Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 11, 12 March 1887 — Page 3

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ka Nupepa Kuoloa.

 

Paiia e THOS G THKUM ma ka Halepai o a Hui „Press Publishing Eompany“ Keena Hooponopono, ma na kahi o Alanui Moiwahine me @.

E hoo@ m@ mai na Olelo Hoolaha ma ke Keena Hooponopono man@a ae q ka hora 12 o ka @ o na Poaha a pau. Aole e @ kaia na Olelo Hoolaha ke lweia mai mahope o ka h@ro i hooikeia maluna. E hooko piha aku ana makou i keia rula maluna.

E h@ mai i na le@a a pau a ma na kauoha a me ka uku pepa ia Ka Nupepa Kuopkoa ma Honolulu. Ina e loaa pono ole aku keia pepa i kona poe lawe, e hai mai me ka hakalia ole i keia Keena.

O ka uku a keia pepa e haawi ai I kona poe @ he ami heneta no ke dala, koe ka apana o Kona, Oahu, a me kekahi mau apana e ae kah@ o ka luhi i ka halihali ana i ka pepa ma @ apana, e hooiia ka uka luna.

 

Kela me Keia.

----

Lehulehu loa na ohua o ka mokuahi Australia i hiki mai mai i ka Poakahi nei. O Mr. Waterhouse kekahi a me kana wahine.

 

He mal e keia nau Ia --- he konanae ka mahina --- a huimaeele ke anu. Aka e hoomanao e kuu hoa haihai olelo, o Ma@i I keia me liona la.

 

Ua hao ae ke ahi lokoino I kekahi @ noho ma Waipilopilo, Honolulu a @ ka lehu i ka po Poaono nei. Ua @ kahihakaia ka hale no § 4,1oo.

 

He ahaaina nui ke malama ia ana @a Lahaina ke hiki aku i ka la 11 0@ ka la hanau o ka Nai Aupuni Kamehameha I, Pela wale mai na lono @ ka naopopo loa.

 

Ke @nau mai nei kekahi poe, a hea a @ ka puali puhi ohe i na aina e. @ ka malou e ninau hou aku nei, @ la holo? He hohono wale no keia e maea mai nei.

 

Ua haule pahu aku kekahi o na ohua o ke Iwalani iloko o ke kai, kanaka me na pono no a pau, a noho ana i ke @ a kekahi o na awa o Hamakua Hawaii. Nui ka ino.

 

Ma ka hoolaha, a ka apopo e ku ike mai ai i a mokuahi Kinau me Li@ ma Honolulu nei. Mai haohao na makamaka no ko laua nele ma na i wapo i keia kakahiaka.

 

No ka haiki o ka kakou Kilohana i keia pule, no`aila ua hookaulua ia kekahi niao nuhou a me kekahi mau manao heluhelu @ a keia pule ae, a i ole ia i ka wa kupono e hoopuka aku au.

 

Ma ka la Sabati nei i ku mai ai ka mokuahi City of New York mai Honok@na mai Kina, ma ke ala ae o Yokohama. Ua lehe ia mai he mau @ i puma kekahi i Iawe ia mai no Honolulu nei.

 

He okolu mau makai lio i hoopaa@ nui ae ma ke kihi alanui Puoina me Moiwahine i ka Poakahi nei. Ua nuka Lanikila kekahi mau olelo mo aneane e lawe`awe lima. Ko`u alu ana aku no ia i ka hanuhanu a lohe i keia mau leo hauwalaau. Eia ka o na makai lio o ke kulanakauhale nei. He t@ no ele ina pela ka hana.   Kimo.

 

Ma ka huakai aku nei a ka Iwalani a me ka Waialeale no Hamakua. Ha wai, ua lai@ ae la lava mawaho pono ae o Waipio no he kali ana a ano oluulu iki mai ke kai;  oiai, ua hele mai o uka a ohuohu i na huna kai e pehi mao o`e ana i na kumu pali. A mamuli o keia ino, ua moku aku kekahi heleuma o Iwalani a noho ana i ka opu o ka moana, no 30 a oi anana.

 

Ma ka la 17 o ka mahina I hala, ua hele aku la kekahi makua me kana keiki i kahakai o Makolewai ma Hilo; a ia @aua I hoomaka aku ai hele ma na h@ a@a aa, ua ku mai la kekahi nalu @ a popoi iho la maluna o ke keiki. Ua anai pu ia oia maluna o na pohaku a pakele mahunehune ke ole ma ka apua. He manaonao na palapu I loaa iaia.

 

Mei hamo ka huöu o ke kauwahi haleku, I pake ma Honuakaha a ae nei i ka ai ia e ke ahi I ka @ Poakahi nei. He ahi keia no kekaki kukui ihoiho I ho a ia ma ke keena luna a haalele iho la ko lako poe me ke kinai ole ia. Ua akela ihi iho a pau a loaa ka papahele, a e ole e hoi aku kakahi poe ia keena kinai Loke ia ai. He ahi koala ulua ka, wahi a kekahi poe.

 

Ua kui puupuu ia ae la ke kapena o ka moku manuwa a kumuku-la o Keoneula, e kona hope iho ma ke @kea o nehinei, a ua hoopii se la ua kapena la i ka mea hanai kalo paa i ka halewai. O ke kumu o keia wahi hana i lohe ia mai, oia ka hoounauna o ua kapena la i na keiki e hana m i ka moku, oia i kona hope iho aohe makemake e hana; kona ake e hoi I ke kula.

 

Ua hopu ia iho nei he mau haumana no ke Kula o Keoneula i ka po Poalua iho nei no ke komo an iloko o ka pa Kula Kaikamahine o Kawaihao. O lakou nei na sela manuwa e manao ia nei e ho`o aku no Samoa, a oia ka kekahi poe e noke mai nei i ke kamailio, „aohe paha wahi mea koe o ia mau wahi a lakou e hiki aku ai, no ka mea, he poe lima apakau.” Lauahi nui iho nei no i ka pakau i na halekuai pila gita o alanui Nuuanu.

 

Ka Malu Ula o Lala.

----

E ka nupepa Kuokoa: Ma ka Poalima aku nei Feb. 25, 1887, ua uleu ae la ka luna makai a me ke kapena o na makai ma ka hele ana e hokapu i na ha@ hoohainu oia, a nin@i aku la, a oiai laua e kapapa ana ma kukahi mau hale aia hoi,ke puehu la na omole hia o kekahi mau hale aku, a i ka alu ana aku o laua nei i na hale i koe, aia hoi, ua neo, a nolaila aui hoomanao ae ai i ka i lelo a ka poe kahiko, “i ka lani no ka ua wehe e ke pulu.“ A o kahi mea apiki, o`ai ma kekahi hale a laua nei i nele akuai e hopu i o a, a o ka mea nona ka hale ua hele oia i kahi e, aka, i kona huli hoi ana aku, aia hoi ua wawahi ana ka luna makai a ua pau ka oia i ka ninini ia, a mamuli o a wawahi ana ka luna makai i ka puka, ua hoopii ka ma nona ka hale I ka luna makai a me ke kapena makai no ke poho, a he nui wale aku na kupanaha i hana ia.

Ma ia la no iolelo ia ae la maluna, ua hopu ia o Haliaka no ka malama opiuma, aka, o ka mea hilu loa i hana i@, oiai o Haliaka he hale okoa no kona, a o ka opiuma hoi, he halo okoa loa, kahi i waiho ai no kekahi mea okoa, aka, ua hopu ia aku la nae o Haliaka, a ma ka Poaono ae, ua hoopau wale ka luna makai no ka maopopo ole o ka mea nana ka opiuma, eia nae ua hoo-aa ia o Haliaka ma ka hale paahao no hookahi po. Pehea la keia?

Ma ka Poaono Feb. 26, ua haule o Kahakauia i kaho a nahoahoa ke poo, a he weliweli ke ike aku i na alina e kau ana maluna o kona kino.

 

Pake Makamoe.  Ma ke ahiahi poeleele o ka Puaono Feb. 27, mawaena paha o ka hora 7 P. M. a me ka hora 9 paha, ua holapu hou ae Ia no oluna makai a me kapena makai ma ka hale o kekahi mau pake no ka hopu ana i lu opiuma, a oiai ka luna makai i ko mo aku ai maloko o ka hale o ka pake, aia hoi, ua paa mua oia he pu panapa@ ma kona lima. a iaia i komo loa aku ai ma kekahi Iumi, aia hoi, ua kani aku a kela pu a ku aku la ma ka umauma o kekahi pake a make loa iho ia ua pake nei, a ma ke Sabati ae ua kaha ia ua pake nei e ke kauka no ka imi ana i ka poka, a he ku i ka manaonao ke ike aku, ua nui na wahine i kuko i ka naau i mea hookani pi a gika na Iakou. Kupanaha no hoi oe e Hawaii, a mahope o ka pau o ka imi ana, o ke kauka, ua Iawe ia ke kino make o ka pake e kanu ma ka ilina kupapau, me ka loaa ole nae o ka poka.

 

Huai Hou Ia, --- Ma ke kakahiaka Poakahi, ua huai hou ia ua pake nei, no ka imi ana no i kela poka, aka, aole nae i Ioaa, ua huai ia na mea a pau o loko o ka pake a kaawale, a e mumulu ana ka nalo keleawe, a oia no paha kela poe nalo o pipili nei ma na wahi hale lole hipi o Keoni liilii ma paha la, pela io no paha Ia, ua ike ia aku Ia.

 

Ka Aha Kolonero. --- Ma ka Poakahi Feb. 28, ua noho ka aha kolonero e hoolohe i ka huhia o ka luna makai ki pu paea lo, a ua hooholo lakou ua hewa, a ua waiho ia no ke kau Jure o ka malama o June o keia makahiki, e noho ana ma Wailuku, Maui. O keia wahi haole luna makai, le wahi haole opiopio, a he kulana oIuolu kona, aka, mamuli o kona ki ana i kela pake i ka pu, ua manao wale ia he kulana kuna o na haole powa, a ua kau ka weli i ko Lahaina nei poe, a o kekahi manao wale ia he kanaka kamaaina ka mea nana i paipai e hele e huli i na hale inu hia, a me ka opiuma, oiai he malihini keia haole, a o ka elua a ekolu no paha ia o kona pule o ka malama ana ia ka oihana, ua noho luna makai no ia no Makawao, a mamuli o keia hewa i loaa iaia, ua hoopaa ia oia ma ka ha e paahao, kahi hoi ana e hoopaahao aku ai i kakahi poe, a eia no ka o kona kino aku no kahi.

He mau luna makai a eha (4) aku nu ko Lahaina nei, a he nui na hauna ele, aka, aole nae lakou i lawelawe me na mea make a ka haole, aka, I ka eli ina hoi o na luna makai me ka hoohaunaele ole, a ia hoi, he pu ka ka mn e loaa hikiwawe ai ka Iawehala, a puehu ana ia uhane ka makana maikai a ke Akua i haawi mai ai i na kanaka i ka mea makea ka haole.

A o ka pau paha keia, n ke nonoi aku nei au i ko ka Malu Ulu nei, ina ua halahu keia i kukau ia ae la maluna e kala mai mai ia'u, a mai hooipo me a'u a me na Lehua o Lihau. Me he aloha no ia kakou a pau, a i ka Lunahooponopono ko’u aloha. Your Grand Child.

S. K. Kaihumua.

 

NO KA NUPEPA

----

O ka hoolaha nupepa kekahi hana maikai ike ia ma na aupuni naauao a puni ke ao nei, oia na aupuni i hoolaha ia ka malamalama iwaena o na kanaka, ua like ka nupepa e hoolaha ia nei me ka la i ke awakea loa, e nohula ana kona mau kukuna mai ka akau a ka hema, a mai ka hikina hoi a ke komohana, a na ka nupepa no i hoike mua mai i ke ano o ka noho ana, a me na hana e hana ia ana ma na aupuni naauao a puni ke ao nei.

Ua like ka nupepa i ka poe heluhelu me ka i`a hou ono loa ka nana aku. Ua ike au i kekahi ohana o kekahi mau hale ma Wailuku nei, e hoomakaukau ana e paina kakahiaka i ka Poalua i ku mai ai o Likelike, a ma ia kakahiaka no ka hiki ana mai o ka nupepa; kahea aku Ia ke kuke e hele mai kakou e paina, eia ka olelo a ke kanaka puni heluhelu nupepa, pela iho hoi a pau ae ka mooleo o Enelani i ka heluhelu ia, oleo aku la ke kuke, aia a pau ka ai ana mahope o laila heluhelu pau loa aku ke koena, aka, o ka mea puni heIuhelu, pane aku la oia, “ka” o ka ai no hoi ia e ai ia nei, ia wa noke aku la ua kanaka nei i ka hoonuu, ia wa olelo aku la au, ae makepono no na dala elua o ka lilo ana i ka makahiki no laila ma ka`u noonoo an I keia mea he hoolaha nupepa, oia no kekahi mea nana I hoonaauao nui i kekahi hapa o ka Lahui Hawaii, a ma keia mea he nupepa, ua hiki i na mea a pau ke kamailio i ko lakou manao ma ke akea iloko o keia kihapai kookahi he nupepa, ma na ano maikai a pau e pili ana i la pomaikai o ka Iehulehu me keakea ole ia mamuli o ke kokua ana mai o ka pauku ekelu o ke kumukanawai. Nolaila, ua oi aku na pono i ka poe i hoonaauao nui ia e kokua aku i keia hoku hele hoomala malama ma ke komo pu ana aku e hookomo i mau manao alakai i keia hoomanao na ko kakou mau hanauna hou e hoea mai nei.

Ua mahalo nui au I ka nui o na moolelo a me na kaao e hoopiha nui nei i na kulamu o ko kakou mau nupepa, he mea hoonanea no na wa hoomaha i ka luhi i na hana, a he mea hoopau molowa paha no kekahi poe molowa wale; ma kekahi mau kaau aole no au i mahalo nui, aka, e kala mai ia’u no keia mea. Aia ma kekahi mau kaao ua ike au, me he la o kahi mau olelo i kalai ia e ka mea nana i unuhi na kaao, me he Ia, ua komo Ioa aku kekahi mau huaolelo ma kela aoao o ka Hoku Venusa a ua  lno nui ia mau kaao i mea kamailio nui ia e kekahi poe, a ua ike au i kekahi poe opio, e heluhelu nui ana i ua mau kaau nei me ka nui o ko Ianou akaaka ana, ma kahi a lakou i ike ai he mau huaolelo pilikino, nolaila, ina e manao ana kakou e alakai i ka lahui opio hou e hele imua ma ka naauao, alaila, e akahele hoi kakou i ka hana ana i kekahi kepau e kapili ai i na nini o ka Iahui opio hou o pili a paa loa auanei hoi ma kekahi alanui nahelehele, nolaila, ina e oluoIu ka poe unuhi i na kaao, e hoololi iki ae e aho ia.

 

KA WAIWAI O KA NUPEPA.

Ke olelo nei kekahi poe, he mea waiwai ole ka nupepa, a he poho wale na dala elua; aole no a`u hoohalahala i ka olelo a ka poe naaupo, a i hoomanao ole ia, no ka mea o ku Iakou ano no ia, eia hoi paha o kekahi poe no i hounaauao ia I Lahainaluna, o lakou no kekahi poe keakea i ka h@ nui ana o ke ia malamlama, he nui ka waiwai e loaa ana i ka poe heluhelu ana i na nupepa, aia malaila e ike ai ka lehulehu i na hoolaha e pili ana i na hihia hooponopono waiwai, ina aole keia nupepa, pehea la e ike ai na pilikoko o kekahi waiwai i noi ia e hooponopono; aole no oia wale kekahi waiwai o ka nupepa. O ka hoike ana o ka nupepa i na mea hou ano nui loa i hana ia; a e hana ia nei no hoi e na aupuni i noho manao loa mai o kakou aku nei, a ua Iawe ia mai ia mau mea a pau imua o ke alo o ka lehulehu, a ke hoohialaai nui nei kekahi poe.

Aole paha i poina ia oukou ka moolelo o Nelesona, ke ahikanana nana i alo na ino o ka moana a me ka aina, e hoolilo ana hoi i na ale ahiu o ka moana i mea akaaka nana, a me na poka a me na hohono o ka pauka i mea Iealea nana, a pela wale aku, pehea Ia kakou i ike ai i keia mau mea? Na keia mea he nupepa @ hoike mai ia mau mea huna, a pela no ka moolelo o Napoliana a me Wasingtona, aole no oia wale, he nui ka mana o keia mea he nupepa ma na ano a pau, a ke lilo nei ka nupepa i waha olelo mawaena o kakou a me na aupuni i noho aloha pu me kakou, na na nupepa no i hai mai i keia lahui no na mea e pili ana i na kuikahi mawaena o Hawaii nei nai me na aupuni o ka honua o na kau i hala, a me na manawa e hiki mai ana, a. he waha olelo maikai hoi mawaena o na hoa`Ioha ma ke ano paio maikai ana, an me na moolelo o na Ahahai Euanelio, na Ahahui Luna Kahiko, an me na ahahui a me hoike hui hoi o na Kula Sabati mai Hawaii a Kauai.

Ona wale iho no anei ka mea waiwai o keia mea he nupepa? Eia hoi keia, na ka nupepa no i hoike mai i ka moolelo nui e pili ana i ko kakou mau aha olelo kau kanawai aupuni mai mua mai a hiki mai i keia manawa, na ka nupepa no i hoike nai i ka noeau o kekahi mau ninau loea kiekie, a me na olelo nane hoohalike manawa, a me na ha@ na ku kilakila a he nui aku a hiki ole ia`u ke hehlu aku i kekahi mau mea okoa e pili ana i ka waiwai nui launa o keia mea he nupepa, op keia mau mea a pau he nau mea wale no keia e hoonaauao nui ai i keia lahui, nolaila, o ka'u hoi e olelo ai i keia manawa i ka poe iawe ole i keia mea he nupepa, ua oi aku ka pono e lawe I ka nupepa I kukui lamaku nou, aole hoi e huna I kou kukui malalo iho o ke poi, aole hoi e aua i na dala elua o ka makahiki, aole no hoi e hiki ia kakou he olelo ae he hana uuku keia e hapai ia nei e ka poe hoolaha nupepa.

Aka he hana nui keia a kaumaha me ka hoonanawainui a me ka hooikaika ana ehoopemaikai I keia lahoi pela wale no i mau ai keia hana, aka, ao le no e hiki ia ia lakou wale ke ole kakou e komo pu e kokua aku e hapai po maka haawi ana i kekahi mau manawa. E hoop@ ha ae I kona mau ke@mu me na manao @ @ ae o keia , a e kai pu aku ana hoi i ka lehulehu e la we i ka nupepa a e uku aku hoi i na dala elua o ka nupepa, i mea i mau ai ka malamalama; e nana i kekahi mau nupepa i hoolahi I mamua aku nei. “Ka La o Hawaii`` a me ka ‘’Hoku o ke Kai’’ a me ke “O a o Hawaii” he mau nupepa Hawaii i kukulu ia e ke kahi ma kanaka Hawaii, a ua make ua mau nupepa la, no ke aha la? Eia no ka like ele o ka hapai pu ana, huki hoi kekahi imua, a ke o hoi kekahi i hope, a ua like me La miula hoolohe auwai ka hana ana pela, heahala ke kumu? Eia, o ka like ole o ka hapai ana, auole kokua kekahi i kekahi, eia wale no ka hana, hoohiolo wale no ka hana a i ka hiolo ana, kani iki ka aka a ka poe hoohiolo, ina e imi ana ka poe naauao e hoolokahi i manao no ke kokua nui i na nupepa Hawaii e laha nei, ua oi aku in mamua o na mea a pau no ka mea, he paa, a he ikaika hoi ka lokahi i na wa a pau, nolaila, eia hoi kakou e hoo @aka ana i ka mua o keia makahiki 1887 a pela no hoi na mea a pau e uleu pu ae ai ika lawe i ka nupepa i hoa pili no ke kanaka, a i hoa hookaunu hoi no ka makemake, a e liIo ae hoi kona wau kolamu iwahi e hooloakaha ai na iini pau oIe iloko o kou o aula ola maikai.

E aloha ana i ke kapena o ka nupe pa a me ka poe heluhelu i kou kino Iahilahi.  

Aloha no.         J. HAOLE.

---------

 

Hooulu Lahoi ma Niulii.

------

(Na mea hou o N. Kohala.)

Eia au ke hooiIi aku nei i wahi uka na maluna o kou Hokua palahalaha, a nau hoi ia e kakele ae imua o ka poe lawe i kou kino, a hoaiai ae ma ke akea o ka moana Pakipika nei.

Eia ma N@ nei, he mau HoouIu Lahui (Hanau keiki) iloko o ka mala ma o Feb.

Feb 2 hanau o Papa (w) he keikika ne, na Joe Alita & Papa (w) ma ka la io o io malama, hanau o Tamala (w) he keikikane, J. H. Alita m kona papa, la 13 mai hanau o KuIahaoIe (w) he mau mahoe, he mau keikikane me na ola maikai, he mau kekei kamehai nae hoi ka ia mama.

Ma ka la 223 mai hoi hanau o Kaai kaula (w) he keikikane Mr. H. Alita kona Papa. Ma ka la 28 hanua o ko Iokepa mama. He kaikamahine ka lana hooulu, "lahui," a he nui na mea i koe aole lakou i hanau. a me he mea la, e kiko ana ko Iakou mau punana iloko o keia malama. Auwe, ulu maoIi ka Lahui Hawaii ma keia apana ea, he oiaio aia maanei kekahi mau wahi ne i hanau mahoe, e o'a ana kekahi a make kekahi, eia ko lakou mau inoa, Mrs. Kaanaana (w) hanau he mau mahoe, ke ola nei hookahi, a ke hanau aku nei i kana mau mamo, a hooki @ make, he mau ka kamahine laua, Mrs. Kaohua (w) hanau he mau mahoe, he mau kaikamahine laua elua, ke ola nei a hiki i keia Ia, Pukaua (w) he mau mahoe no, make hookahi, ola hookahi a hui aku me kela wahine i hoike ia maluna, alaila, ua leaa eha wahina ha nau mahoe ma keia apana o kou mea kakau e ike nei, alaila e ike e na lani i ko olua makia o ka hooulu i ka Iahui, a hoomanao ae ia Iakou nei kou le@, a me kou oi ponoi nei, eia Ia @ le-i Kohala I ka nuku na kanaka.

G. W. P. Keanu.

 

HOALOHALOHA.

E ko makou Makua Kalakaua I, Moi i aloha nui ia.

O makou o kekahi o na kawowo ponoi o kou lahui e hoonaauao ia ana ma ke kula aupuni o Kawaihae, Hawaii, a me ka makou kumu po.

A mamuli o ka lono walohia i Ioheia mai i o makou nei, ua oluolu i ka Makua Mana Loa ka Iawe ana aku ika ha nu makamae o kou Kaikuahine Alia ka Mea Kiekie Kapili Miriama Likelike ma na hora liula o ka Ia 2 o Feberuari i hala.

Nolaila mamuli o ia haawina kaumaha a ehaeha, ua ili iho ia maluna ou, a maluna noi o kou ohana alii a me ka lahui helookoa mai Hawaii a Nihau. O makou o kou mau makaainana opio a ke kula aupuni o Kawaihae, apana o Kohala Hema, Hawaii, ke waiho aku nei i ko makou hoalohaloha imua ou e ke aku ka Moi.

Hooholoia --- Ke komo pu aku nei na haumana a pau o ke kula aupuni o Kawaihae-kai iloko o ke kumakena paumako mamuli o ka make ana o kou haikuahine Alii, ka Mea Kiekie Kapili Miriama Likelike, a Alii o makou.

Hooholoia·--- Ke komo pu aku nei makou e Lanikau pu me Oe no kou kaikuahine i hala aku la.

Hooholoia --- Ke noi ae nei makou i ke Alii o na `Lii e hoomama mai i kou naau kau@ a me kou ohana alii. E ola ka Moi I ke Akua.

T. S. K. Nakanelua (kumu.)

J. Poai

E. K. Kaili

D. Leleo

 

KA MOOLELO KAHIKO O ENEIANI.

Umuhiia na ka Nupepa Koukoa.

MOKUNA VI.

ANEIANI MALALO O HAROLD KA WAWAE RABATI, HARDICANUTE A ME EDEWADA.

NOHO maila o Edewada ke kaikuaana o Alafareda i make mainoino maluna o ke kua o ka lio ma ke kalanou o Enelani, a ua hookoia kona iini nui i hoohokaia na ka wa mua; a o kana hana mua, oia kona hookolu ana aku i kona makuahine lokoino Ema, a me ke kala pu ana aku i kana mau hana ino a pu i hana ai maluna ona. I ke au e nohomalia na o Hardicanute ko Edewada hiki hou ana imua o kona alo alii mamuli o kana kona, a ua hana maikai ia oia e Hardicanute. Iloko o elua makahiki ma ia hope iho., ua make aku la oia, a pela i laweia ae ai o Edewada i ahi no Enelani, me ke kokua ikaika ana o ka Ela Godwin kekahi o ko Enelani mau kaukaualii hanohano.

Ma ia wa ua kamailo nui ia ke kumu i make ai ke keiki al i Alafareda, a ua kuhikuhi wale ia no ua Ela Godwin la i kauoha e make oia a me kona mau koa; aka, ua hoole ikaika oia. A no ka hoomalielie ana aku i na manao ehaeha o Edewada no kona kaikama i make mainoino, nolaila, ua hana iho la ua Ela nei i kekahi moku nani loa no Edewada i uhina me he gula a me ona mau kanaka koa he 80 o luna, a oia kana makana i haawi aku ai iaia, i wahi nona e palekana ai mai ka naina o na kanaka ma o ke alii la, oiai he oia mau kona kapaia ana nana i pepehi o Alafareda.

Nolaila, ua loaa iho la i ka Ela Godwin he noho'na palekana, no ka mea, ua haawi mai la ua Ela nei i kana kaikamahine ponoi Edita i wahine na ke alii Edewada me ka nuhoalii pu maluna o Enelani, a haawi pu ia aku Ia he mana okoa ika Ela me ka nui pu o ka waiwai.

He wahine ui keia a Edewada i mare iho ai a i kaena nui ia "he ohu halii no na puu o Norman,“ a o ke kaona o ia mau olelo a kakou paha e hoomanao ae ai, oia ka oi kela o na nani. O ka Ela Godwin kona makuakane e like me ia i hoikeia maIuna, a me eono ona mau kaikunane. He wahine akahai keia a oluolu waipahe, a he kulana kona e loaa ai ke aloha nui ia. E like no hoi me ke ano mau o ke kanaka ka noho iho no a mea hoolalao aku mao, hoowahawaha iho la i ka mea mua, pela iho la no na haawina i loaa ia Edewada. Ua pa niomi ko Iaua noho ana no ka wa mua, a ua hana ke ahi Edewada i kekahi o na hana pono oIe, ak, aole he Ieo i pane ia mai e kana wahine ui a ke aloha nui wale. Mamuli o keia mau hana a ke ani, ua komo aku la ka manao lili iloko o ka Ela Godwin a me kana mau keiki eono, na kaikunane o Ed ta ka wahne a ke alii, no ia mea ua kuka iho Ia lakou i mea e hoemi ai i ko ke alii ikaika a me ka mana me ka malu loa. A he mea haohao iki paha ia i na hoa heluhelu pehea la e hiki ai? Ae, e hoakaka iki ka mea kakau no na hoao ana a keia Ela e kue i kana hunona alii a me ke ano i Ioaa ai iaia he mana e hana ai.

Ua hoikeia maluna ae na hana hoomalielie ahoopunihei manao inaina a ka Ela Godwin i hana aku ai, a oia no kela waa i hana ai no ke alii Edewada me na kanaka koa he kanawalu, a me ka haawi pu ana aku i kana kaikamahine Edita i wahine na ke alii. Ma keia mau hana a ua Ela nei, ua punihe@ ka naau o ke alii, a hoomana aku la iaia maluna o ke aupuni ma ke ano he mea hooponopono aupuni kiekie a me ka haawi pu ana aku i na aina waiwai he nui nona. @oiai hoi o Edewada e hialaai ana i kona painua ia aku e ka Ela me na makana kiekie, kana kaikamahine, a me ka hookoia ana o ko ke ahi iini nui i upu ai e papahi i ke kalanu o Enelani. Ano ua loaa iaia ia kulana, a ua maopopo paha i kaua i ka mea heluhelu ka mahele ana mawaena o keia mau kanaka.

Mamuli o keia mana i luna i ka Ela, hoo`oli ae la oia i na hooponopono aupuni ana a pau ma na kulana o ka Iahui Norman, a o na luna aupuni a pau nalilo iho ona, he poe wale no hakou i hananuia @ ai ke koko mai o ka lahui Norman. E hoomaka ana mai na poo luna o na luakini a hiki loa aku i ke koa kai imua o ke alo ponoi o ke alii. A he mea mau hoi, iloko o kela a me keia au e noho ae ai kekahi alii ma ke kalaunu, e lawelawe no oia i na nea a pau e pili ana i kona aupuni i ku@ iho me kona kulana a koko hoi, a oia maoli no ko Edewada manao i hookahua mua ai.

Aka, ua @ oia i kona makuahunowai Ela ka mea hoi ke koko kona o ka lahui Norman, a o ke alii hoi he lalani alii mal oia no ke koko o ka Iahui Sakona, a he Sakona maopopo maoli oia.  Aole nae i hana aku keia Ela e like me ia, aku ua hana aku oia e like me ia i hoikeia maluna, a he kumu nui hoi ia ana i manao ai e @ iho ko ke alii ikaika. Pau aku ka na koa Sakona a me na luna aupuni Sakonai ke kipakuia; pela me na lawelawe aupuni a hoomanaana o ka lahui; a me na keia ano ua loaa he mau kokua ikaika ma ka aoao o ka Ela me ka nawaliwali po o ke alii.

(Aoli i pau.)

 

 

HOOLAHA KUMAU.

WILLIAM C. ACHI

Loio a he kokua ma ka kanawai imua a na Aha a pau o keia Aupuni.

            He Mea Ana Aina a ke @ ma na waiwai pea.

 

W. AHANA

KELA HUMUHUMU LOLE

____

Mea hana i na lole hoa ma na paikini maikai a pau a me ka hoomaemae hoa ana i ea

LOLE KAHIKO.

 

FRANK GERTZ.

MEA KALEPA A LAWELAWE HANA KA

NA  ANO KAMAA A PAU NO NA

Wahine, Kaikamahine a me Kane.

Na Kamaa Bati a me Kamahaahaa no na Keiki Kane a me na Kanaka makua, o na ano paik@ hou loa

 

WILLIAM McCANDLESS.

----

HALEKUAI BIPI O WILIAMA MA KALALENA ma Ulakoheo. Na ano Bipi a me na la a pau o ka makeke no na kumukuai oluolu. Uala Kahiki a pela`ku.

 

MRS. THOMAS LACK,

HELU ST, ALANUI PAPU

MEA KUAI A LAWELAWE I

--- NA ---

Mikini Humuhumu na Aahu, a nui wale Aku

HE AGENA KUMU NO ANA MIKINI

White, New Home, Davis, Crown, Howe, Me Florence, Na Kui Mikini o na ano a pau a Howard, Na pepa ana lole o na ano a pau, a me kela keia mea

NA LOPI MIKINI A KALAKA.

 

HE AGENA KUAI I NA

 

Pu Raifela, Pu Panapana, Pu ki manu, na Poka, Lu, Pauda, Kukaepeie.

 

NA KAPUAHI AILA MAHU

Mai ke nui a ka liilii.

----

Ma ka lawelawe nui ana o`u i ka hana lima akamai o ka oihana hana pu a pela aku, a makaukau au e hooko kaula ole i na kauohi a pau.

O na kauoha mai na mokupuni e hookoo@.                          2082-1y

HOOLAHA KUMAU.

 

Ka Waiwai o ka Hilinai

 

KA AYER Laau Sasaparila kai kaulana a hinai nui ia no ka hoomaemae koko, ma na wahi a pau o ka honua, he aneane 40 makahiki i hana ae nei, a ua lawelawe nui ia hoi iwaena o na oihana lapaau. O keia

LAAU SASAPARILA, no loko ae ia o ke aa Sasaparila Honedura maoli i ua loaa ka mana hoomaemae ma o ka hui pu ia ana me kekahi mau aa laau e ae, a me kekahi mau mea no koko o ka honua a me ka hao.

HE koko inoino a nawaliwali anei koa? Ua a wili pu anei me na ano mai ikaika? A ua hui po anei me na wai awaawa hoopehu. Na keia

LAAU e hoomaemae ia mau mea ino a pau, a maikai. O na kauka lapaau a pau o Amerika i ike i ike ano o ka AYER SASAPARILA, ua olelo lakou, ao e he mea maikai e ae no ka hoomaemae koko ana mai na mai i awili pu ia, ana o keia wale no. No ka

HOOMAEMAE ana i ke koko, a me ka hoo@nua pono ana i na mea a pau ma kekahi mau ano mai i ikena, o ka AYER SASAPARILA wale no ka laau hana e hoomaemae ha@aila ole mamua ar o kekahi ano laau e ae. O ke

KOKO ino khakuhaku, a nawaliwali hoi kona holo pono ana ma ke kino, e hoomaemae ia a e hooikaika pu ia no hoi ma o ka ai ana keia LAAU SASAPARILA A AYER. He maalahi a he

MAIKAI loa hoi keia Laau, aole no ka hoomaemae wale ana no i ke koko, aka, no ka hookaawale pu ana kekahi i na ma`i, hoomomona hou ana i ke koko ino, a me ka hooikaika pu i kona holo pono ana ma na aa. He lehulehu wale na hooia ana mai na wahi a pau o ke ao nei i hoohana mau i keia laau mamua o kahi mau laau e ae.

A HILINAIIA no ka ikaika kupono o ke ola kino, ma ka maemae ana ke koko, hoomake pu ia na ma`i, a pela aku. He nui na laau hoomaemae koko i hoolaha waha hea wale ia malao o na inoa lehulehu, aka, o na hilinai a me na hooia wale no a ke ao holookoa, maluna o ka

 

Ayer Laau Sasaparila.

 

I HOOMAKAUKAU IA E

Kauka J. C. Aver & C., Lowell. Mass.

HOLLISTER & CO.

Na Agena ma ka Paeaina Hawaii.

Helu 100,         Alanui Papu, Honolulu

 

LEN SING.

Helu 135 Nuuanu S(t)reet.

-           MEA HUMUHUMU LOLE –

 

WOLFE & CO.

___

Mea Kuai i na Ano a pau o na Mea

AI, HUA AI, O NA ANO A PAU.

Eke Palaoa, Berena, Waiu Bata, Berena manoanoa, Berena huinaha, mea ono, o kela ano keia ano; Ko paa, Kope, Ti, Aila mhu, a me na ano a pau.

---

Helu 66, Alanui Hotele, Halekuai mua o Lewis & Co

 

 

Nuhou! Nuhou! Nuhou!

 

AILA MAHU MAIKAI!

 

HOOKAHI DALA WALE NO NO KE

 

KINI AILA HOOKAHI!

 

E kuai pau ia aku ana no ka ani loa o ka aila i keia manawa.

 

E AU E NA MAKAMAKA! E AU!

 

E kipa ae ma ka halekuai o

 

B. F. EHLERS & CO.,

PAINAPA

__

 

Poe Kuai i na Ano Lolela Pau.

Helu 99 alanui Papu, Honolulu

___