Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXV, Number 21, 22 May 1886 — Unnumbered Page
| This text was transcribed by: | L. A. Marchildon |
| This work is dedicated to: | Any Canadians calling Hawaii home...I'm so envious !! |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ka Nupepa Kuokoa
No Ka Makahiki, $2.00
Eono Mahina, 1.00.
--KUIKE KA RULA.—
Poaono Mei 22, 1886
Haawina Kuia Sabati.
Haawina XI.
Iune 13. Iesu ka Mesia. Io. 7: 37—52.
I KA LA nui ma ka hope o ua ahaina la, ku ae la o Iesu, kahea aku la, i ka i ana'e, Ina e makewai kekahi, e hele mai ia i o'u nei e inu.
38 O ka mea e manaoio ia'u, e like me ka ka palapala hemolele i i mai ai, e kahe mau mai na muliwai noloko mai o kona opu.
39 (O keia kana i olelo ai no ka Uhane, ka mea e loaa auanei i ka poe e manaoio iaia: aole i hiki mai ka Uhane Hemolele ia manawa, no ka mea, aole i hoonaniia o Iesu ia wa.)
40 No ia hoi, he nui ka poe o ua ahakanaka la i ko lakou lohe ana ia olelo, olelo iho la lakou, He oiaio o ke Kaula keia.
41 Olelo mai la kekahi poe. O ka Mesia keia. Aka, ninau ae la kekahi poe, E hele mai anei ka Mesia no Galilaia mai?
42 Aole anei i i mai ka palapala hemolele, Na na mamo a Davida mai ka Mesia, a no Betelehema mai, ke kulanakauhale o Davida?
43 Kue iho la kekahi poe me kekahi poe nona.
44 Makemake iho ia kekahi poe e hopu iaia, aole nae kekahi i kau aku i ka lima maluna ona.
45 Alaila ho mai la na ilamuku i na kahuna nui a me ka poe Parisaio: a ninau mai la lakou ia lakou la, No ke aha la i lawe ole mai ai oukou iaia?
46 I aku la na ilamuku, Aole loa he kanaka i olelo like me keia kanaka.
47 Ninau mai la na Parisaio ia lakou, O oukou anei kekahi i hoopunipuniia?
48 Ua manaoio no anei kekahi o ka poe alii, a me na Parisaio iaia?
49 Aka, o keia ahakanaka ike ole @ ke kanawai, ua hoahewaia lakou.
50 Ninau ae la Nikodemo ia lakou, (o ka mea i hele i ona la i ka po, oia kekahi o lakou.)
51 Ke hoahewa nei anei ko kakou kanawai i ke kanaka mamua o ka lohe ana iaia, a ike hoi i kana mea i hana'i?
52 Olelo mai la lakou iaia. i mai la, No Galilaia anei oe? E imi a ike oe, aohe kaula noloko mai o Galilaia.
Pauku Gula. O oe no ka Mesia, ke keiki a ke Akua ola. Mat. 16: 16.
Manao nui. Ua hoike na olelo a me na hana o Iesu, oia no ka Mesia.
Poakahi Io. 7: 1—13.
Poalu " 7: 14—34.
Poakolu " 7: 35—52.
Poaha Oih'k. 23: 33—44.
Poalima Nahelu 20: 1—13.
Poaono Is. 44: 3, 55: 1, 58: 11.
Sabati Ioela 2: 28, 29. 3: 18.
Mele. Iesu ke kumu waina. H. A. N. 214.
Pule.
NA NINAU.
mahea o Iesu iloko o na malama mahope o ka moliaola? Io. 7: 1. No keaha kona noho ana ma Galilaia, aole i hele i Iudea? Heaha kekahi o kana mau hana iloko o ia mau malama? Mat. 15: 14—18, 24—30, 32—38. 17: 1—5, 14—18, 24—27. Mar. 7: 32—35, 8: 22-25.
Owai ka ahaaina e kokoke mai ana? Io 7: 2. Mahea ka malama ia ana i keia ahaaina? Neh. 8: 15. Zek. 14: 16. E hai mai no ka malama ana? Oih'k. 23: 34-42.
Heaha ka olelo a na hoahanau o Iesu? Io. 7; 3, 4. Ua manaoio anei lakou iaia? p. 5. Heaha ka Iesu pane ia lakou? p. 6—8. Ua hele anei oia i ka ahaaina? p. 10. Owai ka i imi iaia? p. 11. No ke aha kona hioke ole iaia iho ia lakou? No ke aha ia manao o na Iudaio e pepehi iaia? Io. 5: 18.
Mahea kou Iesu ao ana ma ia hope iho? p. 14. Heaha ka mea i kahaha ai na Iudaio? p. 15. No hea kona ike? 16—18. Heaha ka hana ana i hana'i, i kahaha ai lakou? Owai ka mea i hoola ia? Mok. 4. Heaha ka olelo a Iesu ia lakou? p. 22—24. Heaha ka ninau a kekahi poe? p. 25, 26. Heaha ka olelo hou a Iesu? 28, 29.
No ke aha ka pakele ana o Iesu, oiai ua manao kanaka e hopu iaia? p. 30. Ua manaoio mai anei kekahi poe iaia? p. 31. Owai ka i manao e lalau iaia? p. 32. Pehea ka Iesu pane ana ia lakou? p. 33, 34. He pohihihi anei ia i ko na Iudaio manao? p. 35, 36.
Ma ka la hope o ka ahaaina, ku hou mai o Iesu, a pehea kona kahea ana? p. 37. He mea manao nui ia anei ka wai, ma na wahi wela? Hauoli anei kanaka i ka lohe ana i ka leo e kahea ana, e kii mai lakou i wai, i mea e kena ai ka makewai? Ke uuku ka wai, aole anei e pii ana ke kumu kuai, ma kahi i kuai ia ka wai? Aloha nui paha i ka mea e haawi wale mai i ka wai iloko o ia wa pilikia?
Ua pilikia anei he huakai nui o ka Iseraela i ka wai ole, i kekahi manawa, i ka hele ana ma ka waonahele? Nahelu 20: 2. Nawai i haawi mai i wai no lakou? 8, 11. Ua mau anei ia wai me lakou a pau ia auwana hele ana? 1 Kor. 10: 4. He wai maoli anei ka Iesu e haawi i ka poe i hele @ na la? Io. 6: 35.
Owai ka poe i kahea ia? Hok 22: 17. Heaha ke kumu kuai? Is. 55: 1. Rom. 6: 23. Owai o oukou i makaukau e manaoio aku ia Iesu, e ae aku i kana, a malama i kana mau kauoha? Aole anei me Iesu na mea a pau e pono ai kanaka? Ohi. 17: 28. Aole anei nana e kala i na hala? Aole anei nana e kokua mau? Hal. 46: 1. Io. 14: 16. Aole anei oia i makemake e hoola ia na mea a pau? 2 Pet. 3: 9. Ua kauoha ia anei kakou e imi aku iaia? Is. 55: 6 Hal. 50: 15. Mat. 11:28.
Pomaikai anei ka poe i ele aku ia Iesu? p. 38. Heaha kana e haawi ia lakou? Rom. 6: 23. Aole anei i haawi ia ka Uhane i na mea a pau e manaoio ana? He mau anei keia pono mai luna mai? Pehea ka punawai mau, pio anei ke hookahe ia ka wai? Ke ole hookahe ia ka wai o ka loko, mau anei ka maikai? Pehea ke kai make? He wai ono anei? Aole anei he maikai ka wai o Ioredane e kahe mai ana, mai na puu o Sebanona, a iloko o keia kai? No hea hoi ka awaawa launa ole o ka wai o keia kai? Ina ua kahe hou aku, pela anei?
Ua manao anei o Iesu e aua i keia pono ke loaa mai, aole e haawi ia hai? Mat. 10: 8. Owai ka i hoomahuahua i kana, o ka mea i malama loa i kona satena nona iho, a o ka mea paha i hana'ku me kana? Mat. 25: 16, 18. Ua pomaikai anei ma ka huna wale ana? Mat. 25: 28, 29.
Heaha ka i loaa i ka poe manaoio? p. 29. Ua haawi ia anei ka Uhane Hemolele ia wa? I ka wa hea ka haawi ia ana? Oih. 2. Ua loaa anei mamua o ko Iesu make ana, mahope iho paha? I ka lohe ana o kanaka i keia olelo a Iesu, heaha ko lakou manao nona? 40. Ua hiki anei i ka mea e, e haawi mai i keia mau pono; aole anei na ka Mesia, ka Hoola wale no?
Ua manao anei kekahi poe, oia no ka Mesia? p. 41. Pehea ka ninau a kekahi? p. 42. No Galilaia anei o Iesu? Mahea kahi i hanau ia oia? Ina paha ua ninau keia poe, aole anei i pau ka pohihihi? Loaa anei ka ike i ka poe imi ole? Ina pani ia kou maka ike anei? Ina paa kou pepeiao lohe anei? A nowai ka hewa?
Nawai i wanana e hiki mai ana keia mamo kaulana no ka hale o Davida? Ier. 23: 5. Is. 9: 6, 7. 11: 1. Nawai i hai mai no Betelehema oia? Mika 5: 2. No Betelehema anei o Davida? 1 Sam. 16: 1, 17: 12. Aole anei i pili pono keia mau mea a lakou i olelo ai, no Iesu?
No ka like ole o ka manao o na kanaka, ua lilo anei ia i mea e kuee ai lakou? p. 43. Ua hopu ia o Iesu, heaha auanei ka mea i pakele ai oia? p. 44, 46. Mana ka olelo a Iesu! Heaha ka ninau a na Parisaio i na makai? 47, 48.
Heaha ka olelo a Nicodemo? He Parisaio anei o Nicodemo? Io. 3: 11 He lala no hoi ia o ka aha hookolokolo ma Ierusalema: Ua imi anei o Nicodemmo ia Iesu mamau? Ua ike paha lakou? Ua hiki anei ia lakou e hoopai i kekahi me ka hookolokolo ole ia? Heaha ka ninau a na Parisaio iaia? Pololei paha ia manao o lakou, aole paha? No hea o Iona, a o Elia, a me Nahuma? aole no Iudea:
Mele. Ina he leo hiki ko'u. H. S. N. 15.
Pule.
MOOLELO O KA AHAHUI LUNAKAHIKO.
La hana 1, Mei 4, 1886.—Halawai ka Ahahui Lunakahiko ma ka luakini o Wainee, Lahaina, Maui. Rev. H. Manase ma ka noho hoomalu. Pule o D. Puu.
Hoomaopopoia na hoa o ka aha i hiki mai.
Kihapai. Kahu. Lunakahiko. Keanae, J. P. Kahahei.
Hana, Rev. Iosepa. Kaupo, J. K. Kahoohii lunakahiko. Waikapu, S. Kaili kahu, Poniuailana lunakahiko. Wailuku, Paaluhi kahu, D. Puu lunakahiko. Waihee. Nawahine kahu, Malaueo Hale lunakahiko. Kaanapali, Hihio kahu, Kawainui lunakahiko. Lahaina, Pali kahu, Makekau lunakahiko. Olowalu, Kamakahiki kahu, J. B. Kaaoao lunakahiko. Kaluaaha, H. Manase kahu, Aberahama lunakahiko. Halawa, J. M. Kane kahu.
Na hoa mau Rev. S. Kamakahiki, A. O. Polepe me Kawaiaea.
Kohoia o Pali, Iosepa me Kahahei i komite hoonoho, hana. A ia Paaluhi, Kaiii me Puu i komite Imi haawina.
Hoike a ke komite hoonoho hana. 1 Hapalua hora haipule. 2 Hoike kihapai. 3 Na palapala hoopii. 4 Heluhelu haawina. 5 Oihana kuwaho. 6 Kula kahunapule. 7 Ke ola o na kahu. 8 Na ekalesia kahu ole. 9 Na misiona kuloko. 10 Na hale kahu. 11 Koho ana i mau kahu kuikawa no na ekalesia kahu ole. 12 Koho ana i komite hoeueu. 13 Koho ana i komite hoike no na kihapai, a me ka hana a keia aha i ka ahahui nui ma Honolulu. 14 No ka awa a kanu awa. 15 Koho ana i mau elele mokupuni no ka aha nui i Honolulu. 16 Na hooponopono ekalesia ana. 17 Kahi e noho hou ai keia aha.
A. Pali
J. K. Iosepa
J. P. Kahahei } Komite
Aponoia ka hoike a ke komite.
Lilo o D. Kahualelio a me ka ahahui kula Sabati i mau hoa kuka.
Kumuhana 2. Hoike kihapai. Na Kahahei, Iosepa, Kahoopii, Kaili, Paaluhi, Nawahine, Hihio, Pali, Kamakahiki, me Manase i hoike mai no ko lakou mau kihapai iho.
3 Na palapala hoopii. Ekolu palapala hoopii imua o keia aha. 1 Palapala hoopii a kekahi mau hoahanau o ka ekalesia o Waikapu, e kipaku ana ia Rev. S. Kaili mai kona noho kahu ana no ia ekalesia, malalo o kekahi mau kumu lehulehu. 2 Palapala hoopii a Paaluhi, e noi ana i keia aha e hookuu aku iaia mai kona noho kahu ana no Wailuku, no kekahi mau kumu. 3 Palapala noi a Kaupo, e lilo o Kaiwiaea opio i haiolelo no lakou a i kahu. Waiho ia ma ka lima o kekahi komite. S. Kamakahiki, etc.
Kohoia ka lunahoomalu i haiolelo no ka la apopo. Hooholoia.
Noi mai o Pali e hoopanee ka aha a noho hou i ka hora 9 a. m. apono. Hooholoia. Pule o Aberahama.
La hana 2. Noho hou ka aha e like me ka hoopanee ana, Malamaia ka hapalua hora haipule, me ka haiolelo loihi a ka lunahoomalu. "O oe ko'u kahuhipa, aole o'u mea e nele ai." Heluheluia ka moolelo a aponoia.
Kumuhana 4. Na heluhelu haawina.
Amene: Heaha ia? S. Kaili,
Heaha na ki o Gehena a me ka make? Hoik. 1:18. Hihio.
E wehewehe ia Pilipi 3:2. S. K. Kamakahiki.
E wehewehe ia Hoik. 22:1. Manase.
Wehewehe nui mai o Polepe a me kekahi mau hoa no keia mau haawina. Noi ia mai e hoopanee ka aha. Pule o Polepe.
Noho hou ka aha. Hoike mai ke komite o ka hoopii o Waikapu; ua nana akahele ke komite i keia hoopii no na kumu ehiku, me ka noii pono ana, a ua pohihihi no. O kekahi mea e kanalua ia ai ma keia hoopii, he uuku loa na inoa. A ua lohe ia mai, ua kapae ae kekahi mea nona ka inoa i ike ia iloko o keia hoopii. Ina pela, alaila he hoopii hapala kahu wale iho no keia. Nolaila, eia ka manao o ke komite, e waiho aku i keia hoopii ma ka lima o ke komite hoeueu, ma ka hui pu ana aku me ka ekalesia o Waikapu, a e hoike mai i ka hua o ia hana ma ka hui hou ana i Novemaba, o keia makahiki e hiki mai ana. Pali, Iosepa me Puu na komite. Aponoia ka hoike.
Hoike a ke komite o ka palapala kahea o Kaupo. Ua noonoo nui ko oukou komite a ua kanalua no kekahi mau kumu. Nolaila, ke waiho aku nei ke komite i keia palapala kahea imua o keia aha, a nana e noonoo e like me ka mea pono. Kamakahiki, Kaialiilii me Kahoopii na komite. Aponoia ka hoike.
Noi ia e waiho ma ka lima o kekahi komite, a hooholoia. A. O. Polepe, Aberahama me Pali na komite.
Hoike mai ke komite o ka palapala hoopii a ke kahu o Wailuku, ua noonoo pono lakou i na kumu hoopii, a ua pale lakou i na kumu 1 me ka 2, oia ka nawaliwali mau o ka ohana. Ke kuikahi pu ole o kekahi hapa o ka ekalesia. Ma ke kumu 3, ua apono ke komite a e pono e hooholo ka aha e hookuu aku i ke kahu, oiai, ua ae oia e holo i ko na aina e.
Noi ia e lawe ka aha a noonoo i keia hoike, a hooholoia.
Ua kamailio nui na hoa e hoapono ana i na kumu mua elua a e kapae loa i ka hapa hope, a hooholoia. A e hoi aku no ke kahu a noho i ka ekalesia a hiki i ka hui hou ana o keia aha i Novemaba.
Hoopanee ka aha a hui hou i ka la apopo hora 9 A. M. Pule o Polepe.
La hana 3. Noho hou ka aha e like me ka hoopanee ana. Malamaia ka hapalua hora haipule. Heluheluia ka moolelo a aponoia.
Na J. M. Kane i hoike mai no ke kihapai o Halawa. Ua ninau ia ko lakou haawina o ka mahina hou o keia hapa, a ua hooia mai o Manase, ua lawa na dala he 50.00. Ua hooholo ka aha e lilo ka lunakahiko a me Manase i komite e hui pu aku me ka ekalesia o Halawa, a hoouna koke aku ia mau dala i ka Papa Hawaii.
5 No ka oihana kuwaho. Hoakaka nui mai o Polepe no ia oihana. 6 No ke kula kahunapule. Aohe keiki hou a keia aha.
7 Ke ola o na kahu. He nui ka pilikia o na kahu Hawaii, aole hoomanao o na heahanau, a ma ka hana no e haawi ia mai ai ka uku.
Waino mai o Nawahine he noi na ka ekalesia o Olowalu i keia aha, e haawi ae ka Pana Hawaii i $25.00 na ko lakou kahu. Noi mai o Polepe e hana mai ke komite i hoike a waiho mai imua o keia aha, a hooholoia.
Hoike a ke komite no ka palapala kahea a ka ekalesia o Kaupo ia J. K. Kaiwiaea i kahu no lakou. Ua nana ke komite i keia palapala kahea, a ke hoike nei ko makou manao i ka oiaio o keia palapala kahea, a ua hanaia ma na loina o ko kakou buke lawe lima, a hooiaio ia e Kev. J. K. Iosepa ke kahu o ka ekalesia o Hana. Ua mahalo nui no hoi makou i ka manao o ka ekalesia o Kaupo e kahea ana ia Kawiaea i kahu no lakou. Eia nae, ua kanalua ko oukou komite no ka uuku loa o ke ola a lakou i haawi ai, he $10.00 o ka mahina, aole no hoi i wehe ia ka puka no ka hoomahuahua kupono ana i kahi ola i oleloia.
Nolaila, e hooholo keia aha penei: E apono keia aha i ka noho ana o J. K. Kaiwiaea i haiolelo no ka ekalesia o Kauao, a hiki i ka halawai hou ana o keia aha, a na kela ekalesia e hooponopono hou i keia hemahema o ka lakou palapala kahea, a imua o kela halawai o ka aha e hooko pono ia ai ia noi.
Polepe
Aberahama
Pali } Komite
8 Na ekalesia kahu ole. Hooholoia na Rev. Kuia e malama ia Haiku; Rev Hihio ia Honokohau; Rev. Manase ia Halawa, Pelekunu me Wailau; Rev. Kamakahiki ia Keanae me Huelo; J. K. Iosepa ia Kaupo; S. Kaili no Honuaula; A. Pali no Lanai.
9 Na misiona kuloko. Ua pono loa i na kahu, na ekalesia, na lunakahiko a me na hoahanau e hooikaika nui i waihona no keia oihana. Ke komo nui mai nei na lahui e ma ke ano lima hana i Hawaii nei. He poe naaupo loa lakou ma na kumu o ka ike i ke Akua. He eha ano lahui nui iwaena o Hawaii nei, he poe naaupo no, nolaila hele mai lakou me ka naaupo a e hoomalamalama aku kakou.
1 O na Kilipati he poe naaupo, aka, eia no kekahi mau kumu na lakou. 2 Na Pukiki he naaupo kekahi poe o lakou, a e pono e kukulu i mau kula no lakou a i mau kahu. 3 Na Pake e pono e loaa ona kahunapule no lakou. 4 O na Iapana ia poe hupo, pono i mau kumu na lakou. Nolaila, ke paipai ikaika ia aku nei na ekalesia o keia aha, e hooikaika nui no keia hana nui. Oiai, o na hoomana e ae, aole o lakou makemake e laha hikiwawe ka olelo a ke Akua, i mau ka naaupo a lanakila o Satana.
10 No na hale kahu. Waihoia ma ka lima o ke komite hoeueu. 11 Koho ana i mau kahu kuikawa. Hoomoe ia. 12 Koho ana i komi@e hoeueu no na ekalesia. Nawahine, Pali me Iosepa. Aponoia.
Hoomaha ka aha a hui hou i ka hora 1½. Pule o S. Kaili.
Halawai hou ka aha. Pule o Makekau. Kohoia o Paaluhi i kakauolelo no ka manawa.
Kohoia o Hihio i komite hoike no na kihapai. S. K. Kamakahiki i komite hioke i na hana a ia aha i ka Aha Nui ma Honolulu.
No ka awa a kanu awa. Waihoia na kela a me keia kahu a me na luna ekalesia e hooponopono i ko lakou mau hoahanau.
Koho ana i mau elele. Kanealii no Waihee; Kane no Halawa; Meheula no Kaanapali; Kahoopii no Kaupo.
Na hooponopono ekalesia. Kuka nui na hoa o ka aha, a hooholoia e hooponopono me ke aloha.
Hoike mai ke komite o na haawina heluhelu.
Pehea la e holopono ai ka oihana mahina hou iwaena o na ekalesia o keia aha? Adamu Pali.
He mea pono anei i na kahu ekalesia ke kala wale aku i ka aie o ko lakou mau ekalesia iho ia lakou? H. Manase.
E wehewehe ia Luka 13:24. S. K. Kamakahiki.
E wehewehe ia 1 Kor. 13:12. J. K. Hihio.
E wehewehe ia Ioane 3:5. S. Kaili.
O ka honua nei e hoomaemae hou ia ana; O ka lani iho la no anei ia, kahi e noho ai ka poe pono, e like me ka mea i oleloia ma ka palapala hemolele, ke aupuni o ka lani? Z. S. K. Paaluhi.
E wehewehe ia 1 Timoteo 3:10. A. Pali.
E wehewehe ia Roma 7:14. J. K. Iosepa.
E wehewehe ia Mar. 6:8—9. P. Keaupuni.
Paaluhi, Kaili me Puu na komite
Kahi e hui hou ai keia aha. E hui hou ma Lahaina i ka Poakolu mua o Novemaba. Aponoia.
Waiho mai o Nawahine he olelo hooholo, e apono loa aku keia aha i ka ekalesia o Olowalu i ke kupono loa @ kokua mai Papa Hawaii i na dala he 25 no ke ola o ko lakou kahu; a e kauoha aku keia aha i ka Papa Hawaii e haawi ae ia maa dala ia S. K. Kamakahiki, no ko lakou aie o keia makahiki.
O. Nawahine.
Komite
Noi ia mai e hooholo loa. Aponoia.
Luluia na dala o Kalaupapa e like me ka hooholo a ka halawai i hala. Na Pali, $10.00; Nawahine, $10.00; Paaluhi, $10.00: Iosepa, $10.00; Kamakahiki, $5.00; Kaili, $5.00; Wahiela $2.00; no Keanae, $1.00. Huina $53.00.
Noi ia e waiho ma ka lima o A. O. Polepe, a nana e haawi aku i ko Ka laupapapa@ Aponoia.
Waiho mai o J. K. Iosepa he olelo hooholo penei: Ke haawi aku nei keia aha i ka mahalo i ka ekalesia o Wainee, Olowalu me Kaanapali no ko lakou kokua ana mai i na mea e oluolu ai keia aha. Heluheluia ka moolelo a aponoia. Hooholoia e hookomo ma ka nupepa Kuokoa.
Olelo paipai na ke kakauolelo nui mai me ka waiwai nui.
Noi ia e hoopanee ka aha a hui hou i ka Poakolu mua o Novemaba. Himeni 356. Pule o Manase.
O. NAWAHINE,
Kakauolelo o ka Aha Lunakahiko.
Waihee, Maui, Mei 14, 1886.
HE MOOLELOKAAO
--NO—
Baretile Muda.
--KA—
HIWAHIWA LUA OLE O KA NANI,
--A O—
KE ALII HOI O NA KUPUA A PAU,
Ka mea nona ka Mana Kupanaha loa maluna o na Haku o ka pouli a me na Uhane ino o ka po, ka mea i oleloia "Ke Ki o ke ola a me ka make mau loa." &c. &c.
MA KA helu i hala o ko kakou nananea, ua ike kakou ua kau aku ka inaina o Baretile maluna o ke keiki a Iunepera, a aia no hoi kona kino make maluna o kana ihe, he kia pohaku hoi no ia mau la, e waiho iki aku iaia a me kana mau mea kaua pela no ka manawa, a aui ae kakou i kona makuakane a me kana hana maluna o kana keiki pohaku.
Oiai ka ohana alii o Pelekane e ka moe la no ke Kakela alii, aia no hoi ka punohu ao ke pohai la maluna o ka ohana alii, a pela i hoi ai me ka maluhia a hiki wale i ke komo ana i ka pa o ka hale alii.
Mahope o ka hookuuia ana o ke anaina, ua koe iho la o ka makuakane o ua keiki nei wale no, ia wa ku ae la oia iluna a kau ae la kona lima maluna o kona poo, me ka naau mokumokuahua i piha i ke aloha keiki, hele pololei aku la oia ma kahi o kana keiki, a uwe ae la me ka leo nui, e poai hele ana hoi me na leo e kumakena ana, a e uwe helu ana hoi:
Auwe kuu keiki e!
Ka lua hoi o na hua o kuu puhaka,
Auwe kuu keiki aloha e!
O ko kino wailua ka'u e ike nei,
Ua hala ka uhane o kuu keiki.
Aia maliu mai ka wohi o ka lewa,
E ike hou no au i kuu keiki
Auwe—kuu keiki e!
No keia leo paiauma i hoopiha loa i ka naau o ka Moiwahine Ane Bera, oiai oia e nana mai ana mailuna mai o ka hale alii, a iaia e hoomau ana i ka nana pela ua helelei mai la kona mau waimaka, a huli aku la oia a hele pololei aku la imua o ka lakou kamalei alii Baretile oiai oia e hoonanea ana me ka ohana alii, a kunou aku la imua ona me na helehelena o ke kaumaha a pane aku la: E ka wohi alii o ka lewa, ke kama alii hoi i hanauia me ke eehia, a i malamaia ma na ao kaalelewa o ka lani, i hoaahuia me ka mana kupaianaha loa maluna o na kupua ino o ka lewa, na haku hoi a me na uhane ino o ka pouli, ka mea i kapaia "Ke Ki o ka Make a me ke Ola," E oluolu mai ana anei kou ihiihi e hoolohe mai i ka leo o kau kauwa nei e ku aku nei me ka naau kaumaha imua ou, a ke ike nei au ua ahuwale ia mau mea a pau imua ou, ka mea hoi nana e hookaumaha nei i kuu naau i keia manawa.
Pane aku la o Baretile: Ae, e kuu makuahine, ua ike au i kou mau manao a pau a me ke kumu i kaumaha ai kou naau, e makemake ana anei oe e hoopau ia na pilikia maluna o ka mea nona ke kino make a'u i hoopai aku ai me ko'u inaina? Ae, o ko'u manao maoli no ia e ke alii, ua eha loa kuu naau no kona makuakane e kumakena mai la ma kahi o kana keiki me ka leo o ka uwe ana. E hoola aku ana wau i kona kino make e like me kou makemake; aka, aole no i pau kona inaina ia'u, a no kekahi wa loihi e puka mai ana no ia me kona hopena, aka, ma ia hana ana, oia auanei ka hopena loa o na la o kona ola ana, a pono no hoi e mare ia oia me ko'u kaikuahine Meria na Muda. Pau ae la kana mau olelo ana, ua pane ae la oia i kona kahu hanai:
E hele ana wau e hoola i ka mea a'u i hoopai ai me kuu inaina, no ka mea, ua lawa kuu inaina nona, a eia hoi kuu makuahine ke h@ mai nei imua o'u no ia mea hookahi no, nolaila e hele paha wau e pono ai.
I ka pau ana o kana mau kamailio ana i kona kahuhanai, ua pane mai la oia: E hana aku oe e like me kou manao ana he pono, a ua ike no hoi oe i ka hopena o ia mau mea a pau, a oiai no hoi ua haawi aku au ia mea ia oe a mau aku; aka, manao au o ka pono loa ia kaua e hana ai, owau no ke hele, a e noho malie no oe i ka hale nei, a e ku aku no oe a e haliu pono aku i kou alo ma kahi ona e waiho mai la, a ma ka ha ana o kou waha e hooko ia ai ia mau mea a @ a e he@e wau e hookaawale ae i kona makuakane mai laila mai. Ae mai la kana keiki: a pii ae la oia ma kahi a ka Moiwahine i ike aku ai, aia hoi kona makuakane ke hoomau la no i ka poai ana ma kahi o ke kino make o kana keiki.
Iaia no e hoomau ana pela, ua nee aku la ka punohu ao no ke kahua o ke kino pohaku e mo-ku mai la i ka la a me ka makani, a kau pono iho la maluna o ke kino pohaku o ua keiki nei a poha mai la he leo mailoko mai o ka punohu ao: Ano e Iunepera, ua ikeia kou kaumaha ana no kau keiki, a ua loheia kou uwe kanikau ana nona, a no ia mea ua hoololi ae ke keiki alii i kona inaina maluna o ianei, nolaila, e hookaawale aku oe ia oe iho ano, mai kali aku no ka manawa hou aku.
I ka pau ana o kana uau kamailio ana, ua ninau aku la o Iunepera: E hookaawale ia aku ana anei ke kino pohau o kuu keiki mai keia wahi aku, a i ole paha e hana hou ia iho ana paha he mau haawina pilikia maluna ona i keia manawa? Ina pela, alaila, e aho no e make mua wau mamua o kuu ike ana aku ia mau mea.
I mai la ke kupua Hitekela: Aole loa wau i hele mai nei i hookau iho i haawe kaumaha hou, aka ua hele mai la wau e makala ae i keia pilikia a e hoola hoi ia ianei, no ka mea eia ka manawa a ke keiki alii e makaukau ai e hoola ae iaia mai ka make mai, nolaila, e hoi pololei oe no ka hale alii, a mahope aeu nei ko keiki, ua makemake ke kama alii e ike iaia mahope o ke ole ana.
Huli aku la oia hoi no ka hale alii, me ka manao kuihe iloko ona, malia paha o kau mai kekahi haawina o ia ano maluna ona e like me kana keiki e waiho mai la i ke kino wailua.
Iaia e huli hoi la no ka hale alii, aia hoi ke keiki alii Baretile ke ku mai la e huli pono ana kona alo i kahi a kona makua hanai e kiai mai la maluka pono iho o ke kino pohaku o ua keiki nei aole i liuliu iho, ua ha aku ia kona waha a oili aku la na lalapa uwila a me kona pane ana ae: E hoopauia ke kino pohaku e uhi ana mawaho o kona kino maoli, a e hoola i kona kino mai ka make mai. A i na lalapa uwila e hoolilo la i ke kino pohaku i hau paa e hehee wale ana imna o na kukuna olinolino o ka la, pela i nahohia ai keia kino pohaku e uhi ana mawaho o ua keiki nei a waiho wale ae la kona kino holookoa e lapuu ana maluna o kona lhe; a uhi koke mai la ka pohina o ka ohu a ha mai la mai la ke keiki alii iloko o na huna wai e lelehuna ana iloko o ka noe a lilo ae la i mau huna wai ola, a i ko lakou houle ana maluna o ke kino o ua keiki nei a pela i hoolaia ai kona kino a ku ae la oia ma kona mau kapuai iho, a ike ae la oia i ka noe e halii paa ana, nalu iho la i ke ano o keia mau mea a pau, a iaia e nalu ana pela, loaa iho la iaia ka noonoo ana, ua make ka oia ma ke kahua lealea i na lima o ke keiki alii, a ua hoolaia ae nei.
Iaia e hoka ana pela, pane iho la ke kupua Hitekela: E ke keiki a Iunepeia, he oiaio no ua make oe, a ua hoolaia ae nei oe mai ka make mai mamuli o ka ikeia ana mai o kou makuakano e kumakena ana mawaho ou, oiai oe he pohaku i kela manawa, a nolaila e hoi pololei aku oe no ka hale alii a malaila oe e ike ai i kou makuakane a e lohe ai hoi oe i na mea a pau mai ke keiki alii mai. Hooki ae la ia i kana mau kamailio an, a huli aku la hoi no ka hale alii.
J. HALEAKALA BARENABA.
HE LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI
Ma na Aha Hoomalu a Apana a he Agena Hooiaio Palapala Kepa mawaena o na haku a me na kauwa no ka apana o Waialua Oahu E loaa no au ma Kauaula Waialua, a i ole ma Honolulu nei. 2075-1yr.
JAMES M. MONSARRAT.
(MAUNAKEA.)
LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI
He Luna Hoelalo Palapala.
E hana ia no na Palapala Kuai, Palapala Hoolimalima, a me na palapala pili kanawai e ae ma ka olelo Hawaii. Dala no ka hoaie ma ka moraki ma na waiwai paa.
KEENA HANA: alanui Kalepa. tf
JAMES DOWER.
Oia hoi o Kimo Kapiolani, ka ona mua o ka mokuahi Kapiolani. Ua makaukau oia me na lako apau, no ka hana ana i na waapa, a me ka hana hou ana i na waapa naha. Ua makaukau oia me na Wae, na Umii, a me na apana hookui e paa ai na waapa, a me na lako e ae no ke kapili ana i na waapa. E hele mai ma kona hale ma Manamana, Honolulu.
2029-tf.
Kakela a me Kuke
E laa na pahiolo, koi hole,
hamale, koi nui a me liilii, kila,
wili puaa, 'rula, apuapu, kui o na ano
a pau, kala kaa, hao hoopaa puka
pohaku hoana, kepa, lei ilio, kau-
la hao ilio, pahi, upa, pahi umiumi,
kalapu, kope hulu, pulupulu, oena ka
lakala, lina hao, ami, keehi, a me ke
--KAULA OPU.—
Palau o na ano a pau,
Oo, ho, kopala, pe, kipi-
kua, hao kope, au ho a pe-
a aku, kua bipi, lei bi-
pi, kaula hao bipi, uwea
pa, uwea keleawe, hao pili
piula, kaa palala, ipuhao, ipu ti
PA-PALAI MAKAU ME KE AHO
Ili wai, papa holoi, kopa ala, kaula kuaina, hu'akai, ohi wawae, hula pena, a pela aku.
Pena wali, kini nui a me liilii o na ano a pau, me ka pepa kuhikuhi, pena keokeo, aila pena, aila hoomaloo, vaniki kaa, a me vaniki moe,
PENA HOOMALOO
--a me aniani hale—
AILA MAHU, AILA MIKINI, AILA HANO ILI, AILA KAA, INIKA KANAA.
PAUDA KUKAEPELE, KIANA PAUDA, UIKI IPUKUKUI O NA ANO HE NUI A LEHULEHU.
LOLE MAKEPONO
--E aa na—
AHINAHINA, KALAKOA. KEO KEO, LEPONALO, HULUMANU UWE-WAHINE, KUI HUMUHUMU, A ME KA LOPI.
Ke Kuike a loaa no ia ma kahi o
Kakela & Kuke!
NA MEA PIULA,
Mikini Humuhumu
Makini a WHEELER a me WILSON
MIKINI A WIILCOX ME GIBBS
NA MIKINI A
--REMINGTON.—
He nui loa na mea hao me na ukana e ae o na ano a pau, aole hiki ke hai pau ia aku, hewa i ka wai na maka ke ike.
Laau Lapaau Kaulana Loa
A DR. JAYNE,
LAAU HOOMAEMAE KOKO
LAAU HOOPAU NAIO, LAAU
KUNU, PENIKILA, HUAALE
PAA KAI, LAAU HOOPAA HI,
Me na Laau Hame a Pala 'ku.
Kakela a me Kuke