Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 21, 21 Mei 1887 — EDISEPA FERIDO KA HIENA KAULANA O BAGALIA KA OLALI O NA MEA HUNA POHIHIHI Ka Aina Lewa Pahaohao o Mauna Bevia. [ARTICLE]

EDISEPA FERIDO

KA HIENA KAULANA O BAGALIA

KA OLALI O NA MEA HUNA POHIHIHI

Ka Aina Lewa Pahaohao o Mauna Bevia.

Ke Kuhikuhi Punene Poujv»u Kamahao, a o ka Liona Ilanu Meh<ru I'uloiei. //<r Moelelo Enehini i unuhi ia no ke Kuokoa. AIA na kanaka kial okte aliiwahine me na ihe rae na laau newa e hili ana ia Edisepa a me (luni (lalena, e hou ana kekahi, e kulai ana kekahi a pela aku, aka, o ke kanaka i piha makaukau ma kana apana hana i ao ai a lehia a i hui pu ia rne ka makau ole a me ka ikaika e like me Edisepa, ua lilo wale no ia mau puu make a pau i mea ole a kaua e puana ae ai, aohe mea like me Edisepa. I keia wa a Edisepa e hakaka nei me na koa oke aliiwahine Mageneti, ke lohe la oia i ke pohapoha o ka hauna pahi a kana aikane, me he halulu la na ka leo oka hekili, lele liilii ana ke kino o na kanaka koa, e lohe pu īa ana na leo auwe no ka make, e ahu mokaki ana kekahi poe, he mea oiaio, aohe mau miliona koa e hiki ke aa mai imua o Edisepa ma, no ka mea ua oi paumi aku ko Edisepa ma ikaika imua o na miliona koa e aa mai ana.

He mau minute pokole wale no ka luku ia ana ihoo keia poe koa, pau loa iho la lakou ika make, a koe aku na manu kiai. Maanei e waiho kaua i ke kamalio ana no Edisepa ma, e aui ae kakou a nana aku ina manu kiai, oiai ua ike maka iho la laua i ka make ana oko laua mau kiai ia Edisepa ma, nolaila hoi e aku la laua e hahai i ko laua haku. Oiai laua i hiki aku ai imua o Makeneti ko laua haku. hoike aku la laua i ka make ana o na holoholona o aupuni Aneguna [MomiJ a me na koa a pau o aupuni Mageneti, aohe hoi he ahailono o lakou a pau loa, o laua wale no kai koe mai. I ka lohe ana o Makeneti i keia mau huaolelo, lelele ae la kona oili me ka pane ana penei: Kahaha, nui io no ka ikaika o kela kanaka, ke make la na kiai o kuu mau aupuni ekolu, a nani no hoi ka pololei o kona hiki ana ma keia aupuni, he ane paha ua hele mua oia ma keia mau wahi i pololei ai kana hele ani. Mahope iho o kona noonoo loihi ana i kana mea e hana ai, ninau ae la oia i kona mau kiai manu, o ua kanaka hookahi wale la no nae paha ? Aole, he elua laua, a me he mea la ma ko maua hoomaopopo aku i kekahi 0 laua, o Guni Oalena no ia kou kaikunane. I ka lohe ana o Makeneti i keia mau huaolelo, ia wa anai ae la oia i kona komo kupua ia Remi, me ka pane ana ae, e kuu korao kupua Remi, na pa pohaku he 40 o Piresa, e kukuluia, na pa hao he 40 o Maiasa, e kukulu ia, na pa gula he 40 o Aniaro, e kukuluia, ka pa kila makencti o Husorema, e kukuluia, a o ka hale daimana o Durarabo, 1 hale no'u e neho ai me kuu kane, ano ka wa e hana ai, e hana me ka hikiwawe loa.

Me keia mau huaelelo ua kaikamahine la 1 pane ae ai a ia wa koke no i oiliili ae ai na kanaka me he pakaua la ko lakou lehulehu, a iioko o na sekona pokole wale no, ua piha ae la ke aupuni Waoakua i na kanaka, he mau tausani o na tausani e paa ana i na pohaku, a he mau tausani o na tausani me na papaa hao, he mau uusani o na tausani e paa ana me na papaa gula, a he mau tausani o na tausani e paa ana me na papaa hao kila, a he mau tausani o na tausant e paa ana me na pohaku daimana r a iloko 0 ka inao ana a ka maka i koele like aku ai na hamare a ua poe la, e halulu ana na pohaku me koekoele ana hoi a na apana gu!a kani o mai la hoi na papaa kila, a iloko o ka manawa pokole «rale no ua paa ae h na mea a oau e iike me ka makemake o ua Makeneti la. I ka ike ana o ua Makeneti la ua hooko la kona makemake, no ia mea hahau aku la oia i kana kookoo kupua imua o na tausani tausani kanaka, a hoi ae la ua poe la a pau iloko o ke komo Remi a nalo aku la. I keia »a wehe ae la ua Makeneii la

i kona kahi omau e paa ana ma kona poo, a pane iho la penei: E ! O ka ama a pau o aupuni Waoakua nei e nalowale, a heo lei ae la oia i ua kahi kupua li i ka lewa. I kela wa no i uhi raai ai ka pouli maluna o aupum Waoakua holookoa pau aku U koaa ike ia ana, nalowale aku Ia oia mai ka maka aku o na kuI pua a pau, e hiki ole ai i ka kaua Edii sepa ke hoonahoa aku i kona mana a me kona ike kupua. I ko Makeneti ike ana ua naio ka aina mai ua maka aku o na kupua, ia wa huli ae la ua Makeneti la a paue aku la i na manu kiai penei: E kuu mau manu kiai ke kauoha aku nei au ia olua e lele hou olua a hai aku ia Edisepa i kuu manao penei: Olelo mai nei o Makeneti ko maua aliiwahine, i imi oe a hala na la 5 mai keia la aku, alaila e imi oe i ka mea a kona naau i aloha ai, oiai he mea nui ka kona naau e lia mau nei i ke ao a me ka po, ika wa ala hoi me ka wa moe, a o ke ake nui o kona naau, o ka loaa o ua mea la, he mea hoi i hoike ia mai ma ka moeuhane, a penei ua mea la. Hihio iho la au maluna o ko'u wahi moe ika po, ike aku la au i kekahi mau hale aniani eone, a iwaenakonu 0 ka hale e hoopuni ia ana e kekahi pa kaukau poepoe nam, e hoopuni ia ana e na poai liona he iwakaluakumamaha aia iluna oua pakaukau la e ku ana kekahi kiaha alohilohi e hke me ke olinolino o ka la i ke kakahiaka, a aia iloko 0 ua kiaha la e mohala ae ana kekahi pua Materia. Nona ke ala ioi pakela aku mamua o na mea ala a pau a'u i honi ai, a o ka la aia maluna iho o ua pua ala, a o ka mahina aia malalo ae, a he 52 mau huhui Hoku e poai puni ana i ua kiaha pua olinolino la.

Ma kahi he anana ke kaawale mai ke kiaha pua aku, e ku ana kekahi moe nani lua ole i kinohinohi ia me na mea nani o kela a me keia ano, o kona mau paku he gula maemae memele loa a o kona kihei haliilii he silika anapanapa e like me ka anapa o ke daimana a maluna o ua moe la, e hiolani ana kekahi niau kaikamahine ekolu, no lakou na helehelena nani lua ole i oi pakela aku mamua o na wahine ui a'u i ike mua ai, a ua ilihia kuu naau i ka ike ana i ko lakou mau helehelena nani, aole nae au i nnkahehi no ko lakou mau helelielena nani, aka, no ke kiahi wale no, a me ka pua Materia, a ina ia pua e l«aa ana iaia me kona ike ole ia e kela poe kaikamahine ame na liona, alaila, e lilo no au i wahine nana me ka hoihoi pu ia aku o kana aikane i aloha nui loa ai, a hai pu aku olua i ua kanaka koa la o ka inoa o ua aina la, o Mauna Bevia no, no ka mea, ua haī mai ko'u makuakane i ka inoa o ua aina la ia'u, a oia wale ae la no la, a e lele olua a hai aku e like me ka'u i olelo aku nei ia olua, mai kali a hoohakalia hoi. I ka lohe ana o ua mau manu kiai la i keia mau huaolelo ako laua haku wahine, ae aku la laua a lele aku la me ka mama nui ioi aku i ko na mania a pau i ike ia. Ia laua nei i hiki aku ai i aupuni Makeneti aia no o Edisepa ma e noho ana ma ke ano hoomaha i ka luhi.

Ia hkou i halawai ai i kahi hookahi anehe mai h o Edisepa e pepehi ia laua, aka, pa-e e aku la ko laua mau leo i ka pane ana aku penei. E ke kanaka ikaika, alia maua e make a lohe mua oe i ka olelo a Makeneti ko 111 lua haku. I kela wa hoihoi mai h 0 Edisepa i kana pahikaua imua ona a ku mai h na manu imua ona me na kino i hele a nae iki i kau a niea o ka lele. Ia hua e ku ana imua o Edisepa, ninau aku la oia, heaha ka olua huakai e na manu. 1 kela wa hahai aku h hua 1 na huaolelo a pau a Makeneti i olelo aku ai ia hua, a oh ka Edisepa i pane aku ai, e hoi olua a hai aku i ua aliiwahine h o olua, olelo mai nei o Edisepa, aole oia e kuemi hope ana a hiki i kona haule pio ana malalo ou e Makeneti. A lohe ae h na manu i keia mau thu£olelo ku ae la laua a hoi aku h h ua imua o ko laui aliiwahine. Ia laua i hah aku ai, uhai aku h o Edisepa mahope o hua mekona manao e loaa aku h iaia, aka taia e l;le la maluna o ka enaena o ke ahi, a i ke kokoke loa ana mai o ka hahana a ke ahi huli mai la oh a hoi hou 1 hooe, oiai, aole e hiki hia ke hoonahoa aku imna o make auanei oia.

I Iloko ona la eono keia hoao ana o I ua Edisepa la e hiki ma kela aoao aka. aole i hooko ia kona iini. No ia mea hoohuli hou ae la oia i kona noonoo e aho e huli oia i ka moeuhane ake aliiwahine Makeneu a oia kana i ninau aku ai ia Baka Boloka penei. Ua ike no anei oe i keb ainn o el> via a me kona mau palena a pau. Aole, e kuu haku makai, aole au i hele ma ia mau wahi, no ka mea, ua paa ia mau wahi malalo oka mana o Hame Bura, ka liona keokeo, ina paha e loaa ana o Uwepa Eleele ia kaua, alaila, oia ke alanui maikai nana. oe e lawe aku i ua aina la, oiai, o kona mana a me kona ikaika, ua hele aku ia a kokoke loa i na hoku o ka lani Pane aku la ua Edisepa la, auwe ! aole anei i keia aina ua mea la ? Aole, aoie loa, ua lohe au i ka olelo la no ua aina la, a ua nui no hoi ka poe a pau i hele ilaila, aka, o lakou a pau, ua hoi nele wale mai no lakou, aua make aku kekahi o lakou.

Ina pela e hoi hou ana kaua i hope i kuu makuakane makalii a nana e hoike mai i ka mea nana kaua e lawe i ua aina la, oiai ua inaina kuu naau i keia wa no kela wahine.

Ae aku la o Edisepa, a pane aku la oai i kana aikane, e hoi hou kaua i hope i kuu makuakane, oiai ua hele hemahema mai kaua.

I kela wa huli like ae la lakou a hoi aku la, oiai lakou e hele ana me na kaina wawae kaumaha oka haulepoho 0 ka manao, aia hoi, halawai mai la me Edisepa ma kekahi kaikamahine ui e noho ana ma ke kae o ka luawai, ua aahu ia oia me kekahi lole hulu liona, a o kona lauoho, ua like ka pala rce ka memele o ke gula maemae. Oiai o Edisepa ma i kaalo ae ai ma kona aoao, huli mai la ua kaikamahine la a pane mai la ia Edisepa penei: E hoi ana oukou ihea ? Huli ae la o Edisepa a pane aku la, hoi ana makou no ko makou aina ? aia hoi ihea kou wahi ? wahi a Edisepa i ninau aku ai. Pane mai la ka wahine, no neiawahi no au, a ua ike no au ia oukou a pau. Pane aku la o Edisepa, he mea kupanaha, i kuu \va i luku iho nei i keia mau aina a pau, aole loa au i ike i kekahi kanaka, a pehea la oe i pakele ai mai kuu ikaika aku. Pane mai la ka wahine, aole paha oe 1 hele mai maanei, ina paha oe i hiki mai, īna ua make au ia oe, aka, aole au e kamailio loihi aku ana me oe ma ia mea, e ninau hou aku ana au ia oe, heaha la ke kumu o keia hoi hou ana i hope, oiai hoi, ua kokoke i ka aina o kau mea i hele mai ni e hoi hou ka hoi.

'Ae no hoi paha, no ka mea, ua hemahema ka hele ana mai, no ka mea aole au 1 manao mua e halawai ana me keia mau poino ma ke alahele, wahi a Edisepa. Aole, aole oe e hoi, e noho iki mai maanei, oiai ua aloha au nou, no kau hana maikai ana mai la'u nolaila ua aloha au nou, no ka mea o ke ala au e makemak'e nei e he ala loihi ia, eia ia'u ke ala kokoke. Pane mai la o Edisepa, ina he oiaio kau mau olelo, alaila eku 110 au me ka'u aikane a e hoolohe i kau mau olelo, ao ka mea pono malaila uiaua e heolohe ai. I kela wa lele iho la o Edisepa mai luna iho o kona lio a noho iho Ia oia maluna o kekahi pauku laau maioo a haliu aku ia kona alo i ki wahine a pane mai la ka wahine penei: E Edisepa. ka mea nana i hanai i ka ai maikai la'u a me na mea a pau o kou papaaina, aohe alanui e ae au e hele aku ai, o ke kii wale aku no i kou iio Uwepa Eleele a lawe mai t a oia kou mea nitia e hwe ma na wahi a pau au e makemake ai, a i kauoha ia paha. Pane aku la o Edisepa, ae he mea oiaio kau e olelo mai nei ia'u, ina nae he wahi ku[>ono kekahi e hiki ai ia'u ke hele aku, ua nana au ma na ano a pau, aole e hiki, a no ia hiki ole ke manao nei au e hot hou i hope i kuu mikuakane, a ke haohao pu nei au i kau mau olelo, oiai, aole au i ike i ko kaua wahi iai pu ai, aole hoi 1 ko'u wahi i oluolu aku ai ia oe, ao!e anei oe e hai j mai i kou wahi i ike ai ia'u.

Pane mai la ke kaikamahine, owau no keia o ka liona iai pu ai me oe a i olelo pu ai me ee, ka mea hoi nana i hwe ka olelo mawaena ou ameka ui Makeneii, aole anei oe i ike h ? u h ? (AōU i pau.)