Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXV, Number 11, 13 Malaki 1886 — Page 4
This text was transcribed by: | Kate Motoyama |
This work is dedicated to: | aloha to sue mcdonough, hula sister |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ka Nupepa Kuokoa
No ka Makahiki . . . . . $2.00
No Eono Mahina . . . 1.00.
--KUIKE KA RULA.--
Poaono . . . MARAKI 13, 1886.
KALI ANA
[@NL@ WAHIN@,]
G. H. No. 375.
1
Eia au e kali ana
No kuu Haku kuu Iesu,
Nana e oki kuu kaumaha,
Kuu mau eha, kuu luuluu.
Cho. Kali a---- na, kali ana
kali ana.
I pau----ae kuu ola nei.
Kali a---na, no kuu hiki
no kuu hiki.
I kuu Haku nani ma o ae.
2
Kali ana me ka luhi,
Paio ana o Iesu,
Kali ana no ka lei la,
Lei mae ole ma ke ao.
Cho. Kali ana, &c.
3
Kali me ka manaolana
E loaa he home mau,
Kahi no ka maha ana
Ma ka aina ao mau no.
Cho. Kali ana, &c.
4
Kali ana no ka hui
Me na kini maluna'e,
Ma ka home paa a nani,
Me kuu Iesu e ola'i.
Cho. Kali ana, & c.
--HAWAII.
--
Haawina Kula Sabati.
HAPAHA ELUA.
Hel@ 1. Apr. 4, 1886. Kumuhana.
Liko ka Logou i kanaka. Io. 1: 1--18.
--
1 KINOHI ka Lagou, me ke Akua ku Logou, a o ke Akua no ka Logou.
2 Me ke Akua no hoi ia i kinohi.
3 Hanaia iho la @a a pau e ia; aole kekahi mea i hanaia i hana ole ia e ia.
4 Hoko on a ke ola, a o ua ola la ka malamalama no na kanaka.
5 Puka mai la ka malamalama iloko o ka pouli, aole nae i hookipa ka pouli ia ia.
6 Hoounaia mai la e ke Akua kekahi kanaka, o Ioane kona inoa.
7 Hele mai la oia i mea hoike, i hoike ai ai no ua malamalama la, i manaoio ai na kanaka a pau ma on a la.
8 Aole no oia ka malamalama, aka, ua hele mai e hoike i ka malamalama.
9 O ka malamalama io ia, ka mea nana e hoomalamalama na kanaka a pau e hele mai ana i ke ao nei.
10 I ke ao nei oia, a i hanaia keia ao e ia, aole nae ko ke ao nei i ike ia ia.
11 Hele mai la ia i kona iho, aole kona poe i malama ia ia.
12 Aka, o ka poe i malama ia ia me ka manaoio i kona inoa, haawi mai la ia i ka pono no lakou e lilo ai i poe keiki na ke Akua,
13 O ka põe i hanauia, aole na ke koko, aole na ka makemake o ke kino, aole hoi na ka makemake o ke kanaka, na ke Akua no.
14 Lilo mai la ka Logou i kanaka, a noho iho la me kakou, a ike kakou i kona nani, i ka nani o ka hiwahiwa a ke Akua, ua piha i ka lokomaikai a me ka oiaio.
15 Hoike akaka mai la o Ioane, i mai la, Oia ke mea nona wau i olelo ai, O ka mea e hele mai ana mahope o'u, mamua o'u ia: no ka mea, ua mua ia no'u.
16 Noloko mai o kana mea i piha ai, ua loaa ia kakou na mea maikai a nui loa.
17 Ua haawiia mai ke kanawai ma o Mose la; aka, ia lokomaikai a me ka oiaio ma o Iesu Kristo la ia.
18 Aole loa i ike pono kekahi i ke Akua, o ke Keiki hiwahiwa, aia ma ka poli o ka Makua, oia ka i hoike mai ia ia.
Pauku Gula. Lilo mai la ka Legou i kanaka a noho iho la me kakou. Io. 1: 14.
Manao nui O ko kakou Hoola he ano Akua a he ano kanaka.
NA HELUHELU LA.
Poakahi, Io. 1: 1--18.
Poalua, Is. 9: 1--7.
Poakolu, Pil. 2: 1--11.
Poaha, Heb. 1: 1--14.
Poalima, Mat. 1: 17-25.
Poaono, " 2: 1--23.
Sabati, l.u. 2: 1--19.
Mele. Aole inoa maikai ae. H. A.
N. 125
Pule.
NA NINAU.
Mahea kahi e kula'i i keia hapaha? Nawai i kakau i keia e@anelio? Mahea ko Ioane home? Mahea @o B@te@aida? Aia ma ka hapa o ke kai hea? Owai kona hoahanau? Heaha kana oihana? Mat. 4: 21. Mahope ua lilo i haumana nawai?
Ua lohe pinepine ia anei no ko Ioane hele pu ana me Ioane? Mar. 5: 37. Mat. 17: 1. Mat. 26:36-43. Io. 19: 26. Owai kana i malama'i mahope o ko Iesu make ana? Io. 19: 25-27. Mahea kona noho ana? Oih. 1: 14. 3: @. 4: 13. Ua hoouna ia ihea e hai i ka euanelio? Oih. 8: 14-25. A make o Marie, ua hele oia ihea e noho ai? Ma Epeso.
Ua kipaku ia oia i ka mokupuni hea? Hoik. 1:9. Owai ka palapala ana i kakau malaila? Mahea kona make ana? Ma Epeso. Owai na buke ana i kakau ai? Io. na episetole ekolu o Io., a me Hoikeana. Nui anei kona mau makahiki i kona make ana? Aneane 100 makahiki. Heaha kona ano? He aloha, he akahai, he palupalu ka naau, eia nae, he ikaika, he wiwo ole ma ka hana a ka Haku.
Ehia euanelio? E hai ana i ka moolelo awai? Heaha ke ano o ka huaolelo euanelio? Nuhou maikai. Nawai i kakau i na euanelio? Ua like anei na mea a keia mau kanaka i hai mai? Aole anei he nui na mea a Ioane i hoike mai, i komo ole ma na buke e ae? Me he la ua manao nui oia ma ka Iesu mau olelo, a e hoike nui ana nona.
Ina e huli kakou i ka pauku mua o Kinohi, pehea ka heluhelu ana? Pehea hoi ka ka pauku mua o Ioane? Heaha i kinohi? Heaha ka Logou? Oia hookahi anei i hai ia ma Kinohi? Aole anei i pane mai ke Akua ia kakou ma o Iesu la?
Mahea ka kanau ia ana o Iesu? Ua hai mua ia wai no kona hanau ana? Owai ka i imi iaia? Owai ke alii i manao e pepehi iaia? Ma ka euanelio hea ka hai ana no ia mau mea? Heaha ka manao nui a Ioane ma kona kakau ana? Io. 20:31. Ua hele mai o Iesu e lawe i ke aha? p. 4, 14. Ua hele mai iawai? p. 11. Owai kona poe? Ae anei na Iudaio o Iesu ka Mesia? Kuhihewa anei lakou e hiki mai ana ka Mesia ma ke ano hanohano o ke alii? Aole anei i oi aku ke keiki a ke Akua mamua o kekahi alii o ke ao nei? Heaha ka ke Akua i hana'i? p. 3. Nana anei i hana i na mea nui me na mea makalii? Nowai ke ola: p. 4. Owai ke ola? Io. 11: 25. Lilo ke ola i aha? Owai keia malamalama? Io. 9: 5. He mea nui anei ka malamalama ia kakou? He mea nui anei no ka uhane? Ola pono anei kekahi mea ke ole ka malamalama? Pehea ko Iesu haawi ana i malamalama? Aole anei ma ka hoano hou ana i ka naau?-- Aole anei na kana ao ana e hoomalama mala mai? A ma ka nana ana i ke ano o kona noho ana, a ma kana mau hana, a na ka Uhane no hoi ana i hoouna mai?
No na pouliuli o ka naau, ua hoomaopopo anei no Iesu? Owai ka i hoouna ia mai i hoike no keia malamalama? p. 6, 7. Mahea ka hai ia ana no Ioane Bapetite? Lu. 1. Mat 3. awai i wanana no kona hiki mai ana? Heaha ka Ioane hoike?
No na Iudaio wale no anei keia euanelio, no na kanaka e paha kekahi? Heaha ka malamalama oiaio? p. 9. Eia nae, i ko Iesu noho ana i ke ao nei, ua hoomaopopo ia anei, oia ka Hoola? p. 10.
No na Iudaio anei o Iesu? Aole anei i koho ia lahui mamua loa no ke Akua? Aole anei mamuli o kona hoopomaikai ana, ka mahaahua ana, a lilo i lahui nui a kaulana? Aka, i ko Iesu hiki mai ana, ua ae anei lakou iaia? p. @@. He hana aloha anei ia? E makaala o hoohalike auanei kakou me lakou?
Ua ana ia ka poe i ae aku iaia? p. 12. He nui anei ka poe i manaoio iaia? Ma ia lilo ana i keiki na ke Akua, aole anei i ano hou ia? Lilo ka Logou i aha? 14. Mahea ko Iesdu noho ana? Mahea kona lawelawe ana i kana hana? Ua loaa anei i na pilikia ma keia noho ana? Ua hoowalewaleia anei? Ua lanakila anei oia?
Heaha ka Ioane Bapetite hoike nona? p. 15. Peaha ka Ioane? p. 16. Ua ao oia i na haumana, a ua lilo lakou i hoike nona mahope mai. Heaha ka Mose i haawi mai? p. 17. Heaha hoi ka Iesu? Ua ike maka ia anei ke Akua? Ua hiki anei ke hoomaopopo nona ma kana mau hana?
Aole anei i kupono loa keia olelo a ke Akua no kanaka a pau? Mahea ka hewa i oi mamua o ka hoole ana e lilo o Iesu i kumu ao, i alii, i alakai? Ke kali nei ka Hoola no na pokii a pau--e hele mai ano.
Mele. Ke hea nei Iesu. H. A. N. 269.
Pule.
--
NA PA ME NA POHAKU E HOO-
PUNI A HOOPAA ANA.
"Ua hoopuni mai oia ia'u i ka pa i ole au e puka iwaho. Ua hoopuni mai oia ia'u me na pohaku i kalaiia." Ke Kanikau 3: 7, 9.
Owai keia e uwe ana no ka hoopaaia i ka pa me na pohaku? Nawai hoi i hoopuni iaia pela? O Ieremia ke kaula. Ua hoopilikiaia oia. Ua hoopaaia me he pio la iloko o ka pa pohaku. Aole hiki ke puka iwaho a hele, ahana e like me kona makemake. A kuhi oia, na ke Akua oia i hoopaa mai. He oiaio, na ke AKua i hoopaa i kekahi poe i hiki ole ke puka iwaho, a na ke kanaka i hoopaa i kekahi poe. Noi hoi na pa pohaku e hoopuni ana, e keakea ana i ole e hana ia ka makemake o ka mea i pono, a o ka mea i hewa.
E nana kakou i na pa pohaku me ka poe i hoopuni ia, a hoopaa ia iloko, a hiki ole ke puka iwaho.
1 Ka nawaliwali o ke kino.
He Kino opio a ikaika ko'u mamua aku, a hiki ia'u ke hele io ianei maloko o kuu kihapai, a mawaho, e helen ana, e hana ana, e like me ko'u makemake. Iloko nae o keia mau makahiki i hala, ua hoopuniia mai au i keia pa pohaku, ka nawaliwali, ka palupalu ke ano elemakule, a hiki ole ke puka iwaho me ka wa mamua. Nui hoi ia poe. Ikaika ka makemake e ku a hele a hana i na hana maikai no ke kino, no ka uhane no lakou iho, no hai, no ka ekalesia, no ka hoolaha ana i ka ke Akua olelo. Ua hoopuniia nae lakou i keia pa pohaku, ka mai, ka nawaliwali, ka palupalu.
2 Ka hookuli me ka hoomaioka. Ua hoopunia Ierusalema i na koa o Nabukaneza. Ua hoopaaia na Iudaio iloko, aole hiki ke puka iwaho. No ke aha? No ke hookuli me ka hoomaloka. Paipai ke kaula Ieremia ia lakou e mihi, a hoopau i ka hewa. Ina aole, e hele mai no na koa o Nebukaneza a hoopu ni i ke kulanakauhale, a pepehi i kekahi, a lawe pio i kekahi. Aole nae lakou i ae. Hoomau no i ka hewa. Puka mai na koa o Nebukaneza, a hoopuni ia Ierusalema. Pilikia loa kanaka. Paipai Ieremia ia lakou ia lakou e haawi pio aku ia lakou iho i ke'lii o Babulona i pakele lakou i ka make. Hoole nae lakou. Nolaila, ua komo no na koa o Nebukaneza, a pepehi i kekahi poe, a lawe pio aku i kekahi poe i Babulona, a make kekahi poe i ka wi, a i ka mai ahulau.
He pohaku nui keia, ka hookuli me ka hoomaloka. Nui wale ka poe i hoopaaia iloko o ka hewa, a iloko o na kaulahao o Satana, no ka hoomaloka a hookuli, e hoolohe ana aole lakou e make ana, aole paha he luaahi? A in a he make, a he luaahi, aole paha ia i kokoke mai. Naaupo! Ea. POhaku hewa nae. Ua paa lakou i ka lima menemene ole o ka make. Aole hiki ke wehe ia ae. Hoohamama ia ka lua'hi, a haule lakou iloko, a hoopaaia i na kaulahao, a hiki ole ke puka iwaho. Auwe ka poe hoomaloka a hookuli a mihi ole no. Ua puni ka wahahee, a make mau loa no.
4 Ka hoomaau ia ana. He pohaku nui ia e hoopuni ana i na miliona he nui i ole lakou e puka iwaho. Pili keia pa i na hoomana.
1 Ka hoomana pegana. Nui na miliona pegana i hoopaaia i ka hoomanakii. Aia iwaena o lakou na misionari e ao ana, e kuhikuhi ana i ke ola ma o Iesu Kristo la, e hoole ana, aole e ola i na kau kii. Hookahi no AKua oiaio, o Iehova wale no, a hookahi kalahala o Iesu Kristo. A komo no ka malamalama iloko o kekahi poe, a makemake lakou e haalele i ka hoomanakii a e huli mamuli o Iesu la. Ke ola no ia o na hoahanau o lakou, a hoopuni ia lakou i ka hoomaauia. A maka'u lakou i ka huli. Maka'u ole nae kekahi poe, a aa e huli no, hoomanawanui ke inoia me ka lilo paha o ke ola kino. Ka hapanui nae o na pegana i makemake e puka iwaho o ka hoomana pegana, ua hoopaaia lakou i ka pa pohaku o ka hoomaauia.
2 Ka hoomana Mahomeda. Nui na miliona i hoopaaia iloko o keia hoomana, aole e hiki ke puka iwaho. Ua ao ia no lakou e na misionari. A ua ae no kekahi, ua hewa ko lakou hoomana. He kaula hoopunipuni no Mahometa. He oiaio no kana ao ana. HOokahi no Akua o Allah. Aka, aole o Mahometa kona kaula. O Iesu Kristo ke kaula, a oia hoi ke kaalahala e ola'i.
Ke kanawai Mahomeda, eia ia. E make ka mea haalele i ka aoao Mahomeda, a huli i ka aoao Karisetiano. Nolaila, maka'u ka nui i ka haalele a huli mamuli o Iesu. Ua aa no nae kekahi poe, a ua huli mai no me ka hoopilikia ma no paha mahope a lilo ke ola kino. Ka hapanui nae o na Mahomeda i makemake e puka iwaho o ia hoomana, ua hoopaaia ia pa pohaku o ka hoomaauia.
3 Ka hoomana Katolika, oia hoi ka hoomana o ka ekalesia o Roma, o ka Pope ke poo. Nui na miliona i hoopaa ia iloko o keia hoomana. No ka naau po paha ka mea e paa ai? No ka mea, aole makemake na poo e hoonaauao ia kanaka. Ua hoopauia ka heluhelu wale ana i ka baibala okoa. He karaima ka ia ke heluhelu wale kekahi i ka baibala okoa, a i ike Kauoha Hou ma ka aina Katolika. Ka baibala a ka Pope i hoapono ai, oia ka baibala i ae ia e heluheluia. Aole i unuhina ia baibala ma ka olelo Hawaii. Aole i unuhiia ia baibala ma ka olelo Hawaii. Nolaila, ua nele paha na Katolika Hawaii i ka baibala ole, ke ole i aeia e heluhelu lakou i ka baibala Hawaii.
Ma ke ao ia o na Katolika e ka ekalesia euanelio, ua hee aku ka naaupo o kekahi poe Katolika. Ua ike lakou i ka hewa o ia ekalesia. Nolaila, ua ala ko lakou makemake e haaleele ia ekalesia, a e hui me ka ekalesia euanelio. Aka, ua hooopaa@a i ka pa pohaku o ka hoomaauia. Aole hiki ke puka iwaho. Weliweli ka pilikia. Ua aa nae kekahi poe e puka iwaho a e hui me ka ekalesia Hoole Popoe me ka maka'u ole i ka hoomaauia. Aloha inoi.
Na ke Akua e wawahi i keia pa pohaku nui, a e hookuu i na pio iwaho. Aole paha i hoomaauia na Katolika ma Hawaii nei. AOle paha i makemake e puka iwaho. Ua oluolu no paha i ka noho pio ana iloko o ka pa pohaku, e like me na Iudaio i paakiki ka manao e noho iloko o Ierusalema, oiai ua ao@a e puka iwaho.
Heaha ka hope? Pilikia loa e! A nowai ka hewa? No Ieremia ke kaula anei? Aole loa. No lakou no. A make na Katolika Hawaii me na pokiki iloko o ko lakou pu pohaku, nowai ka hewa? Auwe ka poe e alakai hewa ana!
(Aole i pau.)
--
HE MOOLELO KAAO
-NO-
Baretile Muda,
-KA0
HIWAHIWA LUA OLE O KA NANI,
-A O-
KE ALII HOI O NA KUPUA A PAU,
Ka mea nona ka Mana Kupanaha loa maluna
o na Haku o ka pouli a me na Uhane ino o
ka po, ka mea i oleloia "Ke Ki o ke ola
a me ka make mau loa" &c. &c.
--
I ka lohe ana o ka Moi Hitegela i ka manao o kana aliiwahine, ninau aku la oia; He mea nui loa no ka paha keia au i ike ai? Ae, wahi a kana aliiwahine. Pane hou aku la kana alii-kane: Eia no imua o kaua kekahi kaikamahine opiopio, a he ike kilokilo no hoi kona, a ke manao nei au hiki paha iaia ke hoakaka mai i ke ano a me ka hiohiona o ia mau mea, oia hoi kela kaikamahine opio ui nana e malama nei ka hua o ko kaua mau puhaka a pau wale ae nei i ka nunui. Ina pela, e kii koke aku ano, i pane ae ai kana aliiwahine. No keia mau huaolelo i pa-e mai mai kana Moiwahine mai, ua kii ia aku la ua kaikamahine nei e kekahi elele. I kahi elele i hiki aku ai i ka hale o ua kuhikuhi puuone nei a kikeke aku la ma ka puka iwaena o ka po, ua ninau mai la kela: Heaha keia? I hoounaia mai nei au i ou la no ka makemake o ke alii ka Moi e ike ia oe i keia po, no kekahi hana nui, a ke kali ia la o kou hiki aku. I ka lohe ana o ua iwa kuhikuhi puuone la i keia leo kauoha o ke aumoe, ua hoomakaukau ae la oia iaia iho no ka hele ana i ka hale alii.
Aole i liuliu ko laua hele an akau, hiki aku la oia ma ka puka owaho loa o ka hale alii; ku iho la oia malaila a e noonoo iki ana no kekahi mau minute pokole, a komo loa aku la iloko o ka hale alii. I kona hiki ana aku imua o ke alo alii, nana aku la keia ma na wahi a pau, e a ana na kukui o na waihooluu like ole, ua piha hoi i na makaainana, na ohana alii, a me ka poe koikoi a hanohano o ka aina. Ike aku la oia i ka Moi o ke aupuni me kona mau nanaina kaumana me ka pilihua, a aole hoi kana aliiwahine. Hele loa aku la keia a ma kahi kokoke loa imau o ka Moi, a kunou haahaa aku la me ka hoalu iki ana iho, a pane aku la: E ke alii, e ola mau loa oe. Heaha ka makemake o kuu mau haku i ae ia mai ai ka olua kauwa nei e ku imua o kou laahia a me ke anoano o ka noho alii i keia po? O aku la ka Moi i kona koo koo alii gula i hoonani ia me na momi makamae o na kumukuai kiekie, a pane mai la: I kauohaia aku nei oe no ke kahi hana nui i ili iho maluna o ka Moiwahine i keia la a hiki wale iho la i keia hora o ke aumoe, a mamua iki iho nae o keia manawa koke iho nei, ua ili hou iho maluna on a kekahi mea ano nui loa ana i makemake ai i mea nana e hoakaka. A o ke keiki nae iloko o kona opu ua nalowale oia ano. A aole oe a me a'u nei i lohe i keia mau mea ano nui ana i makemake ai e hoakahaia. A ke ninau aku nei au ia oe ma kou ano he kilokilo: E hiki ana anei ia oe ke wehewehe in a he mau akaku a me ka hihio ka ka Moiwahine i ike ai i keia po? A i ole e hiki ia oe, alaila, e lawe koke no au i kou ola ano me keia kookoo, a aole hoi oe e ike i na helehelena o ka Moiwahine a me ka lehulehu o ko'u mau makainana i keia po. Hookuu iho la oia i kona kookoo ilalo a haka pono mai la maluna o ka ui nohea kilokilo.
Me ka eehia nui o ua kuhikuhi puuone la, ua ku koke mai la imua on a na mea a pau e pili ana no ka hihio a ka Moiwahine, oiai ka Moi e hoopuka ana i kana mau olelo a pau. Ua pane aku la oia me na maka uila o ka inaina, a me maka ala no kekahi koa puuwai ahi e haka pono ana imua o kona enemi e i ana: Ma ko'u ano he kilokilo, ke hoohiki nei au ma ke anoano eehia o na Moi a me ka laahia o ka noho alii a me na kapu o kou aupuni, a ma ka'u hoohiki ana. Aole loa e hanaia pela kekahi o kau mau kauwa e ke alii, in a he lede a he keonimana paha in a he kiekie a he haahaa paha, a e kahe kona koko mamua ponoi o ka nohoalii i keia po, a in a pela maluna o'u nei, oia auanei ka mea nana e hoohaahaa i ka ihiihi o ka nohoalii a me ke kalaunu o kou aupuni; a ke hai aku nei au ia oe e ke ALii, a i hana ia pela ma keia hope aku, alaila o kahi au e ke alii e malama nei i ka hanohano o ke aupuni, ka nohoalii, ke kalaunu, na paku silika e kuuwelu nei me na alohilohi o ke gula a me ke daimana, he kahua hookahe kokoko me ka weliweli loa, a o ke kiekie auanei o keia mau paia nani a kau kauwa e ike nei, pela auanei ke kiekie o na kino make e hoahu ia ana ma keia kahua a kau kauwa e ku nei i keia hora ano ma keia po, aole auanei e hala kou mau la, e ike no oe i keia mau mea a pau a'u e hai aku nei imua ou e ke Alii ka Moi; aole no he koko e ae ke kahe ana ma keia wahi me he muliwai la aka o ke koko no o kou mau makaainana mai na paehumu o kou nohoalii a ka mea e noho ana ma ke kae o ke kapuahi, i lohe oe e ke Alii.
Mahope o keia manawa, pane aku la ka ui puuwai wiwo ole me ke ake nui e ike a e lohe i ka manao o ka Moiwahine: E ke alii ka Moi, e ola mau loa oe. Auhea la ke aliiwahine? A ke makemake nei au e lohe i kona leo, a e kauoha koke ia na kuhina o ke aupuni, na 'lii, na poe kiekie o ka aina, e hoakoakoa kokeia ma na paia anoano o kou hale alii i keia po. Ma kko'u manao a me ka aa o kuu puuwai, mamuli o ka mana kilokilo i loaa ia'u, aohe o'u kanalua no na akaku a me na hihio, in a ma ke aouli a ma na wahi malalo o ke aouli, a in a ma ka lewa a ma ka honua, a malalo hoi o na wai maloko o ka hohonu, na mea e hiki mai ana ma keia hope aku; a no na mea e pili ana i ka Moiwahine, ano e ke Alii, ke puana ae nei au me ka manao paa: Ae: a e hana koke ia. I loa no a pau ka olelo a ka ui kuhikuhi puuone, kunou mai la ke Alii a hookuu aku la i kona kookoo alii mai kona lima aku, a kahea koke ae la oia i kona alihikaua nui a hoouna koeka ka lohe i na makaainana a pau o ka poe e hiki mai ana, e akoakoa koke mai i ka hale alii nei i keia po me ke kali ole aku. Ua laha koke ka leo kauhaua o ke alii, a emoole, piha ku'i mai la ka hale alii a noho mai la kekahi hapa ma na lanai pohai o ka hale o ke alii me ka nalu ana no ke kumu o keia akoakoa ana mai i keia mau hora o ke aumoe, aia hoi na kukui e aa ana me na waihooluu like ole, a o ke kahua o ka pa 'lii i keia po, me he awakea o kekahi la lailai maikai. Ua makaukau koke ae la ka Moiwahine no ka hele ana aku e lohe no na mea e hai ia mai ana no kana hihio in a eia iwaena o ka laui he mea hiki: e hao ana a "ohi ka lau o ke pahili."
Ka Imi Akamai Kelakeal Hope loa i loaa iho nei o America!
--
KA LANAKILA O KA UWILA!!
Mahope mai o ka laweia ana o ka Uwila i mea hoomalamalama, ua hui pu na hooikaika ana a pau o ka poe Imiakamai ma na mea paahana i loaa ke kukui hoomalamalama uwila i kupono ke paa lima ia maloko o na home. O ke kumu i loaa mua ole ai keia pomaikai a hiki i keia wa, oia no ka hiki ole o ka poe imiakamai ke hookaawale aku i na noonoo ana no ka mahu ma ke ano hoomalamalama, a ua hoopaaia lakou a pau ma ka manao aia i kahi hookahi e hanaia ai ka uwila me na mikini ano nui a koikoi, aole hoi lakou i noonoo o ke kumu nui e pono ai ke kukui, oia kona kupono e paa lima ia ma o a maanei e like me na kukui aila.
Ua loaa maopopo iho nei i ka hui THE NORMAN ELECTRIC LIGHT COMPANY ka ike lea i na ano o ka Hoomalamalama Uwila, aohe kanalua i koe e auhulihia ano na ano hoomalamalama kahiko a nalo aku.
O ko makou Ipukukui Uwila, he hiki ke hoaia me ka milikini ole, aole hoi nui o na lilo, aohe pohihihi, aole hohono aila. Eia wale no ka hana, aia a hala eha a elima paha la hoopiha iho i ka paakai (acid). Ua emi loa na lilo o ka hoa ana e like me ka mahu, 3/4 ceneta no ka hora, a o ka oi loa o ka maikai o keia, aole wela, aole uwahi, aole mahu, no keia mau kumu aole e inoino ke ea, he oia mau kona ano. Ao he hohono, aole no hoi me ke ahi e hoa ai, e wili ae no oe i ke ki a o ka a no ia; nolaila aole hopohopo ana no ke ahi, o ke pahu ana paha e like me na kukui e ae ke hoohemahemaia, ma keia ua maopopo ka oi keia ano kukui. Eia hou no hoi kahi mau mea e akaka ai o ka oi o keia mamua o na ano kukui e ae:
1. Ole akaka loa na lawelawe ana, e hiki i ke keiki uuku ke hooponopono.
2. He hiki ka paa lima ia keia ma o a maanei e like me na kukui aila.
3. Aole uwiki, aole no hoi luhi i ka hoomaemae ana.
4. He oluolu ka malamalama, a he ano mau, aole hulili, he ikaika ka o, a he hiki no nae ke hoemiia a hoopiiia e like me ka makemake.
5. Aope hopohopo ana no ke ahi, no ka mea in a e naha ke aniani e hoopuni ana i ke omo o ka pio koke no ia.
6. E a no keia kukui iloko o ka makani ikaika, he hiki ke kau ia ma na lanai a mana pa hale e hoomalamalama ai. He ekolu ano o keia kukui i ke@a wa
A. Kukui uuku, kona kiekie 14 iniha; koikoi 5 paona, no ka hoomalamalama i na hale noho, hale kaa, a mena wahi hoahu ukana. Kumukuai, @ 1.-- --no ke kukui hookahi, a e laweia aku i na wahi a pau o ke ao nei.
B. Maluna iki ae o ka mea mua, no ka hoomalamalama ana i na hale noho a pau. Ua hoonaniia keia kukui me na mea nani, a he aniani poepoe keokeo maluna iho. Kumukuai, @2.-- -- no ke kukui hookahi, a e hoounaia i na wahi a pau o ke ao nei.
C. Ano nui loa keia no na hale halawai, hale aupuni, a pela aku. Ikaika kona malamalama, ua hoonaniia, a he aniani poepoe keokeo nunui maluna. Kumukuai @4.10 -- o ke kukui hookahi, a e hoounaia i ma wahi a pau o ke ao nei. Ke kahua o ke kukui ua haaia ma ke keleawe, o Iapana, a metala e ae no hoi. He hiki no hoi ke hanaia na ano e ae ke kauohaia.
Ua makaukau na kukui a pau no ka hoa koke ia, a e hooilina no hoi iloko o na pahu laau i hoopaa pono ia, me na kuhikuhi kupono i paiia, me na paakai e lawa ai ka hoa ana no kahi mau mahina, a me na omo elua no ke ano A, a me ekolu omo no na ano B a me C. E loaa mau ana no na paakai no ka hoa ana maloko o na halekuai laau o na kulanakauhale a pau.
Ua hoopaaia keia mau kukui no hookahi makahiki, a e hoihoi ia ke dala ke ko ole ka makemake a pau.
No na kauoha a pau no eono kukui a oi, e hoemiia ke kumukuai he 6 pa ceneta. Aole hookoia na kauoha ke hoouna pu ole ia mai ke dala.
O na hoouna ana o ke dala, e pono ma na bita kikoo banako no Nu Ioka, e loaa no ma na hale banako a pau, a i ole e hooili mai ke dala pepa o na banako, a i ole ma na pooleta o na aina a pau o ke ao nei.
E nana pono ia no na kauoha a pau a e hooilia me ka hakalia ole.
Ua hoomaluia ko makou mau Kukui Uwila ma ke kanawai, a e hoopii ia ka poe imi apuka ma ka hoohalike ana.
Ua makemakeia na agena no ko makou mau kukui ma na wahi a pau.
E hoouna mai i na kauoha ia,
THE NORMAN ELECTRIC LIGHT CO.
Philadelphia, U. S. of America.
Makaukau na mea a pau, na alii ma ka noho alii, na kuhina, ka poe koikoi o ka aina, na luna nei o ke aupuni. A i ke anaina e nu hoolai ana, ku mai ia ko ke Ahi kuhina kaua a pane mai la: E na makaainana o ke alii ka Moi, e oluolu oukou e noho me ka maluhia, a e hoolohe kakou i ke kumu o ka akoakoa ana mai nei i keia po, mai ka waha mai o ka Moiwahine no kekahi mea ano nui i ili iho maluna on a i keia po, a ua makemake ia in a eia iwaena o oukou kekahi mea hiki e hoike i ke ano o ia mau mea, in a he kane a he wahine paha, a he makana nui ke loaa ana iaia mai na Moi mai. I ke kuu ana iho o kana mau olelo, ua noho iho la ke anaina me ka nalu ana o keia mea, Heaha la keia?
He mau sekona pokole, ua ku ae la ka Moiwahine Juriana mai ka nohoalii ae, mamua pono o ke anaina, a pahola mai la i kona leo alii: E na lii, na kuhina, na alihikaua, na poe koikoi o ka aina, na makaainana o ke Alii ka Moi Hitegela Muda, ALoha oukou. Ano, ua kau iho maluna o ko oukou makauhine nei kekahi haaawina ano nui ma ka hihio, a ua hoohiki iho wau ma ka laahia o ke aupuni, in a a iwaena o oukou he mea hiki e wehewehe mai i ke ano o ka'u hihio, oia pu kekahi kuleana pu ma ka nohoalii o ke aupuni, in a he kane a he wahine paha, in a he kiekie a he haahaa pa ha. A penei ua hihio nei:
Oiai na ehaeha o ka hanau keiki e hoalii ana maluna o'u, ka ino hoi e uhi paa ana maluna o ka honua, ua maluhiluhi loa ia mai la wau me ka hemo ole o ke keiki, a pili iho la ko'u mau maka e hooluolu; aka, ia'u e hoonanea ana ma ko'u wahi moe, ike aku la wau ma ka hihio, he elua mau anuenue ma ka lewa e kau kea ana me kekahi ao opua o kekahi maluna o kekahi, a ma ka huina iluna pono o laua, e noho ana he keiki opiopio ni kupanaha loa, a me kona mau maka ohaoha maikai e haliu mai ana i o'u nei, a ma kona poe e kau ana ka la me kona alohilohi nui e lilelile ana i kona ikaika, a ua like hoi kona aahu me ka hau aiai, a ma kona umauma he mau huapalapala e kau ana he mau huaolelo elike me ka ula o ke ahi e lalapa ana, "Ke Ki o ka Make a me ke Ola," a ma ka welelau o kona mau mamanana lima e poai mau ana ke ahi a me ka uila, ka hekili &c. A pane mai la kona leo, ua like me kekahi hekili e paapaaina a na ma na ao kaalelewa o ka lani, aole hoi au i lohe aku i kona manao a hikilele e ae la wau me ka pioo a me ka weliweli nui, aia hoi, aole ke keiki iloko o ko'u opu. Ua nalu iho wau i keia mea nui, me kuu hai ole aku ia ianei (Hitegela) a akahi no oia a lohe elike me oukou i keia po a ua hooholo maua e hai aku imua o oukou, malia paha, aia he mea e ku mai ana a i mai, Owau.
KAKELA & KUKE,
E laa na pahiolo, koi hole,
hamale, koi nui a me liilii, kila,
wili puaa, rula, apuapu, kui o na an@
a pau, kala kaa, hao hoopaa puka
pohaku hoana, kepa, lei ilio, kau-
la hao ilio, pahi, upa, pahi umiumi.
kalapu, kope hulu, pulupulu, oepa ka
lakala, lina hao, ami, keehi, a me ke
--KAULA OPU.--
Palau o na ano a pau,
Oo, ho, koala, pe kipi-
kua, hao kope, au ho a pe-
a aku, kua bipi, lei bi-
pi, kaula hao bipi, uwea
pa, uwea keleawe, hao pik@
piula, kaa palala, ipuhao, ipu @@
PA-PALAI MAKAU ME KE AHO
--
Ili wai, papa holoi, kopa ala, kaula
kuaina, hu'akai, ehi wawae,
hulu pena, a pela aku.
Pena wali, kini nui a me liilii o na
ano a pau, me ka pepa kuhi-
kuhi, pena keokeo, aila
pena, aila hoomaloo,
vaniki kaa, a me
vaniki põe,
PENA HOOMA-
LOO
--a me aniani hale--
AILA MAHU, AILA MIKINI, AILA HANO ILI,
AILA KAA, INIKA KAMAA.
PAUDA, KUKAEPELE, KIANA
PAUDA, UIKI IPUKUKUI O NA
ANO HE NUI A LEHULEHU
--
LOLE MAKEPONO
-E ua na--
AHINAHINA, KALAKOA. KEO
KEO, LEPONALO, HULUMANU
UWE-WAHINE, KUI HUMUHU
MU, A ME KA LOPI.
Ke Kuike a loaa no ia ma kahi @
Kakela & Kuke!
--
NA MEA PIULA,
--
Mikini Humuhumu
Makini a WHEELER a me WILSON
MIKINI A WILCOX ME GIBBS
NA MIKINA A
--REMINGTON.--
He nui loa na mea hoa me na ukana e
ae o na anoa pau, aole hiki ke hai pau
ia aku, hewa i ka wai na maka ke ike.
--
Laau Lapaau Kaulana Loa
A DR. JAYNE.
LAAU HOOMAEMAE KOKO
LAAU HOOPAU NAIO, LAAU
KUNU, PENIKALA, HUAALE
PAAKAI, LAAU HOOPAA HI.
Me na Laau Hamo a Pela 'ku.
KAKELA-KUKE.