Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXV, Number 6, 6 February 1886 — Page 3
| This text was transcribed by: | Olga Woo |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ka Nupepa Kuokoa.
Paiia e THOS. G. THRUM ma ka Halepai o
ka nupepa “ DAILY HONOLULU PRESS.” Kee
na Hooponopono, ma na kihi o Alanui Moi
wahine me Nuuanu.
F. hoona mauai mai na Olelo Hoolaha ma
ke Keena Hooponopono mamau ae o ka horea
12 o ke awakea o na Poaha a pau. Aole e
ho pukaia na Olelo Hoolaha@@@@ lawea mai
manope o ka hora i hoijeua makuna. E hooko
piha aku ana makou i keia ruia maluna.
E hooili mai i na leta a pau a me na kanoha
a me ka uku pepa ia KA NUPEPA KUOKA
ma Honolulu. Ina e loaa pono ole aku keia
pepa i kona poe lawe, e hai mahine ka hakaha
ole i keia Keena.
O ka uku a keia pepa e haawi ai i kona
poe luna, he umi keneta no ke dala, koe ka
pepa, ma ia mau apana, e hooiia ka uku luna.
KA NUPEPA KUOKA
NO
1886.
F. hoomaka ana ka helu mua o ka
makahiki hou o ke KUOKOA ma ka la a
o lanuari. E pono e kauoha maa mai
ka poe a pau e makemake ana i keia
pepa no 1886, a e hooili pu mai me ke
dala.
E haawi ana makou i ke kii maikai o
GENERAL GRANT ( KENELA KALA
NI) ka Alihi Kaua kaulana loa o keia
au e hele nei a PUNI KA HONUA A
PERESIDENA O America Huipuia i alo
ha nui ia, ka mea hoi i kapa mua ia he
“MOI MAKAAINANA.” E loaa ana keia
kii maikai i ka poe a pau e lawe ana i
ke KUOKOA no 1886, me ka hookaa
mua mai iloko o keia keena i na dala
elua o ka uku pepa no ka maka hiki. E
puka aku ana no hoi hoko o keia mau
pule iho he moolelo o ke ola ana a me
na hana a GENERAL GRANT. E hooili
pololei mai ka oukou mau dala elua i
keia keena, ai ole e lawe kino mai ou
kou.
NO NA LUNA.
Eia kekahi pomaikai no na Luna o
ke KUOKOA no 1886. I ka Luna o ka
mokupui o Hawaii e oi aku ana kona
poe lawe pepa mamua o na luna e ae o
ia mokupuni, me ke kaa pu o ke dala,
e makana aku ana makou i na kii mai
kai elua o na Peresidena kaulana elu
o American Huipuia i powa ia. oia hoi o
A. LINKCONA a me JAMES A. GARFIELD.
I ka Luna o ka mokupuni o Maui e
oi ana kona poe lawe pepa, me ke kaa
mua o ke dala, e makana aku ana ma
kou i ke kii maikai o kekahi o na lua
pele kaulana loa o ka honua nei, oia o
VESUVIUS ma Italia.
I ka Luna o ka mokupuni o Molokai
e oi ana lona poe lawe pepa, me ke
kaa pu o ke dala, e makana aku ana
makou i ke kii maikai o GEORGE WASH
INGTONA (Wasinetone) ka mea i kapaia
ka Makuakana o kona Ainahanau.
I ka Lana o ka mokupuni o Oahu e
oi aku ana lona poe lawe pepa me ke
kaa pono o ke dala, e makana aku ana
makou i ke kii nani o ka mare ana o
HIAWATHA. O Haiawatha kekahi Kai
kamahine Ilikini i hookaulanaia iloko o
na mele e kekahi o na haku mele kau
lana o America. O kona mare ana me
kana kane ke ano o keia kii, a he mai
kai ke kulana.
I ka Luna o ka mokupuni o Kauai e
oi ana kona poe lawe pepa, me ke kaa
mua o ke dala, e makana aku ana ma
kou i na kii maikai elua, o ka mua ka
hale aupuni o ke kulanakauhale o Nu
Ioka, a o ka lua ka moku maho kaulana
Britania, kekahi o na moku laulana
alii e holo nei mawaena o Nu Ioka me
Enelani.
He mau kii makana maikai keia a
pau, a he kupono no ka hoohanohano
ana i na home o ka lahui Hawaii.
E HOOLOHE.
Aole loa e haawi ia ka Nupepa i na
Luna a me ka poe kuleana pepa a pau
ma kahi e pai ia ai, koe kahi i aponoia
no ka hoopuka ana aku. O ka poe a
pau i loaa na kulleana ma o na Luna la
e kii ae noia lakou, koe na hooia ana
mai a kekahi luna no kona hiki ole ne
ma kahi a ma ka manawa haawi pepa.
E HOOMANAO
E na makamaka e lawe nei i keia pepa.
e hoike mai ma na kauoha i ka inoa
pololei me ka moakaka a me ka inoa
nui o kahi noho, i ole e nui ka hana
ma na wahi hoahu leta a nupepa a i
hiki pono ma kabi i makemake ia. He
pohihihi na inoa hilii e ka aina.
Kela me keia.
Ma keia la, ke alo hookahi aku nei
ke KUOKOA, a ua haule iho la kona
mau hoa oia poai hookahi a ka Poaka
hi.
Pu a ka uwahi o ke “ahi o Wailuku,”
puka mau no; pio hoi kahi ahi o Ho
nolulu, hemo pu ke pani wai o Kapena
i ka wai nui.
Aole e hoopuka ia aku ana ka nupe
pa elele a me Pae Aina i keia ia, no ke
kali ana i na mea hou o na o=mokupuni.
Ma ka mokuahi Mallulani o nehinei/
i kau aku ai ka Hon. Fred H. Hay
selden no Lahaina no ka hooluolu ana
ma ia town.
Eia ke puka aku nei ka moolelo o ke
alhi makaainana o Amerika Kenela U.
S. Kalani, a e hoonuu iho e na makama
ka i kona momona, a ike iho no kakou
i ka ono.
Aia ke manao ia la e hooponopono
hou ia na hoomalu a me na kalai aupu
ni ana ma Aigupita, kekahi o na aupu
ni i kuapapa nui iloko o ka aie nui kua
hewahewa a o ka ukali mai paha o ke
aupuni Hawaii.
O ka Poalima e hiki mai, ana, ka la
12 0 Feberuari nei, ka la hoi i Poniia
ai ko kakou Moi, e malama ia ana he
kipu hoohanohano ma ia la, a me ke
kahi mau lealea e ae.
E nana ae e na makamaka i ka leta a’ka Pukuniahi o Anehola, e ike ia ai na
mea hou holo balota o Kauai Aka,
he manaolana ko makou e haaheo ana
ka aoao kuokoa ma ka apana o Lihue
& Koloa.
Ma ka Poa ha nei i akoakoa ae ai na
luna hooikaika balota o ka paa balota
aupuni ma Honuakaha, a malaila kahi
i inu gini nui ai a ona a hakaka. Le
hulehu na kanaka i akoakoa ae, a mai
loko aw o ka pakeke i piha i ke gini e
kioe iho ai me ke kiaha a inu ae. We
hweli maoli.
Ma ke ahiahi o ka la koho balota iho
nei, ua loheia mai ka lono ma ka uwea
telepone mai Ewa mai a i ke kulanaka
uhak: nei e hoike ana, ua pepehiia o S.
P. Kama, ko Ewa mohohololunama
kaainana no ka aoao aupuni, e na ka
naka mamuli paha o kekahi mau kumu.
E hoike aku no makou ke maopopo
pono.
He leta mai Waialua, Oahu nei e ho
ike ana, aia ke kuai a hoohainu ia la na
kanaka i ka rama ma Kamooloa, Waia
alua e kekahi kanaka o Pai ka ino. O
ka la Sabati iho la ka manawa oi loa
aku o ka ona o na kanaka, a he hauna
ele maoli no. Ua ninau mai ka mea
nana ka leta, Auhea la na mana hoo
malu o ke aupuni malaila? Ke ninau
pu nei keia pepa, Auhea la?
Ma ka Poa ha nei i ku mai ai ka mo
kuahi Iwalani mai Kauai a me Niihau
mai, a ma ka Poalima nei kona holo
hou ana aku no Kauai. O ke kumu o
kona ku koke ana mai, i hoihoi mai
oia i kekahi wahine haole ohua o Lili
noe i loaa i ka mai pilikia loa,oiai ka
wa o ka Lilinoe i hookui ai kona iwika
ele ma ka pukoa. Maluna no hoi ona
i loheia mai ai na lono o ko Waimea
koho balota. O L. Kauai ke kiekie,
aole nae i pau pono na hana a haalele
aku oia.
Ma ko makou aoao elua ke hoopuka
aku nei i na moho holo balota i kohoia
o Oahu nei, Kauai, Molokai a me Ma
ui Komohana. No ka manaoia e ku
koki mai ana ka Likelike i keia kaka
hiaka, no ia mea ke kumu ulolohi iki o
ka kakou pepa, aka ke puka aku nei
me ka loaa ole o na lono e pili ana i ka
holo balota o kela huli o Maui ma o
kona ku ole ana mai. Eia iho i na pe
pa o ka Poakahi.
Pakele mai pau i ke ahi kekahi ka
naka i loaa i ka mai, mamuli o ke pahu
ana o ka ipukukui a hoomaka aku la e
holapu i na wahi aahu. A e ole hoi o
Sam. Macy ka ona hale, a me kekahi
kanaka okoa. pakele kona ola; a ua pio
hoi ke ahi mamua o ka pahola loa ana
ae. Ma ke ahiahi Poaha nei keia ulia,
ma ka home noho o Sam. Macy ma
ke kihi i alanui Moi a me Liliha.
Ma Kapulene Hamakua Hawaii, ua
hanau mai la he kaikamahine mohaha
maikai na Koa Mahuka me Mrs. Ke
olahou Kaimiaina, i ka la 3 o Deke
maba 1885 i hala aku la. I kona wa i
hanau ai, he ua nui me ka waikahe e
haulani ana ma na kahawai. O keia
kaikamahine i hanau iho la, oia no ka
moopuna ponooi a Kaloheaulani i make,
ke alii aimoku o Hamakua, Hawaii, ka
mea hoi nana i hana ka Puoa kalua ka
naka i Hamakua, apela hoi i Hilo. Ao
le nae i kaluaia ke kanaka i Hamakua
kalua ia k]aku la ke kanaka i Hilo, A ua
pomaikai kana mau moopuna i ka loaa
ana ne hua makamae mai ke Akua mai.
Olaila, me olua ko makou welina alo
ha pau ole, a pela hoi i ka olua opuu
pua rose. M. K. MOSES LAUAHI.
Ma ka puka waho loa o ka Hale Au
puni, kahi e komo aku ai noka pahu
balota, ua ulu ae la hakaka mawaena o
na koa o ka Puali King’s Own me na
kanaka e pikokoi mai ana ma ia wahi
no ka lawe ana i no balota no ka pahu.
Ua loaa na palapu mainoino i kekahi
poe mai na loa mai; aoiai ke Kapena
W. Tell ma ia wahi, ua pane aku la oia
imua o na koa: “ E na kanaka o ke
Alii, aole oukou i hookohuia i poe koa
oia ke kumu e pepehi aku ai i na ma
kaainana, i koho ia oukou i poe nana e
malama i ka maluhia o ko kakou Moi,
ke aupuni a me na makaainana;” a pela
i pau ai ka haunaele. Ke haawi nei
makou i na mahalo kiekie i ke Kapena
Makai W Tell, no kana mau hana alo
ha kaulike mawaena o na makaainana
Ka La Koho Balota.
PAU KA HALE NOHO O WILIMANA
I KE AHI.
Ka Hihia Aihue Dala.
KA HOOKAHAKAHA KAAWAI.
&C. &C. &C.
Ma ka auina la o nehimei i kani ae
ai ka bele puahi, aia ke ahi ma kahi no
ho o ka lunakanawai Wlimana. Ua
holo puapuahulu aku na kaa wai kinai
ahi no kahi o ka pomo, aka ua hanee
ka hapanui o ka hale ilalo, a o na mo
moku ka lakou o ke kina, ana a pie. O
ke poho o keia pauahi i koho wale ia
aia ma kahi o ka $10,000 a he $7,000
pani hakahaka. O ke kumu o ke ahi,
he pahupahy hookani na ka pake kau
wa i haawi i na keiki, a pela i pau ai.
I Waianae o Wilimana i ka manawa
o keia pauahi.
KA LA KOHO BALOTA.
Ma ka Poakolu la 3 o keia mahina i
hookoia ai na hana koho balota ma
Oahu nei a me na mokupuni. Ma ke
kulanakauhale nei, ua akoakoa ae la na
kanaka ma ka pa o Aliiolani Hale no
ke koho ana. E holo ana ma na kaa nunui
a liilii ma o a maanei no ka hali ana i
a kanaka ma kahi koho. Hooikaika
nui na luna o na aoao a elua no ke ko
ho a kiki ka hou me ka hailepo o na
maka. Ma ka hora elima ua pani ia ka
pahu balota no ka helu ana. Ua hoo
mauia ka piha o na kanaka ma ke ahi
ahi e kali ana no ka hoopuka ia mai o
ka poe i puke. Ma ha hora 9 a oi iki
paha ok ahiahi, ua kukala ia mai na
mohp i puka.
KA HIHIA O T. B. WALKER.
Ma ka Poaono i hala, i no ho ai ka
Aha Kiekie e nana i ka hihia aihue da
la o ka Hale Leta Nui o ka Paeaina
maluna o Thos. B. Walker/ Ma ka na
naia ana o na olelo ike a na hoike, me
he la e kaa loa aku ana ke koikoi o ka
hihia maluna o J. I. Peterson ka hope
Luna Leta. O ka moolelo o keia ha
na i hoikeia, ua komo aku o Walker
iloko o ka Hale Leta ma ka manawa e
aneane aku ana paha i ka hora 10 o ka
po i laweia ai ke dala. Maloko o ka
Hale Leta, e noho ana o Peterson, a
aole hoi he poe e ae maloko. Hoike
ikeia aku nei kahi e waiho ana ke dala
a me na mea a pau ia Walker, me ka
manaoia e lawe i ke dala me ka buke
pu. O ko Peterson ake nui loa e lilo
pu ka buke a pau paha i ka haehae ia,
oiai ua hapa mai paha ke dala ma ka
waihone a ua oi aku na huahelu. No
laila iho la ke kumu i ake nui ia ai e
hoonalowale i ka buke, a nalo aku ia
hihia. He mau la mamua iho ke ku
kaia ana o keia hana e ka hope Luna
Leta a me ka mea i hoopii ia T. B.
Walker. Ua hoike ae o Peterson i ko
no haawi ana i na kokua a pau e pili
ana i na hana i lawelaweia e ka mea
nana i lawe ke dala ma kela po; oia
kona haawi ana ike ki, ke kuhikuhi
ana i kahi e lomo ai Uoko a me ke ano
o ka wehe ana i ke pani hao, a me ka
hi e ke dala i wai ho ai. Ma ke komo
ana o na Kiure ma ka rumi a hiki i ko
lakou puka ana mai, aole he olelo hoo
holo i haawiia, oiai he 6 ma ka apono
u he 6 ma ka ahewa. Nolaila, ua hoo
paneeia ka hoopuka ana i ka olelo ho
oholo a ke kau o Aberila.
HOOKAHAKAHA O NA KAAWAI.
Ma ka Poaha nei i malamaia ai ka
hookahakaha makahiki o na puah ki
nai ahi o Honolulu nei. Ua hooma
kaukauia na mea a pau ma ko lakou
wahi no ke kai ana aku ma na alanui;
ua hoonamia na kaa wai me na pua a
me na lau nahele o ka wao; na lio e
huki ana i na kaa i hoonaniia me ko la
lou mau kahiko nani, a ua hoike ae
no hoi kela a me keia lala ia lakou iho
ma ka aahu ana i na kahiko o ka oiha
na kinai ahi. Ma ka hora 11 A. M., ua
akoakoa ae la lakou ma ke alanui Papu
i no ho alakai ia e ka Bana Auppuni ma
ke poo o ka huakai, a o ka Bana o Ke
oneula mawae na. Emoole, ua kai aku
la ka huakai ma ke alanui Papu a huli
una alanui Moiwahine, pii hou ma ala
nui Papu, a kaha aku la ma alanui Moi.
Ma ka huelo loa o ka huakai, he hua
kai nui o na pake e kai ana mahope o
kekahi poo ku helehelena puuka i ha
nanaia, a e oni ana keia mea ma o a
maanei. He akua keia no ka poe pa
ke pela ka hoike ia mai, a i laweia mai
ua poo kii la mahope o ka huakai no
ke ka ou ana i ka hano hano o ka hoo
kahakaha kaawai a me ka hano hano o
ko lakou la makahiki hou. Ma ka pa
nina o na hana hookahakaha, ua mala
ma ae kela a me keia hui he mau pai
na liilii ma ko lakou mau hale kaawai
iho, a ua ai a inu a hauloi pu i ka ha
nohano o ko lakou la hookahakaha.
HOOPOLOLEI
Ma ka pepa o ka pule i hala, ua ho
opuka ia ka Haawina Kula Sabati helu
IX. O ka pololei nae no ia puka ana
hela VIII, aole IX. Ma ia ano e pai
ia ai na Haawina Kula Sabati ma ka
lalani pololei. Ma o ka awiwi loa ke
kumu o keia, a nolaila, ke hoopuka ia
aku nei ka Haawina VIII.
HOALOHALOHA IA J. H. MA
HOE
Ia Mrs. Naina Mahoe, Mrs. & Mr.
Kalei Mahoe, Samuel. Mahoe, a me na
keiki na moopuna a me ka ohana no a
pau o J. H. Mahoe i make, Aloha nui.
Owau o ke komite o ka Ahahui Opi
opio Imipono Karistiano o Haiku. Ma
ui. Ua oluoloolu i ka lokomaikai o ka
Makua Lani i ka lawe ana aku i ke ola
makamae O J. H. Mahoe, mai ka poh
aku o ka wahine. na keiki. na moopuna
a mai ka Ahahui Opiopio aku. Ua ili
iho iluna o makou ka ukana luuluu a
kaumaha; Nolaila; –– E hooholoia:
Ke awe pu nei ka Ahahui Opiopio
Imipono Karistiano o Haiku me ka u,
Ke kanikau, ka hhaliha me oukou. no
ka naalele ana mai o Josua Hosea Ma
hoe i keia ola ana; ia oukou a me ma
kou: a ke pule nei makou i ke Akua.
e hooluolu mai ia oukou iloko o keia
wa kaumaha, a e ike iho “O kakou ke
hele aku i o naila, aole ia e hoi hou mai
i o kakou nei.”
Hooholoia. A no ka mea, o J. H.
Mahoe i hala aku la, he puuku malama
dala na ka Ahahui. Mai ka hookumu
ia ana o ka Ahahuui Opiopio Imipono
Karisitiano o Haiku nei, a hiki i kona
hiamoe loa ana aku la. He kauwa
malama pono. Ua minamina ka Aha
hui i kona puuku hoopono i hala aku.
Hooholoia Ma ko J. H. MMahoe
make ana, ua hoonele ia ka Ahahui i
ka makua ole, he makua no ka lehule
hu, he lokomaikai, heahea, he alakai no
na opio o Haiku nei, ahe uwao noka
apana o Pauwela. He kokua no ke
kahu ekalesia, a he koo no na hana po
no apau.
Hooholoia. Ma nakulana a J. H.”E ake au e ike i ka
Mahoe i hoopiha ai; a ma ka loaa ana
o ka make i ka poe pono ia
kakou e ake ia ––“E ake au e ike i ka
make ana o ka poe pono. I like hoi
kuu hope me kona.” Balaama.
Ke kulou haahaa aku nei makou
imua o ke Akua Mana loa, a ke noi
aku nei, e hoomama mai ia kakou iloko
o keia kaumaha.
Hooholoia. E hounaia kekahiko
pe o keia Olelo Hoalohaloha i na nu
pepa “Ko Hawaii Paeaina,” a me ke
KUOKOA.
ELIA HELEKUNIHI.
Haiku. Januari 23 rd . 1886.
NA MATERIA MEA HOU O KA
WAIHAE & PUAKO, HAWAII.
I ka Nupepa KUOKOA e, –– Aloha oe: ––
HE AHAAINA. –– Ma ka la 27 o Ian.
nei, ua wehe ia he ahaaina hoomanao
la hanau no Mr. Epa no haka moopuna
ua kono ia mai na kini hoaloha e ae a
pau e paue aku ma ia paina luau. Ma
halo piha; aohe ona i ikeia.
LEALEA HULA.––Ua hoolewa ae ke
kahi mau kaikamahine i ko l akou mau
pauku kino ma na lealea pau wale e hu
ai ka aka o Satana; oia hoi e hakukole
aku ana kahi aoao i kekahi aoao; he
mau hana hoopalai maka keia, akohu
ole maoli no; oiai, he hula hailiili ka
kekahi i kekahi a pela aku.
AUHAU AINA. –– Ma Puako ua auha
uia na kanaka kupa o ka aina e noho
ana ma ia wahi, ame ka poe i hele ma
kahi e; a oiai, he mau holoholona ko
lakou ma ia wahi i ke konohiki (Land
lord) Mr. S. Kealo; he konohiki hou
keia, na Jno. P. Parker ma i hoonoho
aku. Mahalo ole kahi poe a mahalo
kahi poe: aole like me ka ke koohiki
mua, he ano pikani iki ka ia nei.
He ma’u wahi mea hou ia.
Kou oiaio. T. S. K. NAKANELUA.
Kawaihae, Hawaii. Jan. 28 th. 1886.
MAKE I ALOHA NUI IA.
I ka Nupepa KUOKOA, Aloha oe: ––
Ma kou lokomaikai a ma kou ae
nui, e hookipa ibo oe ma kahi kaawale
o kou mau kolamu, i ka paolo hoi a ka
waimaka e kau ae la maluna, a nau hoi
ia e kaahele ae ma na kapa kai o ko
kaua mau kaiaulu, i ike mai ai na kini
makamaka o kuu keiki e noho ana mai
ka la kau ma Kumukahi, aka la kapoo
ma ka mole o Lehua. Oiai ua kikoo
mao la na lima menemene ole o ka ma
ke ia Mrs. Kalinawe, ka’u kaikamahine
aloha, a kaili aku la i kona hanu hope
loa a hoi aku la ke kino lepp i ka lepo.
Ua waiho iho la ia maua na makua ma
keia ola ana, a me kona mau kaikuna
ne, mau kaikuaana, a mau pokii hoi a
me na ohana, e noho aku ana me ke
kaumaha a me ka aloha no ka’u kaika
mahine.
Ua hanauia hoi mai ko maua puha
ka aku na keiki he 12, a mailoko aku o
lakou i lawe aku ai ka make, a o ka 5
aku la hoi keia o ka maua mau keiki i
make a i haalele mai hoi i keia ola ana,
me ka makua a me ka ohana, a hoi aku
la hoi i ka opu ana o ka honua, kahi
hoi e waiho ai oko kakou mau kino
ma keia ola ana.
Ua hanauia hoi oia ma Kanaueue,
Kona-waena, Hawaii, ua noho hoi no
ka aina hanau no ewalu makahiki, a le
wa aku la ka noho ana no Honolulu,
ka aina malihini, a ua noho malaila no
na makahiki loihi ehiku, a hiki i ka wa
i loaa ai o ke kane, ua hoohuiia laua
ma ka berita oiaio o ka mare. Ua no
ho laua me ka oluolu kekahi i kekahi
no namakahiki ekolu, a a ua hoohua
mai hoi ko laua mau pujaka, he keiki
kane mohaha, aole nae i loihi ke ola
ana o ka laka hoa, ua ka mai la no na
lima hopo ole o ka make a ua noho iho
la hoi na makoa e ka ehaeha o ka
naau no ka laua keiki.
A mahope iho oia manawa, ua hoo
kau mai la ka mai a me ka pilikia ma
luna o ka makuahine. A no ia ike ana
o’u o ka makua ia pilikia o kuu kaika
mahine, ua koi aku la au iaia a me ka
na kane e hoolana ma ka aina hanau o
ka wahine, a ua ae mai hoi kana kane,
me ka manao kuhikewa e loaa ana he
wahi oluolu iaia
Ua hoi mai makou me kuukaikama
hine i loohia i ka popilikia. ka me hoi
nana i hoehaeha i ko’u puuwai a me ka
kaumaha, ua hiki mai la makou no ka
aina hanau me ka mau no o ka pilikia.
Ua noho no ka aina no na la loihi me
ka mau no o ka pilikia, a ua waiho oia
me ka eha no na maeina ehiku, a lawe
aku la ka make iaia me ka minamina
a me ka ehaeha o ko’u puuwai no kuu
kaikamahine aloha, ka mea hoi aole e
loaa ia’u ke hopu wale ae.
He nui ko maua minamina no la
maua kaikamahine; he hoolehi i ka
maua olelo, he oluolu kupono ka noha
ana me ka makua, ke kane a me na
ohana a pau.
Ka nui o kona mau la ma keia ola
ana, he 18 makahiki, 11 la, me 10 ho
ra, a kuu aku la ka luhi i ka la 12 o
Ianuari, 1886, i na hoomailo ana a ka
mai, ka pilikia, a me na ehaeha o ka
noho ana popilikia ma keia ao. Aloha
wale kuu keiki.
Owau iho no me ka naau kaumaha,
KEALOHAPAUOULE LELEONI.
Kanaueue, Kona-waena, H.
ILI KA MOKUAHI LILINOE.
Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Ki
mo Makee mai Kauai mai, i lohe ia
mai ai ka ili ana o ka mokuahi Planter,
(Lilinoe) ma na puko’a ka mokupuni
o Niihau. He leta mai ke Kapena o
ka mokuahi poino i ke Kapena o ka
mokuahi Kimo Makee e hoike ana, ua
haalele oia ia Kauai a holo aku no Ni
ihau ma ke ahiahi o kekahi la. Oiai
oia ma ka moana, ua pa mai la kekahi
ikaika a luaieleia ae la ka moku i o a
ianei; ua halii pu mai la ka noe a nale
ka aina. Aole i liuliu iho, ua lohe ko
ke ia iho la ka nakeke o ka moku iluna
o kekahi mea oole, a hoomaopopo ko
ke ia iho la ua ili. Ua hoaoia ka mo
ku e hoemi hope me ka ikaika o ka
mahu, aole nae i hiki. ua hoolele ko
keia na waapa a olo aku i na ohua no
ka aina. Ua papu aku ka hapa nui o na
kanaka no ka ama, a koe ke kapena
ma ka oneki o ka moku. I ke kii hou
ana mai o ka waapa i ke kapena, ua
poi mai la kekahi nalu nui a nana i ki
ola aku iaia iloko o ke kai. Ua kokua
ia nae oia e na sela, a palekana. Nui
ka poe i loaa kukonukonu i na palapu,
a pele pu me ke Kapena. Aia ke ku
la o Lilinoe he luahi na ke kai.
NA MEA HOU O KONA
E ka Nupepa KUOKOA e, –– Aloha oe: ––
E oluolu hou mai oe ia’u e komo
aku ma kahi kaawale o kou lumi i hoo
ipo aku au me na keiki o ka Halepai, i
Ike iho hoi aui ka niniu poahi a na
enekini, a na ia enekini e hoanapu aku
i ka malamala:na o ka uwila, holo ka
malamalama mai ka hikina a ka la a ka
welo’na olu i Lehua, i na mea hou o
kuu aina, a oia keia malao iho:
PAKELE KE OLA, –– Ma ka Poaono, la
20 Ianuari o keia makahiki e nee aku
nei, oiai o Kamakani (w) e noho ana i
ka hale ma Laniakea, me kana moopu
na me Solomona, a iaia hoi e noho ana
me ka nanea, ohe aku la o Kamakani
i ke kuho o kekahi mea iloko o ka lua
wai me ka manao o Kamakani he mea
okoa, i kona hele ana aku e nana, aia
hoi ike iho la oia o ka moopuna ua hau
le iloko o ka luawai. Ia wa o Kamaka
ni i holo aku e huli i alanui, aole nae
he loaa, ia wa oia i wehe ae ai kona
aahu a lele aku la iloko o ka luawai. O
keia lele ana o Kamakani he lelehoo
make i ka moopuna; no ka mea, aole i
ike o Kamakani i ka au, nolaila ua lele
naaupo oia. Iaia nae e lana anailuna
o ka iliwai me ka maopopo ole o ka
mea e hana ai, hoopapa iho la oia i ka
wawaie, no ka mea, ua emi iho la ka
moopuna iloko o ka wai. Me he umii
ana la na ka lima o ke kanaka makua,
pela ka lima o ka moopuna i puili ae ai
i na wawae o ke kupuna wahine a paa
loa; a hapai ae la o Kamakani i ka wa
wae iluna a hopu aku la a paa.
O Mele hoi, o kana kaikamahine po
noi aia no oia i ka hale iluna kahi i no
ho ai, aka, ua lohe mahui oia i kekahi
huaolelo oia hoikeia: “Haule kuu
moopuna,” a na ia lohe ana i mahui i
kona pepeiao, hoomaka aku la oia e ho
lo mailuna iho, a i kona hiki ana ilalo
ike iho la oia i kona makuahine me ke
keiki iloko o ka luawai. Ia wa o Mele
i holo aku ai e huli i alanui, loaa aku ke
kaula, a me ia kaula oia i hele aku ai e
hoopakele i ka makuahine a me ke ke
iki. Hoolei aku la o Mele i ke kaula, a
nakmaki iho la o Kamakani ma ka lole
o ka moopuna a paa a huki ae la o Me
le a kau iiuna, ua kokoke nae e pau ke
ola. Hoihoi aku la ka makuahine e hoo
moe i ke keiki, a holo hou aku oia e
hoopakele i kona makuahine, iaia i hoo
lei aka ai i ka piko o ke kaula, ua naki
naki o Kamakan iaia a paa. O Mele
hoi ua hoopaa oia i kekahi piko o ke
kaula i ka pou o ka hale: pela oia i hu
ki liilii aia kona mama a puka iluna a
palekana ae la, o Kamakani nae i kela
wa na kua pilikia maoli no. O ka ho
honu o ka wai i kela was he 5 kapuai, a
o ko Kamakani kiekie hoi 4 kapuai wa
le no: nolaila aole e lu iho na wawae
o Kamakani Halo. O ko’u manao, ina
aole i kokua mai ke Akuo, ina ua pau
maa ke ola, no ka mea, ua loioi ka wa
o ka me puna iloko o ka wai a lele ino
e Kamakani. O T. N. Simeona i kela
wa, aia ola i ka lawaia, a ua holo aku
kana kaikamahine a hai aku la i ka pili
kia
HOIKE KUIA SABATI. –– M a la Sabati
ae la 3 ka hoike ana o na kula Sabati,
mai Kalaoa a Kahaluu, maloko no o ka
luakini o Helani ma Kahaluu no. I ka
hoike ana o na kula Sabati, ua ku no i
ka mahalo na hana o ia la. O ke kula
Sabati o Holualoa, oia ka helu i nana i
papahi ka lei o ka hanohano o ka pono
o lo kakou Hoola Iesu A na ia papa
hi i loaa ia Holualoa ma ka papa o na
opio, ua loaa he buke baibala makana
na ke Kahukula Sabati Nui o Hawaii
Komohana i kekahi kaikamahine uuku.
O keia wahi kaikamahine uuku, i kona
wa i ku mai imua o ke anaina, me he la
ua kamaaina mua oia, i ka mak’u ole
e like me na alihikaua wiwo ole pela
oia i ku mai ai me ka wiwo ole imua o
ke anaina, aohe ana mea mak’u.
NA AHAHUI OPIOPIO. –– Ke nana aku
i na ahahui opiopio i keia wa, “ulu we
hiwehi Puna i ka ulu hala,” ke holomua
nei na hana pono Karistiano ma keia
apana.
NO KA LA. –– Ma keia mau la i hele
iho ai ka la, ai pono i ke kua o na ka
naka o ko Kona mau no ia. He ma u
mea hou ia o kuaaina nei.
JNO. E. A. KAIRWE JR.
Holualoa, Ianuari 7, 1886.
KUU LEI ALOHA UA HALA.
E ka Nupepa KUOKOA,
E oluolu oe no’u kauwahi kaawale o
kou kino lahilahi, a e heaiai ae hoi ma
na pea o lo kaua mua aekai nei no
kuu lei aloha i hala aku ma ke ala ma
kamaka ole, a nona hoi au a me ka
ohana e noho u nei me ke kaumaha
Ma ke ahiahi liu-la o ka Poakahi,
Jan.11, 1886, ua haalele mai la o Miss
Kahuila Lilikoi i keia ola ana, a hele
aku la ma kana huakai hele me ke alo
ha, a haalele pu mai la hoi ia maua na
makua a me kona mau pokii no lakou
ka heluna he 8, a o ko lakou mua hoi
aia i Honolulu, e noho u aku nona ma
keia aoao o ka luakupapau.
Ua hanauia oia ma Kalahiki, ke
one hanau o kona mama, Maraki 5,
1868; a ma ka 1875 mai, haalele aku la
makou i ka aina hanau a hoi mai la a
noho ma ka aina o Kealia; a malaila
hoi a haalele mai la oia ia makou e
kanikau aku nona.
O ka nui o kona nau la ma keia ao
mauleule, 17 makahiki, 10 mahina, me
6 la, a hoi aku la me ka Makua Mana.
Owau no me ka naau kaumaha,
D.W. LILIKOI.
Kealia, S. Kona, H.
HE LEO I KA PERESIDENA HA
NOHANO O KA PAPA
HOONAAUAO.
Aole huna ka la i kona malamalama.
Mamuli o ka hina ana o ka halepule
mamona i ka makani i ka mahina o
Nov. o ka makahiki i hala, mauka nei
o Palawai.
O keia ka lua o ha hale kula o ka
apana, a e malama ia ana hoi e ke ku
mu kula hookahi, ma ka mahele ia ana
i mau la ko kela a me keia pule.
Ma ka hina ana o keia hale, nolaila,
ua hoonele ia na keiki o keia wahi kua
aina i ka hale kula ole, kahi hoi e hoo
naauao ia ai lakou.
Nolaila he poino keia i oi aku imua
o na poino a pau o ko ke kanaka ola
ana. Hupo loa ke kanaka ma Lanai
nei; ke olelo mai nei, aole ka ia he po
ino; alaila, ua oi aku kona hupo i ko
ka holoholona, ka mea he wahi noo
noo pokole wale iho no kona.
Ma ka hoomaopopo ana, aole no e
paakoke ana keia halepule. Nolaila o
ka hana naauao wale no e pau koke ai
keia pilikio, oia ka hoomaka ana i ke
kula maioko o kela hale i kukuluia, a
e manao ia no ka olelo Beritania; oia
kela hale eku la mauka o Koele, ka
home o Kipikona. He hale nani a
maikai keia. He makahiki no hoi pa
ha a oi ke ku wale ana o keia hale me
ka waiwai ole, aole no hoi i hoohanaia
elike me ke ano o ke kkukulu ia ana
oia hale. Eia mai ka hana la hoau ia
aku.
Ke kakau nei au i keia me kuu puu
wai waloha, me ke kali aku i kona I a
ni ahonui hope loa ana mai.
W.N. P. KAUHI.
Palawai, Lanai.
JAMES DOWER.
Oia hoi o Kimo Kapiolani, ka ona mua
o ka mokuahi Kapiolani, Ua makau
kau oia me na lako apau, no ka hana
ana i na waapa, a me ka hana hou ana
i na waapa naha. Ua makaukau oia
me na Wae, na Umii, a me oa ai ana
bookai e paa ai na waapa, a me na ake
e ae no ke kapili ana i na waapa. E
hele mai ma kona hale ma Manamana,
Honolulu.
2020-tf.
NA HOOLAHA HOU.
HOOLAHA: –– I na kanaka a pau e ike
ana i keia hoolaha mai ia u aku. Ke
papa aku nei ao ia oukou i ka poe mea waiwai
o kela ano keia ano kanaka, aole e houie i kua
wahine mare, oia o Mrs. Meheula Lau, no ka
mea, ua haalele kumu ole mai oia ia u a me ko
maua wahi moe, a ea oia ke no ho nei me ke
kane maauahi. A ke papa pa ia aku nei ou
kou e ka poe mea waiwai aole he kuleana o
kuu wahine mare i kauu mou waiawai a pau e
hoaie aku, a kuai paha me oukou. O na wai
wai a paa o kuu wahine, owau wale no ka
mea mana, aole mano o kekahi mea e ae ma
a mau waiwai a pau, aia wale no a he palapa
a hooia mai ia’u aku i kakou pono ia me ko’u
pilima, alaila, maoa ia palapala hoaie: aole au
e hookaa i kooa amu aie a pau i hoaie ia ma
ku’u inoa. A e lilo keia i kanawai paa loa a
mau aku. M. LAC.
Kahaku: Koolauloa. Oahu. Jan 12, 1886.
1059-815
A HA HOOKOLOKOLO KIEKIE O KO
Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono
Waiwai. Ma ka hana o ka waiwai e Laka (w)
Honolulu i make kauaha ole, Ma ke Keena
mua o ka Lunakanawai Nui A. E. JUDD
Ma ka heluhelu a me ka waihoia ana mai o
ka Palapala Noi a D. Ehu e hoike a na ua ma
ke kauoha ole ka mea nona ka inoa maluna
ma Honolulu i oleloia i ka la o e Dekemaba
1885. a e noi ana e hoopakaia ka Palapala
Hookohu Luna Hooponopono Waiwai iaia.
Ua kauahaia o ka POALUA ka la 9 o FE
BERUARI M. H. 1886, ma ka hora 16 kaka
hiaka, ola ka manawa i kohoia no ka hoolehe
ana i na noi la imua o na Luakanawai la
ma kona keena, ma ka liale Hookolokolo, ma
Honolulu. a ma ia manawa a ma ia wahi no e
hele mai ai na mea a pau i pilli e hoike mai i
ke kumu, ina he kumu oiaio ke lakou, e ae ole
la ai ua nei la. A e keia kanuha e hoolahaia
ma ka olelo Hawaii kekola pule maloko o ke
KUOKOA he Napepa ma Honolulu.
Kakauia ma Honolulu, ke Hawaii Paeaina,
Ianuari 11, M. H. 1886.
A.F. JUDD.
Luaakanawai Nai o ka Aha Kiekie.
I kea: Henry F. Poor
Hope Kakauolelo Eloa. 2059-8@
[POO AUPUNI.]
I LOKO o ka Aha Hookolokolo Kiekie o ke
Aupuni Hawaii.
KALAKAUA, ma ka lokomaikai o ke Akea
o ko Hawaii Pae Aina, Mei:
I ka Hamukku o ke Aupuni, a i ole i Kena
Hope, me ka mahalo:
Ke kanohaia aku nei oe e kii aku ia CA
THERINE EBELING ka mea i hoopiiia, ioa e
waiho mai ana oia i kana pane i kakauia iloko
o na la he iwakalua mahope iho o ka hookoia
ana o keia, e hele mai imua o ka Aha Hooke
lokolo Kiekie ma ke Kau o Ianuari o ua Aha
la e malama ia na ma ke Keena Hookolokolo
o ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, moku
puni o Oahu, ma ka Poakahi la 10 Ianuari e
hiki mai ana, ma ka hora 10 kakahiaka, e ho
ike mai no ke aha la e ae ole ia ai ke noi a
WM. EBELING ka mea hoopii. e like a e ka
mea i hookakaia iloko o kona palapala hoopii
i pakui pu ia me keia.
A e hoihoi mai oe i keia palapala: kii me ka
hoike p’ha o kau mau hana no ia mea.
Ikea ka Mea Hanohano A. Francis
.[Sila] Judd Lanakanawai Nui o ko makou
Aha Hookolokolo Kiekie, ma Hono
lulu i keia la 21 o Oka oha, M. H. 1885.
HENRY F. POOR.
Hope Kakauolelo Elua.
Oiai ua huli pono ia o Catherine Ebeling
oleloia aole nae oio maloko o keia aupuni.
Nolaila, ke hoihoi nei au i keia palapala kii
me la jooko ole ia i keia la 22 o Okatoba, M.
H. 1885 JOHN H. SOPER,
Hamuku.
Ke hooia nei au o na mea i hoike ia ae la
maluna, he kope oiaio no ia o ka palapala kii o
na hihia la a me ka hoike a ka Hamukku no ia
mea a ua kauoha ua Aha la ma ke Kau o Ia
nuari 1886, e hoopanee ia ua hihia la a hiki i
ke Kau o Aperila e hiki mai ana a e hoolaha
ia’ku i kope i hooia ia o ua palapala kii la e
like me ke Kanawai.
Ikea ko’u lima a me ke sila o ua Aha
[Sila] la ma Honolulu i keia a 25 o Ianuari
1886. WILLIAM FOSTER,
2061-6ts. Kakauolelo.
MA KE KEENA O KA LUNAKANA
WAI KAAPUNI Apana Elua o ko
Hawaii Pae Aina, ma ka waiwai o Ohule (k)
a me Kamanao (w) no Wailuku, Maui, i make
kauoha ole.
Ua heluheluia a waihoia ka palapala no a
Helekaha (w) a me C. W. Brady, e nei ana e
hooponopono ia ka waiwai o Ohule (k) a me
Kam nao no Wailuku, Maui, i make kauoha
ole, a e hooholo ia i na hooil na.
Nolaila, ke kauohaia aku nei na kanaka a
pau, ke pili,, o ka Poaha, oia ka la 25 o Feb.
1886, ma ka hora 1 P. M. ma ka hale hookoloko
lo ma Lahaina, oia ka la a me kahi i kohoia o
ka hoolohe ana i ua nonoi la, a me na mea kua
ke hoikeia.
ABR. FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni Apana Hiua H.P.A.
Lahaina, Jan 11, 1886 2000-@ .
MA KE KEENA O KA LUNAKANA
WAI KAAPUNI, Apana Elua o ko
Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o Kuaihe
lani (w) no Waiehu, Maui, i make kauoha ole.
Ua heluheluia a ua waiho ia ka palapala noi
a Kahele (w), e noi ana e h oponopono ia ka
waiwai e Kuaihelani (w) no Waiehu, Maui, i
make kauoha ole, a e hooholoia ka waiwai i
na hoo lina.
Nolaila ke kauoha ia aku nei na kanaka a
pau ke pili, o ka Poakahi, oia ka la 8 o
Feberuari, 1886, ma ka hora 10 A.M. na ka
hale hookolokolo ma Lahaina, oia ka la a me
kahi i koho ia no ka hoolohe ana i ua nohoi la
a me na mea kue ke hoike ia.
ABR. FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni Apana Elua H.P.A
Lahaina, Jan 11, 1886 2060-8t
MA KE KEENA O KA LUNAKANA
WAI KAAPUNI, Apana Elua o ko
Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o Nailiih (k)
no Kamaole, Kula, Maui i make.
Ua hoolohe ia ka palapala noi a Kaaoa (k)
a me Kaaiahua (w) e noi ana e hooponopono ia
ka waiwai o Naliili (k) no wailuku, Maui, i
make, a ua hoopaoee ia i ; ahi wa aku.
Nolaila, ke kauoha koa ia aku nei na kanaka
a paa ke pili, o ka Poaha, ma ka la 25 o
Feberuari, 1886, hora 11 A.M. ma ka hale hoo
kolokolo ma Wailoku, oia ka la a me kahi i
koho ia no ka hoolohe ana i na nonoi la, a me
na ia a kue ke hoikeia.
ABR. FORNANDER.
Lunakanawai Kaapuni Apana Elua H.P.A.
Lahaina, Jan 11, 1886 2060 8@@.
MA KE KEENA O KA LUNAKANA
WAI KAAPUNI, Apana Elua o ko
Hawaii Pae Aina. Ma ka Waiwai o Kapapa
(k) no Kamaole, Kula, Maui, i make kauoha
ole.
Ua haluheleia a ua waihoia ka palapala poi a
M. Kealoha ma o Kauia (w), e noi ana e hoo
ponopono ia ka waiwai o Kapapa ((k) no Ka
maole i make kauoha ole, a e hooaolo ia @ o
waiu ai i na hooilina.
Nolaila, ke kauohaia aku nei na kanaka a
pau, ke pili, o ka Poaliina, oia ka la 26 o
Feberuari, 1886, ma la hora 10 A.M., ma ka
hale hookolokolo ma Wailuku, oia ka la a me
kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua nonoi la,
a mie na mea kue ke hoikeia.
ABR. FORNANDER,
Lunakanawai Kaaponi Apana Elua H.P.A.
Lahaina. Jan. 11, 1886 2060 8@
MA KE KEENA O KA LUNAKA
NA WAI KAAPUNI, Apana Elua o
ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Waiwai o Mau
naioa (k,) no Kawela, Molokai, i make.
Ua heluheluia a ua waihoiaka Palapala Noi
a Maikaaloa (w) e noi ana e hooponopono ia
ka waiwai o kana kane mare Maunaloa no Na
wela, Molokai i make kauohaole, a e hoonoho
ka i I. ma Hooponopono.
Nolaila, ke kauoha ia aku nei na kanaka a
pau. ke pili o ka POAHA, oia ka la 11 o
Feberuari 1885, ma ka hora 10 kakahiaka
ma la Hale Hookolokolo ma Pukoo, ola ka
la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana @ a
noaai la a me na mea kue ke ho ke ia.
ABR. FORMAMDER.
Luna kanawai Kaapuni Apana Elua, H.P.A.
Lahaina, Ian 8, 1886 2050-@I