Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXV, Number 6, 6 Pepeluali 1886 — Ke Koho Balota ma Honolulu. [ARTICLE]

Ke Koho Balota ma Honolulu.

Ua haia ka la koho lunamakaainan.; no ke kau ahaoielo o 1886, a e oluuli ana paha ko makou poe heluhelu ke lo he i na mea hou e pili ana i na hana o keialanui inaloko f>kekulanakauhale alii oko kakou nei aina. No na pule elua, a ekolu paha mamua iho o ka la koho, he nui loa na wawa e olelo ana mawaena o ka lehulehu no na mea holo balota, a i ke kokoke loa ana mai o ka 1» koho ua pii ae ka pioloke o ka lehulehu ahu iwaho. Mai ka la mai i h.»oha inu nui ia ka lehulehu i ke kini ma ka pa ma Honuakaha, a make ai o Kalala koa ike kini i ninmiia iloko o kona waha, ka hoomaka ana o ka pioo o kanaka, no ka mea aole lakou i ike ina

mea e hana ia ana ma ia hope mai. Ma ia hope koke nae, ua hoomakaia ka !u nui ana mai o Kikaha ma i ke dala, a ua hele pu ke dala me ke kini a hiki ika la koho. He mau la iho mamua o ka la koho, ua hoepukaia mai he bulo ta me na inoa eha o Kikaha, Ktau, Li likalani a me Peka, a ua kapaia ka īnoa o keia balota, he ''Balota Lahui," o ka oiaio nae aole he balota lahui, aka he lulota na ke Kuhina i wae a onou mai imuao na makaainana, a ua unuhiia ka inoa "tialota l.ahiu" mawaho i mea e i>uni ai ka poe hapa o ka noonoo, a pe la no hoi paha i puni io ai kekahi poe. | He nui no hoi ka poe e ae 1 holo lunamakaainana nokeia kau. O Walakahauki, Keo Kaaka, Kale Ani, Poepoe, Ha le Pmao, Kanui, Kapolena, a me kahi poe eae Ua manaoia eka lehulehu e komo ana kekahi mau mea o keia poe ma ka aoao o na makaainana o keia apana, no ka mea ua ikaik» na inoa ma ka waha oka lehulehu a hiki i ka la mua o keia mahina. A ika la ekahi nae o Keberuari a ine ka la elua mai, ua ike ia aku la ke ano e o na manao o kekahi ha|>anui o na kanaka, mamuli o kekahi mau haioielo i kukuluia eke Kuhina (wahi oka lono) ma o Poei>oe la. Ua hoomauia keia mau haiolelo e Poepoe i ka Poakahi, Poalua ma na huiua aianui, a i ka la koho ua kamailio ioihi oia ma AUiolani Hale, imua o ka lehulehu o ka poe koho i hiki ae iluila. Lia na manao nui iloko o na haiolelo a Poeix>e, i ho ikeia mai ia makou e kekahi mea i hoolohe aku i kana mau olelo :

i O Waterhouse a me Carter, he mau haole kale|>a laua, o ka pono o ka poe kaW)>a ka Kiua e imi, a o ka pomaikai u ia poe ua kaulike ole me ka po maikai o ka lahui Hawaii; aole e hatw* wale ana o Waterhouse i ka palule : me ke kuka i ke kanaka Hawaii; nolai la t mai koho aku i kekahi o la poe. 1 Ua hvKjle o Waiakahauki ma i ka \k>ī\o o ka inu akea ia o na waiona, no laiii ina e puka ana lakou e hookapu hou ia ana na waiona i kalahui Hawaii; mai koho la poe, he poe hoohaiki i k» pono o ke kanaka HawaiL 3 O ka manao o kona poe e hooikaika ana, ke komo i ka ahaolelo, e hoo noa i i\a met u\u a )>au o na kuahiwi o na aina konohiki, kela a me keia laau, e kii kela a me keia e like mc k«>na makemake, a e kuai aku i kumu loaa, no ka mea no luna keia mau mea a pau o ka aina o ka lahui Hawaii. 4 O ka oielo Hawaii ka olvlo o ka āio* nukuahiae © ka lahui, ua hanaia

nae na hana oke aupuni ma ka olelo haoie, aua pilikia ke kanaka Hawaii ma ia mea ; a oka manao o kona poe e hoihoi i ka olelo Hawaii i oleio kuAu no ke aupuni, oia ka mea e pono ai ka Hawaii. 5 Ina i noho na lunamakaainana o ka Aha Kiekie tna k* lakou mau oihana e like me ka manawa i makemakeia eke Lii, aole hoi he noho paa ana no ka wa ola, ina ua hooleia ka palapala kauoha a ka Moiwahine Ema, a haawiia ka waiwai no kona kaikunane Kunuiakea, a e hooikaika ana o Poepoe me kona poe e hoopj»nopono hou ia ke kanawai ma keia mea, nolaila e koho ia lakou t f)ono ai. 6 Na ka hoahanau o Carter i heoko rno mai ka moku mai iioko o ke awa, a iaha ka mai puupuu ika makahiki i33i, a make keia poe he lehulehu e waiho ia na iwi ma Kahakaaulana, a ua hewa pu oia nei me kona hoahanau ma keia mea, nolaila mai koho i kekahi mea hookahi o ia ohana. Oia iho la na mea nui iloko o na haiolelo a Poeix>e, i hoikeia mai ia makou, a ina he oiaio ole keia mea, a o kahi hapa paha, ua akea no na kolamu o keia pepa no ka pane a Poepoe e hoole nona iho, ke oluolu oia pela. Mamuli o keia mau hana i hanaia, a me ka waiona i haawi nui ia, ame ke dala kekahi i lu wale ia aku, ua hoopouliuliia ka noonoo o kekahi hapa oka poe koho o keia apana, a no ia kumu ua haule ka aoao oiaio o ka lahui, a ua puka aku la o Kikaha, Keau, Lilikalani a me Peka. Ma Waialua ua puka o Amara n)a ka aoao o ke Kuhina, a haule na Makaai nana. Ma Ewa a me Waianae puka aku la o Anadarea Kauhi ma ka aoao ona Makaainana. Ma Koolau ioa puka o C Brown no na Makaainana. Ma Koolau-poko haule na Makaainana a puka aku la lia na ke Kuhina. Ma ke kakahiaka Poaha i loaa mai ai ia makou ka leta malalo iho mai ia S. Kaiapa o Kapaa, Kauai mai :

Kapaa, Feb. 3, 1886. Hora 3:30. I ke Kuokoa, —Aloha oe: Oka nui ona balota ma ka pahu, haloia 1 keia wa he 60 110 G. B. Palohau, a he 56 no D. W. H. Kaupena. No Lihue mamua 0 ka hora 12 awakea, he 100 balota oi o S B. I)ole mamua o T. Kalaeone, pela ke Telefone i hai mai nei. Ke holo koke nei o J. Maki nolaila oia keia awiwi. PUKUNIAHI O ANAHOI.A.