. A pehea hoi ka ae ia ana o ke'a poe lahui a koe hoi lakou. Heluheluia mai he olelo hooholo a he palapala hoopii imua o ka M*i no ni kuiuu hoohalahala a lakou i ike ai ma na kalai ana he pona Pau ia, hookuu ka halawai, ahe maluhla ka'u i ike mai o a o ao)e hoi ka anapa o na mea kaua.

POAKOLU. Ma keia la he oia mau no ka wa«ra ia o na hana i lawelawe ia ma ka halawai o ka Poalna. Ua lawe hele ia ae he palapala hoopii iwaena o na kanaka no ke kakau inoa, a ua lohe mai makou he !ehu!ehu loa ka poe i kao i na inoa ma ia palapala K«e hoi na hana aku a ke komite a me k* pane a ka Moi, aole i loheia mai a hiki i keia la e puka nei ka pepa. Heluheiuau he nupepanamu haoie ma ke kakahiaka, a ne au he hoaloha ui kekahi haole luina o ka manuwa Berita- . nia C**fuest e ku nei ma ke awa, e kono i na kanaka a pau • Hoooiulu , nei e aa aku ana e kuikui puupuu me 1 iamalalo o ka rula kuikui peupuu o I Udana. He 145 paona ke kaumha i o ka hoa paio» ahexoodalao ka ma 4 kana i ka mea nana ke eo» o Tom Chapd ka looa o ua haole nei loaiike 1 maka ofe an i ke kioo o kela haole m» K ia* I*l*l uaaakoke auehoo-*l

■ '% papt meUL He ki&o pS?kts# maoU oo koui, he koho koahi«r. kona maa ho» koa. io ka 145 paona eia kom mau paooa hakaka ke hoemi uke kin >. Ma ke ahhhi ike ao poe haoke maa««a BentaAia aa pan nui i ka ooa, e iho ana no ka a*rapo mai Kanekina aku. A hiki ma ke kihi alanai Moi me Naoano, a hakaka iho la eloa miouwa. Kui ia ka iha o kekahi ame ka maka a kahe noi ke koka Aia malaila he kipoho vai !epo. Kalai ta ka mea eha ik>ko o ka wai iepo a oki loa ka aahu; oaapa oa maka oa pepeiao ame kooa kioo holookoa i ka lepo. He weliweli na mem i hanaia e keia maa haole. POA.HA. He oia mau ka helehelena ona kanaka ma keia la—o na olelo nui iwaena 0 lakou no ke Kumukanawai a pela aku. Kunui na leo ike kamailio pololei kekahi a huhewa ma kekahi —Ma keia la, lohe au i ka olelo a kekahi poe he maa nupepa aupuni na nupepa kue 1 ka aba kuhina i pau i keia wa; no'u iho aole au i maopopo ia mea. Ma na hora ahiahi ku mai ka Afalu~ tani mai na Kona. Loheia mai he oia mau ko na Kona i ka malie a pela me Kau maL Aoie i hooliloia na hana i lawelawe ia maanei i mea hoohikilele no lakou. Eia ua mokuahi la ona Ko* | na ke kau nei ma ke alahuki-moku; ua maneo paha—ke wa'uwa'u ia nei kona iwikaele. POALIMA. He ala;7ine ka lohe ana mai ka wa|ha ona kanaka i ke kulana hou o ke aupiini eku nei i keia wa, e like me na helehelena o na Ia mamua pela ko keia la. Hoolilo nui ia na kapa alanui i wahi heiiolelo no lakou, hahana na paio ana ke hele'la a kuku na lihilinio na maka, oka maikai loa nae, aole haunaele maluhia loa, mawaho iho o 0 ke keena oka nupepa puka la Hawaii kahi pikokoi nui loa ia e lohe i 1 kela me keia ano olelo a manaka. He wahi ano kawakawau no o Honolulu nei i keia mau la, ua lohe hou ia mai e hapai hou ana kekahi o na poe keonimana loea o kakou nei he halawai makaainana, eia pah 1 ke hoalaia m.ii nei. POAONO.

Oka la hoomalolo keia, hoomalolo ka'u peni; nanea loa au i ka heluhelu nuhou ona nupepa like ole ma keia kakahiaka, mai ke kakahiaka mai ko'u heluhelu ana a awakea, a ua hde no hoi kuu opu a ha ke i kaua mea o ka maona i na nuhou, maanel ua puni nuhou lawa ka makemake. Aloha ea.