Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 20, 14 Mei 1887 — Page 4

            `Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Nupepa Kuokoa.

 

                                                                                                No ka Makahiki……………………………………………… $2.00

                                                                                                No Eono Mahina……………………………………………..   1.00

                                                                                                                                 - KUIKE KA RULA. -

 

                                                                                                Poaono………………………………………………..Mei 14, 1887

Moolelo o ka Ahahui Euanelio o ka

Mokupuni o Hawaii.

(K@@@@@@@@@@@.)

     Ma ka noonoo ana o ka Aha, ua maopopo, ua pili like no keia hemahema ma na aoao a elua; a o ka pono wale no, o ka hana like no o na aoao elua me ke ku ole a nana aku i ka hana ana a kekahi aoao.

     Mahope o ke kamailio ana o na hoa, ua hoakaka mai ka luna hoomalu i kona manao penei:

     "Ke manaoio nei au:  Ina he Akua oiaio ko kakou, alaila, aole no oia e haalele loa mai ana ia kakou iloko o ka pilikia.  Aka, ua makaukau no oia e alakai ia kakou, a e hookipa i kahi e pau ai ko kakou mau hemahema a me na pilikia.

     A ua maopopo loa ma keia mea, o na pilikia o keia ano e hoea mai ana imua o kakou, he mau mea hoao ia, a he mea hoi e hoonui aku ai i ko kakou ikaika.

     Nolaila, mai lilo keia i mea e hoonawaliwali ai i ka kakou bana, a kuemi hope ka manao; oiai ua makaukau mau ko kakou Haku e hookipa aku ia kakou iloko o kona lokomaikai.

     He nui aku na olelo ao maikai e pili ana i na aoao elua.

     Waiho hou mai o S. L. Desha he olelo hooholo, a e hooholoia.

     E hoi aku na elele a e hooikaika iwaena o na kihapai.  E hooikaika ma ka hanai pono ana i ko lakou mau Kahu, a e hooikaika pu hoi na Kahu ma ko lakou ao ana, a e hana aku i ka hana Kahu Ekalesia me ka pololei.

     Kumuhana 7.  Ka oihana kuwaho.

     Na A. O. Polepe i hoike waha mai i kekahi mau mea e pili ana i keia oihana.

     1  Ke kapili hou ia nei kahi popopo o ka moku Hoku Ao.

     2  No ka hele ana aku o ko kakou mikanele hou i na aina e, oia o S. P. Kaaia.  A ke makaukau pu nei no hoi o Mr. Lutera no ka hele aku.

     3  Ua loaa he mea e kaumaha ai ka naau ia kakou, mamuli o ka poino ulia i loaa i kekahi mikanere kahiko o kakou e noho ana i na aina e oia hoi o M. Haina.  Ua holo oia maluna o kekahi waa no kana misiona mna kekahi mokupuni aku, a ua loaa paha kona waa i ka nakani; a mai ia wa mai a hiki i keia wa, aole i lohe hou ia nona, ua nalowale oia.

     Hanai ia ka noonoo i na mea e holopono ai keia oihana.

     Ma ka noonoo ana o na hoa, eia na mea i hooholoia.

     E malama pono ia na dala i loaa mai, a i hookaawale ia no ka mahina hou, aole e hoohuikau ia me ko nba hana e ae, aole no hoi e unuhi ae mai loko o ia haawina a hoolilo no kekahi hana okoa.  A e hoomanao bna Ekalesia a pau ma keia hope aku, aole e hana hou pela.

     Noi mai o S. L. Desha e hoomaha ka hale a noho hou i ka hora 1 p.m. a hooholoia.

     Pule o S. W. Makaike, a hoomaha ka Aha.

     Noho hou ka Aha e like me ka hoopanee ana.

     Pule o S. L. Desha.

     Hapai ia ke kumuhana 8.  Ke Kula Kahunapule.

     Hoakaka mai o A. O. Polepe a me S. L. Desha, i kekahi mau mea e pili ana i keia kula, a  me ka hoomaopopo ana i mau keiki na ka Aha.

     Mai ka Ekalesia mai o Waiohinu, Kau, he elua mau keiki, oia hoi o Kaonohi a me Piliola.

     Ua ninau ka Aha ia laua, a ua akaka ko laua manao makemake e hoi i ke Kula Kahunapule.

     Noi mai o A. O. Polepe, e apo aku keia Aha laua i mau keiki na ka Aha, a e noho malalo o keia Aha a hiki i ka wa e noho hou ai keia Aha ma ka malama o Aug. 1887, alaila, hoomaopopo loa ia.  Hooholoia.

     Kumuhana 9.  Na Ekalesia kahu ole.

     Ma ka noonoo ana o ka Aha i mea e pono ai no na Ekalesia kahu ole, no laila, he mea pono no ke hoomauia na komite malama i na Ekalesia kahu ole; penei ka hoonoho ana:

     Rev. D. Kapali no Waimea, Rev. W. M. Kalaiwaa no Hamakua waena a me Hamakua Komohana, a hiki i kona wa e kaawale mai ai mai Hamakua Hikina, alaila, o D. Kapali aku no Hamakua holookoa; o J. H. Pahio no Hilo, J. N. Kamoku no Puna, S. W. Makaike no na Kona; hooholoia.

     Kumuhana 10.  Ke kulana o na Ekalesia.

     Aole mea imua o ka hale.

     Kumuhana 11.  Koho ana i na elele o ka Aha no ka Ahahui nui ma Honolulu iloko o Iune, a eia na inoa i kohoia:

     G. Mahaiula, no Hilo; J. B. Kapaona no Kohala; W. A. Mio, no Hamakua; S. b. Kaalawamaka a me S. Haluano no na Kona; J. N. keouli no Puna a me Kau.

     9Aole i pau.)

 

ROMURA.

KE KEIKI ALII O NA PUUWAI LIONA.

Ka mea i kapaia ka 'Opuu Rose' o na kihapai, me ka Puuwai o kona lahui;

a o ka Manu Aeto hoi o na kualono me na Ululaau anoano polikua o Alegelia.

HE IWIKANI EUEU O IA AU I HALA

- A O KA -

Hookalakupua o Ka Makakila.

     Ua kahuli koke ae la oia i hale hao a upoi iho la maluna o ke kumu laau a me kahi mokupuni pahaohao hookalakupua nui wale, a ia manawa no i kahuli koke ae ai ke kumulaau a me kahi mokupuni i lua mimilo nui e like me ka lua mimilo kaulana o ka aina o Norewai, a kauo pu ia aku la ua hale hao la ilalo a me na mea a pau loa, a o ka mana o ua hale hao ia aole loa e hiki i kona mana ke hoololohe iho, oiai aohe palena i koe no ia mea ua lilo ae la na apana o ua hale hao pahaohao la i mau mea ole i ka mana o Leinadia.

     He mea oiaio ua haule pio o Rubinero imua o ka mana o Leinadia a me kona mea hooholo, a no ka manawa loihi i hoea hou aku ai ua waapa ulaula la iluna o ka ilikai a me kona mau hoe waapa, a me ke kapena Beriana Muda e paa la i ka hoe ka, a iwaena e ku ana he anini lole weleweka, a e noho ana o Romura me ka haaheo nui o ke kanaka lakakila.  A oiai hoi ua hala ae la ka hapalua o ua moana kai la a he hapalua hoi koe hoea aku ma kela aoao iluna o na puuone anapanapa o ka aina o ke kupua Rovedana, a nolaila e nana aku kaua e ka mea heluhelu imua i ua aina la a ke pahaohao, oiai ua ku kea ka hale i ka uwano.

     I ka manawa i hoea io aku ai na elele no ke kauoha no ke kaua, ua haawi aku la ke kupua Rovedana i na kauoha a pau i kona mau mana nui i kapaia na kiai o ka maluhia, a i ole na elele o ka popilikia, a kaua e ike iho ai e ka mea heluhelu i ka kaua koa a me kana ili lele ahonui wale e alo ana iwaena o na kiai naue ole o ua aina la, a penei ka hoonohonoho ia ana o na kiai o ua aina la:

     Ka mahele mua loa ua kapaia lakou ka mahele ekahi, oia hoi na ipukukui gula ehiku, a o na ipukukui ehiku o Midia, ua hiki i ko lakou mana ke huna iho i ka aina holookoa iloko o ka uwahi eleele o ko lakou mau uwiki kupua, a nalowale ka aina a o na mea a pau e hookui hewa no lakou i o a ianei, ka mahele elua ua kapaia lakou ka mana elua, oia hoi na liona gula ehiku, o ko lakou mau waha na luahi ehiku a o ka mea e haule ilaila, aohe palekana nona a o ka mea e haule ana ilaila aole loa ia e puka hou mai, a i ka la hope o ka honua ka mahele ekolu oia hoi ka mana ekolu, oia na kuahiwi pahiolo ehiku a o ka mea e hoea ilaila e mokumoku liilii oia, a na na naonao e hoiliili i kona io a lawe aku imua o ua kupua la e hoikeike ai, ka mahele eha oia ka mana eha, oia na kiaha dala ehiku i piha i ka mana o na uhane daimonio ehiku a o ka mea e inu i ka wai o loko o ua kiaha la, e lilo oia i holoholona e hookauwa mau loa ia ana a hiki i na la hope o ka honua, ka mahele elima, oia ka mana elima, oia hoi na alahele kupua ehiku, no lakou ka mana e hiki ai ke hoopahaohao a hoolilo i na mea a pau e hehi ana maluna iho i mau enuhe no ka manawa pau ole, a ua kapaia lakou na alahele ehiku o ka popilikia, ka mahele eono, oia ka mana eono, oia na kanaka pookolu ehiku me na o-le puuwai kaua ehiku o ka make mau loa.

     Ka maele ehiku, oia ke kiai hope loa oia hoi ka omole aniani huinakolu o kona olinolino, ua like me ka la, mai iaia mai na kauoha a pau e loaa mai ai a malaila i huna ia ai ka mana a pa o ke kupua Ravadena.  Ua hoonoho ia na kiai a pau ma ke ano poai puni maloko o ka lina poepoe, mai ka mahele mua a hiki i ka mahele elua, he umi mile, a mai ka mahele ekolu a hiki i ka mahele eha, he iwakalua mile, a mai ka mahele eha a hiki i ka mahele elima he iwakalua mile, mai ka mahele elima a hiki i ka mahele eono he iwakalua mile a mai ka mahele eono a hiki i ka ma hele eiku oia hoi kahi o ka omole aniani huinakolu ke kiai hope loa a o ka luna nui hoi o na kiai a pau he kanalima mile.  E ku ana oia mawaho o ka pa pohaku onaomao i kapaia ke alanui o ke pohihihi, a e poai puni ana hoi ua omole hookalakupua la i na wa a pau nona ka mama iloko o ka imo ana a ka maka.

     O keia kupua o Ravadena, he kapu loa kona halealii aohe mea maalo malaila, a o kona mau kiai, he hookahi wale no ike ana iloko o ka makahiki hookahi, a pela aku ana.

     O kela pa pohaku omaomao oia ke alanui e hoea aku ai i na ipuka o kona halealii kamahao i kapaia o "Muraria kaulana" a he pohihihi ke alanui, he pahaohao na ipuka, a he kupanaha na pani.  O kana pahikaua ke ki e hemo ai o na pani puka o ua alanni la, o kona mau kamaa hoi ke ki e hemo ai o kona halealii, a o kona papale alii hoi ke pani o kona aupuni e nalowale loa ai ke makemake oia e huna iho a ke kauoha paha e lele aku i kana wahi i makemake ai, a e nohoalii ana oia maluna o na moana kai he 52, e like me ia i hoikeike ia aku ia oukou ma na helu, a e na hoa e nana aku i kau koa kamahao me kona waapa ulaula e alo la i ke ehu a ke kai.

     (Aole i pau.)

 

HE MOOLELO NO

Lonoikamakahiki

- KA -

Pua Alii Kiekie na Kalani.

Ke Alii Nui o Hawaii.

[KAKAU IA NO KA NUPEPA KUOKOA.]

     I AKU la o Makaku e hoi ae au i ka hale e ai au a maona, alaila, kii mai au e hoomake loa i kuu hoa paio.  Aohe hoolohe mai o Makaku i ka leo o kana kumu a huli hoi aku la oia i ka hale a lakou i moe ai.

     I kela manawa pane hou mai la o Paoa, hoolohe ole ia ma la e oe ka olelo o ke ola, ehia mea aloha o ka maka o ka wahine a me ke keiki i ka ike ole.  E waiho ana ka na iwi o kamahele i kaea.

     Ke huli hoi la o Makaku i ka hale e ai ai; ke noho hamau nei ke anaina i kela wa, aole pane leo aku o lakou.  I kela wa ike hou ia aku la o Makaku e puka mai ana mai loko mai o ka hale a hele mai la, a ua poi ia iho la ka umeke maluna iho o kona poo; oia ka wa a ke anaina kanaka i hooho ae ai me ka leo nui:

     Ei ae o Makaku!  Ei ae o Makaku!  ke koa lanakila.

     Oia ka manawa i hele ai kela leo a lohe koliuliu  Puapuakea ana e waiho a make ana; hoomaka ae nei o Puapuakea e ala ae, a noho oia iluna, a ua hele ke anaina kanaka a lena i kana ike aku.  O ka lena make iho la no hoi ia, a paipai ae la oia i ka lepo o kona wahi kapa.

     Ke hele mai la o Makaku e hookokoke i ke kahua kaua, pane mai la o Kaunamano, alia e kopekope i ka lepo o ko kapa, e ku iluna a maloeloe e hopu ka lima i ka laau a paa pono, ei aku o Makaku ko hoa paio, ua make iho nei oe ia Makaku, aka hoi, ua hala kana make a ke kanaka nui; o kau make koe e kahi kanaka iki.

     I keia wa akahi no o Puapuakea a hoomaopopo iho ua pa iho nei ka wau ia Makaku oia ka ko'u mea i waiho a make iho nei.  Akahi no o Puapuakea a pii ino ae ka ula o kona kino holookoa a akahi no hoi a hoohana ka ikaika o kona mau io huki, na olona, na hookuina ami, a me na hookuina lewa.  Ua hele mai la na papalina o Puapuakea a ula me he hua ohia ai la inoho i ka malu laau, a ke nana aku oe i ka ula o kona papalina, he naholo e like me ka ula o ka hee, a ke kuene pono nei ka kakou koa i kela manawa.

     E huli ae kaua e ka mea heluhelu a nana aku ia Makaku:  I kona hoea ana mai imua o ke kahua kaua, ua hookahaha nui ia kona manao i ka ike ana mai ia Puapuakea e ku ana iluna me na maka ua hele a weli, a me kona kino ua hele a punia i ka ula holookoa a ula pu me na maka, a ua like pu ka ula o ka laau ihe kauwila a Puapuakea e paa ana me kona mau papalina.

     I kela wa olelo hou aku la o Paoa ia Makaku, ua ola ko hoa paio, aohe au wahi eha i keia wa.  O ka'u no hoi ia e olelo aku ana ia oe, e hoi hou aku ka laau a make ko hoa paio.  O ka pau no ia o ka hana, aole hoi e eha ka ili.  Hoolohe ole ia mai e oe ka olelo o ke ola, a eia iho ka make la imua o ko alo ua kokoke loa.  Ia wa hoomaka aiku nei laua e ku hou imua o ke kahua kaua.  Olelo mai la o Kaunamano me ka leo liilii i kana haumana:  He kanaka kiekie, e lawea ka laau a kiekie, e oniu ae ana o Puapuakea i kana hauna laau, o Kaupoku o Hanalei oia ka laau.  Ike o Makaku i ke kiekie o ka hauna laau o kona hoa paio, e makaala mai ana kela i kana pale laau o luna, hemahema o lalo o Makaku aole oia i malama i ka pale laau o lalo.

     He mea pono i kou mea kakau ke hoakaka aku:  O ka laau a Puapuakea he laau loihi ia, ua paa ia e Puapuakea ka laau me ka naauao nui, e manao koho kakou, he ekolu hapalima o ka laau a Puapuakea i koe aia iluna, a he elua hapalima o ka laau aia ilalo.  Aia i ka elua hapalima o ka laau, aia ilaila ka lima o Puapuakea kahi i paa ai, ke hoomaka mai ka helu ana, mai ka welelau lalo o ka laau, a penei ka hana ana a Puapuakea.

     I ko laua wa e ku la me ka makaala nui, ua hooni o Puapuakea i ka welau luna o kana laau, a ke manao nei o Makaku e hahau iho ana ka laau a Puapuakea iaia.  Hoomaka oia e paa i ka pale laau o luna, oiai ua manaoia aohe laau e ae a kona hoa paio e hookomo mai ai i kela wa.  Ina o kela laau wale no ana e ike nei o Kaupoku o Hanalei e hala ana ia hauna laau ma kana pale laau, aka, he moe uhane palaualelo nae ia ana i manao ai; a i ka lua o ka hooni ana a Puapuakea i kana welau luna o kana laau ua maopopo ia Puapuakea ua makaala loa o Makaku i kana pale laau o luna.  Eia ka auanei o lalo kahi make o ka waa o ke alii.  E kaalalo aku ana o Puapuakea i kana laau malalo pono o Makaku, oia hoi, ka elua hapalima o kana laau o ka aoao malalo.  E hou pono aku ana kela i kana laau malalo pono o na wawae o Makaku, o ka inoa o ua laau la, o Kahuelepo.  Mai lalo ae no o ka lepo o kahi o na wawae o Makaku e ku ana a pii ua laau la a Puapuakea a loaa ke kani a-i, ka hoomaka aku la no ia o Makaku e holo oia no kona aho hope loa.

     Kahea mai la ke alii Lonoikamaka hiki, e Kanaloakuaana e!  E Kanaloa kuaana e!  E hoi hou aku ka laau i make ka hoa poio.

     I kela manawa huli iho nei o Puapuakea i kona mau lima a nana.  ua hele ka ula o na lima a puni, a pela pu hoi me ke kino holookoa kokoke e puka ke ko@ mawaho o ke kino o ka kakou koa Puapuakea.

     Ia wa o Puapuakea i hooho ae ai i keia mau huaolelo i kaulana ia kakou i keia manawa, "Ua make, ua make, ua kukai ae nei ka ila a Puapuakea."  Oia ka wa o ka lehulehu i haawi mai ai i na leo hoomaikai i ke koa lanakila o ka la, oia hoi o Puapuakea, a ike aku la ka lehulehu i ka hina ana o Makaku i kahi mamao loa, mai ke kahua kaua aku.

     Hooho mai la ka leo o na koa o Maui, e kaua koke i keia wa, a pela pu no hoi me ko ke alii o Hawaii, e hoomaka koke ke kaua.

     I ka lohe ana o ke alii o Hawaii i keia leo kahea a ke alii o Maui, i mai la ke alii o Hawaii, alia paha e kaua, e pono paha ia oe e ke alii o Maui e kali ia manao, no ke kaua aku paha ka nui.  Pehea ka hoi na olelo ae like a kaua mamua?  Ina hoi e make ko'u kaulanaaina i kou, alaila e noho kanaka aku hoi au a me ko'u mau makaainana malalo ou.  Aole nae pela ko'u manao i keia wa.  Eia no ko'u manao, e hoi no oe e ke alii o Maui a nohoalii no makaainana, a e noho no hoi au ma ko'u aina nei me ko'u mau makaainana.  A e noho kaua me ka lokahi a me ke aloha hoi.  E nana aku kekahi i kekahi me ke kuikahi o na manao; no kekahi hoi ka pilikia kokua aku hoi kekahi o kaua.  O ka noho ana ka paha, he mea ai ia kalo mo-a, o ka la ka mea nana.  He mea aloha na'u na alii a me na makaainana, aohe o'u makemake e hookahe ia ke koko, a pehea la keia manao ia oe e ke alii o Maui.

     I aku o Kauhiaimokuakama i kona makuakane, e ae aku oe ia manao, maikai a ke alii o Hawaii, aohe make kaua e hoopau ke kaua e noho like olua.  I mai la ka makuakane, i hewa hoi paha ia oe e ke keiki, i ko hoi ana ae nei a olelo ae aohe kanaka o Hawaii.  He nui aina wale no aohe kanaka oia paha ke kumu o ka lana ana o ko'u manao a holo mai nei e kaua me ke alii o Hawaii nei.

     I kela manawa no hoi i hele mai ai o Kekuapanio a olelo mai la ia Kamalalawalu, e ke alii e hoopau ke kaua ana, e noho io olua me ka oluolu like o na manao aole kue.  E like me ka manao maikai o ke alii o Hawaii nei.

     Ia manawa olelo mai la o Kamalalawalu aole pela ko'u manao, ia olua hoi e na kiu i hoouna ia mai nei e nana i ka nui o na kanaka o Hawaii nei ke kumu o keia holo ana mai nei e kaua.  No ko olua hoole ana ae nei aohe nui o na kanaka o Hawaii nei, nolaila ua make aku la ko'u kaulanaaina, eia wale no ka'u mea i hooholo ai o ko'u manao i keia wa, e aho no e kaua kakou i keia wa, he ole loa hoi ka noho kauwa ana malalo o kahi alii.  E aho no ma ka maka o ka ihe a me ka newa a me ka maa, a me na ikaika o kakou e hooko ia ai na iini, wahi a ke alii o Maui.

     Ia wa olelo hou mai la no ke alii o Hawaii i ka olelo o ke aloha:  Aole au i manao e noho kauwa mai oe malalo o'u, e hoi no oe e nohoalii i kou aina, e like me ka'u i hoike mua aku nei ia oe.  Aia wale no nae ia ia oe, e hala ole au imua o ko ke ao nei, o i ia mai auanei au he alii aloha ole, aia no nae ia ia oe e ka pokii, i ka wehe i na piko o kaua.

     Pela ko'u manao i hooholo ai, e kaua no na koa o kaua, a me kaua no hoi na alii, wahi a ka Kamalalawalu.

     I kela wa o ka pau ae la no ia o ko laua kuka ana ma ke ano maikai, a o ka hoomaka aku koe e hana ma ke ano kue a mokuahana a me ka hookahe ia ana o na koko maemae, a me na ola makamae a ke Akua i makana wale mai ai.

     He oi no ke alii paakiki a me ka naaupo ma ke ano kuhihewa a i ole make ano hilahila paha o hoohenehene ia mai e na alii, a me na makaainana o ua alii nei o Maui, oia no paha ke kumu i hoopaakiki naaupo ai, a i ole pela, o ka hilahila no paha i ka olelo a kahi keiki a Lanikaula oia no o Kamohai.  Pela paha hoi, o kahi no paha o ka make.  He oi no o ka piha o ka naau o ke alii o Hawaii i ke aloha, a me ka lokomaikai.

     O ka lokoino a me ka makona ua nohoalii ia maluna o ke alii o Maui kai no paha o Maui la ka oi aole ka.  I oi ka o Maui i ka naaupo o ke alii.  Huae la ka aka a ka mea kakau, malia paha hookaha ka lo'u like ana me ka mea heluhelu.

     I keia wa ua haawi aku la ke alii o Hawaii i ke aloha hope ia Kamalalawalu me ka hiolo makawalu ana o kona waimaka imua o ke alii o Maui no kona aloha, a mahope o ka pau ana o ko laua hui aloha hope loa ana, i aku la ke alii.

     (Aole i pau.)

 

     O ka moku kaua Amerika Hatafoda i ku maanei no kekahi wa i hala ae nei, o kuai ia aku ana oia no kona kahiko.

     He hoopoluluhi nui na ka ohu e halii la maluna o ke kulanakauhale o Ladana i keia mau la, a ua oleloia ke kupanaha loa o keia hiona o ke ea ma ia wahi i keia makahiki mamua o na makahiki i hala ae.

     Ma na wahi kokoke i ka wailele o Niagara, uanalohia kekahikanaka me ka maopopo ole i ka makahiki 1886 i hala.  He kanaka keia i panihakahakaia kona ola maloko o kekahi mau hui, a mamuli o kona nalowale ana, ua manao wale ia ua hoopono oia i kona ola ma ka hoomake ana iloko o ka wailele o Niagara.  A hiki i ka la ia o Aperila i hala, akahi no oia a loaa ma kekahi wahi, a he kanaka kakau nupepa ka mea mua i ike iaia no ka nupepa S. F. Chronicle.

     Ehia iwi alaila ikaika ke kanaka?  He kanaha, e like me ka olelo, "hana i ka iwi a kanaha alaila hoohoa mai."

     I kahi hea e palepale ole ai na lima o ke kalukalu?  I ka laula o Kapaa; a i ka nupepa hea e pa-ha ole ai na maka?  I ka nupepa KUOKOA, no ka mea he kehakeha kona mau manao.

 

HOOLAHA KUMAU.

 

E G. HITCHCOCK.

(AIKUE HIKIKOKI).

LOIO, A KOKUA MA NA MEA A PAU E

PILI ANA MA KE KANAWAI..

E ohi ia no na Bila Aie, me ka awiwi.

KOHALA HAWAII

2114-1yr

 

MRS . THOMAS LACK,

HELU S1, ALANUI PAPU.

MEA KUAI A LAWELAWE I

- NA -

Mikini Humuhumu na Aahu, a nui wale Aku

HE AGENA KUAI KO NA MIKINI

White, New Home, Davis, Crown, Howe,

Me Florence, Na Kui Mikini o na ano a pau a Howard,

Na pepa ana lole o na ano a pau,

a me kela keia mea

NA LOPI MIKINI A KALAKA.

HE AGENA KUAI I NA

Pu Raifela, Pu Panapana, Pu ki manu,

na Poka, Lu, Pauda, Kukaepele.

NA KAPUAHI AILA MAHU

Mai ke nui a ka liilii.

     Ma ka lawelawe nui ana o'u i ka hana lima akamai o ka oihana hana pu a pela aku, u makaukau au e hooko kaulua ole i na kauoha pau.

     O na kauoha mai na mokupuni e hookohaia.

2082-1y

 

Ka Waiwai o ka Hilinai

     KA AYER Laau Sasaparila, kai kaulana a hilinai nui ia no ka hoomaemae koko, ma na wahi a pau o ka honua, he aneane 40 makahiki i hala ae nei, a ua lawelawe nui ia hoi iwaena o na oihana lapaau.  O keia LAAU SASAPARILA, no loko ae ia o ke aa Sasaparila Honedura maoli; ua loaa ka mana hoomaemae ma o ka hui pu ia ana me kekahi mau aa laau e ae, a me kekahi mau mea no loko o ka honua a me ka hao.    

     HE koko inoino a nawaliwali anei kou?  Ua a wili pu anei me na ano mai ikaika?  A ua hui pu anei me na wai awaawa hoopehu Na keia LAAU e hoomaemae ia mau mea ino a pau, a maikai.  O na kauka lapaau a pau o Amerika i ike i ke ano o ka AYER SASAPARILA, ua olelo lakou, aole he mea maikai e ae no ka hoomaemae koko ana mai na mai i awili pu ia, aka o keia wale no.  No ka HOOMAEMAE ana i ke koko, a me ka hookahua pono ana i na mea a pau ma kekahi mau ano mai i ikeia, o ka AYER SASAPARILA wale no ka laau nana e hoomaemae hakalia ole mamua ae o kekahi ano laau e ae O ke KOKO ino hakuhaku, a nawaliwali hoi kona holo pono ana ma ke kino, e hoomaemae ia a e hookiakia pu ia no hoi ma o ka ai ana leia LAAU SASAPARILA A AYER.  He maalahi a he MAIKAI loa hoi keia Laau, aole no ka hoomaemae wale ana no i ke koko, aka, no ka hookaawale pu ana kekahi i na ma'i, hoomomona hou ana i ke koko ino, a me ka hooikaika pu i kona holo pono ana ma na 22.  He lehulehu wale na hooia ana mai na wahi a pau o ke ao nei i hoohana mau i keia laau mamua o kahi mau laau e ae.  A HILINAIIA no ka ikaika kupono o ke ola kino, ma ka maemae ana o ke koko, hoomake pu ia na ma'i, a pela aku.  He nui na laau hoomaemae koko i hoolaha waha ee wale ia malalo o na inoa lehulehu, aka, o na hilinai a me na hooia wale no a ke ao holookoa, maluna o ka

Ayer Laau Sasaparila.

I HOOMAKAUKAU IA E

Kauka J. C. Ayer & Co. Lowell, Mass.

HOLLISTER 7& CO.

Na Agena ma ka Paeaina Hawaii.

Helu 100……Alanui Papu, Honolulu

2086-tf

 

$5 MAKANA.

INA o ka mea oe loaa ai kuu lio (k) ulauia ano lokia huelo pokole, ua kuni ia i ka

hao (H) ma ka uha hope, a hoihoi ae ma ka Halekuai o J. T. Walakahauki,

e loaa no ke makana i olelo ia.

2122

 

Laau Mai Lepera Helu I

- A -S. H. MEEKAPU.

ELOAA A E HOOUNA IA NO MA ke kauoha, ka laau Mai Lepera

ma na wahi a pau ke loaa he mau hoike oiaio no ka mai Lepera, a ke hoouna

mua mai i na lilo o ka laau.  E loaa pu no hoi me na Rula o ka inu ana.

E loaa no ma Alanui Nuuanu, helu 11.

2086-1yr.

 

FRANK GERTZ.

MEA KALEPA A LAWELAWE HANA MA

NA ANO KAMAA A PAU NO NA

Wahine, Kaikamahine a me Kane.

Na Kamaa Buti a me na Kamaa haahaa no na Keiki

Kane a me na Kanaka makua, o na ana paikini hou loa.

2065-6m

 

H. HACKFELD & CO

Mea Kalepa Nui, a Kuai Kukoa i na

Waiwai Lole, a me na Mea Hao

A HE MEA

KALEPA WAIWAI NUI

HONOLULU, H. I.       2082-1yr

 

HALEKUAI HOU

- ME NA -

LOLE HOU!!

KA HALEKUAI MAKEPONO LOA keia o neia Kulanakauhale

me ka mai kai loa no na lole ma ke kihi o na

Alanui Papu me Kalepa.

Na Lole o na ano a pau no na

Keonimana me Keikikane.

Na Lole komo,

Na Papale,

Papalekapu,

Na Pahu waiho Lole,

Na Paiki Ili,

a pela aku.

He mau waiwai i lawe pololei ia mai no keia wahi, a i wae pono ia no hoi

i kulike me ka makemake o na makamaka Hawaii.

Ka Hale Kuai keia o ke Kanaka Ilihune.  He mea e lawa ai ka

makemake o ka poe uuku o kahi loaa.

O KO MAKOU MAKIA,

E OLA KE KANAKA ILIHUNE

E hele mai a e nana pono, i ike a pau kuhihewa.

EGAN & CO.

2092-1y

 

PAPA!  PAPA!

AIA MA KAHI

LEWERS & COOKE

(O LUI MA)

ma ke kahua kahiko ma alanui Pa u a me Moi

E loaa ai

PAPA NOU AIKI

o kela a me keia ano

i . Na Puka Aniani, Na Olepelepe Na Pou,

Na O-a, Na Papa Hele, Na Papu Ku.

A me na Papa Moo nui loa

Na Pili o na Hale o na Ano a Pau

Na Pepa Hoonani, Na Pena o na Wai e pau

Na Kui mai ke Nui a ka Makalii, Na Ami Puka,

Na Ami Puka Aniani, Na Ami o na ano a pau,

Na Aila Pena, o kela me keia ano Na Aila Hoomaloo,

he lehulehu wale, Na Aila e ae o na ano a pau.

NA WAI VANIKI

- A ME NA -

WAI HOOHINUHINU NANI!

O NA ANO A PAU LOA.

NA BALAKI ANO NUI WALE.

A ke hai ia aku nei ka lono i na Makamaka a pau,

ua makaukau keia mau Makamaka o oukou e hoolawa aku

ma na mea a pau e pili ana ma ka laua oihana

-NO KA -

UKU HAAHAA LOA.

E likeme kamea e nolo ana mawaena

LAUA a me ka MEA KUAI.

HELE MAI E WAE NO OUKOU

 

Kakela a me Kuke

HALEKU NUI O NA WAIWAI.

E laa na pahiolo, koi hole, hamale, koi nui a me liilii,

kila, wili puaa, rula, apuapu, kui o na ano a pau.

kala kaa. hao hoopaa puka

pohaku hoana, kepa, lei ilio, kaula hao ilio, pahi, upa,

pahi umiumi, kalapu, kope hulu, pulupulu, oepa ka lakala,

lina hao, ami, keehi, a me

- KAULA OPI -

Palau o na ano a pau,

Oo, ho, kopala, pe, kipikua, hao kope,

au ho a pea aku, kua bipi, lei bipi,

kaula hao bipi, uwea pa, uwea keleawe, hao pili piula,

kaa palala, ipuhao, ipu @

PA-PALAI MAKAU ME KE AHO

Ili wai, papa holoi, kopa ala, kaula kuaina, huakai,

ehi wawae, hulu pena, a pela aku.

Pena wali, kini nui a me liilii o na ano a pau,me ka pepa kuhi kuhi,

pena keokeo, aila pena, aila hoomaloo,

vaniki kaa, a me vaniki moe,

PENA HOOMALOO

- a me aniani hale -

AILA MAHU, AILA MIKINI, AILA HAMO,

AILA KAA, INIKA KAMAA.

PAUDA, KUKAEPELE, KIANA PAUDA,

UIKI IPUKUKUI O NA ANO HE NUI A LEHULEHU

LOLE MAKEPONO

- E aa na -

AHINAHINA, KALAKOA KEOKEO, LEPONALO,

HULUMANU UWE-WAHINE, KUI HUMUHUMU,

A ME KA LOPI

Ke Kuike e loaa no la ma kahi o

Kakela & Kuke!

NA MEA PIULA

Mikini Humuhumu

Makini a WHEELER a me WILSON

MIKINA A WILCOX ME GIBBS

NA MIKINI A

- REMINGTON -

He nui loa na mea hao me na ukana ae o na ano a pau,

aole hiki ke hai mau ia aku, hewa i ka wai na maka ke ike

Laau Lapaau Kaulana Lo

A DR. JAYNE.

LAAU HOOMAEMAE KOKO LAAU HOOPAU NAIO,

IAIO KUNU, PENIKILA, HUAALE, PAAKAI, LAA HOOPAA HI.,

Me na Laau Hamo a Pela 'ku

Kakela me Kuke