Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXV, Number 27, 3 Iulai 1886 — Page 2

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Nupepa Kuakoa.

____

@o ka Makahiki,…………………………$2.00

@o K@@@ Mahina,……………..$1.00.

----KUIKE KA RULA.-----

            Ha @@pawai ko kela ma kaia kanaka.  H@@@@po keia mua mai ka hookumu a@@@@@@ ka @ onua.  Ua ike kakou ua @@@@@a ke kumu mai o na kanaka no @@@@@@ ana i ke kanawai, a no ia he@@@@  @@@@ na hoopai i ke ao nei a @@@@@ ke@a ia @e hoopai, oia hoi ka mek@@ @@@ @@ la no ka noho ana o na @@@@@@ a hiki i keia manawa.  E @@@e me ka malama pono ana i ke kana@@@neia e @kah ia ai e ka pomaikai, a @@ke @@@@@@ kona maiama ole ana i ke @ @@@@@ pela no e hahai mai ai na hoo@@@ Ma@@@ o keia mau ano. ke hoo@@@@ o@@ nei makou, eia keia lahui ma@@@@@@ ahewa ia no ka hahaki ana ae @@e kanawai.  mai ka mea iluna loa a ka @@@@@@ loa.  Aka, ua haawiia mai no @@@@, he hanu, he wahi e ola ai ka @@@@@@a ka hoolohe, hooko a malama @@@ i ke kanawai.  A nolaila he mea @@ a kakou e noonoo akabele ai, heaha @@ ke kumu e ukali mau nei o ka poino m@@un@ o keia lahui kanaka, a heaha la ke k@@@@ e hoopouli ia nei ka ike o ke k@a@ a me ka mea nana iaia ka malama a@@ o ka pono o keia lahui.  No ka ha@@ pono anei.  a no ka malama pono anei @ na kanawai o ke Akua a me na kanawai o ka aina.  oia anei ke kumu e @@aii nei na poino maluna o ke kanaka  mai ka liko a ka lau halii o lalo ?  Aole, no ka mea, o ka hua o ka hana pono, he poinaikai, aole he poino.  No@aila.  e noonoo kakou a pau, o lilo aua@ei kakou ma ke alahele o ka pouli, a hiki i ka wa @ ka poin@ e hiki mai ai, ua hala ka manawa, a he make wale no ka hope, aole he lapaau e ola ai.

__________

            He makahiki nui keia o na hana kupanaha.  He mau pau ahi aku kekahi o na mea nui i ike mua ia, a i keia pule hoi he ahi ano e ka kakou e ike nei.  Ua ike no kakou, ua hunahuna ia mai na hana a keia Aha Kuhina, me ka @a manao e nalo: aka, eia ka mea kamahao, oiai, ua aneane aku e pio na ko ikaika ana a na wahi koa o ka lahui, e ike ia na ino a me na hoopoino e @o hana ia ana maluna o lakou, eia ua k@ mao@ mai ka hana hewa a hoike mai @ @@na hewa.—ua hoike mai la ke poo o ka Aha Kuhina.  oia o Kipikona, ua @@@@@@kou, ua lawe kuleana ole lakou @@@@a’e aku i ke dala a kekahi mea a @@@@aku me ke kanawai ole, a o keia @@@@@@manao ia e nalo.  Ua hooko@@@@ @@@@@ Komite o na Lunamakaai@@@ a k@@@ Komite e imi i na @@@@ @@@ @@@, aka, o keia komite ua @@@ ia ae @@ @@ mailoko ae o ka poe i @@@ ka m@mao, ka poe i oleloia, he @ @@ @@ kike me na Kuhina, a o kela @@@p@e nana i hoike mai, ua ola kakou @@@ Aha Kuhina, no ka hemolele a @@@mae o ka lakou mau@hana.  Aka, @@@ ka kakou mea e ike nei, mahope @@@ p@ka ana mai o ka hoike a keia @@@@@ eia, ua hoike mai ke Kuhina @a hana hewa lakou, a no ko lakou kewa ua hoihoi aku lakou i ko lakou m@@ hookohu i ka Moi, a o ka oi loa ak@@ o na hana kamahao, o ka puliki ia ana mai o ke kumu o ka hewa e ko kakou Mo@, oia hoi e Kipikona ke poo a ke @@o a me ke alakai o na Kuhina, a hookohu hou ia mai e noho ma ka oihana iloko o kona hemahema oi aku mamua o kona mau hoa, a o kona mau hoa hoi ua kiloi loa ia aku.

            Me he la keia mau hana a ko kakou Moi, e hoike mai ana, aole oia i makemake e noho maluna e kena lahui mamuli o na hana pono, aka, mamuli o ka makemake o kekahi poe kakaikahi e alakai ana iaia no ka pono o lakou ponoi iho.  Ua ike no na mea a pau he mea kue loa ia ka hoonoho ia ana o na malihini ma ka oihana e ka lahui Hawaii, a no ia kumu ua hooholoia kekahi kanawai e ka Hale Ahaolelo, me ke kakauinoa ana, o ke Alii ka Moi e papa ana aole kekahi kanaka malihini e noho i ka oihana a hala kekahi mau makahiki kupono, i kumu e kuonoono ai oia iloko o ka aina, a i kamaaina ai oia ike ano o keia aina a me keia lahui, aka.  o ka mea i hanaia.  ua hoonoho koke ia ae la kekahi mau haole malihini he mau mahina pokole wale no iwaena o kakou.  i poe e nana a e malama i ka pono o kona mau makaainana.  Kupaia@aha keia mau hana !  A heahe la ka hopena ?  Hookahi mea i maopopo ia kakou ma na hiona o keia may hana, he make, make ka aina, make ka hoopono, a make pu me ke kanaka.

_________

            UA puka hou ae nei iloko o ka hale ke@@@. ouli hookaumaha maluna o na @@@mana o ka lahui Hawaii.  Noho i@o nei o Pakaha ma e hookele ana i Puna, a ike i@o nei e aneane ana e pae i kapua ka waa no ka nui o ka aie a me ka lawa ole o na dala e uhauha hou aku ai, alaila, noonoe nui iho nei i wahi e loaa hou ai, a penei ka hana ana.  Hookomoia mai la he bila kanawai hou, no na auhau.  Ma keia kanawai, he hiki ke auhauia na mea liilii a pau o na makaainana, hiki no koi ke auhau palua a pakolu a oi aku ka waiwai o na kanaka.  Ina ua hana ia ko pa hale a nani me na pua a me na laau kanu, hiki ke auhau ia kela mau  mea.  Ina he mau wahi kumu mako iloko o ka pa hale e hua ana i ka hua i mea ai nau na ka mea nona ka waiwai, alaila e auhau ia no na kumu manako.  Ina ua an@ oe he wahi pohuli ma@a, e auhauia no ko maia, a pela wale aku.  He nui wale aku na ano hookauinaha o keia kanawai, ke hooholoia e lilo i kanawai no ka aina.  Na ka huAona i hooko@o keia bila kanawai, a ua hooikaika nui ia e hooholo a lilo i kanawai mamua ae o ka la ekahi o Iulai, i mea e loaa ai ka helu ana o na luna helu auhau malalo o keia kanawai i nei makabiki.  Aole nae i hiki.  Me he mea la ua weheia na maka o kahi hapa o ka Hale, a ua ike i ke ano pakaha a hookaumaha o keia kanawai, a ua kanalua no ka hooholo ana.  Ua hoopaneeia ka noonoo hou ana a hala ka la ekahi o keia mahina, aole nae i hoopanee loa ia.  E bapai hou ia ana no iloko o keia kau, alaila e ike auanei kakou i ka hooholo ia a me ka ole paha.  Aka, aole no paha e nele ka hooholo ia, no ka mea ke loheia nei ua pilikia lakou i ke dala ole.  Ua loheia mai nae he wahi kanalua iki no ko  Aholo a me Kaulukou no ka pono o keia bila.—Iloko o keia pule ua hoike mai o Kipikona i ka nui o na a@e o ke aupuni, a ua mihi mai imua o ka Hale no ka nui o na uhauha ana a kona aupuni.  Ihea hoi keia manao mihi kahi i waiho ai a hiki i na la o ka popilikia alaila hoopuka mai ?  I pono no ka mihi i na la ikaika o ke ola e waiho ana iloke o ke kino, alaila loaa ka noonoo pono e ola ai ka moku me na sela—oia hoi ke aupuni a me ka lahui.  Ma na hoike ana a ke kuhina, aia ma ka miliona a maluna aku ka aie o ko kakou aupuni.  Ke houluulu ia a pau na aie, aia paha ma kahi o ka miliona dala me ka hapalua.  he nui ko makou poe heluhelu e haohao ana no keia, me ka ninau ana mahea kahi i hooliloia  ai keia puu dala nui ?  Auhea ka hua o keia may dala ?  Aohe loaa o ka haina o ka ninau.  O ka neo wale no ka i ikeia.  Mahope iho o ka mihi ana o ke kuhina, ua lele ae ekolu kuhina mailoko ae o ko lakou mau punana, a ua pakuiia mai la he ekolu poe hou.  Hookahi o kalou he ekolu poe hou.  Hookahi o lakou he kamaaina, oia ke kiaaiana o Kauai, a he mau haole malihini elua, piha ke kauna.

________

 

KA UILINAI OLE O KA MOI I KA AHA

KUHINA HOONUI-LILO A ME NA

LUNAMAKAAINANA AKE

OIHANA.

_____

(Kakauia no ke Kuokoa.)

            Ma ka la 30 o Aperila, ua weheia ka ahaolelo kaukanawai o ke aupuni e ka haiolelo a ka Moi.  Aneane o piha na mahina elua o ka noho ana o ka ahaolelo, a o ka mea i ikeia ma keia mau la e nee nei, o ka nui o na noi dala ma ka ahaolelo ma ka aoao o na Lunamakaainana hoopili Kuhina, a me na bila Kanawai Aie Miliona a pela wale aku.

            Ma ka nana’ku ke puupuahulu nei na kuhina a me ko lakou mau paalalo i ka ho-o ana i ke aupuni iloko o ka hoonui lilo, a me ke ake ana e papalua a papakolu i ke kaumaha maluna o ka Lahui, me ka manao ole ae e loaa i ka Lahui he wa e hanu ai iloko o ka oluolu a me ka maha.

            Ma kekahi mao bila kanawai i waiho ia a@ iloko o ka ahaolelo e pili ana i na auhau kuloko, ua maopopo malaila ka makemake o ka mea nana i lawe mai i ka bila e hoomahuahua hou ia na Dute auhau maluna o ka Waiwai Paa, Waiwai Lewa, na Morati, na uku hoolimalima, a pela wale aku.  A me kekahi mau hana e ae no e hana nei ma ka ahaolelo.

            Ma na la i hoomakaia ai ka Bila Haawina e noonoo imua o ka hale, ua ikeia e mahuahua ana ma haawina kumau i hoopehu ia ae i keia wa i ka wa i hala, e aneane aku ana ka bila haawina o keia kau i ka $4,000,000  a oi; ka bila haawina okela kau $3,856,757.50.

            Ua maopopo i ka Lahui keia mea, oiai na nupepa e hoikeike ana i na hana e hana ia nei ma ka ahaolelo, ka poe hoi nana e lumai nei ia lakou iloko o ka auwe hoomaha ole, a e paupauaho hope loa ai lakou iloko o ka hanu hope loa o ka popilikia mau loa.

            Aka, he mea hauoli nae no ka Lahui ka ike ana iloko o ko lakou wa @ ulupa ia ana i ka iho ana mai o ka mea o noho ana ma ka nohoalii a kauoha mai i kona mau kuhina a me ka ahaolelo,  E hoemi i na lilo aupuni e hoomaka ana mai ka haawina o ka mea nona ia leo a hiki ilalo, a koe na haawina a ke Kumukanawai i keakea ai.

            Aole mea e ae nana i kono i ka mea e noho ana ma ka noho alii e kauoha mai e hana pela ma ka hoemi i na lilo aupuni, o kona hilinai ole wale no i kona aha kuhina, a me ka poe e hoopili ana malalo o lakou.

            Oiai o na kuhina, ua hilinai ka Moi i ko lakou naauao ma ka hooponopono aupuni, a ma ka hoolilo ana i ke dala o ka lehulehu ma na mea i hauohaia ia lakou e hoolilo,  a me ka pakiko ana ma na mea kupono, a me ka noonoo akahele ona i na lilo aupuni no na paakakhiki elua e hele aku nei.

            I ka hakilo ana mai nei nae o ka Moi i ka na kuhina hana i keia kau a me ko lakou mau moepuu, a o kana i ike mua mai nei ma ia hakilo ana o ka nui o na lilo aupuni @o na makahiki elua e hele aku nei

            O ka lua, o ka hoomanao ole o keia aha kuhina a me ko lakou mau hoa kaunu hoonui lilo i ka hapa hope o kana Haiolelo Alii ma ka la wehe ahaolelo penei:

            “E na Keonimana, me ka paulele nui i ko oukou akamai a me ke aloha aina, ke waiho aku nei Au na ko oukou noonoo e hana akahele i na hana e kupono ai no na pomaikai nui o ko’u Aupuni.”

            Nolaila, ua manao mua ka Moi ma keia hapa hope o kana Haiolelo Alii, e hoemi ia na lilo aupuni, a e noonoo akahele ia na lilo aupuni ma ka mea kupono.

            Aole nae pela ka manao o kona aha kuhina ma kona ike mai i ka lakou mau hana i keia kau, nolaila, kauoha mai oia ia lakou e hana hou i Bila Haawina ma ka hoemi i na lilo aupuni, a aole hoi ka Moi i hilinai i ka lakou Bila Haawina i hapuku ai a onou mai imua o ka hale no ka manawa mua, a poho wale ka manawa mamuli o ia Bila Haawina hoonui lilo.

            A na keia aha kuhina e hoomaopopo iho i kahi o ka Moi i bilinai ole ai ia lakou, a me ka hana a lakou i bilinai ole ia ai.

            A na ke Akua e kiai ia Hawaii ma keia mua aku

__________

 

Joseph Porter Green.

____

            Ua kamaaina kekahi hapa o ko makou poe heluhelu i ka inoa e kau ae la ma ke poo o keia manao.  Ua ike nui ke Wailuku a me Makawao i Maui iaia

            Ua hookuu oia i ka luhi o ke kino i ka wanaao o ka la Sabati nei, a hele aku la ma kela aoao,  O Wailuku kona aina hanau; a o Makawao kona wahi noho mau.  He kumu oia i kekahi wa no ke kula hanai kaikamahine ma Makawao, a he nui na haumana mua o ia kula e hoomanao ana me ke aloha nona.  I ka makahiki 1876 i loohia ai oia i ka mai lolo, a me ke kino nawaliwali kona hoomanawanui ana no eiwa makahiki me na mahina eono a kuu aku la kona kuhi.  Aloha kamaaina o Haleakala.

­­­­­­_____

MOOLELO

--O KA—

Ahaolelo o 1886.

___

 

LA HANA 46, IUNE 25.

Halawai ka hale e like me ka mau.

            Na ka Noho i hoakaka mai he palapala kono na ka Peresidena o ke Kulanui o Kapunahou i na hoa Hale Ahaolelo, e kipa aku e makaikai i na hana hoike pili akeakamai o ua kula la.

            Noi o Kalua e apono aku i ke kono a na ke Komite Hoo@aauao e hooko aku.

            Na Dole i hoololi mai, ma kahi o ke Komite Hoonaauao e koho i komite 7 lala, a i ole e pane aku keia Hale i ko lakou minamina no ka hiki ole ke hooko aku i ke kono.

            Hoihoi hou o Kalua i kana noi mua a noi mai e hoomaha ka hale a noho hou i ka auina la hora 1:30.  Aponoia.

            Noho hou ka hale ma ka hora 1:40.

HOIKE KOMITE WAE.

            Na Kikaha ke komite o na bila e pili ana i na auhau, i waiho mai i ka hoike a ka hapanui o ke Komite, e pili ana i na hoopii i waihoia mai e Kauka Waika, Kakela a me ka inoa nana i heluhelu mai i ka hoike e waiho i ka hoike ma ka papa mamuli o kekahi bila hou a ke komite i noonoo ai, Kakau inoa ia e ka hapanui o ke komite.

            Noi o Palaunu e apono i ka hoike a ka hapanui a e waiho ma ka papa a hoike mai ka hapa uuku o ke Kmoite, alaila, ia wa e hapai ia ai ka ka hapa nui a noonoo pu me ka ke Komite i haku ai.

            Hoololi mai o Kaulukou e waiho koke mai ka hapa uuku o ke Komite i ka laua hoike i ka la apopo.  Aponoia.

HOIKE KOMITE MAU.

            Hoike mai ke Komite Kakau Poepoe ua pau ka bila laumania o na alanui i ka hana ia.

NA OLELO HOOHOLO ME NA BILA.

            Na Kalua he olelo hooholo, e ae ia ke komite o na Hana Hou e hoolimalima i kaa no ka hele ana o ka komite e nana i ka hoopii a Kainapau no ka poino i lo@@ ma kona aina, ma@uli o ka wehe ia ana o ke alanui Kamehameha no ka huina $2,500.  Hooholoia.

            Na Palohau i heluhelu mai no ka wa mua he bila e pili ana i na luna aupuni e hele wale ana mai ka aina aku me ka hana ole aole e uku ke Kuhina Waiwai ia lakou  Waihoia no ka heluhelu elua.

            Na Dole i heluhelu mai no ka wa mua i ka bila e pili ana i ka wehe ana i ke awa o Hanamaulu, Kauai i awa ku moku akea.  Waihoia no ka heluhelu elua ana.

            Hoolaha mai o Kauka Waika e lawe mai ana ia he bila e hoololi ai i ka pauku 4 o ka mokuna 44 o na kanawai o 1884.

            Hoolaha mai o Kaulukou e lawe mai ana oia he bila e hooponopono ana i ka Oihana Koa, Papa Kuauhau Hawaii, a me ka hoololi i ka pauku 785 @ ke Kivila.

            Na Kaunamano i heluhelu mai no ka wa mua he bila e pili ana i ka Papa Ola Hawaii, Waihoia no ka heluhelu elua ana.

NA HANA O KA LA.

            Noonoo ana i ka Bila Haawina.  Ke Ala Ake ka lunahoomalu o ke komite o ka hale.

PAPA HOOPAE LIMAHANA.

            Na lilo mau o ka Papa. . . $16,200.

            Noi ke Kuhina Kipikona i $15,000.

            Hoololi mai o Palaunu i $10,000.

            Noi o Likikini e mahelehele ia ka haawina no kela a me keia mahele hana o ka papa mailoko mai o ka puu holookoa.

            Na Kaunamano i mahelehele mai penei:

            Luna Nui Eemoku……..$5000

              “   Kaahele Iapana….$3000

Kela & keia lilo…...….$2000--$10000

            Pakui mai o Keau e hookomo i$6,00 no ke kakauolelo o ka Papa alaila he $10,600 ka huina.

            Waiho mai o Kauluko@ i kana mahelehele ana penei:

            Luna Nui Eemoku………$4000

              “  Kaahele Iapana……$2400

            Uku Kakauolelo………...$1200

Kela a me keia lilo………$2000—9600

            Waiho mai o Kakina i kana pakui i $5000 no ka Luna Nui Eemoku me hookahi kaahele ana aole e emi malalo o eono malama.

            Ninauia ka $5,000 e like me ka bila a haule.

            Nolaila, ua hooholoia ka mahelehele i ka haawina o ka papa.

            Waio mai o Dole i $5000 no ka Luna Nui o ka Papa, aole e emi malalo o hookahi hele ana i kela a me keia 6 mahina.  Hooholoia.

            Luna Kaahele Iapana me Mahele olelo $4000.  Hooholoia.

            Kakaolelo o ka Papa $1000.  Aponoia.

            Kela a me keia lilo o ka papa $1,500 Aponoia.

            Noi o Kakela i $2500 no ka hoihoi ana i na Gilibati.

            Hoololi mai o Kakina e kapae a pane mai ke Kuhina Kalaiaina kokuaia e Kipikona.  Aponoia.

            Hoopauia ke komite a aponoia ka hoike a ka lunahoomalu.

            Ma ke noi ua hoomaha ka hale a noho hou i ka hora 10 apopo.

_____

 

LA HANA 47, IUNE 26.

            Halawai ka hale i ka manawa mau. 

            Kapaeia na rula a waiho mai o Kalua he hoopii mai Hana e noi mai ana e uku ia ka luna makai olaila i $100 0 ka malama.  Haawiia i ke komite 13.

HOIKE A KE KOMITE WA@.

            Na ke Kuhina no i waiho hou mai he hoike e like me ka olelo hooholo i waihoia aku e Kikila Palaunu e pili ana i ka $5000 no ka lilo keena ma Wasiuetona penei:

Na lilo lehulehu e like me ka

            Carter hoike helu………………………….$  382.89

Na lilo no ko Carter huakai

            i Europa e like me kana hoike helu…………1,337.93

Na lilo bila kikoe dala no

            ko His Ex. H. A. P. Kaaka nku………………..258.50

Uku o J. Mott Smith, Komisina Kuikawa………..….2,300,00

Na lilo bila kikoo dala no

            kela mau dala maluna ae.                        30.00

                                                   __________

                                                     $4,299.32

Koena i hoolilo ole ia…………………………………...700.68

NA OLELO HOOHOLO ME NA BILA.

            Na Kaai i heluhelu mai ne ka wa mua i ka bila e laikini ana i na mahu huki ukana.  Kapaeia na rula a heluhelu elua ia ma ke poo.  haawiia ka bila i ke komite wae.

            Na Dickey i heluhelu mai no ka wa mua i ka bila e pili ana i ka hooponopono ana i wahi hookolokolo no ka apana e Makawao.  Waihoia no ka heluhelu elua ana.

            Koho ka Noho ia Kaunamanao, Loil Kuhina, Palohau, Palaunu a me Kakina i komite wae no ka bila huki ukana.

            Na Wight i heluhelu mai no ka wa mua i ka bila e hoololi ana i ka pauku 4 o ka mokuna 44 o na kanawai o 1884.  Waihoia no ka heluhelu elua.

            Na Kakina he olelo hooholo e kauoha ana i ke Kuhina Kalaiaina e hoopau aku i ka hoolimalima malu o ka aina o Makolelau, a e waiho ia ma ke kudala akea ka hoolimalima.  Waihoia ka olelo hooholo ma ka papa.

            Hoolaha mai o Palohau he bila kana e pili ana i ka hoololi ana i ka pauku o ka mokuna 46 o na kanawai o 1876.

            Noi mai ka Loie Kuhina e kapaeia na rula a e hapai i ka noonoo ana i ka bila e pili ana i na auhau.

            Lilo ka hale i ka hoopaapaa no kekahi manawa, a waiho ia mai ke noi e minau ano.  Aponoia.

            Noi mai ka @oio Kuhina e kakauia na ae me na hoole no ke kapae ana i na rula.  Hooholoia.

            Ma ka ninau ana he 18 ma ke kapae a he 12 ma ka hoole.

Kapaeia na rula a heluhelu mai ka Loio Kuhina no ka wa mua i ka bila me ka hoolaha ole ia e pili ana no ke kuai waiona, oia ka hoololi i ka pauku 12 o ka mokuna 44 o na kanawai o 1882.  Waihoia no ka heluhelu elua.

            Noi ka Loio Kuhina e lilo ka bila e pili ana i na auhau i hana no ka la ma keia auina la.

            Hoololi mai o Kaulukou e lile ia i hana no ka la ma ka Poakahi.

            Kokua mai ka Loio Kuhina a pakui mai, e noonoo koke ia mahope iho o ka heluhelu ia ana o ka moolelo o ka hale.

            Rula ka noho aole mea imua o ka hale.

            Noi mai o Kikaha e hapai ia ka noonoo ana o ka hoike a ka hapa nui o ke komite.

            Noi e Baraunu e heluhelu i ka moolelo o ka hale.

            Noi o Kaulukou e hapai i na hana o ka la. Aponoia.

            Noi hou no oia e hoomaha ka hale a noho hou i ka hora 1:30 p.m.

            Hora 1:40 noho hou ka hale.

            Noi mai o Kikaha e hapaiia ka noonoo ana no ka hoike a ka hapa nui o komite e pili ana i ka bila kanawai auhou.  Aponoia.

            Heluheluia ka hoike me ka bila kanawai.

            Heluhelu mai ka hapa uuku o ke komite i ka lakou hoike no keia bila.

            Noi o Keau e aponoia ka hoike a ka hapa nui o ke komite.

            Hoololi o Kakina e aponoia na hoike a elua a waiho ma ka papa a noonoo pu me ka bila kanawai hou ma ka Poakahi.  Aponoia.

            Noi mai o Kakela e lilo ka bila i hana no ka la ma ka Poakahi.

            Hoololi mai o Kaulukou, mahope koke iho o ka heluhelouia ana o ka moolelo o ka hale.  hooholoia.

            Hoopanee ka hale.

____

LA HANA 48, IUNE 28.

Halawai ka hale elike me ka mau.

NA PALAPALA HOOPII.

            Na Paehaole mai Kalaupapa he hoopii e kukulu ia i halekula haole no laila.  A e hoihoi ia aku kekahi Virigine o Kakaako i kumukula no ia kula.

$10 MAKANA.

__

            UU AIHUEIA A UA NALOWALE maoli paha ma ka12 o Iune i hala, kuu Lio wahine Ulaula i kuni ia S D 7 ma ka aoao akau o ka ai.  Ua paa na wawae mua i ke kamaa hao.  E loaa ka makana maluna ae ke hoihoi ae ma ke alanui Kula.

                                                                                                                    JAMES K. HOLT.

OLELO HOOLAHA.

___

OLELO HOOLAHA.

__

O WAU O KA MEA NONA KA INOA malalo nei.  Ke hoolaha aku nei, o ke AKULE ka inoa, o ka ia hoomalu a ke Konohiki, e holo ana ma ke Kai e pili ana i ke AHUPUAA O KA@O, e waiho la ma Honuaula, Mokupuni o Maui.  Ke papa ia aku nei na Kanaka a pau e noho ana ma ka Ahupuaa o Kaeo, a me na wahi e ae o Honuaula.  Aole e kii wale i ka ia i olelo ia maluna mai o ke la 10 o IUNE, o ka M. H. 1886.  O ka mea kue ikeia e hoopii ia no.

                                                            J. KAPOHAKIMOHEWA.

MAKENA, MAUI,                                                                Konohiki.

HOLAHA HOOKO MORAKI ME KE KUAI.—Mamuli o kekahi mana kuai i hoikeia maloko o kekahi palapala moraki i hanaia mawaena o D. W. AIWOHI KAHOOKANO, o Kohala, Mokupuni o Hawaii, o ka aoao mua a me JOHN J. CARDEN o ka aoao elua ma ka la 11 o Maraki, 1884, i kakau kopeia ma ke keena o ka Luna Kakau Kope, ma ka Buke 88, aoao 51-3, a mamuli o ka uhaiia ana o na kumu aelike o kela moraki, nolaila, ke hookahaia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o @a moraki nei, e hooko ana oia ia mana kuai, a ma ia hooko ana, e kudala akea ana ia i ka aina i hoikeia ma ia moraki, elike me ka hoakaka ana malalo iho, ma ka POAONO, la 24 o IULAI, 1886, ma ke keena kudala o L. J. Levey, ma Honolulu, Mokupuni o Oahu, ma ka hora 12 o ke awakea o ia la.

            No na mea i koe, e ninau ia J. M. MONSARRAT, Loio ma ke Kanawai.

                                                                        JOHN J. CARDEN,

                                                                                    Mea Moraki.

            Honolulu, Iune 21, 1886.

            Ka aina e kuai ia ana, oia no kela aina a pau e waiho la ma Makapala, Kohala, a i hoikeia na palena penei:

            Apana Ekahi (c)—E hoomaka ana ma ka pohaku x ma ke alanui Aupuni, oia ka pohaku i hui ai me ko J. K. Kahookan@, a holo p@ Ak 2 ½˚ K 8.70 kaul or 9.70 kaul i ka pohaku x, alaila He 74˚ Hi 12.74 kaul me ko Kimo Kaai i ka pohaku i kaha pea ia i kahawai, alaila holo i kai a hiki i ka mana alaila holo ma ka mana Hik o ke kahawai me Kua a me Niulii a hiki i ka pohaku x e hui ai me ko J. K. Kahookano, Ak 78 ½ Ko 11.27 kaul me ko J. K. Kahookano i ka pohaku x a He 5˚ Ko 6 kaul me ko J. K. Kahookano.

HOOLAHA HOOKO MORAKI ME KE KUAI.—Mamuli o kekahi mana kuai i hoikeia maloko o kekahi palapala moraki i hanaia mawaena o KUIHELANI (k) o Kailua, Mokupuni o Oahu, o ka aoao mua, a me CURTIS P. LAUKEA, o ka aoao elua, me ka la 14 o Mei, 1885, i kakau kope ia ma ke keena o ka Luna Kakau Kope, ma ka Buke 97, aoao 18 a me 19, a i hooliloia e CURTIS P. IAUKEA ia G. E. BOARDMAN a me G. W. WILFONG, na kahu malama waiwai, ma ka palapala hoolilo i hanaia i ka la 6 o Iune, 1886, a i kakau kopeia ma ka Buke 97, aoao 18, a mamuli o ka uhaiia ana o na kumu aelike o kela moraki, nolaila ke hoolahaia aku nei e na mea nona ua moraki nei, e hoko ana laua ia mana kuai, a ma ia hooko ana, e kudala akea ana laua i ka aina i hoikeia ma ia moraki, e like me na hoakaka ana malalo iho, ma ka POAONO, la 24 o IULAI, 1886, ma ke keena kudala o L. J. Levey, ma Honolulu, Mokupuni o Oahu, ma ka hora 12 o ke awkea o ia la.

            No na mea i koe, e ninau ia J. M. MONSARRAT, Loio ma ke Kanawai.

            G. E. BOARDMAN a me G. W. WILFONG na Kahu Malama Waiwai.

            Ka aina e kuai ia ana, he aina kalo ma Kai, lua, i oleloia nona ka ili 3 a me 15-100 eka, oia ka apana 3 o ka Palapala Sila Nui 2138-Palapala Hooko Kuleana 1833-6809, no kanakaliilii, oia no ka aina i hooliloia ia Kuihelani (k) i oleloia e Paaiki a me kahi poe e ae, ma ka palapala hoolilo i hana ia i ka la 25 o Maraki, 1867, a i kakau kopeia ma ka Buke 96, aoao 37.

                                                2082-4t

MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUNI Apana elua o ke Hawaii Pae Aina.

            Ma ka Waiwai o REV. SAM’L PAULO, no Wailua, Molokai, i make.

            Ua heluhelu ia a ua waiho ia ka palapala noi a REV. H. MANASE, e noi ana e hooponopono ia ka waiwai o REV. SAM’L PAULO, no Wailua, Molokai, i make kauoha ole, a e hooholoholo ia ka waiwai i na hooilina.

            Nolaila ke kauohaia aku nei na kanaka a pau ke pili, o ka POAONO, oia ka la 17 o IULAI, 1886, ma ka hora 9 A. M., maka Hale Hookolokolo ma Pukoo, oia ka la a me kahi i koho ia no ka hoolohe ana i ua nonoi la, a me na mea kue ke hoikeia.

                                                ABR. FORNANDER,

Lunakanawai Kaapuni Apana Elua H. P. A.

MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUNI Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina.

            Ma ka Waiwai o E. S. MAUNALOA (k) no Kawela, Molokai, i make.

            Ua heluhelu ia a ua waiho ia ka palapala noi a J. W. M. POOHEA, ka Luna Hooponopono o ka waiwai o E. S.L MAUNALOA, no Kawela, Molokai, i make, e noi ana e haawi aku ka Aha iaia i Laikini e kuai kukala ana i ka Waiwai Paa o ka mea make i oleloia maluna, i mea e hookaa ia ai kona mau aie.

            Nolaila ke kauoha ia aku nei na kanaka a pau ke pili, o ka POAKAHI, oia ka la 19 o IULAI, 1886, ma ka hora 11 A. M., ma ka Hale Hookolokolo ma Pukoo, ola ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua nonoi la, a me na mea kue, ke hoikeia.

                                    ABR. FORNANDER.

Lunakanawai Kaapuni Apana Elua H.P.A.

MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUNI Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina.

            Ma ka Waiwai o KANEALII (k) a me EHU (w) no Wawaia, Molokai, i make.

            Ua heluhelu ia a ua waiho ia ka palapala noi a LOTA POOHEA (k) e noi ana e hooponopono ia ka waiwai o KANEALII (k) a me WMU, no Wawaia, Molokai, i make hauoha ole, a e hooholo ia ka waiwai i na hooilina.

            Nolaila ke kauohaia aku nei na kanaka a pau, ke pili, oka POAKAHI, oia ka la 19 o IULAI, 1886, ma ka hora 9 A. M., ma ka Hale Hookolokolo ma Pukoo, oia ka la a me kahi i  koho ia no ka hoolohe ana i ua nonoi la, a me na mea kue ke hoikeia.

                                                ABR. FORNANDER,

Lunakanawai Kaapuni Apana Elua, H. P. A.

HOOLAWA HOOKO MORAKI ME KE KUAI.  Mamuli o kekahi mana juai i hoikeia maloko o kekahi palapala moraki i hanaia mawaena o T.N. PUUOHAU o ka aoao mua, a me FRANCIS M. HAKI o ke aoao elua, ma ka la 6 o Okatoba, 1882, i kakau kope ia ma ka buke 85 aoao 207, a mamuli o ka uhaiia ana o na kumu aelike o kela moraki, nolaila, a i hoolilo ia ia L. Aseu & G. C. Akina Dec. 17, 1883, ke hoolahaia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o ua morati nei, e hookoana oia ia mana kuai, a ma ia hooko ana, e kudala akea ana ia i ka aina i hoikeia ma ia moraki, ma ka POALUA, la 6 o IULAI, 1886, ma ke Keena Kudala o E. P. Adams, ma Honolulu, ma ka hora 12 o ia la.

            Aia ma kahi o W. R. Kakela na olelo hoakaka no keia mea.

            Hanaia i keia la 14 o Iune, 1886.

                        L. ASEU & G. C. AKINA,

                                    Na hope o ka mea Moraki Mai.

            Penei na aina e kudala ana :

HOOLAHA HOOKO MORAKI ME KE KUAI.  Mamuli o kekahi mana kuai i hoikeia maloko o kekahi palapala moraki i hanaia mawaena o JOSEPH M. POEPOE o ka aoao mua, a me SANDFORD B. DOLE o ka aoao elua, ma ka la 11 o Aukate, 1881, i kakau kope ia ma buke 68 aoao 450 a hooliloia ia H. E. AVERY, a mamuli o ka uhaiia ana o na kumu aelike o kela moraki, nolaila, ke hoolahaia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o ua morati nei, e hooko ana oia ia mana kuai, a ma ia hooko ana, e kudala akea ana ia ia ka aina i hoikeia ma ia moraki, ma ka POALUA, la 6 o IULAI, 1886, ma ke Keena Kudala o E. P. Adams, ma Honolulu, ma ka hora 12 o ia la.

            Aia ma kahi o W. R. Kakela na olelo hoakaka no keia mea.

            Wanaia ia keia la 18 o Iune, 1886.

                                    HARRY E. AVERY,

                                    Hope o ka Mea Moraki Mai.

            Penei na aina e kudalaia ana:

OLELO HOOLAHA.

___

UA KAPU LOA KUU AINA I KAPAIA O WAIKAKUU ma Kapalilua, S. Kona, Hawaii, aole e hele wale no holoholona, Lio, Bipi, Miula, Kao, Hipa, Iakake, Puaa, &c., oia hoi ka aoao mauka o ke alanui a Haanio, a hiki i ka palena o uka, a o ka mea kue i keia, e hopu ia no e like me ke Kanawai, a ua koe ka aoao makai o ke alanui o Maanio, oia hoi kahi i lilo ia J. W. Kuaimoku i ka hoolimalima.  A ua hookohu pono aku au ia J. A. WAIKAPU i Luna nana e hooko i na mea olelo ia maluna.

                                    MRS. MILIAMA KAIMI.

OLELO HOOLAHA.

___

I NA KANAKA A PAU E NANA MAI Ana i keia owau o AKINA Puke, no Honolulu, Oahu.

            Ke papa aku nei au i na poe mea halekuai Pake, Haole, Pukiki, aole oukou e heaie i kuu wahine mare Mrs. Kapahu Kaulolo Akina i ko oukou mau waiwai a pau, ma ko’u inoa no ka mea, ua haalele mai oia ia’u, me ko’u hale, kau ai, a me na pono a’u a pau, a ua hele aku oia ma ka makemake o kona kino iho, aole au e hookaa ana i kona mau aie a pau ke hookuli oukou i ko’u leo.  A i na wau e lohe ke malama nei kekahi poe iaia, e hoopii no au i ke Kanawai o ka aina no na poho o’u a pau.

                                    O wau iho no,

                                                AKINA Pake.

            M@nolala, Oahu, Iune 24, 1886.

KUAI MORAKI.

___

MAMULI O KE KAUOHA A KA Hope o ka mea Moraki Mai ma ka moraki o POHOKANI ia A. J. KAKALAIKA i kopeia ma ka Buke 77, aoao 89, ua kauohaia mai makou e kuai aku ma ke kudala akea ma ka POALUA, oia ka la 6 o IULAI, 1886, ma ke awakea o ua la ma ko makou rumi k@dala i keia mau wahi i oleloia malale iho.

            1 ^st .  O ke kuleana a pau loa o Pohokani ma kela aina ma Waiiuku, Maui, i hoakakaia ma ka Palapa’a Sila Nui Helu 5261 kuleana 504 ma ka inoa o Kolii, he 5.44 eka ; a oia ka aina i hooliloia ia Pohokani ma ka Palapala Kuai a Keai i kupeia ma ka Buke 40, aoao 473.

            2 ^nd .  O ke kuleana a pau loa o ua Mea Moraki aku nei ma kela aina i noakakaia ma ke kuleana 2x28 ma ka inoa o Kaowao, he i 60-100 aka, a i hooliloia ia Pohokani ma ka Palalapala Kuai i hai ia maluna.  No na mea i koe e ninau ia W. R. Kakela Leie, a i ole ia @. P.l Adams ma @a Luna Kudala.               2030-@t

AHA KIEKIE O KO HAWAII PAE AINA.  Ma ka Hooponopono Waiwai.  Ma ka hana o ka Waiwai o MARY F. LINDSEY, o Waimea, Hawaii, i make.

            Olelo Kauoha e koho ana i la e hooiaioia ai ka Palapala Kauoha, ke koho ana i Kahu Malama, a no ka hoolaha ana.

            No ka mea. ma ka la 2 o Iune, 1886, ua waihoia mai imua o ka Aha, kekahi Palapala, i olelo ia, oia no ke Kauoha Hope loa a Mary F. Lindsey i make aku la; a me ka Palapala kauoha a e hoopuka ia ka Palapala Luna Hooponopono Waiwai me ka Palapala Kauoha : a me ka hoonoho ana i Kahu no William Lindsey a me Charles Baker opio, ke keiki a me moopuna a ka mea i make.

            Nolaila, ua Kauoha ia o ka POALIMA, oia ka la 16 o IULAI, 1886, ma ka hora 10 kakahiaka, ma ka Rumi Hookolokolo o ia A@a, ma Aliiolani Hale, ma Honolulu, Mokupuni o Oahu, oia ka la me ka hora, e hooiaio ia’i ia Palapala Kauoha, a e hoolohe ia ai ia noi @@@ mai, a me ka poe a pau i pili, e kue ana ia Palapala Kauoha, a me ka hoopuka ana i ka Palapala Luna Hooponopono Waiwai a me Kah@ Malama.

            A ua Kauoha hou ia, e hoolahaia ia mea ae na pule ekolu iloko o ka Hawaiian Gazette a  me KUOKOA he mau nupepa i pai ia a i hoola@@ ia ma Honolulu.

            Kakauia ma Honolulu, Iune 22, 1886.

                                    A. F. JUDD.

                        Lunakanawai Nui o ka Aha @iek@@.

            Ikea :              HENRY SIMTH,

                                                Hope Kakauolele

I LOKO O KA AHA HOOKOLOKOLO Kaapuni o ka Apana Elua ma ke kau o Iune 1886.

            KALAKAUA, ma ka @okomaikai e ke Akua o ko Hawaii Pae Ai@a, Mei;

            Ia J. H. Soper Esq. Ilamuku o ke Aupuai, a i ole i kona hope, me ka Mahalo.

            Ke kauohaia aku nei oe e kii aku ia FRANK SEARS ka mea i hoopilia,  ina e waiho mai ana oia i kana pane i Kakauia iloko i na la he iwakalua mahope iho o ka hookela ana o keia e hele mai imua o ka Aha @oo@olokolo Kaapuni ma ke kau o Iune o ua Aha la e malamaia ana ma ke keena hookolokolo o ka Hale Hookolokolo ma Wailuku mokupuni o Maui, ma ka Poalua la i o Iune e hiki mai ana ma ka hoia 9 o ke kakahiaka, e hoike mai no ke aha la e ae ole ia ai ke noi a Luika w.l ka mea hoopii, e like me ka mea i hakaka@@ iloko o kona palapala hoopii i pakui pu ia @@ ka hoike piha no kau mau hana no ia mea.

                        Ikela e ka mea hanohano A. Fra@@@

                        Judd Lunakanawai Nui o ko makea

                        Aha Hookolokolo Kiekie ma Wailuku i keia la 20 o Aperila m. h. 1886.

                                    GEO. E. RICHARDSON

(Sila)                                                    Kakauelele.

Aha Hookolokolo Kaapuni Apana II.

            Ua huli ponoia ka mee i hai ia maloko n@ oia o FRANK SEARS, aole oia i loaa, @iai aia oia mawaho o keia Aupuni; nolaila ke hoike aku nei au i keia palapala kii aole i hookoia.                                                                       JOHN M. SOPER.

                                                                        Ilamuku.

            Honolulu Mei 10, 1886.

            Ke hooia nei au o na mea i hoikeia ae la maluna, he hope oiaio no ia o ka palapala kii o ua hihia la ka me ka hoike a ka Ilamuku ae ia mea, a ua kaauoha ua Aha la ma ke kau o Iune 1886 e hoolahaia aku i kope i hooia ia @ ua palapala kii la e like me ke kanawai.

                        Ikeia e ko’u lima a me ke sila @ ua

                        Aha la ma Wailuku Maui i keia la 4

                        o Iune, m. h. 1886.

                                    G@O. E. RICHARDSON

(Sila)                                        Kakauolo@@

Aha Hookolokolo Kaapuni Apana II.

HOOLAHA HOOKO MORAKI ME KE KUAI.  Mamuli o  kekahi m@@@ kuai i hoikeia maloko o kekahi palapala meraki i hanaia mawaena o S. KALEOHANO o ka aoao mua, a me A. J. KAKALAIKA, Kahu Waiwai o R. W. HOLT o ka aoao elua, ma ka la 30 o Dekemaba, 1882, i kakau kepe ia ma ka buke 77 aoao 457, a mamuli o kauhaiia ana o na kumu aelike o kela moraki, nolaila, k@ hoolahaia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o ua moraki nei, e hooko ana oia ia j@@@@@ kuai, a ma ia hooko ana, e kudala akea ana ia i ka aina i hoikeia ma ia moraki, ma ka POALUA, la 6 o IULAI, 1886, aia ke Keena Kudala o E. P. Adams, ma Honolulu, ma ka hora 12 o ia la.

            Aia ma kahi o W. R. Kakela na olelo h@@kaka no keia mea.

            Hanaia i keia la 14 o Iune, 1886.

                                                A. J. KAKALAIKA,

            Kahu Waiwai o R. W. Hole, Moa Moraki Mai.  Penei na aina e kudalaia ana :

            1—O na aina e waiho la ma Palolo, Oahu, i hoikeia ma ka Palapala Sila Nui, Helu 750, 8 Kuleana, 1897 ma ka inoa o Ohule—99@-100 kaulahao, a ua  hooliloia ia Kaleohano ma ka Palapala Kuai o Kaheaku me Laa i kapaia ma ka Buke 70, aoao 80.

            2—O na aina i hoakakaia ma ka Palapala Sila Nui, Helu 2545, Kuleana Helu 10169 ma ka inoa o Mahoe 2 68-1000 Eka.

            3—O no aina i hoakakaia ma ka Palapala Sila Nui, Helu 3480, Kuleana Helu 1871 ma ka inoa o Kalakuaole he 1 583-1000 Eka.

            4—O na aina i hoakakaia ma ka Palapala Sila Nui, Helu 2413, Kuleana Helu 3738 ma ka inoa o Kolihana he 1 107-1000 Eka.

            5—O na aina i hoakakaia ma ka Palapala Sila Nui.  Helu 2553, Kuleana helu 3740 @ ma ka inoa o Kahakauila he 1 48-100 Eka.

OLELO HOOLAHA HOOLE.

___

E IKE AUNEI NA KANAKA A PAU Kela ano keia ano kanaka, Owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke hoole loa aku nei wau i keia kuai a Huluili me Alima pake, a me ka hoolimalima ia Aloiau pake, a kuai hou me Hokela w. a me ke kuai ana o Oopahu k ia Huluili, aole piliia ia Kiau k keia kuai, aole mai ia Kiau mai aole mai ia’u, a ke hoole loa nei au i na mea i hoakakaia maluna, aole mana iki ma ke kanawai, a maluna o Huluili ke oukou poho a pau, aole maluna o’u; a ma ka inoa o Kiau k, nona ka Palapala Kuleana Aina Helu 8845 a Palapala Sila Nui Helu 7525, apana 1 a me 2, nona na eka @, 5 luk, 5 peta, a oi aku a emi paha o Apopo Kaulalo ma Kapaa, Kauai ; ua ninau makou ia Huluili i ka Poaono, la 11 o Iune, 1886, aole oia i hoolaha, aole no oia ia kuai me Kiau k, ua kuai no ia me Oopahu k, no na dala he $30,00.  Aole palapala Hooiaio me Oopahu k, a nawai la i hoolaha ma k’ou inoa o Hulwili i kuai moraki a Pilipo Paniolo ia A. J. Kakalaika opio i hanaia ma ka la 8 o Ianuari, 1885, i hoolahaia i ka la 3 o Apelila, 1886, e olelo ana na pono hoaaina me pilikana no ka moraki, aole makou i kuka a kamailio pu, ua malu ko maua waiwai ma ke Kanawai.  Ke hoole loa aku nei au i na mea i hoakakaia aole mana iki ma ke Kanawai.

                                                            KAAHU (k).

HOOLAHA KUAI MORAKI.  MAMULI o kekahi mana Kuai i hoikeia maloko o kekahi Palapala moraki mai a T@@U TIN FEE me kana wahine o Kohala Akau, Hawaii, ia  LO ASEU, i kakau ia  i Maraki 24, 1885, a i kakau kope ia ma ka Buke 95, ma na aoao 79 a me 80, iloko o ke Keena Kakau Kope Hawaii, e kuaiia ana ma ke kudala akea ma ka la 6 o Iulai, 1886, i ka hora 12 o ke awakea ma ka Hale Kudala o E. P. Adams & Co., ma Honolulu, na pono, kuleana a me na waiwai a pau o ua mau mea moraki nei iloko o na waiwai i morakiia, o ia  waiwai i oleloia he mau aina ma Niulii, Kohala Akau i olelo mua ia, a i hoakaka maopopo ia ma ka Palapala Sila Nui 2664 a me Palapala Hooko Kuleana 10861.

            No na mea i koe, e loaa no na hoakaka ana mai a L. Aseu ka mea nona ka moraki, a i ole ia, mai a Ashford & Ashford, kona mau Loio,

            Honolulu, Iune 14, 1886.                    2081. 3t.