Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXV, Number 43, 23 October 1886 — HE MOOLELO KAAO EEHIA NO KE Keikialii Romura, [ARTICLE]
HE MOOLELO KAAO EEHIA NO KE Keikialii Romura,
' h.H /'l'MIPni l, ion «*
K* J ia<. i.4 . m ti iHA.ii; ,K*ia ho; a i.A Kuai j::c * st.« □* L"hi.!*iu w A t(«ru he I «-kaa; ao p.iaw i hal» Ka Hoekalakupua o ka Makakila. AHIK.I H malama lou, inai haawi iki i kahi wahi o kou kino mai ka piko o kou poo a ka manea o kou wawae. Aole hoi kou lauoho ma kou poo. aole hoi kou mau aahu ma kou kino. aole hoi kou manamanalima e komo i kahi koaio ame kou mau wawae e komo iloko o kekahi kamaa e haawna niai ana ia oe. V. hoolohe i keia, no ka mea. oia ka hope o na mea a pan. O keia mau mea ehiku, oia no n.i kiaha ani.mi opaka ?hiku i piha i ka waina ulaula oke ahonui a me ka manaolana, no ka hoolohe. A i ole no ka poino a me ka ehaeha. ka inea a me ka hihi no ka hvx)kuli I ka h-ila ana ae o kekahi mau !a i no' ae ai ke keiki alii i kona iuaui e hele laua i ka holoholo nialoko o ka ululaau i;ia he mea hiki: ua ae aku la ka moneka i ke noi a ke keiki alii a ia wa no oia i lalau iho ai i kana huipa kupanaha aho »kani aku la no ekolu manawa, a ia wa no i ike ia aku ai ka maalo ana ae o kekahi mau iio i ka wekiu ona pali nihoniho a nalo ae la. a me he mo ana l.\ na ka inaka, aia ua mau lio la e ku a'<u an.iiuv.ta oko laua haku, me na mea a pau oka mea hololio. Ia manawa no i pii aku ai ke keiki aiii iluna oka lio eleele i kapaia ka " Muraonakuahiwi," (oia hoi o Mura) a o ka nioneka hoi maluna •» ka lio ke >keo i kapaia ka " Ro<e o ka waonahele. " (oia o Rose) a mamua ae oka maka.ikau ana o ua mau hololio la, i haawi aku ai ka moneka i ka hnij >.» aniani i kapaia o " Kakaolel-.»" 'i.i h -i 0 L'pareN nia (o ke ano t» ia ua maheie i.s.) I ki manawa e :»akemake ai e hahau i keia iu.ipa, w kou h-'.awi am aku no ia i ka p.*pihkia mah.ina ota honua. la iuan.iw.t no i Moomal > like mai ai ua mau l.oloHo !a 1 na kaula kaohi, * o ka manaw.i no ia i lele i<ke aku ai o ua mau lio !a a ;julelo ae la maluna ona kuemakapah, a e maalo ae ana na uiulaau a me na puu. Oka leo ona manu a luapau hoi ka holoholo ana a r.a hoio|holona himu o na uluiaau, o na mu>.> e kolo ana ma na kapa muhwai ua pau ko lakou nakulukuiu, ao ka we'*a kikiki okala ua paku la aku ia e kekahi |ao uwahi pohuia olmo e kau ana ika lewa. I Oiai laua e alo la, ke hoike aku ia kona luaui 1 kana hanai \ na mauna, na waon,thiele, na wahi kau ! ana, na muliwai. na kulanakauhale, na aina a |me na haiealii; ka in«>a o kela ame |keīa Moi, na keiki alii ui a me na kai kamahine ui no hoi; na kuiM-.a a me ko lakou mau aina. Ika haia ana ae o kekahi mau la i huli hoi mai a\ laua no ko laua home kuahiwi. Kna hoa o keia ka hoomaka mua loa ana o ke keiki aJu Konr»ra e holoiio, aka ike ktlohi ana a;u i p.a hioni a me ke kul.im oua olai» la. me he mea la ua lehia mua oia roa ia hana o ke kau !i > a ua hiki |«inn ke olelo ae he niann ,\eto io no na kualono a me na ululaau anoano. Nolaila, o ke kiu lio ana o ke keik» alii oia ka ;i» *a «una i mau ae f koria manao e Ii!o *.-ia i n»ea kela K.*a ;iu ka e ho:ke aka ana i na iiH'a a |»au oke ao hol<v;koa »> Rontura ka oi m.k ka holoho e Uki U holo nuhma ona kae mhinihi j>ahec oka pali na a*a u kuhoho a me na kahanr.fi akea e ho.'o a 'ele aku nia kela a»»a » me ka iiiama iua o!e /ru»!:;ria hoi o i>a piko kuahiwi kielie. Na ia manao i kot j>mepinc iaiae hele i ka hoMio ano i»> n»ea oia ī noi hou aku ai i kona iuaut a ua ae la oo hoi oia, a ia wj no ota ! kauoha akn ai i ka -io ele *le maloko o kekahi ole lau laau, a u manawa no i hoea mai ai ua lio eleele la i paa i na pono a pau o ka mea ho&ili» a oka noho e kau la uaiuna, he £ula oo ia»
\ r\.\ a.ir-i: : uua t *a a ; pau . >u no .u:\u ? ;.»u aku at a r.-\:hu iho !.i . :u 4.» kc kua o ua Mui«l ; p.ei, me ka huiiu ku \ ma V.-:u h.ea ; ou hoi o L':ure^m : a ! K Mura. w.;ht a ka moiuka, e l.u>e 1 kou haku ma kou kua me ke alionui. i na no ka |>oino e }>aio no ke ola o kou h.iku a ina no ka pono e hoihoi ianakila mni i k.u: milimi i i kotu halo alii nei. Ia nunawa no i hoonialo mat ai ua opio la i na kauia kaohi o kona lio a me na hooma'k.ii ana me kona luaui i huli ae ai o a a kamoe aku la no kona ala. I ka hala h >pe ana ae o ka laiani kuahiwi o Ktre>atia, hoea aku la ke keiki aiii 1 ke kae o kekahi kula akea e waiho mat ana tmua ona me ka hoo mau anu o ke keiki a!ti 1 ka he'e imua, a i ka hala ana ae aho.n«»ka aktt la' keia e ko;nu iloko «» su ululaau, ia maiiawa no 1 lohe aku ai oia 1 ke {Hi'na |wha kapuai lio mamua mai me he l.i e holo ana no kona »jia iho. Aole i liuhu pono mai la nu mua o ke keiki a!it kekahi kanaka ua aahu ia i ke kapi kila, a nu kona liuia e paa ana he iaau thc a e kaiewa ana ma kona puhaka Jte i>ahikatia. a ma kona kua kaiu koi kaua. I ka manawa i ike aku ai ke keiki alti 1 keia kanaka nui i m.ikaukau i na iako o ke kahua hakaka, u manawa uo oia i hoohuli ae ai oia i kona lio a haaleie pau aku ta i ka Ih'lo a ia uunawa no i .iluahi iimi ai ua kanaka la m.tlt.»ue. aka nae, ua hv)o'noka h>a 1.1 oia e ke k<.iki aiii. a ua lih"> kei.i hana ana a ua ke ki alii la i mea hoonaukiuki )«>a 1 u.i V..M>kala. K n.i ho.'i hehilu lu «» R<> e ua, o leia kaiiika oia 11 > ka mea ik.ipi ,:'t ih-ui ka * l.copa:i alim.ilima »• it,i ~\cav,a kapu o ii.i nuuna «» lYita. " »<ia Imi»» Ztla, a o konn kaik::ina •> \. ! ■ L .< :ik ;: i kapaia ka Hoki ! iivu >• t\- u.hilaui' O U< :t,i. N" keia 11• e .. ua ||!«> k« i 1 hana ana i uiea na kua ui: u kannka e kuko l«»a ai. a ua ho. nna -a'- m: »ii,iu aku laua i na !a a |>au. I ka haia ;ni.i <> k» k :n:,u l.i Mt.i hoi>e iho. ua ka;t h -u .u- !a 'ee k« iki alii Romui\; m.iluna o k- tu 'io ,ne t».t pono a nau a nu k"tu »i:'htku e k.-.i. u i an.i kan.l p.vu ka ta ku .> .t j kai•.'■.» o " Ki.:;'.■:? luaha, f i i ii-'i o l'v, i!i, ;» ma ko:u iuu.i K.iīu uw.'j.i l*,.aieNiuia. kam »e aku !t n » k«»aa ak'h.-i.-. iloko 0 ka iiolo o *ona ho eieek, e h>»i«j.ina uniwin o u.i paii ni puu a u!e tia awana a e !t ie ana h<»i nuh'iu t> na kaha-.'.ai, a nuki'M o kokalu ; i i f ike aku ai ke kaki r»h: t k<.k:Vu kauiika opin e kti! an 1 iiuni o kek.«hi kumu laau Keik ia A'- i. ui-.- he nuo .im.i !a na ka uuka a he kūiao makani l;i 1 nua!<j ae a ;u!o a';u, pela rw i m «ah» ae at k\: xc'.n', :»a; R » e,ur » a naio «;ku la nu kela ao.:o o sia k i< ii p•!i eiuk'.;. a hooa 3k't la ou mawilio o ka hu a o ka ululaau kihi a iu pna'i ka ia 1 noke ana i ke um. K h»H>manao iho e ka mea 'n \ jY l,j, u ii*» p ;al» keia 0 ka Moi R.«lv-»:u •: ala'; ■i u ma e ka jNaita ti lca;ia ma . V ahi .10,» >, a o ka Haku V»»ta .Mer--v;j-.!a u n t Ptfira o Lo Miia 3 »?ti: Miia Houe tna k«*l.ahi |aoao. oia h»»t o S»pj ,\ K'hne () S'.-pa oii ,iku Sa V» 'a th?na «» !ke k'imu Liu e-up'a ,»»• kv kakaka ! ;iu kt»r»a hiui e nukaukan .īna e pana . t kcka:it in.';nn hulu nani iluna h'o o : aa kunni laau -a, aka, no ka ike ana o >-pa i keia keil.i opi-» n»ni i»u o!e 1 !ka h«»'o naar«p > aru a !■.•!»; uku «a T:a lt»na o na p»u 'ii":»». me k > a nunao ua i> ui'e aku a u uuk'* loi ua kanaka «»pii . b, r.« ia m 1 » u » h o iho ai a e like >ne kt i !.»■» t ?aia pela oia 1 holo aku ai a kiei me kona manao e i\e ak i; i k<c o ua kanaka Qti*o nan; !<u h, ak.i, he n»ra e Vona ka-;aha t koni ;ke ana aku i ka pukh» ana ae o * » k.uiuk » <», ».» !,* a -u'o a< u !a nu k--'u h»J. ki pYi »■ ai ana r a ua hī 1 iai i hana nui *u ua V«,ik; |atii ?vrm ia e h."V'A"v - \ o k-n.i lpyuw i 1 Ano. e na !: a heh-.hr.l 1, m»: f .» u iloaa itoko o na nu:. 10 kahaha a ar.o r»«» l»n ;'« u an* o >cr?a ka »t-.i l'. kot. k {<«kn ma n.i jx*l> rw a ka aina» kaht a ka Moi i ho pnna»u th.o ai ii kona n.ana ho>r»u!ii o ka maluhi.i, ai iloko h»>i o na i l iUau, kr a)a make o| ua S€:ja e iawe 15 ana e ka !io ahiu 11 moepuu no kana mau harv» lokoino ij hoike ia ma ria helu t hala Nolaila, 1 ke kono ia aku nu kooukou ahonui, e kilohi iki iho i ka moolelo o ko Sepat | pakele ana, ko £dine huhiaana, ko
laua <wku\ ma 'va -A-.wuheU: .1 me ka "ilo atu ; inau *cU i' n>k.ihc ko\«.> n>! ke kahu.; k. . x hiki \ <:i h<>ca !n»u ana i ka ain.i o kt> la'.u Muui aukuakane e kanuu oia uu liwku o ko»u nuu la kjinik\x\ A in.'nei kakou e holuhelu ih'> ni | 1 k.* uuinawa 1 j uka nui .11 k.x 'v» |ahiu e !awc ana ike ktno oke ketkt laiii Sc}>a ;iu konu kua. ua huro ae U |ke a:\aina mai o j o o k.\ p no n.i nu |nawa ekolu, a me he h he !c\» no k.i ihekili e holo|Wt>a aiu ma!u;u o ui *itu | l:u ka hele ane i o loko oke kulanaikiuhalo o Edonu kahiko ke kauuna !Na ia nuu leo hooho o k;t lehuUhu t hoikikma aku i ua )io nt:i e lawe b i k*na ukana nu kotu kua. e holo me ko»u ikaika a |\iu, a tn» ia rnea i tuh> wale koke aku ai u.; ho 'u tloko oka on* nlulaau e k;»kai nut ana nulalo iho o iu kua'iwi v> i sa, me na inanao ana ua m.«ke a ua pau t na holohohnu ahiu ke kir. > o Se|\\. K hoi hou ae knk»'-u i Uope v nana aku nuluna o Kiime Borenia 1 kela nunawa in» 1 ru;»>*atc ai wa lio ahiu e lawe la iko kino oko keiki ahi Se|»a. ua hookuu ia ae u ki: .tn.;:t-a eh n n«'» ka ]»ak.uu o P unme l.keU . ni.ii ke kokokenuih k.i n»at;.iw.i e kau ia ai iu i .uh.io n:.ti<ina o k 1 anu na-!i kanaka i a . e la ke kuiuu iu;i o kr k»:'a 1 na tn»M j>.k.*hi >» na h.a'k4,;ana aj»tu a ko< ke keiki a'm Hi.icr.ia 1 !.»!ic u kon.i leo. n»] moa 1 kahea hou aku at ke kumu < ka manao aia i!»»ko oka hmKau !;j na nukaikai e uvuiic»t»> 11. " e ku na me.i a |>au; ' aku >i:o iu* I < oka ninau 1 h;,.; t.\ r»\ai, e (!• \ ke keiki alit lvltne lU u uia i. : ho nui I,>. na nua a j»ni;, a<>iKiako'i ua euen 1;», n>;u na !:: a a fia )of'a No keia v tit.;vait: aru o ki «et-:kt l'.eiema me ka ike <-U-u. v.\ aku !a ka \ioi ina ck-lr n-;t'v t a • ' aku i ke: keiki ain m/- ka h.-/ -..'m , \ e >;oihi»i ui.ii i.iia, oiai. ua atu> e , ru ki- k«. iki a'n no k » lv*">k .1 ia o kuik'-aana »na!u'u -> ka ! t«» a'ui. 1 Me 111.: 1: '.*< i haia ae aole Soa 1 'olkk,*\.»hi w.ea ». j»iii uo keiki a!n }-.•!• tiIU r< n:a, ,t ona ) mi, 1: t !.>j :u,.; . 1 !.»k. i! :<>( ka » hi*«>k.l *>; w.ue iin a-'U» 1 loaa a !o}u u kr keiki alii, a li-Ao n-i hoi oia wa i !oaa rt.ai ai ka l»»n<« i.a nalowaie kekai 1 !i'» »> ka Moi, maiioko iku o ka haie !t". .1 ;x !a 1 hoonuo|>oj>«> 1.1 ai ua aluaiu aku ua keiki aui !a maho|ie »j ke kei'.: .i'ii Scpa kj »cit a me lv.!mt; Iserenia hoi ka tima koko. N'o u mea i houlaha aku ai ka MOl. ma »* * wahi a j>au o ke aupuni. r f)!cl " ana j>cnct • "() ka inea nana e hui: loaa Ve kino o ke keiki alu opio Kdmv l»ercma, a hoihoi mai imua o'u lioko o na la h- kanahiku. e haawi no au iaia ika li.4jMtua o na haie «tau he unv, \ ke aupuni 0 l'elekane, a o te aup'im hoi »> kuu Moiwahine, a «» ka h" >iiuu h»>i oke kalaunu o Pelekane, '1 e hoo hanohano akn no hoi au :.;;a »na ia 2 |MU. He nui loa na kaiuka \ )ic!e m:u nui na airu mamao no ke ak« e uo na haie ilaia eiima o Alci>iona kahik > ke kaulana, a e ai a inu ho; i! ko 0 :.a ia a i»au; aka. he nuu hooikaika poho no ia, oiai, aia rr>ai; om » r u wai elcel« u iluna ona f.tku m . Kta oka aitu o .\ttudvk kiu, ;» ke }K»okok«jke akfi !a i ru tp»ik 1 » k » !-n alii oka Moi .\bcfluu:);ata ka haku Powa N'ui o ke kai Kleei*:, au m,- keti Mot e'ua kaika'iuhine ut on i heie helena n-> : .v\.i ru in u •> / .-u 1 «;«? Sai>ine, na mea * *o U'u !ah>.u i kapa aku ai, " \» aniin: -,tlohi o Cime iiula, am* na opuu p'P oru awawa o SiM>ru, a o na tpo nohea o ke kak'-ia k imu l uo o ne .i . u- <, f ; /a*.)