Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXV, Number 52, 25 December 1886 — Page 1
This text was transcribed by: | Rob Escuadro |
This work is dedicated to: | ko'u anakala James "Jimmy" Baker o Nanakuli, Oahu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
BUKE XXV, HELU 52. HONOLULU, POAONO, DEKEMABA 25, 1886 NA HELU APAU, 2108.
HOOLAHA KUMAU.
@ @ WILDER ASHFORD VOLNEY VAILLANCOURT ASHFORD.
ASHFORD & ASHFORD
(NA HOAHANAU AKIPOKA.)
He mau Loio, Hoakuka, Pale ma ke Kanawai, Kakaolelo, Luna Hooponopono a me ka hana ana i na Pulapala Hoolilo.
LAWELAWE ILOKO O NA AHA A PAU O KE AUPUNI.
@ @ NO NA PALAPALA PILIKANAWAI A PAU.
Keena Hana Helu 21, Alanui Kalepa, Honolulu Hale. 2082-ly
A. ROSA. (AKONI.)
LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI
He Luna Hooiaio Palapalal.
KEENA HANA: Ma ke Keena Loio Kuhbina.
tf.
CHAS H PULAA.
HE LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI
A e loaa no au ma Honomakau, Kohala Akau, Hawaii.
2001-tf
CECIL BROWN.
LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI?
A he Agena Hooiaio Palapala no ka Mokupuni o Oahu
KEENA HANA: Ma alanui Kalepa.
tf
GEORGE P. KAMAUOHA.
He Loio a he Kokua ma ke Kanawai.
- A HE MEA -
ANA AINA.
E loaa no ma Kohala Akau, Hawaii.
2091-ly
JOSEPH WILLIAM KELIIKOA.
He loio, a he kokua, a he pale, a he koo ma ke kanawai.
E loaa no au ma ke Keena o A. M. Poepoe, kihi o na Alanui Alii i a
Aninin, Honolulu. Ua hiki no hoi ke hana i na Palapala p@ Kanawai
o kela me keia ano.
1yr.
J. A. MAGOON, (Makuna)
LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI
Keena Hana, Helu 42 Alanui Kalepa,
kokoke i ke Keena o Pekekona.
tf
JOHN MAHIAI KANEAKUA.
LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI.
HE MEA UNUHIOLELO MA KA OLELO
BERITANIA A ME KA OLELO HAWAII.
Keena Hana ma Alanui Kalepa, Honolulu,
maluna ae o ka Banako o Bihopa ma.
1yr.
JAMES M. MONSARRAT.
(MAUNAKEA.)
LOIO A HE KOKUA MA KE ANAWAI
He Luna hooiaio Palapala.
E hana ia no na Palapala Kuai, Palapala Hoolimalima, a me na palapala pili kanawai e
ae ma ka olelo Hawaii. Dala no ka hoaie ma ka moraki ma na waiwai paa.
KEENA HANA; Alanui Kalepa.
KINNEY & PETERSON
LOIO, LOIO, LOIO.
KEENA HANA; Heluy 15 Alanui Kaahumanu, Honolulu.
tf
RICHARD F. BICKERTON.
(PEKEKONA.)
LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI
KEENA HANA: Maloko o ka Halewai hou
tf
S. B. DOLE.
LOIO. LOIO. LOIO.
He Luna Hooiaio Palapala.
KEENA HANA: Helu 15 Alanui Kaahumanu
2079 ly
W R. KAKELA.
LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWA
He Luna Hooiaio Palapala.
tf.
WILLIAM AULD.
Luna Hooiaio Palapala Kepa Paahana
no ka Apana o Kona.
KEENA HANA; Ma ke Keena o ke Kuoea.
tf
W. C. AKANA (KALAUKI.)
He Mahele a Unuhi-olelo ma ka olelo Pake me ka olelo Hawaii.
Ua makaukau no hoi hana i na Palapala Kuai a Hoolimalima pela aku mawaena o na Pake
a ne bna anbaka Hawaii. E loaa no au ma ke Keena Helu 7, Alanui Moi. ma kahi e kokoke
ana ika me apo o Haaliliamanu.
2010-ly
WILLIAM McCANDLESS.
HALEKUAI BIPI O WILLIAMA MA KALALENA ma Ulakoheo.
Na ano Bipi a me na la a pau o ka makeke no na ku@ukuai oluolu.
Uala Kahiki a pela'ku.
2092-ly.
HE@MOOLELO KAAO NO@
Edisepa Ferido.
KA HIENA KAULANA O BAGALIA
KA OLALI O NA MEA HUNA POHIHIHI.
Ka Aina Lewa Pahaohao o Mauna Bevia
Ke Kuhikuhi Puuone Poupou Kamahao, a o ka Liona Hanu Meheu Pololei.
He Moolelo Enelani i unuhi ia no ke Kuokoa.
I na kaau, mano, kini, lehu, me na lau a lau e heluhelu ana i ka moolelo hoolauwili noonoo a hooni puuwai o ka nanea Edisepa, aloha Karisimaka oukou. Ua manaolana kona mea kakau kaulana e hooi loa aku i kona hoea piha mau ana imua o oukou mai ka hoomaka ana aku o ka makahiki hou a hiki i ka hopena o ua nanea la. No keia mau la iho nei, ua loaa ma ka aoao o kona mea kakau na keakea he nui e hiki ole ai ke ka-ua aku no kekahi manawa, aka me ka hoomanawanui a me ka pauaho ole, aole no kakou i hoonee ia me na awihi iki ana iho no i kona mau hiohiona i kela me keia pule, aole nae hoi o ka maumau loa iho o ke kuhinia e pii koke ai ka manene i na kumu pepeiao, aka, e aho no ia wahi kikoni iki hana mao ole, loulou no ka eha i ka iwihilo. E kala mai e na hoa.
EDISEPA.
E NA MAKAMAKA heluhelu o keia nanea, ua ike oe ma kela helu aku nei, ua haalele ka kaua Edisepa akaku i ka aina o ke ala o na mea pohihihi iloko o ka imo ana a ka maka, aia oia i keia wa ma ka aoao o kona kino maoli e lolii la iluna o ka bela nolu o Nani Ehiku, a ke ike la no hoi oia i kona kino maoli e hoopunana ia la malalo o na eheu o Manu pouli. A oia ka Edisepa akaku i pane iho ai penei: Heaha la ka keia manu e hoopunana nei maluna o kuu kino, e hanau iho auanei paha oia i hua manu, oia kau mea hoonaukiuki.
Me keia mau huaolelo ua Edisepa la i hoopuka ae ai, a nalo iho la oia iloko o ka imo ana a ka maka.
O keia hoi ana o kona kino uhane, ua hoi aku la oia iloko o kona kino maoli, ia wa i hoi ai o ke kino uhane, puoho ino ae la ua Edisepa la mai kona hiamoe hana, o ka loihi o ka wa a Edisepa i hoopunana ia ai e Mauu Popouli a hiki i keia wa ana i ala ae ai, he 21 la, a mai ko Edisepa haalela ana ia Aina Ala a hiki mai i keia la he 54 la, alaila, e hoomanao oe e ka mea heluhelu, he 6 wale no la i koe, alaila, haule aku o Heneri iloko o ka ehaeha o ke kaula keleawe li kanaka a ke alii Mokina, aka, iloko o keia hora, aia ke alii Mokina iloko o ke kumakena, a me ke kaumaha no kana lei aloha he kaikamahine.
Ua maopopo no keia kaumaha o ke alii Mokina ia oe e ka hoa heluhelu no kana kaikamahine alii Ane Kamila wale no.
Aka mai kaumaha ia kou manao e ka makamaka heluhelu no ko Heneri poino, no ka mea, ua ala ae la hoi ka kaua koa kaulana o keia mua aku.
Ia Edisepa i ala ai, ike ae la oia ia Manu Pouli, e hoopunana ana maluna o kona kino a pane ae la oia penei:
E keia manu lapuwale, e aha ana oe maluna o ko'ui kino e hoahaaha nei o oe anei ka'u ipo? Hele pela oe e ka manu eleele lapuwale.
Upoipoi ae la o Manu Pouli i kona mau eheu a pane mai la e like ma ka leo kanaka penei:
E ka Haku Edisepa, akahi no oe a ala, aka e nana i ke ano o kou aahele e hele ai iloko o na la loihi a e hoomanao oe i kau mau alanui pohihihi i hele aku nei, a e ku a e hele no laila me ka lanakila no ia aina, ka aina hiki ole i na mea kino a pau ke hele aku.
Pane aku la o Edisepa: He oiaio kau, ua moeuhane io au, me he mea la nae, ua hele au a kamaaina ia wahi, aia la i hea ua aina la?
Pane aku la o Manu Pouli: Owau pu me oe i na wa a pau, a o ka mea hou a'u e hai aku ia oe, o ke ala o na mea pohihihi ua hohe wale oia i na kiai o Aina Nani nei.
Pela io anei? wahi a Edisepa i ninau aku ai.
Ae, ua kaulana ke ala o na mea pohihihi mamua i kona manawa, ka ikaika, a me kona pohihihi hiki ole i na mea a pau ke imi aku, aka i keie hora, ua ike ia kona mau ano a pau e oe, a ua akaka hoi kona mau alahele a kaua e hele aku ai, noaila la ea, e ku a hele, eia aku ka lio mawaho.
Ia wa, ku ae la ua Edisepa la a malo'elo'e, lele ae la ua manu Pouli la a kau ma ka poohiwi o Edisepa, a hoomaka aku la oia e puka, iaia i anehe aku ai e oili mawaho o ka puka, a ia wa koke no i nakeke mai ai kekahi mea, a huli ae la o Edisepa i hope. Iaia i huli ae ai, hea mai la kekahi pua aala mailoko mai o ka Ipukoki a pane mai la: Hele e ka hoi oe, haalele mai oe ia'u ea?
Kahaha, heaha kou ano oiaio maoli, he pua wale no oe, nani nae kou kahea ana mai ia'u e like me ka leo o ke kanaka.
Me keia mau huaolelo ua Edisepa la i pane ae ai, a oili ae la ua pua la mailoko ae o ka Ipupoki pohihihi, a e like me ka awihi ana a ka maka o ka ulua i kahuli ae ai ua pua la, a lilo ae la oia i kaikamahine ui loa, a ma kona lima akau e paa ana oia i kekahi kiaha gula, aohe ana mea e paa ana ma kona lima hema.
Pane mai la ua kaikamahinela penei: E kuu aniani kilohi, ka pula kaumaka o ka pohihihi o ka honua, ka punua pee poli aku hoi a ke "ala o na mea pohihihi" a o ka imi mea pohihihi o ka honua ke kamahele i na ao panopano o ka lewa, ka malihini maalo iwaena o na malapua i ke kuluaumoe. O hele i kau hana, hookahi no a'u uku e uykuy aku ai o keia kiaha gula, ke alahele hoi a kaua i hele like aku nei ma ka hihio.
E hoomanao oe e ka mea heluhelu o keia kaikamahine e kukai olelo nei me Edisepa, oia no ke kaikamahine i hele pu ai me Edisepa ma ke kino akaku, a kaua i ike ae nei ma na helu i hala.
I ka pau ana o keia mau huaolelo a ke kaikamahine kamahao, aia hoi, e like me ka anapu ana mai o ka uwila, i pakui ia mai e na uwahi pouli o ka luaahi o Gehena, pela okoa iho la no na ao o ka lewa i kololio mai ai me ka mama launa ole, a iloko o ka imo ana a ka maka ua lilo aku la o Edisepa ia Baka Boloka.
E akahele iho kaua e ka mea heluhelu maanei, e nana aku kaua i kahi makalii Setiwa e lele pauki mai la iluna o na ao o ka lewa, e ake ana e loaa kana keiki iloko o ke anapuni o ka mana o Aina Nani, a o ka hana mau a ua wahi Setiwa la, o ka uwe mau i na la a pau no kana keiki Edisepa, me kona manao maoli no e komo kino maoli no oia iloko o Aina Nani e kii.
Aka, malalo o na kaohi ana a ka lio Baka Boloka, me ka olelo maoli aku no o ua lio la, ina e ae o Setiwa nana e kii ke keiki loaa koke no, a pela i ae aku ai o Setiwa ia Baka Boloka e kii, a penei ka hana a ua Baka Boloka nei.
Kauoha aku la oia ia Manu Ahi, e ho-a i ke ahi, kauoha aku la oia ia Hone Gale, e hoomakaukau no ke puhi ana i ka makani. I ka waa manu ahi i hoopunana iho ai i kona mau eheu i ka lepo, ia wa koke no i pii paumi ae ai ka enaena o ke ahi, me ka holapu pu ana o kona mau alelo manamana ana ole iluna o ka lani. Ia wa i pane aku ai o Baka Boloka ia Hone Gale penei:
E Hone Gale-e? E puhi i ka makani no ka akau i kii ae ai au i ka haku o kaua.
I kela wa i pepe iho ai ke kikala o ua Baka Boloka la, a ku pololei ae la kona mau wawae mua, (e like paha me ka noho ana a ka ilio,) hoohakahaka ae la oia i kona mau pukaihu a puhi aku la oia me ka ikaika lua ole, a hoomoe pu ia aku la ka ula o ke ahi no ka akau, a me ka uwahi, a he hoholo wale mai no hoi ka na ao o ka lewa i kau a mea o ka hele a ka makani nui la, kau wahi ao ole i ka lewa.
I kela wa a ka uwahi e moe kololio la no ka akau, ia wa i komo aku ai ua Baka Boloka la iloko o ka ula o ke ahi, a lele aku la oia me ka mama nui e like me ka lele ana a ka makani.
Nani paha ke kupanaha o keia lio, no ka mea, aia oia maloko o kauwahi e lele la, aohe mawaho, a me ia ano oia i komo aku ai a komo iloko o Aina Nani, a ua ike ae nei hoi kaua i kona lilo ana.
Ma keia lilo ana o Edisepa i ka lio a ka eleu (Baka Boloka) ua ahai loa ia aku la oia i aina Daimana.
Iaia e lele la me Edisepa, ia wa i puoho mai ai na leo o na kiai a pau me ka hea ana, aia he kolohe! he komohewa i ka maluhia o Aina Nani.
I kela wa pu no i mohala ae ai na lala o ka laau i kapaia "ka hoowalewale o ke ao," a iloko o ka imo ana o ka maka, i hohola aku ai kekahi aina laula nui, a e like me ka hoolele ana o ka malamalama o ka la i ke kakahiaka, pela iho la ka hikiwawe o keia aina i hohola aku ai a loaa koke aku la no ua Baka Boloka la e lele ana.
I alawa iho ka hana o ua Baka Boloka la, ike iho la oia i keia aina e hohola aku ana malalo ona, me he mau ao eleele la e puhi ia ana e ka makani.
Ia wa, haupu ae la ua Baka Boloka la no kona make i ke kumu laau ka "hoowalewale o ke ao," a mamua ae o kona haawi pio ana iaia iho, ia wa koke no i lou mai ai kekehi lima kanaka mai ka lewa mai a paa iho la ka hulu a-i o ua lio la, a e like me ka imo ana a ka maka ku ana ua Baka Boloka la imua o Setiwa, e hoomanao oe e ka mea heluhelu, o keia lima kanaka i lalau mai la, oia no ka lima ponoi a Setiwa.
Paha'oha'o paha kou naau e ka mea heluhelu no keia wahi kanaka makalii no ka loihi o kona lima, ae, pohihihi no ka loihi o kona lima, a penei ka loihi kupanaha o kono lima.
Ike aku la oia (Setiwa) i ka lilo ana o Edisepa i kona lio, lalau aku la oia i kana pokaa uwea daimana, ka pokaa uwea i olelo ia e na kupua, 'Seludela" Oia hoi, "Ka lima ku'i o Setiwa,"a oia ka Setiwa i oki ae ai i kona peahi lima akau, a nakiikii iho la oia ma ka piko o ua pokaa uwea "Lima Ku'i" la me ka pane ana iho penei:
Lima Ku'i! "Lima Ku'i Setiwa," kii i ke keiki a me ka lio o kaua.
I kela wa no i kakaa ae ai ua pokaa uwea la a huki pu aku la hoi ua pulima akau la me ka ikeika lua ole. A iloko o ka imo ana a ka maka i paa aku ai ua pulima la ia Baka Boloka. I ka ike ana o ua wahi Setiwa la ua paa ua lio nei, i kona lima kupanaha, pane hou iho la oia. E ka pokaa uwea. E hoi ka lima ku'i no kona Home.
I kela wa no i wili hope mai ai ua pokaa upea la a e like me ka imo ana a ka maka, ua hiki mai la ua Baka Boloka la a me Edisepa imua o ua Setiwa la, a oia ka kahi makalii i pane iho ai me ka mino aka pu ana penei.
A! Eia oe e keia keiki auwana, ka mea hoopunipuni imua o na Ipo Elua eia oe iloko o kuu lima i ka imo ana a ka maka, nani ke keiki a ke aloha ole ia oe. Aole anei ou noonoo i kau olelo i kau aikane alii. Aole anei ou aloha nona, nani kou hele uaaupo mahope o ke aloha naaupo, a heaha la kau hana ina ua make aku la kau aikane.
I kela wa, aole e hiki ia Edisepa ke hoopuka aku i kekahi huaolelo no ka mea, ua ala mai la ke aloha o kana aikane alii iaia, a pane malu iho la ua Edisepa la iaia iho penei: He oiaio, ua hewa au ma keia hana ana a'u, e imi au i ka mea a'u i hele mai nei, eia nae, he 6 wale no la i koe make aku kuu alii. "Aloha ino oia."
Me keia mau huaolelo ua Hiena la i pane iho ai a huli ae la oia a pane aku la ia Setiwa penei: E kuu makua makalii maikai, aole ane he wa hou aku i koe a'u e imi aku ai i ka mea pohihihi?
Pane mai la kahi Makalii, aohe au i ike ia mea, ua pohihihi loa ia i kuu noonoo ana.
Pane aku la o Edisepa me ka leo huhu. E kuu makuakane, ano, e wehe ka piko o kaua, no ka mea, ua olelo mai la hoi oe ua pohihihi ia oe ka'u mea e hele nei, nolaila, e huli ana au mahope o kuu makemake, i ola au, hoi mai au a pepehi ia oe, a i make au, alaila, o kou pakele ka hoi ia.
I ka lohe ana o ua wahi kanaka makalii nei i keia mau huaolelo a kana keiki, pane mai la oia. E hele au mahope ou e kuu keiki, aka, e mainoino ana paha au mahope ou e kuu keiki, aka, e mainoino ana paha au mahope ou e kuu keiki, heaha la hoi, i make au mahope ou, he nani make no ia, na'u no, a i ola kaua, he pomaikai no hoi ia no kaua, a eia kuu kauoha paa ia oe, i hele kaua a i loaa ke ala o na mea pohihihi, mai hoopa oe i ke pohihihi. O oi paumi aku auanei ke ino imua o na ino a pau.
Pane aku la o Edisepa, ua ae au i kau mau olelo a pau, ua aa au e kupaa ma ka pono o ke ola o kuu aikane alii, i ola ai oia.
Pane mai la ua Setiwa la ua hiki, aka, ke halialia wale mai nei no ia'u me he mea la e lilo ana oe, aka , alia au e hai nui ae.
Me keia mau huaolelo ua Setiwa la i pane ae ai, a pane hou ae la oia i kona lio penei:
E Baka Boloka, o ke ala o na mea pohihihi o ka aina honua, o hea kau aina e kau nui ai?
Huli mai la ua Baka Boloka la a pane mai la me ka helehelena hoihoi.
No ke ala o na mea pohihihi au, a malaila au e hele ai a make a ola mahope o kuu haku opio.
A! O oe e Baka Boloka ko'u lio helu 2, kuu punahele hoi i na la i hala ae, heaha la kau e kanalua ai no kou poino, aole, aole a'u mea e kanalua ai, ua lawa kou mana e ku imua o na kupua a pau, ua hiki ia'i ke kaena ae, i elua la ou e hele ai i elua e hoi mai ai, a iloko auanei o na hora o ke kupilikii, e hea mai no ka leo o ke pohihihi i kona make.
Nolaila, e lawe i ko haku i ka aina o ke pohihihi, aole au e hiki ke hahai aku ma ko olua meheu.
Ia wa koke no, i huli ae ai ua Setiwa a pane aku la ia Edisepa, e kuu keiki eia ka lio, lele ae a kau, a hele akul.
Pane aku la o Edisepa, ua makaukau au i na wa o pau, a lele ae la oia a kau ae la iluna o ua Baka Boloka la, ia wa koke no i haa ae ai ua lio la me ka hiehie nui, me ka hoolele pau ana i kona mau wawae, a ia wa pu no i lele mai ai o Manu Pouli a kau ma ka poohiwi akau o ua Edisepa la, a o Manu Ahi hoi ma kona poohiwi hema, a huli ae la o Edisepa me ka hiehie nui, a pane aku la ia Setiwa penei: E aloha aunei kaua.
"I aiana Kaimana nei, haalele au i kau olelo a-o e ka makua, lele aku au i ka lewa, kuu aku au i ka makemake o kuu kino." Ke ike ae la no kaua i ka olelo paoa a ka kaua koa, e hoomau aku kaua.
I ka pau ana no o keia mau olelo a ua Edisepa nei, ia wa no i nalo aku ai ua lio la e like me ka imo ana a ka maka.
Oiai ua koa nei o kakou e ahai ia la e ka lio Baka Boloka, aia ke ala o na mea pohihihi ke moe la iloko o ka hiamoe aloha, i hui pu ia me ka makau, aole oia wale kai loko o ia haawina, aka, o ke pohihihi kekahi o ka honua, o laua a elua ua haule laua iloko o ke aloha kamahao no kekahi ipo, a ua makau pu laua. Penei ke kumu o ko laua aloha ana.
Oiai laua i hui hope ai me na helehelena nani o Edisepa ma ke akaku ua haule iho la laua iloko o ke aloha nona, a o ka mea apiki aku, oia no ke kaha pea ma ko laua mau umauma, aole na Edisepa i hana keia mea, aka, na ke kino akaku, me ka ike ole o ua mau ui nei, ua paa laua i ke kuni ia i ka hao wela a Edisepa, ia laua nae i wehe ae ai i ko laua kapa, ike iho la laua ua paa laua i ke kuni ia, ua nui ko laua hooikaika ana e holoi, aohe nae he wahi mea a hemo iki, no ia mea, makau loa ia iho la ua mau uila, a haule aku la laua i ka moe naaupo no ka hilahila i hui pu ia me ka makau, a i pakui ia e ke aloha.
E waiho kaua e ka mea heluhelu i ke ala o na mea pohihihi iloko o ke aloha, a me ke pohihihi o ka honua, a e nana aku kaua i ka huakai a Edesepa.
Oiai o Baka Boloka e kuupau la kona mama piha ma ka lele ana, aia hoi na ao o ka lewa e maalo ana imua o nba maka o Edisepa, kani ana o Manu Pouli.
Pane ae la o Edisepa, "kani oe e manu Pouli, owai ka aina o ka lewa?
Pane ae la o Manu Pouli, aohe aina aka, he kumu laau kupanaha i ka lewa.
Pane ae la o Baka Boloka, aohe ia he kumu laau, aka, o ka ipupoki ia e hiki aku ai i ka aina o ke ala o na mea pohihihi.
Aole i pau pono keia mau olelo a ua lio nei me ke kumu laua, ia wa koke no i mae iho ai ka lau o ka laau kupanaha, a oili mai la ke poo o kekehi kaikamahine ui a pane mai la.
Owai ke kupaa o oe?
Pane aku la o Edisepa, owau o kai mea imi mea pohihihi, a e akahele oe.
O ka pohihihi piha, i keia pule ae.
(Aole i pau,)
LAUDILA.
KA NAIIA HOOPAHAOAO O NA
KAKAI MAUNA A ME NA KAEI PALI O ITALIA.
Ka Olali o ke Kahua Koua.
Ka Eueu nana i hookunihi ka Onohi malamalama o ka Lai ka Ua kelakela i makemake ma waena o na kuahiwi me na kua@,
ka nani nana i hoomalule ka puuwai o na ala wahine a pau o @ a i eha ka "eha lima ole a ke aloha."
Ka Makani Puahiohio Wiliau o ka Hikina.
I KA pau ana o keia mau uluaoa ku mai la ka moi a me kana kaikamahine alii, a hele mai la imua o ke koa opio a pane mai la: E ke koa lanakila, ke ike nei au no'u iho, he aie nui ko'u a me ko'u ohana alii ia oe no kou hoopakele ana ae nei ia'u a me ka'u kaikamahine mai na hana pakaha wale a keia poe powa, a he aha la auanei ka'u uku e uku aku ai no kau mau hana lokomaikai i keia mau minute pokole iho nei. No'u iho, he hookahi wale no a'u uku e haawi aku ai ia oe, oia hoi ke aliiwahine, a me ke aupuni, a e lawe oe nou ia, oiai ke ike nei au no'u iho, ua hookaawale ia na manao kaumaha, no ka make ana aku la o keia mau powa ka mea nana e hookupilikii mau nei ia'u a me ko'u lahui. A, e ka opio e koho mai nou iho.
Me na helehelena waipahe, pane aku la ua opio nei: E ka Moi a me ka ohana alii aole au i manao e uku ia mai au no ko'u kokua ana aku nei ia oukou iloko o na minute i hala ae nei, oiai he pale ana aku ia i ka poino e kau mai ana maluna o'u a me ko'u mau ukali.
O kau uku i haawi mai nei ia'u, aole au i manao e lawe mai ia mau mea no ko'u hanohano; aole me ka manao hoowahawaha, aka, he hookahi wale iho no mea nui iloko o ko'u naau, oia hoi e noho lokahi pu kakou a pau, i hookahi manao, i hookahi puuwai, a pela kakou a pau ma keia mua aku. O ka mea i koe 'u e hoike aku ai imua o kou hanohano, e hoomaemae aku i ka rumi nei, a e lawe aku hoi i keia mau kino heana o na powa no ka home mau o ko kakou mau kino.
Me keia mau huaolelo hope a ke koa opio imua o ka Moi, kauoha ae la oia i kona mau kanaka e lawe aku i na kino make o na powa no ke kanu ana. Huli hoi aku la hoi ua opio nei me ke kaikamahine alii, a ke hooninipo la hoi ua ui la o Sepania, me ka manaolana no ka hooko ia o kona iini, he neo nae ia.
He elua pule o ka noho ana o ke keiki alii Laudila i ke aupuni o Sepania, ua piha kui mai la ka hale alii i na kaikamahine alii o na aupuni a pau o Europa no ka hele ana mai e ike ku maka i ka nani o Italia, a he mea na ka mea kakau e ui a e ninau ae ai, pehea iho la la ko lakou mau puuwai, he mea i nele ole na ke koo ana aku, aole no i nele ko lakou kuko ana no ua opio nei, a e na makamaka e hoomau aku ko kakou nee ana imua.
Hoomau aku la hoi ka kakou koa opio i ka lualai pu ana me na kaikamahine o Europa, a i ka piha ana o na mahina elua, kukulu ae la ua poe kaikamahine nei i kekahi ahaaina nui, a oiai na eheu o ka po e hohola mai ana maluna o ka honua, oia no ka wa o na mea a pau i hoomaka aku ai e hoopiha i ko lakou houpo, a o ka panina hope o keia, ua haule aku la na mea a pau no ka lumi o na lealeahu'a a iloko o ka nani a me ka hiehie o na hana i malama ia, a oiai hoi ka manawa i ka hora 12, aia hoi he leo pae mai. Hoolono iho la na mea a paa i keia leo, a o ke keiki alii pu no hoi kekahi iloko o ia haawina hookahi. Poha hou mai la ua leo la, a ia wa i maopopo loa aku ai i ka lehulehu, he leo ia no kekahi o-le Ku iho la ke koa opio a hoolono, aia hoi kani kapalili mai la ua o-le nei no ekolu manawa, a i ke kau ana iho, kani kuokuolo mai la no ehiku manawa, a kani phapoha mai la no elua manawa.
I ka lohe ana o ka kakoa koa opio i keia leo kalahea o ka o-le hoomaopopo koke iho la oia aole ia he o-le na kamea okoa, aka, o kona makuakane hanai no e kahea mai ana iaia e hoi. Me ka puuwai i piha i ke aloha, hanini makawalu mai la kona mau waimaka, e hoike ana ua wela loko i ke aloha. Ku ae la ua opio nei a me na huaolelo hoalohaloha i pane aku ai. E ke alii a me ka ohana alii, a me ka poe hanohano o ka aina, a me ka poe a pau i akoakoa mai iloko nei, - aloha oukou. Ano, ua hiki mai ka manawa a me ka hora no'u e haalele iho ai ia oukou, a i keia minute hoi e hookuu ia'i ko kakou luakaha pu ana iloko o na lealea o keia po, oiai ke hea mai nei ka leo o ka o-le a kuu makuakane e hoi aku. Ke liuliu nei au no ko'u huli hoi ana aku i ko'u aina hanau, a maluna hoi o na lii wahine ko'u aloha nui.
Aole no hoi au i pauaho ia oukou, aka aole e hiki ia'u ke kali hou aku i manawa hou no ka mea, ua lawa na lealea pu ana me oukou, a no keia leo kahea a kuu makuakane e kahea mai nei, heaha la na haawina o hope, aia paha ko'u aupuni iloko o ka pilikia, a ina he oiaio keia mau koho wale ana, oia la ke kumu o keia leo kahea, he mea kaumaha loa ia no'u, a aole hoi e hiki ia'ui ke kali kiliani iho hou aku i manawa no'u e hoi aku ai.
No keia mau huaolelo a ke koa opio imua o ka lehulehu, ka Moi a me ka ohana alii, ua ku ae la lakou me na waimaka e kiheahea ana ma ko lakou mau papalina, a hele mai la no ka ike hope ana mai ia Laudila ka nani; a iwaena o keia ike alii ana, ua ka ua mai la ka Moi a me ka ohana alii, e noho a e kali i manawa hou aku e hoi ai, aka, ua paa ka manao o ke koa opio no ka hoi ana. No ka hiki ole i ka Moi a me ka ohana alii ke a-ua mai i ka manao o ke koa opio no ka huli hoi ana aku i kona aina hanau, ua kaa iho la maluna o ke kaikamahine alii ka hoonipo ana o ke aloha ipo no ka kakou koa opio, a no ia kumu, ua hoomake iho la oia no ka nui o ke aloha.
E ole hoi ke aloha
He Iwa no ka la makani.
He mau hana hoololoiahili wale no keia a ke kaikamahine alii i wahi no ke keiki alii e noho hou ai, a oia hoi ka ua opio nei i pane iho ai, a oia hoi ka ua opio nei i pane iho ai: E ke aliiwahie, mai hana oe i kekahi hana kupono ole elike me keia imua o ko'u maka, a me ka lehulehu hoi e akoakoa mai ne, aka e hana elike me kou kulana alii oiaio; a ina he kumu kou hana ana i keia hana makamaka ole, e hai mai ano, a mai kali, o hala e aku au. Me keia mau mapuna olelo a ke keiki alii i pane iho ai, pane ae la ua ui nei me ka nanahe o kona leo: Owau pu me oe i na wa a pau, a ma kou wahi e hele ai, malaila au, a ma kou wahi e make ai malaila au e make ai. A o ko'u manao, e hele pu no au me oe i keia manawa, oiai, ina paha oe e hoi ana, alaila e waiho iho ana oe me a'u i na haawina kaumaha, a e lilo hoi kou mau hiohiona nani a me ka waipahe o kou leo i mea na'u e hoomanao mau ai i na manawa a pau o ko'u ola ana. A, e ka opio a'u i aloha ai, e maliu mai i keia leo uwalo, a - haule pahu hou aku la oia iluna o ka papahele, oiai ua loaa he hana nui na kona puuwai e hana ai me ka poina ole.
I ka pohala ana ae o ke kaikamahine alii mai keia pilikia ae, pae iho la ka leo o ka opio Laudila ma kona mau pepeiao: E ke aliiwahine, ua minamina au no kau leo noi, a eia ka'u e hoi au i ko'u aina hanau, a ina he oiaio keia mau olelo au, nau no au e imi ae, a loaa i Italia, ko'u aupuni, a he mea maopopo ua hooko ia kou manao. I ke kuu ana iho o keia mau huaolelo a ke koa opio, poha nmai la ka leo o ka o-le me ka wikiwiki loa, a wawalo hele ae la iloko o ka lewa, a ia wa i haawi ae ai lakou i na muki aloha ho pe loa ana, a huli aku la ke keiki alii Laudila a me kona mau ukali a puka iwaho i ukali ia e ka ohana alii a me ka lehulehu holookoa me na puuwai i hoopiha ia e ke aloha no ka kakou opio.
Oiai noi ke koa opio Laudila i hiki aku ai ma ka lanai o waho loa o ka halw alii, aia hoi kona lio e ku mai ana me na nanaina hoihoi no ka ike ana mai i kona haku, a no ka leo o ka o-le e wawalo hele nei i na paia paa o ka lewa, na ia mea i hoike mai i kona mau hiohiona li-o, a e oni ana oia i o a ianei, me ka lele pu ana, a hoomanao koke iho la ke koa opio, ua ake nui kona lio e hoi i ka aina hanau, oiai ke koi mai nei ka leo o ua o-le la me na hoikeike ana hoi, he pilikia ko hope, a ua makemake ia hoi ka kakou opio, e hiki e aku mamua o ka hoea io ana mai o ua pilikia la; a he oiaio anei he pilikia ko hope ke kumu o keia leo kalahea? -
(E naua ma ka aoao ekolu.)