Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXV, Number 11, 13 Malaki 1886 — Page 3
This text was transcribed by: | Lawrence Gersaba |
This work is dedicated to: | Judith Nalani Kahoano Gersaba |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ka Nupepa Kuokoa.
Paiia e THOS. G. THRUM ma ka Halepai o ka nupepa "DAILY HONOLULU PRESS." Keena Hooponopono, ma na kihi o Alanui Moiwahine me Nuuanu.
E hoouna muai mai na Olelo Hoolaha ma ke Keena Hooponopono mamua ae o ka hora 12 o ke awakea o na Poaha a pau. Aole e hoopukaia na Olelo Hoolaha ke laweia mai mahope o ka hora i hoikeia maluna. E hooko piha aku ana makou i keia rula maluna.
E hooili mai i na leta a pau a me na kauoha a me ka uku pepa ia KA NUPEPA KUOKOA ma Honolulu. Ina e loaa pono ole aku keia pepa i kona poe lawe, e hai mai me ka hakalia a e i keia Keena.
O ka uku a keia pepa e haawi ai i kona poe luna, he umi keneta no ke dala, koe ka apana o Kona, Oahu, a me kekahi mau apana e ae kahi nui o ka luhi i ka halihali ana i ka pepa, ma ia mau apana, e hooiia ka uku luna.
@ no ke KUOKOA i ka poe @ e kuai no ka 10 ceneta o @ a. ia S. W. ONI, ma ke Keena @ Hawaii.
Kela me keia.
@ puka aku nei makou i keia @ ka moolelo o Ro Mura, ka moo @ a makou i hoolaha aku ai ma @ hala.
@ Poakahi nei i holo aku ai ka @ na Jennie Walker no na paeaina @ ahina elua ma keia huakai a hoea @ ai.
@ ke kudalaia ana o ka moku kia @ Powe i ka Poaha iho nei, ua @ a Mr. T. Lucas no ka $4,100. Ua @ na mea a pau e pili ana no @ ku.
@ a ka Poalua nei i holo aku ai ka @ ro Kona me ka lehulehu i ukali @ ka ma kana huakai. Ua loheia @ hoi na ka pualikoa "Moiwahine @ o!" e ku kiai ka pa alii.
@ hiki mai o Mr. E. R. Hendry @ Kapalakiko mai ma ka mokuahi @W. Elder i ka la Sabati i haia, a ua @ ao wale ia, e hoononoho iho ana @ na kekahi kulana oihana aupuni e @ me na lono mua i loheia nona.
@ ulu ae he hakaka mawaena o ke@ haole Norewai no Paauhau, me @ hi pake paahana o ka hui mahiko @ onokaa ma ka la Sabati i hala. A @ na o ia haunaele, ua kipu iho la a @ o aku la ka poka ma ka wawae o @ aole Norewai. Eia ua haole la ma @ Halemai Moiwahine.
@ Ma ka wanaao o ka Poalua nei i ili @ i ka moku okohola Ohio mawaho @ ei o ke awa o Mamala. I ka ikeia @ o keia poino, ua eleu ae la ke Ku @ Kalaiaina Kulika no ke kokua ana @ moku poino. Ua holo aku la ka@ mokuahi Eleu a huki ae la mai na @ o'a mai, a eia i ke alahuki moku @ i kau ai.
@ Ma ka la Sabati i ku mai ai ka mo@ u G. W. Elder mai Kapalakiko mai @ o o na la holo 7 me na hora keu. @ a mokuahi hou keia i kuaiia e ka @ miliona Spreckels i pani ma kahi @ mokuahi Sana Paulo. Aole no i @ loa keia moku e like me Alameda @ aka, he ano like iki no me Sana @ lo.
@ na nuhou ano nui i loheia mai ai @ keia mokuahi, oia no ka nune ika@ ana ma Amerika no ke kuikahi: e @ ana no paha, e poloke ana paha. O @ ahi no hoi, ua kuaiia na mokuahi @ andia me Australia o ka hui o Ha@ la ma e ka ona miliona Spreckels, @ a keia hoi ana mai paha o laua no @ palakiko e paa aku ai malalo o ka @ moku hou.
@ He hakaka maluna o ka mokuahi @ ulani mawaena o kekahi poe i ma@ kaa no ka ukali pu ana aku i ka @ kai a ka Moi. Ua hoopau kokeia @ haunaele e na makai, a ua laweia @ kekahi mea hakaka i ka halepaahao. @ hoike mai na lono, o ke keiki a Ka@ epaahao. Oia kekahi o na keiki i hoi @ mai na aina e mai.
@ Oiai kekahi mau keiki e paani maha@ ana mauka ae nei o Kikihale i ka @ kahi iho nei, ua ulu ae la he hoo@ paa mawaena o laua mamuli o ka @ loa ana o ka mabala i kekahi o la@ a hoomaka iho la e hakaka. Ua @ u aku la kekahi o laua i ke koi liilii @ raiho ana a hahau aku la maluna o @ poo o kekahi keiki o Kakae ka inoa, @ koko. Ua holo aku la no ka halewai.
@ Hu ka aka a aneane e kiki ka haae i @ puiwa launa ole o kekahi mau wahi@ haole. Aia ma kekahi keena malu@ o ka hale banako o ka one miliona @ iamoe ana keia mau wahine haole @ ko laua keena, a ma ka waenakonu @ na o ka po. ua hoohia-a loa ia paha @ a a hiki i na hora wanaao, a oiai ke@ hi poe e kakahe ana no ka paina wa@ wai kope ma ka hale inu kope ma ka hale inu kope o H@ lte. loheia aku la ko laua mau leo @ o lakilele e kahea ana i ka makai aia @ powa maluna. Pioo ae la keia puu@ kanaka ilalo a holo aku la ma ka @ ka e pii ai iluna. E kahea ana hoi @ kahi wahine i ka halewai i makai ma @ teletone, a i ka hemo ana o ka puka @ uliia o lu ia. aohe mea i loaa aku. @ e he la no ua lohe mau laua i ka na@ eke o na puka aniani pani hao e upai @ iia ana e ka makani a kuhihewa he @ e powa e wawahi ana i ka hale.
Ma ke ahiahi Sabati i hala, ua hoopuiwaia ae la kekahi mau kamaaina o Kalihi i kekahi mau leo holina me ka halulu pu. Ma ka huli pono ia ana 'ku eia ka he pake ka mea nona ka leo ho lina e pepehiia ana e kekahi o kona mau hoa pake. Ua hoike kokeia mai la ka lohe i ka halewai, a ua hoounaia he mau makai, a hopuia he eba mau pake. O ke kumu o keia haunaele, wahi a na lono, he pepa piliwaiwai.
KA EEPA NUI O KA HAIOLELO O KAILUA
A ME HELANI.
E ke Kilohana, hoa hahihai olelo o ke ano ahiahi. ka Nupepa KUOKOA.
Welina kaua.
Ke noi aku nei au i ka hanohano o kou kiekie e oluolu mai oe ia'u, a i na keiki o ka papa pai, e maliu mai. E hookomo iho oe ma kahi kaawale o kou kino lahilahi i kela e kau ae la ma luna.
E ninau mai ana paha ka lehulehu, mai ka la puka i Haehae a ka welo 'na olu i Leeua, i keia ninau ano nui: Heaha mai nei hoi keia eepa o ka haiolelo o Kailua & Helani? Ke puana ae nei au maanei, ua loaa ia paha oia i ka mai lolo ke huki nei na lima, ke ewa mai nei ka waha, a i ole, ua loaahia paha i ka mai kuhewa, ke olalau mai nei ka olelo. Ma keia wahi, e iko auanei ka lehulehu i ka eepa nui o Kailua a me Helani:
1 Khna hiki ole ke hoomalu iaia iho me kona home. E puka ana ma kona mau lehelehe na huaolelo pono ole e pili ana ia Hon. G. W. P. A wahi ana e olelo nei, i koho ole ka ia ia G. W. Pilipo, no kona kokua ole iaia i ka ai a me ka ia, ke kapa, ka lio e holoholo ai, wahi a ua wahi eepa nei; he kanapi o G. W. P. iaia, he ilihune. he kanaka make. I koho oia ia J. K. Nahale, i kona kokua mai iaia i na pono kino e noho nei, ka ai, ka ia, ka lio a me na pono a pau. Kahaha! Na Pilipo paha a me Nahale i kauoha iaia e hele mai i haiolelo no Kailua a me Helani; nolaila, aloha oia ia J. K. N. ohumu oia a hoohalahala ia Hon. G. W. P. i ke pi iaia? Auwe ka haiolelo eepa e! Aole no paha i loaa iaia ka hilahila, ua kau iho maluna ona na legeona eepa, nolaila, ike ole oia i ka hilahila, paa pu kona mau maka i na apu awa, ike ole ai oia i ka palapala kahea a na ekalesia huiia o Kailua a me Helani, a na ia mau ekasia e hanai iaia i na dala maikai he 30 no ka mahina hookahi, aia ilaila kau ai a me kau ia, kou lio a me kou pono a pau. Aole na G. W. P. i kahea aku, i ohumu ai oe a hoohalahala. Auwe ka ka eepa nui e!
(Aole i pau.)
No ke Kaua.
O na lono hope i hiki mai no na mea i pili ana i ke kaua mawaena o Bulegaria me Serevia, me he la, e komo loa aku ana laua iloko o na noho ana maluhia. Ke hoolala awiwi ia la ke kuikahi mawaena o laua, a o ka hooko wale iho no koe. Aka, o ka hooko ana nae paha keia, oia hoi ke kuahaua ana ae o Serevia i kona mau hale hoolako mea kaua e hoopau i ka hana ana i na pono kaua a me ka hoolako ana i na puali koa. O keia kuahaua papa i hoolahaia ma Serevia na ke kuhina kaua ponoi aku no ia. Pela i akaka ai ke hoopunana la ka maluhia ma ia mau aupuni.
O na lono hoi e pili ana no ke kaua o Helene me Tureke, ke wawaia la no. Ua hoouna hou aku no na mana nui o Europa i ke kolu o ka lakou palapala e papa ana i ko Helene hoala ana no keia palapala, aole maopopo ka ae ia.
Hookahi no mea maopopo, aole e ae ia ana; oiai, he wahi aupuni paakiki keia. O na hoohaili a na mana nui e noke aku nei iaia, he mea ole wale no ia. Ke hoouna la na mana nui o Europa i ko lakou mau moku kaua ma na wai o Helene ma ke ano hoohikilele paha, aka, ua makaukau loa oia e ku mai a paio me lakou me ka wiwo ole. Ina e kaua io ana laua, alaila e hoike auanei paha ua wahi Helene la i ke ahi nona ka inoa i kaulana a puni ke ao, oia ho ke "Ahi o Helene."
Aia pu no hoi ma kekahi mau aupuni liilii o Amerika Hema ke ano hoalaela ke kaua. Ke ohi la na koa, ke hoolako pu ia la me na loko kaua, a o ka hopena o ia mau hana ka kakou e hooiohe, ina paha ua hui ae la ka elau me ka elau, ka poka me ka poka.
Ke hoopauia la ma Geremania, na paahana e lawelawe ana i na hana lima akamai maloko o ia aupuni i hanau ma na aina e. O ke kumu o keia hana a Geremania, oia no ke kuai ana aku o kekahi haole no na aina e mai, i na loina a me ke ano o ke kukuluia ana o ko Geremania mau papu i keia wa ia Farani, oiai, nana i hana nei ko Geremania mau papu.
Kelea Konohia.
Ma ka wanaao o ka Poakahi nei, la 8 o keia mahina, haalele mai la o Kelea i kona kuleana ma ke kino, mahope iho o ka waiho ana i ka mai iloko o na pule ekolu. He kanahikukumamakolu ka huina o kona mau makahiki o ke ola ana ma keia ao, a hele aku la me ka piha pono o kona mau la me he hua la i hele a oo pono, kupono e hoi hoiia i ke ao maikai i oi ae i keia noho ana. O Hana i Maui kona aina hanau. a ua hele mai oia me kana kane me Konohia: Oahu nei i ka makahiki 1816 paha. Ua noho mua laua i Ewa, a mahope iho. hoi i Punaluu, i ke kanu pulupulu. A pau ka noho ana i Koolau hoi mai i Honolulu nei, a ia nei kahi i noho ai a hiki i ka make ana i ka Poakahi nei. Nui ko Kelea poe makamaka, no ka mea he wahine aloha oia, a pela no hoi oia i'alohaia aku ai. He lokomaikai, he hookipa a he kokua i na pilikia. Aloha ka inoa o ka mea maikai.
KA LIMA KOKO MA MAUI.
Penei kahi moolelo no keia lima koko: O Ah Len, he pake kuke oia, ua aie nae ia Tora, he Iapana e noho hana ana me Mr. Balauina, no 15 dala, a ua waiho aku ka mea aie he wati pakeke ma ke ano moraki a hiki i ka wa e hoihoi aku ai ke dala. No ke koi pinepine aku o Tora i ka aie e hookaa koke mai, nolaila, ua ulu ka manao hoonaukiuki iloko o Ah Len a kuko iho la e lawe i ke ola o ka Iapana. Ma kekahi la, lohe ka pake e hele ana ka Iapana no kekahi wahi paha e kokoke ana i Maliko, nolaila, hele mua aku la oia ma ke ala pali o Maliko a pee iho la mawaena o na pohaku, a ua makaukau oia me kekahi pu panapana.
I kona wa i ike ai ia Tora e hele aku ana, ku ae la oia iluna a ki mai la i ka Iapana, aka ua hala aku la ka poka mua. I keia manawa, ua kokoke loa ka Iapana, a i kona wa i ike ai i ka ha la ana o keia puu make, hopu mai la oia i ka pake me ka manao e kaili i ka pu. Aumeume iho la laua me ka ikaika, a no ka ikaika loa o ka pake, nolaila, ua loaa iho la ke poo o ka Iapana i ka hahauia me ke kumu o ka pu e ka pake, a ua nui ke koko i kahe mai. A mamuli no nae o kekahi ano uha, ua kani hewa ae la ka pu ma ka lima o ka pake a komo aku la ka poka ma kona wawae.
Mamuli no hoi o keia puka ma ke poo o ka Iapana, a me ke kahe nui ana mai o ke koko, na ia mea i hoonawaliwali koke iaia, a maopopo loa ka lanakila ma ko ka pake aoao. Hoao iho nei ka pake e olokaa aku i kona enemi i ka pali, aka, ua puliki mai la kela a paa loa, a haule like aku la laua. Ia manawa i kapapa ae ai na lima o ka pake a paa kekahi opu laau a paa iho la, a o ka Iapana hoi, kakaa loa aku la oia; a mamuli o kona ulia laki, ua ili iho la maluna o kekahi o-pu laau a paa loa iho la kona wawae. He pali kiekie loa keia pali o Maliko e haule ai ke kanaka a paki liili, a ua kamaaina no paha kekahi poe i keia pali.
I keia wa i ala ae ai ka pake a hele aku la no Haiku, me kona manao ua haule loa kona enemi ilalo a ua make. Hoea aku la ka pake ma kahi o ka Makai Nui Helekunihi, a hoike aku i kona wawae i ku i ka poka me ka olelo pu aku, na kekahi pake okoa oia i ki. Ma ia manawa koke no hoi, aia kekahi mau kanaka e hele mai ana ma ua alanui pali nei. Lohe laua i ka leo o Tora ka Iapana, mai lalo mai o ka pali e kahea ana i kokua; ai ko laua kiei ana aku, like aku la laua iaia me na hiohiona manaonao. Ua haawi koke laua i na kokua a laweia i kahi o ka Makai Nui. Ma na mea a pau i hoikeia e ka Iapana, ua hopu koke ia ka pake a hoopaaia ma ka halepaahao. Maopopo loa iho la i ka pake kona pilikia ma o kona ike ana i ka Iapana, nolaila, ua hoopaa ae la oia i kona lauoho ma kona a i a kaawe iho la a make lea maloko o ka halepaahao.
Pela iho la kahi moolelo i loheia mai no keia lima koko.
Na Lono Koho Balota o Kona Hema.
EIA hou ka Elele me na maka paa ona i ka paele, a mailoko o ia paele e kamailio ohewahewa mai nei no na mea pili hou no ia Rev. Kiwini a me Rev. J. D. Parisa.
Ua hoao ae o Rev. Kiwini e wini i kona kulana a oi aku mamua o kona mana, ma ke kauoha ana aku ia S. Kino, e pau kona noho Kau Kula Sabati ana no Napoopoo a me Keei; aole nae o ua Rev. nei ke Kahu Kula Sabati Nui, aka o ka Hon. J. K. Nahale, a oia ka mea mana. Ua hooho aku ua Rev. Kiwini nei me ka leo kalakala, e hoopau i ke alakai himeni o Napoopoo, aka, aole nae one mana, i ka ekalesia no. O ke kumu, no ke koho ana i ka balota o Hon. D. H. Nahinu, wahi a ka Elele.
Heaha keia a ka Nupepa a ka ai-a e kamailio nei? Oia anei kahi mea kuleana ma na hooponopono ekalesia ana a ua hiki anei i ka Nupepa a Sakana ke hooponopono ma na mea pili ekalesia? Aole e hiki, ua manao paha ka Elele, o ko J. K. Nahale kohoia ana i kahu Kula Sabati nui, oia ka mana nui o ia mea. Ua maopopo anei i ka Elele ka buke kanawai a rula hoi e ka Ahahui Kula Sabati nui o ka Pae Aina? Ma ia buke e pau ai ka hualu o ka maka o ka Elele.
He mana ko ke kahu ekalesia a me kona kula Sabati e koho i kahu kula Sabati no lakou, a e hoike aku ia koho ana i ke kahu kula Sabati nui; aole ia Nahale ka mana koho, a hoopau. Hilahila ka Elele i ka ike ole i ka Palapala Hemolele. I hea no la kahi i launa iki ai i na hana pono, e maopopo ai na nooponopono ekalesia ana? O na hale inu rama a me na ki'o lepo ka ka Elele mea i maopopo.
Ina e ike aku ke kahu ekalesia aohe pono o ke kahu kula Sabati, aole hana i kana hana, ua hiki no iaia ke olelo. e pau: a e hoike aku imua o ke kula Sabati, oiai. he lala ke kula Sabati no ka ekalesia. me ke kali ole a na kekahi me okoa e hoopau; he hoike ana mai ia i ka make eia o ka pono. Malia paha, o na hooponopono ana o Palawai ma Lanai ka ka Elele e manao nei e hana o Rev. Kiwini pela, ae, pono no, hapala ke kea na ka ele ka ai.
No ke alakai himeni, ina e manao ana ke kahu e hoopau i ke alakai himeni, ua hiki no. Heaha ko ka Elele kuleana ma ia mea? Hiki anei i ka Elele waha ha'u i ka makani ke komo pu ma na mea pili i ka hooponopono ana o ka papa himeni o ko ke Akua ekalesia? Aole no. Aole makemake ke Akua e noho kekahi mea alakai himeni ma kona inoa, ma kona lehelehe wale no ka hoolaa i ke Akua, aka, o ko loko o ka naau, makemake e kokua i ka ino; a pela ka Baibala i kauoha ai i na haipule e makaala i na kanaka o ia ano, a ua loaa ma Napoopoo, o Ua kanaka la Pehea, apono anei ke Akua i ke koho ana o na mamo a Iselaela ia Saula i alii no lakou, oiai, he alii hana hewa ia? Aole no i apono: pela no o Ua, aole i apono ke Akua i kona koho ia D. H. Nahinu, no ka mea, he kanaka kue oia i ka pono, pela e poino ai na mea a pau i koho iaia. O ka makua Rev. J. D. Parika ka hoike no ko Nahinu mau aoao.
"Ua kipaku o Rev. J. D. Parika me S. Makaike i na kanaka e noho aua iluna o ko laua mau aina." Ae, o ka Elele ae nei anei kahi ona aina e kamailio nei? O ka haawi aku ko ka mea kakau o ka Elele i aina no ia poe, i ole e helelei na wahi palau moena o ia poe i ke alanui, e like 'la me ko ka mea kakau o ka Elele i na la i hala mamua.
"A ua hookapu pu ia hoi na kai lawaia." Ae, pono no; e hele hoi paha e no aku i kai lawaia i ka balota a ke Akua i poni ai, malia o loaa mai. Makehewa ke kamailio i ko hai waiwai, a kole hewa ka waha.
Oia anei ka kana a Kristiano oiaio? Ae, oia no; e kue aku i ka mea hana hewa a me ka poe kokua ia lakou. Kue aku o Elia i na kaula 450, i ko lakou koho ana ia Baala i akua no lakou, a me ke kokua pu ia o ko Ahaba manao; apono nae ke Akua ia Elia no ia kue, pau lakou i ke kipakuia mai ka aina aku o Samalia a pau hoi i ka luku ia ma ke kahawai o Asekareta, oiai. he haipule o Elia, a he karistiano hoi, aohe ahewaia. Pela no o J. d. Parika a me S. Makaike, o ko laua kipaku ana i ka poe i koho a kokua ia D. H. Nahinu, he poe kaula lakou no Baala, a he pono e uhukiia ka mea pono ole mai ka aina aku, oia no ka ka Baibala kauoha. A heaha ka ka Elele ma keia mau pane? He hoka.
Aole hiki i ka Elele ke hoopololei i ko Nahinu mau aoao, a manao ae e pono ka poe i koho ia Nahinu, a oia koho ana, oia ka puuhonua no lakou e malu ai. Aole loa no, aole malu no ka poe hewa, aole wahi e maha ai ko lakou mau kapuai wawae ma ka aina ma luhiluhi, no ka mea, ua hana hewa aku lakou imua o ke Akua. Pela no keia poe kanaka i koho ma ka aoao o ka hewa, e like lakou me ka pua o ke kula ka mae wale; o ka poe hana ma ka pono a me ka pololei, ulu no lakou e like me ka laau Pama.
KOKUA I KA PONO.
Eia mai no ua Powa aihue.
Ma ke kakahiaka Sabati i hala i pahola ae ai na lono aihue o ka poe powa ma ke kulanakauhale nei. Ua komoia kekahi halekuai pake ma Kaopuaua malalo iho o ka hale kaawai Helu 4, a ua laweia kekahi mau waiwai o loko me kekahi huina dala mahuahua. Ua komo aku ka powa ma ka wili ana a puka mahope mai o ka halekuai, a ma ia puka i komo aku ai ke kolohe a lawe i na waiwai o loko. Ma ke ala ana mai o ka pake ona halekuai a kii aku la i mau wahi kenikeni iloko o kekahi holowaa. aole nae he dala; aole oia i noonoo, ua aihueia, aka, hele aku la oia no ka lua o ka holowaa, a oia ana no. I keia wa i maopopo loa ai iaia ua aihueia, a iaia i nana pono ana i na mea o loko e waiho mokaki mai ana ma o a maanei.
Ma ia po hookahi no hoi, ua komo ae la no ka aihue ma ka hale noho o Chas. Hiram ma Kulaokahua, a lawe aku la i kekahi huina dala. Ua komo aku la ka mea pakaha ma ka rumi moe a hoopio iho la i ke kukui e a ana maloko. - Ma ia po no hoi, ua loheia ae la he wahine kekahi i lawe aihueia aku kana mau wahi kenikeni he 3 dala maloko o ka pakeke o kona holoku e kau ana ma ka paia. - A ma ia po no, ua hoao ae la kekahi mea kolohe ma kekahi hale ma alanui Ema, aka, ua hoopuiwa kokeia ka mea kolohe a holo koke aku la. O keia poe powa a pau i komo ae a i hoao hoi e lawe aihue ma na hale a lakou i komo ai, aole hooka o lakou i paa i ka hopuia, a eia na makai ma ko lakou mau meheu kahi i hanu ai.
Ma ka Poakahi mai hoi, ua hoikeia ae la ka lohe ma ka halewai, aia he mau powa e hoao ana e komo aku i kauhale noho o Sam'l Paka ma Kulaokahua. Ua hoouna kokeia he mau makai. a o ko laua wa i hiki aku ai, oia no ka manawa i nalowale ai ua mau powa la.
Ma ia po hookahi no, ua komo hou ae la no na kolohe ma ka hale hana pu o Mr. R. More ma ke alanui Moi, a lawe aku la he ekolu pu panapana me kekahi mau mea e ae e pili ana no ka hoohana aku me ka pu.
Ma ka wanaao o ia po hookahi no, ua hoao ae la kekahi mea e lawe aihue i na waiwai makamae o ka hale noho o ke Komisina Wodehouse ma ke alanui Ema. aka, ua hoopuiwa kokeia ka powa a holo aku la me ka haalele ana i na waiwai.
Ma ka hora 12 o ia po hookahi no. ua ikeia kekahi haole ma alanui Nuuanu kokoke i kahi noho o P. C. Jones, e kekahi kahu kaa helu 179 me kekahi haole ohua, e hoao mai ana e hopu i ke kaulawaha o ka lio. Ua oili mai keia haole mai kekahi mai o na kuono pouliuli o ia wahi me kakahi pu ma kona lima. I ka manawa i ikeia ai o keia haole, oia no ka wa i kauoha ae ai ka ohua o ke kaa i ke kahu kaa i ikaika ai ka holo ana. Ua hooko koke ke kahu kaa a ahai mai la ka pupuhi. He haole ka mea i hoomaopopoia, a ua ike pu ia kekahi lio e ku ana ma kapa alanui me ka noho ma kona kua. Ua manao pu ia no keia haole.
PAA UA KOLOHE.
Ma ka po Poalua mai, ua hopuia iho la kekahi pake ma ka huina o alanui Kalepa e kekahi kapena makai J. Kauhane. Ua ikeia ka pake ma kahi pili koke i ka hale inu ti e ku nei ma ke kihi makai, a he wahi poeleele malaila. Hookokoke aku nei ka makai iaia a ninau aka la, aka, pane mai la ka pake me ka leo hamumu, aohe lohe pono ia. I ka wa nae i kokoke loa aku nei ka makai i ua pake la, oia no ko iala wa i lele mai ai e pahu mai i ka makai me ka pahi ma kona palule a koli lihi ae la i ka ili o kona opu. Ia wa no hoi i waiho koke aku ai ka makai i na kuala paa o Kaueleau ma kona mau maka, a uoki e pahaha ana ke ako ilalo. Laweia ae la ke kolohe i ka halewai, a ma ka nana pono ia ana, ua maopopo oia kekahi o na pake paahana o Kawa i mahuka he manawa loihi i hala ae nei. Ua lako pono keia pake me na mea eha, oia na pahi, he pu panapana, he mau wili, me na mea paahana wawahi hale maloko o kekahi eke nui i hoopaaia mamua pono o kona alo elike me ke eke a ka poe kamana. O ka hale i komo aihue mua ia mamua o kona paa ana, oia ka hale inu ti e ku nei ma ke kihi makai o ala mui Moiwahine. Ua wihia he mau papa a pukapuka ma ka paia, a uneia mai ka papa a hemo nona ke akea i aneane elua paha a oi kapuai, me elua paha a. oi kapuai ka loihi. Ua laweia he elua dala ma ke kenikeni wale no, he mau hainaka, a me kekahi mau kini mea ai O kahi nae i hopuia ai o ka pake, ma ka hale pake ma ke kihi mauka ma ka hale inu ti, me ka manao paha e komo hou malaila, aka, paa e. Ua maopopo, nana no i aihue kela hale ma Kaopuaua.
Ma ke aumoe o ka po Poakolu nei i hopuia ai he wahi kanaka kolohe, aihue moa. Ua pii aku keia wahi kanaka e aihue i na moa ma ka pa moa a Kalaka ma alanui Liliha, a i ka wa i hooho ia ai, e kuupau iho ana ua wahi kanaka nei i ka holo. A iaia i hiki mai ai ma Aala, hopuia iho la oia e kekahi makai a laweia ae la i ka halewai. Ua manao ia ke kalohe he pake, no ka mea he lo le pake kona, eia ka he kanaka.
Ma ia po no, ua ee aku la he mau haole ma kekahi kaa hoolimalima no ka pake a kauoha aku la e lawe ia laua ma Kakaako; holo aku nei nae lakou a hiki i alanui Puoina e iho ai i kai, kauoha hou ia aku nei e holo loa a hiki i alanui Alapai makai iho o ke kula kaikamahine o Kawaiahao, a malaila aku no Kakaako. Aole nae i ae aku ka pake, nolaila lalau lima nui aku la kekahi haole i ke kaulawaha a kalaiwa aku la i ke kaa, a no ka paakiki loa o ka pake lalau aku la kekahi haole i kona lauoho a paluku pu aku la i kona ihu. Ua holina ka pake a ua hopu kokeia kekahi o na powa a pakele kekahi.
POWA HOU NO.
Ma po Poaha nei, ua pepehiia iho la kekahi mau pukiki ma ke alanui Papu ma ke poo mauka e pili pu la me alanui Beritania. I ke pukiki mua i kaa'o mai ai malaila, ua ike aku la oia he eha mau haole i ka oili ana mai ma kahi pouliuli a hopu mai la iaia. Me ka pane leo ole, ku mai la oia i kekahi puupuu nana i hoohaule aku iaia i ka honua. Komo iho la na lima lawelawe o na powa ma kona mau eke, a lawe ae la i kana mau mea a pau, a pau nui aku la i ka naholo. He umi paha minute mahope iho, hoea hou mai la he pukiki no ma ia wahi hookahi, a e like me ka hanaia ana o ka mua, pela no keia; he elua nae haole ma keia powa hope ana. a o kahi mea laki loa, aohe he wahi kenikeni iloko o kona pakeke.
He lehulehu loa na wahi e aihueia mai nei. a ua pinapinai no hoi i kela a me keia po. Pono no i na kanaka e makaala pono i keia mau powa e holapu hele nei ma ke kalunakauhale. E makaala i ka oukou mau waiwai.
KA POWA.
Ua nui loa mai nei ka ino o keia mau la mamuli o ke komo aihue mau ia o na hale noho a pau e ka poe kolohe, a aihue aku la i na lako a pau i luhiia e ka poe nona na waiwai. Me keia lohe a ike maka no o ke aupuni, aohe nae he lele iki o kona oili no keia mau hana pakaha wale. a hoomaka e hoouna aku i na kiu he nui e huli aku i keia poe kolohe. He mea mau i na poo o ka oihana hoomalu ka eleu, ka mikiala, me ka haawi ana i na kauoha malu i na makai kuwaho, a me kekahi poe e ae, e imi ikaika no ka makana.
Ma keia mau hana he hemahema a ke aupuni, he kono maoli ana aku no ia i kela poe aihue e hele mau ae e hoopoino i ko ka poe waiwai mau hale noho: a me he la o ka hope aku, o ko powa ia mai koe o na ola o kekahi poe. A o keia mau hoololo ana a ke aupuni, oia kekahi o kana mau hana hoonaukiuki i ka poe nana e uku nei na auhau mahuahua: a ua like maoli no keia mau hana me ke kumakaia maoli ana aku i ka poe i hoilihune ia e ka nele a keia poe kolohe i hana ai. Kupanaha ko kakou aupuni, aohe wahi makana hoohoihoi i imi ia ke kolohe.
Pela i poina ole ia ai na haawi mau ana o ka lehulehu i na hoomaikai a me na mahalo ana maluna o ko Ilamuku Paka hokua, no kona makaala, a eleu ma kana apana hana i kona mau la; ke lei mau nei no oia ia mau mahalo ana a kona mau hoa'loha Hawaii a hiki i keia la. Minamina wale ia kanaka eleu i hoopau kumu ole ia ai.
AEKAI O KAHALOA.
[Ma keia maluna ae, me he la, ua kuhihewa loa oe e ka makamaka, a no ka ike ole paha ke kumu o kou hoouna ana mai i kou manao pane. Ma keia mea. ke hoike aku nei makou i ka lohe ia oe, a me ka poe i ike ole, aole i nana maka ke Aupuni i keia mau hana pakaha a ka poe kolohe a aihue i ka pono o ka poe a lakou i lima nui ai, aka ua wi ka niho o ke kolohe i na makai o ke aupuni, a eia no ke hanu nei ma ko lakou meheu. L. H. ]
E HOOLOHE .
Aole loa e haawi ia ka Nupepa i na Luna a me ka poe kuleana pepa a pau ma kahi e pai ia ai, koe kahi i aponoia no ka hoopuka ana aku. O ka poe a pau i loaa na kuleana ma o na Luna la e kii ae no ia lakou, koe na hooia ana mai a kekahi luna no kona hiki ole ae ma kahi a ma ka manawa haawi pepa.
E HOOMANAO
E na makamaka e lawe nei i keia pepa, e hoike mai ma na kauoha i ka inoa pololei me ka moakaka a me ka inoa nui o kahi noho, i ole e nui ka hana ma na wahi hoahu leta a nupepa a i hiki pono ma kahi i makemake ia. He pohihihi na inoa liilii o ka aina.
NA HOOLAHA HOU.
AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono Waiwai ma ka hana o ka Waiwai o Thomas Cummins o Honolulu, Oahu, i make. Ma ke Keena imua o ka Lunakanawai Nui A. F. JUDD.
Ma ka heluhelu a me ka waihoia ana mai o ka Palapala Noi a me ka Papa Hoike a Alexander J. Cartwright. Luna Hooko Kauoha o ka waiwai o Thomas Cummins o Honolulu, Oahu i make, e noi ana e aponoia na hooliio he $1065.72, a e hoike ana o na mea i loaa iaia he $4690.70, a e noi ana e nana a e apono ia keia mau mea, a e kauoha ia e mahele ia na waiwai e waiho ana ma kona lima i na mea i kuleana malaila, a e hookuu ia oia a me kona hope mai ko lakou noho ana ma ia ano.
Ua kauohaia, o ka POALUA, ka la 30 o Maraki, M H 1886, ma ka hora umi kakahiaka, imua o ua Lunakanawai nui la, ma ke Keena ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua Noi la, a me na Papa Hoike i olelo a a oka poe a pau i pili malaila e hele mai a e hoike i ke kumu, ina he kumu io ko lakou e ae ole ia ai ua noi la, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ka waiwai i olelo ia. A o keia kauoha ma ka ole o Enelani me Hawaii, e pai ia maloko o ka Hawaiian Gazette a me KUOKOA, he mau nupepa i pai a hoolahaia ma Honolulu, i eko la pule mamua ae o ka manawa i oleloia no ka hoolohe ana.
Kakauia ma Honolulu ko Hawaii Pae Aina, i keia la 17 o Feb., 1886.
A. F. JUDD.
Lunakanawai nui o ka Aha Kiekie.
Ikea: HENRY SMITH, Hope Kakauolelo. 20643 ts.
HOOLAHA HOOKO MORAKI. - Ke hoolahaia aku nei, i kulike ai me kekahi mana kuai i hoikeia ma kekahi palapala moraki i hanaia e I. Ten Siau ia H. Hackfeld & Co., ma ka la 6 o Iune, M. H. 1885. i hope ia ma ke Keena Kope o ke aupuni, ma ka Buke 95 a ma na aoao 292 a me 293. e hooko ia ana ua moraki la no ka hai ana o kekahi o na aelike.
H. HACKFELD & CO.
Mea Moraki.
L. A. THURSTON. Loio no ka mea Moraki.
Honolulu, Feb. 25, 1886.
O ka waiwai i hoikeia ma ua moraki la, he i Eka ua kanuia i ka maia me ke ko. a me ka hale ma ua apana aina la e noho ia nei e ka mea i moraki mai ma ke ano he hale kuai, aia ma ka aoao makai o ke alanui Moi, ma Pawaa Honolulu, kokoke i ka pa kanu laau o ke aupuni. A i hoolimalimaia ia J. Ten Siau e H. R. H. Liliuokalani a me J. O. Dominis ma kekahi palapala hoolimalima ma ka la 10 i Jan. 1885 no 10 makahiki, no ka uku hoolimalima he $100 no na makahiki mua elima, a he $125 no ke koena aku o na makahiki. 2065 3t.
NA HOOLAHA HOU.
AHA KAAPUNI APANA EHA O KO Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono Waiwai. Maka waiwai o PETER RICHMOND no Waimea, Kauai. i make. Imua o ka Lunanawai Kaapuni ma ke Keena.
No ka mea, ma ka la 20 o Febuari M H 1886, ua waihoia mai imua o ka Aha, kekahi Palapala i olelo ia. oia no ke Kauoha Hope Loa a Peter Richmond, i make aku la: a me ka Palapala Hoopii e noi ana e hooiaioia kela Palapala Kauoha a e hoopuka ia hoi ka Palapala Luna Hooko no Mrs. Hana Richmond, ua waihoia mai e Kahumu Richmond (w).
Nolaila, na Kauohaia o ka POAONO oia ka la 20 o Maraki M. H. 1886, ma ka hora 10 kakahiaka ma ka Rumi Hookolokolo o ia Aha, ma Koloa, Kauai, oia ka la me ka hora. e hooiaio ia i la Palapala Kauoha. a e hoolohe hoi no ia noi ana mai, a me ka poe a pau i pili. e kue ana ia Palapala Kauoha. a me ka hoopuka ana i ka Palapala Luna Hooko.
A ua kauoha hou ia. e hoolaha no ia mea ao na pule ekolu iloko o ke KUOKOA, he nupepa i pai ia a i hoolaha ia ma Honolulu.
A ua Kauoha hou ia, e hoopukaia na Palapala Kena no na hoike no ia Palapala Kauoha, a me na hooilina o ka mea i make, ma Kauai, e hele mai a e kue i kela Palapala Kauoha i ka wa i oleloia.
Kakauia ma Koloa, Kauai, Feb. 20, 1886. JACOB HARDY.
Lunakanawai Kaapuni Apana Eha. 2065 3t.
AHA HOOKOLOKOLO Apana Eha o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka waiwai o JOHN PUNI no Koloa, mokupuni o Kauai, i make. Imua o ka Lunakanawai Kaapuni, ma ke keena.
Kauoha e hoike kumu, ma ke noi a ka Lunahooponopono wai wai, no ke kauona e kuai aku i ka waiwai paa.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai i ka palapala noi a Jared K. Smith Lunahooponopono o ka waiwai o John Puni. i make, no ke kauoha a ka Aha e kuai aku i kauwahi o ka waiwai paa o ka mea make i oleloia, oia hoi eha hapahaneri (4-100), mahele ole ia, o ke Ahupuaa o Mahaulepo, mokupuni o Kauai, a ua hoikeia ma na palapala noi la, he mau kumu kupono ma ke kanawai no keia kuai ana.
Ua kauohaia i na mea pili a puu e hele mai imua o keia Aha ma ka Poaono, oia ka la 20 o Maraki, M. H. 1886, i ka hora umi kakahiaka, ma ke Keena o keia Aha ma Koloa, Kauai, e hoike mai i ke kumu, ina he kumu io ko lakou e ae ole ia ai ua noi la.
A o keia olelo kauoha e hoolaha ia ma ka olelo Hawaii i ekolu pule mamua ma ke KUOKOA, he nupepa i pai ia a i hoolaha ia ma Honolulu.
Kakauia ma Koloa, Kauai, Feb. 19, 1886.
JACOB HARDY,
Lunakanawai Kaapuni Apana Eha. 2065 3t.
MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUNI Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina, ma ka Waiwai o MAUHILI opio no Wainaku, Hilo Hawaii, he keiki oo ole.
Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a Kaaekuahiwi (w), ka makuahine o ke keiki opio Mauhili (k) no Wainaku, Hilo, Hawaii, e noi ana e haawi aku iaia ka mana e mahele i na apana aina hui, i kaawale ke kuleana o ua keiki nei, malalo o kekahi mau apana aina elua e waiho nei ma Wainaku, Hilo, Hawaii.
Nolaila, ua kauohaia na mea a pau i pili, o ka Poalua oia ka la 30 o Maraki, M H 1886, i ka hora umi o kakahiaka, ma ka hale hookolokolo ma Hilo, Hawaii. oia ka manawa me kahi i koho ia no ka hoolohe i ua nui la me na mea kue ke hoikeia.
F. S. LYMAN.
Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina.
Hilo, Hawaii, Feb. 18, 1886. 2065 3t.
MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUNI Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina, ma ka Waiwai o J. ILI no Kalapana, Puna, Hawaii, i make.
Ua heluhelu a ua waihoia ka palapala noi a Kaanaana (w) a me Awa (k), a me kekahi palapala i oleloia oia ka palapala kauoha hope loa a J. Ili no Kalapana, Puna, Hawaii, e noi ana e hooiaioia kela palapala a e hoonoho aku ia Awa (pake) i luna hooko no ia kauoha hope loa.
Nolaila, ua kauohaia na mea a pau i pili, o ka Poalua oia ka la 30 o Maraki, M H 1886, ma ka hora umi kakahiaka, ma ka hale hookolokolo ma Hilo, Hawaii, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la a me na mea kue ke hoikeia.
F. S. LYMAN.
Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina.
Hilo, Hawaii. Feb. 18, 1886. 2065 3t.
HOOLAHA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI. - Ua hookohuia mai ka mea nona ka inoa malalo iho i Lunahooponopono no ka waiwai o NAKI (k) o Kailua, Oahu, i make; ke kaheaia aku nei ka poe a pau he mau koina ko lakou i ua waiwai la, e hoike koke mai ia'u iloko o na mahina eono mai keia la aku, a i ole ia e hoole mau loa ia aku no lakou; a o ka poe a pau i aie i ua waiwai la, e hookaa koke mai ia'u.
ABERAHAMA KEKAI.
Lunahooponopono Waiwai o Nak. (w).
Honolulu, Feb. 24, 1886. 2065 4ts.
HOOLAHA A KA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI. - Ua hookohu pono ia mai au e ka Aha Kiekie i Lunahooponopono no ka waiwai o AHUNA, a i ole o LEONG TAT PIO o Waialua, mokupuni o Oahu i make, a ke kauohaia aku nei ka poe a pau he mau koina ko lakou i ua waiwai la, e hoike mai me na hoakaka kupono imua o'u ma ke keena o M. S. Grinbaum & Co. , ma Honolulu, ina ma ka moraki a ma kekahi ano e ae paha, iloko o na mahina eono, a i ole pela e hoole mau ia no lakou.
O ka poe a pau i aie i ka waiwai i oleloia, e hookaa koke mai lakou; a o ka poe a pau i aie ma kona halekuai, e hooponopono ia no me Ah Lin o Waialua i oleloia.
S. SELIG,
Lunahooponopono Waiwai o Ahuna.
Honolulu, Feb. 23, 1886. 2056 3ts.
HOOKAHA HOOKO MORAKI.
Ma keia ke hoolaha nei ka mea nona ka inoa malalo iho. mamuli o ka mana kuai iloko o kekahi moraki i hanaia ma ka la 30 o Dekemaba 1881 i hanaia mawaena o Susan Kealoha a me Davida Kaapu kana kane, no Honolulu, a me John Farnsworth, no Honolulu, a i kope ia ma ka Buke Kope Palapala Helu 70 ma ka aoao 497 me 498, a no ka uhai ia ana o ka aelike iloko o ua moraki nei, e hooko ia ana ua moraki nei a e kuai ia ana ka waiwai i moraki ia ma ke kudala. Eia ka waiwai i morakiia a e kudala ia ana: - Kela apana aina ma Waikane, Koolau-poko, Oahu, i hoikeia ma ka Palapala Sila Nui Helu 574 ia Puaa. ekolu apana, a i hoolilo ia ia Susan Kealoha e Kekuahi, a i kupeia ma ka Buke Kope Palapala Helu 59 aoao 136.
JOHN FARNSWORTH,
Mea Moraki.
L. A. Thurston, Loio no ka Mea Moraki.
Honolulu, Feb. 25, 1886
HOOLAHA A KA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI: - Ma ka la 11 o Ianuari, 1886, ua hookohu pono ia ka mea nona ka inoa malalo iho e ka Mea Hanohano Abr. Fornander, Lunakanawai Kaapuni Apana Elua, H. P. A. , i lunahooponopono waiwai, ma ka waiwai o K S Maunaloa (k) o Kawela, Molokai i make kauoha ole.
Nolaila, ke kauohaia aku nei na mea a pau i aie iaia, e hookaa koke mai ia'u, a o ko poe ana i aie aku ai. e hoouna mai i na bila pololei i hoolaio ia imua o'u iloko o na malama eono, a ina he waiwai ko ka mea i make ma ko hai lima e paa ia ana, e hoihoi koke mai ia'u, a e loaa no au ma "Kalauonaona Home," Kamalo, Molokai.
J. W. M. POOHEA,
Lunahooponopono Waiwai.
Kamalo, Molokai, Feb. 12, 1886. 2064 1m.
S H. MEEKAPU.
Tela humuhumu lole.
HALE HANA: Helu 11 alanui Nuuanu.