Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXV, Number 44, 30 October 1886 — HE MOOLELO KAAO EEHIA NO KE Keikialii Romura, [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

HE MOOLELO KAAO EEHIA NO KE Keikialii Romura,

(Ka Lhma) K* meaikapaii. UOpuu Rw o na kiha{Oi roc k» Puu\rai o kv>n* Lahui. 1« ki manu Aelo hoi o na Kualono ame na L'lulaau anoano o Alc<eri» he |wik*ni no naaui i haU Ea Hookalakupua o ka Makakila. Mamuli no hoi o ka ui a meke kilakila o na oiwi kino o Sepa a me Berenia, ua aihue ia ka puuwai kupaaoua mau opuu pua la o Amadekanoa, a ua j kui ia ae !a lakou i niau opuu hook;ihi, a no ia mc.\ i haawi aku ai ka Nfoi Abedinegata t ka mana a pau o ke aupuni i kana mau hunona, a na laua hoi i hooi loa aku i ke kaulana a me ka weli maluna o na mea a pau. A, oiai laua e noho ana i ua aina la, i*a huli hou ae la ko laua mau manao i hope i hookahua ia e ka inaina no ka aina o ko laua makuakane a me na mea a pau» a no ia mea no hoi i hoala ae ai laua i kekahi puali kaua nui o na Powa aiwaiwa o ko laua makuihonowai no | ka hele ana aku e kaua i ka ama o ko ihuu makuakane; a ua ku aela ua mau

keiki alū la a hele mai la me na kānaka powa hc nui c paa ana i na pahi-kaua a roe na kakaka, na iaau tbt a mc na koi kaua, bc okoa na pcc hololio a mc na poe hele wawae, e alakai ia ana na hololio e kekahi kanaka akamai ioa ika holoho nona ka inoa Mcrodaka, ao na poe hc!c wawae e alakai ia ana e Babu'o ka rqea nona na kapuai mama e like me ka Anetelope, a me ke dia keiki ho», a o keia nAu kanaka he mau mahoe laua, ahe mau kanaka kaulana hoi no ka ikaika a me ka wiwo ole i ka hakaka.

ENA na makamaka, ua iawa paha kakou me keia mau hoaiai pokole e pi!i ana no Sepa ka weli. ame kona jx>kii Edina ka lima kokoa ano, e huli ae kakou a nana aku ia Sepa a me kana hana i kona manawa i ike aku ai ia Romura e maalo awiwi ae ana a nalo aku, oiai oia e kau ana maluna o kela kumulaau i hoikeia ma ka helu i hala. penei : Ia Sepa e naiu ana iioko ona no keia mea hoopahaohao nui wale, no la mea i puhi ae ai ua Sepa la i kana o ie, a kani kue-kue aku la iloko ona uluiaau ame na pali apiipii kahi aua Sepa ia e noho ai, e kauoha ana hoi i na kanaka a pau oua mau pali ia, e akoakoa mai imua ona; a o Edine hoi aia oia me na puali kaua ke nee ia iloko ona ululaau no ka aina o ko laua makuakane; ao ka mahele mua ioa o na puali kaua malalo o ke alakai ana a ka naiu Merogada. I ka manawa i akoakoa ae ai ua poe ilio la imua oko lakou haku opio, oia iho ka manawa i niniu aku ai o Sepa : Heaha ka mea hou i loaa ia oukou i keia kakahiaka ? Hooho mai la lakou a pau i ka huaolelo ioo'ohi wale no. " Ua ike makou i kekahi kanaka opio ui loa, nona na hekhelena i hiki ole ke ioaa kona iua maluna oka honua, aole hoi muialo iho o ka iani, e kau ana maluna o kekahi lio eleele nan», a ma kona puhaka e kaiewa ana he pahikaua olmoiino, ama kona lima hema e paa ana he uwepa alohilohi, ake manao la makou, he anela ua kanaka opio la; a ina aoie ia he anela, aiaiia, oia kekahi ona kanaka kamahao loa i hanauia mai maiuna o ka ilihonua, a he kanaka kaulio pookeia loa hoi, ma ka holo ana ma na wahi nihinihi iaumania pahee loa oka pali, a iloko oka imo ana a ka maka i nalowale aku ai ua kanaka opio kamahao la. Ae, i pane mai ai ua o ~Lo Miia (Sepa) nei. .Ua ike au iaia, ua iike kona lio me kekahi kikiao makani i maalo ae a nalo aku, me kuu manao ia ua haule aku nei oia ma keia pali a make ioa, a no ia mea au i ho'o mai ai, me ka menemene i ua kanaka opio la aka, ua hookahaha loa ia au no ko'u ike ana aku ika niaalo ana ae a nalo aku la mao ae o ka ehiku ona pali He mea oiaio ka oukou 1 olelo mai nei no kona nani, ahe kanaka opio kamahao loa hoi ma ka holo lio ma na kae laumania o ka paii. Noiaila ke kauoha aku nei au ia oukou me ka makaala ioa no ua kanaka opio la, a i ka wa e īke hou ia'i oia e maalo ae ana ma keia wahi e hopu aku iaia ame kona iio, a e hoomakakiu ana au iaia a hiki i kona wa e lilo ai oia he pio na ? u: e maiama oka leo kani kupinai o ka o!e iluna o kela kuniuiaau, he hoailona ia no kona ike ia ana, a oia ka wa e makaukau ai ka poe me na kaula hoohei oka papa akahi, ka poe,au i kapa mau aku ai na ilio hae o Silimela nana e hopu na holoholona ahiu ona waonahele e wale ana ma na ululaau a me na kula panoa.

E na hoa, aia iluna o keia mau pali ehiku na lua huna a me na lua waiwai 0 ua mau keiki alii la, a o ka nui o na kanaka e noho ana iloko o na ana 333 - 333,333, a o ka nui hoi o na kanaka e hele la me Mila Hone 166,666,666, a ua manao iho ua mau keiki alii la me keia mau kanaka ua hiki ke pulumi holoi koa aku i ka honua a e anai aku a neoneo. Ano, e luili aku a nana aku īmua. Oiai o Romura i nalo aku ai ma kela aoao o na kae pali, a iho aku la iialo o na kuahiwi, a i ka manawa i puka aku ai ua opio la mawaho o kekahi p>onaha laau, lohe aku la īa t ka hooho nui ana o na kanaka aole i liuliu oili pulelo aku la ua " Opuu rose la M mawaho o na ululaau a ike aku la 1 na puali kaua e noke ana, a ia wa no j i kaohi mai ai ua opio la 1 na kaula j kaohi o kona Ho, a ia manawa hookahi no puka hou mai la na puali kaua o £dme mawaho o ka hu'a o ka ululaau ma ka aoao hikina o ke kahua kaua, a o : a no ka wa 1 lohe aku ai ua keiki alii la i kekahi leo e kahea ana, a o ua mea la nona ka leo o Edine no ia. " Imua e na tiga inu keko e haehae ae i kela mau wahi palaualelo lapuwale i komo lanakila aku ai kakou i -ke kuhnakauhale a kaili ae i ka noho alii o kela | Moi ino lapuwale a e hoopaa aku iaia ! i na kiulahao i panai no kana tr.au hana mo i ko oukou haku opio, wahi a ua leo la. I ka mauawa i lohe aku ai ke keiki alii Romura, ua hoohuli pono aku la oia i kona lio imua o na puali kaua e kaheawai mai la me he naonao la, a mamua ae o ka hui ana aku o tia mau puali b me kela poe e noke ana i ke

kaua ua maalo ae la keia mamua ae a kaohi mai Lz i kona lio, a pane aku ta i kekahi kanaki e alakai ana i na puali kaua hele wawae; ao ua kanaka la o Bibulo no u, ika i ana aku N*«rai keia puali kaua nui a ? u e ike n«ii ? No ame MUa Hooe. na hiemi wiwo ole ona koahiwi ame na pli kuhoho laumania. A e hele ana ihea ? Ike kaua ame ka Uiku ana ina wahi nai:a o ka Moī Rabona ka lapuwale. a e kaili ae i kela nohoalii ana e noho la. oiai, aole nona ia. no ko makou haku opio ia a me kona kaikama. Kke kanaka koa wahi a Romura, e hoi aku i hope iko oukou mau haku, o uhau aku au i ka popilikia maluna o na puaii kaua oua mau keiki aUi 12, a i ka paiekana ika puali oua Moi la. oiai ke ike nei au aole i hewa ua Moi la, aka, o ko oukou mau haku ka i hewa.

la manawa no 1 puai mai ai ka ieo in3ina oua poe koa la e 1 ana. e hopu a e pepehi aku i keta kanaka he kiu oia, a ia manawa no 1 !ele Hke mai ai na puaii a pau mai ka poe heie wawae me na pahiVaua a ka poe hoio!io me na laauihe a ke nana aku i ua poe koa ia ieie liilii ka iehu o kapuahi a ke iohe ia aku la ka leo inaina oke keiki aiii Miia Hone e kaheamai la i hope liio e hopu pio aku lua K&naka la e kau ia iiuna o ka lio I kela manawa a na koa i luiumi iho ia i unuhi ae ai ua oiaii ia i kana pahi kaua, a e like me ka anete!op? ame ke dia keiki hoi pela oia i iehai ae ai a hahau aku ia i kana pahikaua aia wa no i oiapa aku ai ka uwiia a i panai ia aku rae ka ieo nakoiokoio o ka uwepi kupua Uparesinia (hekiii) ano la mea i hauie iho ai na koa a pau oua mau keiki aiii la e like me na kanaka make ua heie a keokeo nole hoi e hiki ke kamailio aku i kekahi, a ia manaw* no i huii ae ai ua kanaka opio ia ame ka hoio eiike me ke kikiao makani i maalo ae ai oia mamua o k<ela poe e kaua la" a hahau aku ia i kana pahikaua wakawaka a ia wa no i oiapa ae ai ka uwila i panai pu ia mai me ka leo paapaaina o ka hekili 0 ka uwepa kupua a i kokua hope ioa ia mai e na kulupakaua liilii ame ka ohu anee kuahiwi. Ke ai mai la ka uwila Ina laau ame na koa o ua mau keiki alii ia a ke holo papa mai la hoi ka hekili maluna o na ululaau, me he mea la e haehae ia ana na ululaau ame 111 kuahiwi, aia ke ao ke uhi mai la maluna o na mea a pau, ake loku la na kulupakaua liiiii oka hooilo iiuna ona kino e ahu la. Ika mao ana ae o ka ohu a pau hoi ka olapa ana oka uwila, a meha ka leo nakulu o ka hekili a oki hoi na kulu pakaua iiilii, ua ike ia aku ia na koa o ka puali kaua o ka naita Meroc:ada ua hanu i ko lakou aho hope ioa, ua hele a ooiea elike me ka laau. Oka poe e ku ana iluna e ku ana no me na laau ihe ma ko lakou iima ame na pahikaua hoi a o ka poe e moe ana iialo e moe ana no iakou maluna oka muliwai koko, a ke nana aku la na koa oka naita opio Gileada o ka Moi Rabona me ke kupaianaha nui, a ke mihi ia hoi no ko lakou palekana, i keia poino kupaianaha nui waie, a he mea hou loa ia ia iakou a oia ka lakou 1 huii ae ai a hoi aku ia i ke kulanakauhale, a hoike ia aku la keia mea hou 1 ke'alii ka Moi, ame ka aina mai o a o, ao ka mea a lakou i ike aku ai he kanaka opio nani luaole e kau ana maluna oKa lto eleele nani 1 kahikoia me na aahu o ke kanaka uhai holoholona a ma kona lima he pahi wakawaka oi-lua a nie ka uwepa i like me ke anuenue ka maalo ana a nalo ae la me ka hikiwawe aia manawa no 1 olapa ai ka uwila me ka ikaika a e ialapa ana a nakolo ae la ka ieo kupinii o ka hekih me ka weiiweli, aua manao makou, aoie ia he kanaka, he anela mai ka iewa mai, a 1 oie he keiki paha na kekahi o na kupua mana loa e nt)ho aiii ana me ka mana nui ma kekahi aina kamahao, ano ua opio la ki makou hoonani mau loa ana a o ka niea kupaianaha hookahi maiuna oka honua a malalo iho hoi oka lani, ao ka opio hololio kamahao loa o na ululaau.

E huli aku kakou a nana aku nnua| ma ke ala o ka opio hololio. Oiai oia i i huli ae ai me ka holo ana o kona lio, ua hala aku .la oiamawaho o kekahi kulaakea loae nana pono aku ai i kekahi * kulanakauhale nui i kapaia o Nino a nona paha ka mamao e waiho mai la imua ona he hanen mi!e, a ke ike aku la ua keiki aliHa i na kakela a me na pahu hae i kukuluia maluna iho o na kaupoku hale ua hele a luluu i na hae ano iike ole a ke o mai la na leo kani ki»pinai o na mea kani a ke loheia aku la ka leo o na kanaka i ka nei ilalo o ke kulanakauhale, e hoike mai ana i ka kakou opio he mau lealea nui aia ke hana ia la maloko o ua kulanakau* hale la i kauaia ke " kuUnakauhale o ka hauolL" E na hoa kuilioia o keia nanea ihhia a kakou a pau e kaukoo jhi «iku la. O keia aina oia pr*noi no ka aina o Fatatia e noho alii ia ana e ka Moi Sehazi. O na lealea e hana ia ana ma luko o kekahi hale Towera e ku la ma ka aoao hikina o ka halealii, he mau lealea ia no ka la hanau o kana kaikamahine alit Nevaria. Aia ke ku la ipami» iho o *ka noho kalaunu kahi a

ka Moi e noho !a a me kana lraika<nahine. h* eha tausani pne m<\-: r.;c »ia tim«ba'a. ra v.oiau?n£. na b'la hc»tiiani amena p«hu kaula. na ukekeha % ir.:, maenua iho o ka po- mele. e*a»u hinenonakeiki alii a me na kaikamihine af»i o ka papa akahi a me alua. i hoo noho ia ma ke ano hainakoiu. a iwaena konu h«i o ka huina o ke jvk> o r.a abnui ekolu o ua Towcra b. a «uho t « iho o lakoo ka papa o ka j>"e nai'3 a akahi. no Ukou ka h\;;na eone-! hanēn. a raa ko lakou ouu hma na i hau ihe loloa, a roa ko lako» mau | puhaka e lewalewa ana n« pahikaua i! hoopaaia i ke apo da>a t a mah->pe iho o | lakou ka papa o na kaukauaiii. no U-: kou ka huina Ke h x>kahi ;au>.ni, a| roaho;>e iho olakim r.a eha o ua Moi la a me m kiaima pakahi «> ea apana He umikumanulua Ukou a aku o bk< u na koikoi o ka a:m he eha haneri, a mahope «ho 0 iakou ka i*>e makaainana he umitausani i papaluaia, a mi na puka e ku ana na kanaka km elua hanrn, me na pahikaua a nie na kj>kaka O keia hale To\vera ua kukulu ia ma ke ano puka p *?poe e uhi ana i ka aina he 50 ruile, nona ke akea o na alanui e moe la iloko he elua mile. he hiki i na kaa me na hololio ke ho!o īloko. Oia kekah? o na hale kupanaha loa t hanaia n»a ua ku'anakauhale !a a e hoomnnao iho e ka mea hoh.ihe'u, he mau hanen ta'-sani e noho īl >ko n-e ka piha ole. E na hoa nelune'u. e kau aku i ko kakou nanaina maluna o Ro mura e kiei mai la iuka lilv Aia ka la ke aneane aku la e na!o 1 ka lakai oia no ko 1 tui i hoea aku ai maneaho lilo loa o ke kt Lnakauhale, a i ka aneane ana e hiki i ka hapalua 0 ka hcra 7 o ka ] o, aia keia ite hookokoke aku la i na ipuka o ua hale Tovcra la, a ke ike aku ih i ka maaloalo m.>i o na knnaka olalo, a ke weli la na ihoiho kukui ma na aianui i kukuUi lalani ia a no ia mea keia i lele iho ai ii.ilo, a knuoha a<u 'a keia i kekahi wahi kanik.i «\ m.i'-m.i i v i ka lio a hiki i kona h«u ;»nn 111 n nui l.'ko nni o ke Tvrvtra, a e i.*u no au ia oe i na apaoa !:»la tli- e "-e kou makemake. Xo ke ano ponhuii, aole e hiki i kahi kanaka ke ike pono mai ,i na helehelena nmi o ke keiki alii Ro-, mura, a no ia mea i ku ae ai ke keiki; alii Romura a komo aku la iloko o ka j huikau o na makaikai e hookeke la, a ! ma ka puka hikina keia i pih ae :.i ma-; waho mai me ka hoaiki ana aku 1 nana aku ai keia ia loko, a ke unaloalo la no hoi na koa me ka nana -le iho 1 ka kakou kamahe'e- o k- po h-a o Newaria ka ui. i pt?u.)