Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXV, Number 5, 30 January 1886 — Page 2

This text was transcribed by:	Liisa Laurila
This work is dedicated to:	Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Ka Nupepa Kuokoa

-----------

No ka Makahiki...............$2.00

No Eono Mahina..............1,00.

- KUIKE KA RULA. -

Poaono........... IANUARI 30, 1886.

-----------------------------

Ma keia kakahiaka i loheia mai ai e holo lunamakaainana ana o Mr. James Campbell (Kuno o Lahaina) no ka apana o Lahaina. He haole kamaaina kahiko keia i ko Lahaina lehulehu, he makee i ko Hawaii kaokoa a me kona holomua. Ua kapalua oia mamua no ka holo lunamakaainana, no ka mea he nui kana hana a ua paa pono kona manawa ma ka hooponopono ana i kona waiwai ponoi. Ua lohe mai makou, o na ouli inoino e kau mai nei maluna o ka aina i keia mau la mamuli o na hana pono ole a ko kakou poe hooponopono aupuni, na ia mau mea i hooikaika i kona manao e holo no kekahi o na moho o Lahaina, a ina he mea hiki e hooikaika e pale aku i na poino e hookokoke mai nei i ka lahui a me ko kakou aupuni. Hanohano o Lahaina ke loaa kona mau moho kuokoa a elua.

-----------

Heaha keia Pihoihoi o na Kuhina?

O na Kuhina, he mau kauwa lakou na ka lehulehu mamuli o ka haawiia ana e ke Kumukanawai. I ka Moi ka mana e wae a hookohu aku ia lakou, a e noho lakou me ka hooko pololei i ka lakou mau Oihana maloko o na palena o ke kanawai i kuhikuhi ai ia lakou; a e lawe mai lakou i ka lakou mau hoike imua o ka Ahaolelo i kela a me keia elua makahiki, me ka makaukau e mane mai i na ninau me na hooakaka pu e pili ana i ka lakou mau Oihana, a oia wale no.

Aka nae hoi, ina ua ike e lakou i ko lakou hana hewa i ko ka Lahui mau pono, a ua hoomakaukau nui paha i na pahele e poino ai keia Lahui, a e kaili ia aku ai paha ko na makaainana kuleana mana Kau Kanawai, alaila, ua pono io no ko lakou ku haalulu ana; a ua maopopo hoi na kumu o keia iho ana mai o na Kuhia iwaena o na makaainana e hookikina ai i na wahi Luna Aupuni a lakou i hoonoho aku ai e holo Blota, me ka haawi ana i na popo auhuhu e hoopouliuli ia ai na maka o na makaainana haku o lakou, a koho aku i na Lunamakaainana a ua mau Kuhina nei i makemake ai. A ina e puka ana lakou, alaila, e hoolanaia ko lakou manao no ka uhiia o ka lakou mau hana hewa, a no ka hooko ia o ko lakou mau imi, i hiki ai ia lakou ke pale mai imua o ka Lahui.

Mahope iho o ko ka Lahui ike ana ua komo lakou iloko o ka umii iole a na Kuhina, alaila, e kuhikuhi mai ana ua mau Kuhina nei na ka Ahaolelo no i hooholo, e like no me ka lakou e kuhikuhi nei i keia manawa. Nolaila, e ala e ka Lahui Hawaii, e ku iluna, e haka pono ko oukou mau maka maluna o na poo o keia mau Kuhina, a e hoomaopopo ke alakai ia nei kakou iloko o ka poino. A o oukou, e ka poe e holo Balota ana malalo o na Kuhina, ina he mau punahele a mau Luna Aupuni i hoonoho ia e ua mau Kuhina nei, e ike pono oukou aole loa e hiki ia lakou ke hoopakele ia oukou a me ka poe nana oukou i koho, i ka la o ko oukou popilikia. Aole no hoi e hiki i na dala kipe a me na pahu rama a oukou i lawe ai ke lilo i mohai no ko oukou ola i ka la o ka make, aka, e lilo ia i kumukuai na na Kuhina e kumakaia ai i ke koko o ka Lahui kanaka hala ole.

No keia mau kumu hoopoino o ua mau Kuhina nei e ikeia aku nei, nolaila, ke makau e nei lakou me ka pihoihoi nui i ko na makaainana ala ana mai a koho i mau Lunamakaainana kuokoa, i hiki ai ke nana ia ko lakou mau kina, a kinai ia ko lakou mau iini pono ole. Nolaila, e ala e ka Lahui, e paa i kou pono koho, a e koho me kou manao kuokoa i kau Lunamakaainana i makemake ai a i ike ai e kiai ana me ka maluhia i kou pono a me kou mau pomaikai.

E ko Honolulu, mai Moanalua a hiki i Maunalua, e koho me ka manao lokahi i mau Lunamakaainana kuokoa no oukou, a i mau waha olelo no ko oukou pono kuokoa.

--------------

Ka La Koho Balota.

Ma ka Poakoulu o keia pule ae, la 3 o Feberuari, e hoike ai ka lahui Hawaii i ko lakou ano kanaka makua, a me ko lakou ano kuokoa pio ole malalo o na hana apakee, a me ka auamo hooluhi a keia poe hooponopono aupuni e hoao nei e hookau aku maluna o na makaainana. Elua aoao e hoea ana ma ia la maluna o ke kahua hana. O ka mua, oia no ka aoao a na hookele aupuni o keia mau la e onou nei me ka hookikina imua o na makaainana. O ke ano o ia aoao, a me kona hopena, he hoomahuahua i ka aie lahui a hiki aku he mau miliona dala; he hoomahuahua aku i ka auhau maluna o na makaainana i kaa mau ka ukupanee o ka aie; he uhauha wale ke dala a lakou i aie ai me ka hooko aku i ka makemake wale no o ka poe nana mai ke dala i aie ia, aohe nana i ka pono o Hawaii; aohe manao ia ka holomua o na hana kuloko o ka aina, a me ka pono o na makaainana; o ka hoohilahila ia o ka inoa o ke aupuni Hawaii ma na aina e, a hoolahaia iloko o na makeke kuai dala o ke ao nei ma ke ano piepiele, i kumu e loaa hou mai ai ke dala, oia ka hua o ka lakou nei hana; a o ka hopena aku, oia ka paa loa o ke aupuni a me ka lahui maloko o na upiki o ka aie kaa ole. O na moho a na kuhina e onou mai nei i kumu a e ko ai ko lakou makemake, a e nalo ai hoi ka lakou mau hana kumakaia i ka lahui Hawaii, oia no na kauwa e lawelawe ana no ka pono o ka lehulehu, aia nae ka lakou ai a me ka lakou i.a ma ka lima o na kuhina e kii nei. Ua louia ka waha o keia poe, a ua kupeeia na lima a paa, a o na mea wale no a ua poe kuhina nei e kauoha ai ke hanaia. A i mea nae e makapo ai ka ike o na makaainana, a huhewa ka lakou hana, a haule waie ka lakou pono, ke nininiia nei ka waiona a me ke dala ma na apana a pau o ka aina. Ua maalea no ka hana ana a ka poe kolohe. Oia iho la ke anho a me na hana o ka aoao mua e hoea ae ana i ke kahua o ka hana nui o ka la 3 o Feberuari.

O ka aoao elua ma keia hana, oia no na makaainana ou e Hawaii, e makee ana no ka pono a me ke kuokoa o ka aina hanau, a me ke ola o kou aupuni. Aia iloko o ka lahui Hawaii he koko i maa ole i ka noho pio malalo o na auamo hooluhi o ka poe kolohe; he lahui kuokoa mailuna a hiki ilalo; na lakou no ka lakou ai i imi, a me na pono a pau e pili kino ana ia lakou, na lakou iho no, malalo o ka lokomaikai o ka Lani, aole no hai. He loaa wale no na mea ai a me na pono e ae ia lakou nei i ke dala, aole lakou e makapo i ka uwahi o kela aoao. Ua ike lakou i ka pono a me ka mana o ke koho balota; a o ke kuleana kuokoa o na makaainana iloko o ka hale ahaolelo, oia ka lakou e makee nei. Paaia a paa kou pono e ka makaainana Hawaii; koho aku no a pololei me ka wiwo ole, no ka mea he kuleana kou. Aole e paa kou waha i kena poe e hoao nei e hoopio ia oe me ka hookahuli i kou noonoo. Helema kahi e na enemi o ko Hawaii kuokoa. O ka hanohano a me ke ea o Hawaii, aia iloko o na lima o kona poe makaainana kuokoa kahi i paa ai. Ina e nau ao ka lakou koho ana i keia Poakoulu ae, alaila he hoike ana ia imua o na aupuni nui o ke ao nei ua kanaka makua ke keiki Hawaii. Ua kanaka makua kana mau hana, he lima haalulu ole kona, a he pololei ma ka mana nui o ke koho balota, a e hoomauia kona aupuni.

E kohoia na moho kuokoa o na makaainana.

E olaoe e Hawaii,

------------

Ka olelo Hooholo a ka Aha Kiekie.

Ma kekahi kolamu e aku o ko kakou pepa, e ike ia no ka olelo hooholo a ka Lunakanawai Kiekie A. F. Judd, e ae ana e hoopuka ia ka (mandamus) palapala kauoha hooko i ka Luna Auhau o ka apana o Kona nei, mamuli o ka hoopii a kekahi keiki koa, o ka Puali Koa Pualu, "Queen's Own." I ko makou lohe ana mai ua haawiia ka palapala hookaa auhau, kupono i ke koho balota o na hoa o na puali koa a pau, e ka Luna Auhau, Kapena Luika, ma ka lima o na Kapena, aole e kala loa, me kona hilinai e haawi ia aku ana ma ka lima o ka poe nona ke kuleana. A hiki mai i keia mahina, ua paa ia no keia mau palapala a hiki wale i ka la i hoao ia mai ai ka manao koho o na koa, a @a manawa ua ikeia iho la ua loli ke ano maa@au o na koa opio, ua Kuokoa! kuokoa maopopo. No keia malamalama i loaa aku i na Kapena, i ke ano o na puali, ua hoomaka mai ka lauwiliia o na koa i kumu e loa ai ka manawa ia Kini ma, Huinaha, Ki(k)aha, Keaumiki, a me ke kii e ku nei mamua iho o Aliiolani Hale, e hoohulihuli i ka manao o na koa opio o na puali pualu o ke kulanakauhale. Ma kekahi hui ana o lakou ua hoomahui ia aku ka lono e loaa ana na palapala koho ma kekahi mau la mahope mai, a no ia kumu, ua eleu ae ka nui o na hoa o ka puali "Moiwahine Ponoi," me ka manaolana e hemolele mai ana ko lakou mau kuleana koho. Aka, i ka pau ana o na paikau ana, ua haha akahele mai la ke Kapena o keia puali i ka manao o na hoa no ko lakou manao koho, me ke kalekale mua mai nae, i na olelo hoohaahaa i ke kulana o ka Moi, me ka helu pu mai no hoi i na wahi aahu koa i ka ili, (a makou i lohe ai aole i hookaa ia). Ia wa ua nauki loa na hoa o ka puali i keia mau hana kolohe a ke Kapena, a ua pane koke aku na keiki e haawi mai ke Kapena i ko lakou palapala hookaa auhau. Ua hikilele ae la kela i ka lakou nei mau olelo, a pane mai la, aole ka palapala ma kona lima. (Ma ka olelo nae a Kapena Luika, ua haawi kahiko ia ma kona lima, imua o ka Aha Kiekie). No keia loaa ole ua nauki loa ia na hoa i keia mau hana kolohe, a no ia kumu, ua hele aku kekahi mau keiki a hoakaka i keia mau ano hana imua o Walakahauki a me Keo Kaaka, o kekahi ia Hale Pinao. Ua alwe ia ae hookahi o keia poe nana e hoao i ke kanawai, i ike pono ia he hiki paha ke umi malu ia ka pono o ke kanaka Hawaii, he hiki ole paha. Malalo o ke kokua ia e ka poe minamina i ka hehi wale ia o ko ke kanaka pono, ua hookele ia na hana hoopii imua o ka Aha Kiekie e kekahi o na Kuokoa oiaio. W.R.Kakela, me ka noeau hiki ole i ka Loio Kuhina, ma ka aoao o ka Luna Aupuni, ke pale aku. He ku no hoi i ka hoka, a he maunauna a olohelohe no hoi ka aoao powa i ka pono o ke kanaka. He hoopii ano nui keia, a e lilo ana keia mau hana ma ka aoao o na Luna Aupuni i mea e hoohaahaa ia ai ke kulana o ke Aupuni Hawaii ma na aina naauao ke lohe ia keia mau hana. Penei na hana a ke Aupuni e hoao ai: He mea keia e ke ia ai kakou, a e komo ia mai e waho e like me ke aupuni Tureke, Aigupita, a me na aupuni e ae, malama pono ole i ka maluhia o na kalai aupuni naauao ana. Ua pakele kakou, a ua manalo keia mau hana, mamuli o ka oiaio a me ka hoopono o na Lunakanawai Kiekie. Ke hoohaumia nei na Luna Hooponopono Aupuni i ko kakou inoa maikai, a ke hoopakele nei hoi na Luna Hooko Kanawai a ma lama i ke kaulike. E wae iho oukou e ka Lahui Hawaii, iwaena o keia mau mana elua, a e koho i ka mea aloha oiaio o laua, i ka Aina, i ka Moi, a i ka Lahui.

----------

He Nui Olelo.

(Kakauia no ke Kuokoa.)

Iloko o keia mau la mokomoko, paio a hoino o kahi i kekahi, ua hakilo makou i na olelo o ka poe pili kuhina, a he mea kamahao ka ike ole ia o kekahi mau olelo e loaa ai ke kanalua ia o ka paa balota o ka aoao o na makaainana. Mai a Keo Kaaka a hiki i ka ha o na inoa o keia paa, aole he hookahi i hoike ae he mau hana hewa a kalohe ka Keo Kaaka, aka, he mahalo wale no ka mea nui i ka waha o ka lehulehu, mai na haole a i na Hawaii, mai ka poe kiekie a ka poe haahaa. Haohano ke kanaka nona ke kulana i like me kona. A pela iho no ka moolelo o ka lua o ka paa, ke keiki waipahe a ka makua Walakahauki e pu a mau ana ka mino oluolu ma kona helehelena no na kau a kau. E hele aku oe imua e ka opio hoopono, a e auamo i ka hana a kou mau hoa kanaka e kau mai ai maluna ou, e like me kou ano mau, me ka hauoli me ke kaniuhu ole. Ke halo hou iho i ke kolu o ka inoa, e ikeia ana o Kuea, ke kanaka kuoo mau, i hoailona ia ma kona mau helehelena na haawina kanaka makua, a me ka noonooo akahele. O ka ha o keia paa, he Hawaii opio, he maoli mailuna a lalo, he kanaka puuwai liona, me na manao e like me ka pa ana a ka makani kolonahe. O Hale Pinao, ke keiki nana i kaiehu ka moana, i hoolilo i ka makani i hoa ohumu, a i ka ale pali loloa o ke kai-uli i hoa paani. He kohu kaao ka moolelo o keia kanaka i kona mau la e olali ana ma na kuahiwi hau o Nau eki a me na aekai o Inia, ma na hono o ke Kai Waenahonua, a ma ka Puali oki o Sueza. O ka poai honua o ke kanaka i kona mau la opio, kekahi o na alanui e hoonaauao ai iaia, a e hoakea ai i kona mau noonoo ana. Aole o kona hele ana ma keia paa balota, he kumu ia no kakou e kanalua ai. Me ha la na ka Lani kela paa i wae mai no kakou. E hoohuli ae kakou i keia paa me kona kina ole, a e nana iho i ka paa a loko oihana e onou mai nei me ka hoomanawanui. Ua like ole ka nana ana. Ua like ka paa mua me he mau hipa keokeo la, a o ka paa hope me he mau hipa eleele la. Me he la o ka paa Kuhina, ka paa hope loa o na kanaka o ka aina nei, aka, o ke koho ana iho la no ia a ka poe iloko o ka nenelu o na hana e kahuli ai ka malamalama o ka La.

----------------

Aole Hoolilo Aina.

HE nui na olelo ia e ka poe ma ka aoao o na Kuhina, he haawi aina o Keo Kaaka. Ua paa aku ka imi a ka poe imihala, i na poai o ka makahiki o keia kanaka e loaa ona kumu e haku ai i ka hoino, aka ua pahua no ka nele, a no ia nele, ke hapapa hewa nei na manao a kuhi epa ae, he hoohui aina o Keo Kaaka, e like me ka moolelo haawi aina o keia Aha Kuhina i lilo ai o Wailuku. E nana kakou i ka ili aina o na mokupuni o ka paemoku o Hawaii, ma ka palapala aina, a me ke kanalua ole makou e olelo ae ai, aole he hookahi kapuai kuea o ka honua momona o keia paeaina i hoolilo ia aku e Keo Kaaka no kekahi mea hookahi, hui paha, a aupuni, e hooweli ana i ke kuokoa o ko kakou noho ana. A aole no hoi oia @ hana aku i ke kanaka Hawaii, a mau kanaka paha, e like me na hana i lilo ai o Palawai ma Lanai, ma ka inoa o ka mea nana e noho nei i keia wa, me ka hooneleia o ka poe nana i lulu ke dala i loaa ai keia Ahupuaa, a aole no hoi i hawahawa kona lima i na hana pakaha i hoolilo ia ai ke Ahupuaa o Wailuku, ka waiwai i hookaawale ia ma ke kanawai no ka Lei Alii no ka wa pau ole, e ka mea nona ke kuleana mai kona makuakane alii, --- Ka Na aina --- Kamehameha I. Ua mahelehele o Kauikeaouli i na aina a ua hoopaa ia kana mau hana aloha aina a aloha lahui, ma ka Buke Kanawai o ka Pae Aina Hawaii, a aole na Keo Kaaka i wawahi, a i kokua e wawahi, i ka hana kelakela a ke 'Lii, aka e nana i ka moolelo o ka Ahaolelo o 1882, a e ike auanei oukou na ka Aha Kuhina o Kipikona e alakai nei i haku a waiho mai i ke kanawai i lilo ai ia lihi o ka aina i ka hoa haupeepee ona e noho mai la i Kaleponi. Hookahi no moolelo a makou e hoohalike ai no Keo Kaaka, he pololei mai ka mua a hiki i keia la.

----------------

Ka Leta o Kaleponi mai.

EIA ma keia puka ana o ke KUOKOA, ke hoolaha aku nei makou i kekahi leta i hiki mai ma ka mokuahi Mararoa, na kekahi kanaka kalepa o ke kulanakauhale o Kapalakiko. Aia maloko o na olelo a keia hoa'loha o ka Pae Aina Hawaii, kakou e ike iho ai i ka hele laula o ka ino o na hana e hoohanaia nei e ko kakou mau lunahooponopono Aupuni. O ka malamalama e pahola nei maluna o ka aina, nana e hoala mai nei i na manao hilinai ole iloko o ka puuwai o ka lehulehu no ka Aha Kuhina, eia ke nee aku nei i na aina e, a ke loaa la ka ike a me ka minamina ia o ko kakou mau pono e ko waho poe. Ua aloha ia oe e Hawaii e kou mau hoa'loha mawaho aku o kou aekai, oiai oe e mokuahana ana mamuli o na alakai a keia Aha Kuhina a me ko lakou kokua e hoopue mai la i Kapalakiko, ka ona lima nui nana i hapuku ae o Wailuku holookoa mai uka a ke kai, ma o ke kokua ana o keia Aha Kuhina. Ke ike mai nei owaho, a ke hoike mai nei i na manao maikai, a pehea hoi kakou? E make ana anei kakou i na apana seleva, e like me ka pau poo ana o kela kanaka nana i maewaewa kona Haku? Aole! Aole loa no.

-------------

Leta mai Kaleponi mai.

-------------

I NA MAKAAINANA A PAU

--- MAI ---

Hawaii a Niihau

--- I Makemake e hoomau i na Pono o ke ---

KUIKAHI PANAILIKE

E nana mai oukou i ka manao o ko oukou mau

Makamaka ma Kapalakiko. He Palapala

keia i looa mai i keia la 25 o Ianuari,

mai Kaleponi mai.

SAN FRANCISCO, Jan. 16, 1886.

I ka Lunahooponopono o ka HAWAIIAN GAZETTE: -- Aloha oe

Ua hookiomo aku o Sentor Gibson o Lusiana, a me na Lunamakaainana Morrison o Illinois, i kekahi mau Bila e hoopau ana i ke Kuikahi Panailike me Hawaii nei, a ma ia Hale Ahaolelo hoi ma ka la 6 o keia mahina, ua hookomo aku o McMillan he Democarat no Tenesi, i Bila e noi ana i ka Peresidena, e hoakaka aku i ka makemake e hoopauia ke Kuikahi o ka makahiki 1875 me Hawaii nei.

I ke kau i hala iho nei, ua hoao ia e hoopau i ke Kuikahi; aka, aole i hapai ia no ka noonoo hope ana ma ka hale maluna, mahope iho o ka hoike a na komite no na mea kuwaho.

Ua hoomaopopoia e hoala hou ia ana ma keia Kau Ahaolelo he hooikaika paakiki. e'hoopauia keia Kuikahi, a ua hoomaka ia ke kue i na Kuikahi Panailike a pau, me ke Kuikahi o Burlingame, oia hoi ke Kuikahi me Kina; a ua maopopo ka manao o ke Aupuni Demokarata ma ke olelo a ka Peresidena e pili ana i na Kuikahi o ia ano.

Ua manao ke Aupuni Hawaii, he mea pono e hoouna i kona Komisina e noho ana ma Wasenetona, i Europa, no kekahi hana i hunaia; aka, malia paha e minamina ana no kona haalele i ke kulanakauhale Poo o ke Aupuni i ka manawa e ulu mai ana he pilikia e like me keia. No ka mea, ua ikaika loa ma ke kokua ana a me ka hoomau ana i keia Kuikahi, a he mea pono no ko oukou mau mahiko a me na makaainana, e noonoo akahele i keia manawa, i ke kulana kupono o ko oukou Aupuni, ma na mea e pili ana i ke Kuikahi me Amerika Huipuia, a e nana i ka pomaikai o ko oukou mau mokupuni.

Pehea la ke kahua hana o ko oukou Aupuni? He mea anei ia e loaa ai ma Kaleponi, he mau makamaka kokua i ka hoomau ana aku i ke Kuikahi Panailike? Aole anei ia he ano hana puni waiwai, apuka, a hoopilikia ma o na Kuhina la e noho nei malalo o ko la kou poo, oia hoi ke Kuhina Nui, ka mea i hookauwa ia malalo o ma mana hookaumaha a ka Ona Miliona, ka mea nana i hoopaakiki me kona mau manao iho i na makahiki i hala, a ma ia hoopaakiki ana, ua hoohuli oia i kekahi poe kokua ikaika a oiaio loa i ko oukou Kuikahi a lilo lakou i mau enemi i ke Kuikahi.

Ma keia kahua hana i kukuluia ma ko oukou Aupuni a hookoia e ka Aha Kuhina e hana ana mahope o ko lakou manao iho, ua poho ke Aupuni ma ka waiwai a me na Oihana Aupuni, a e keia la ke ike nei kakou he kulana i kupono wale no e hooponopono koke ia.

Ina ua kukuluia ke Kuikahi i mea e hooulu, e kokua, a e hoonui aku ko kakou launa kalepa ana, me ka hoopaa ole aku i na pono a pau i mea hookahi, (e like me ka mea i oleloia e kona mau enemi ma Wasinetona,) alaila ua manao ia o ka hana o ko oukou Aupuni e haawi ana i na pono a pau ma ke ano kuokoa i kekahi "Mana Alii" e like me ia, he kaulike ole i ka pomaikai o kela mea keia mea. A he hoike no ia i ke ano popopo o ka Oihana Aupuni a me ka haule ana, i ke kuokoa ponoi o ke Aupuni.

Ina e hoomau ia ana kela kahua hana a noho paa keia Aha Kuhina, ua maopopo ka hoopau ia ana o ke Kuikahi Panailike. Aole e kokua ana ko makou poe o Kaleponi, a aole no e kauohaia ko makou Komite hoouna i ka Ahaolelo Kau Kanawai, e koho i kekahi Kuikahi i kokua ole ia e ka nui o ko makou poe kalepa.

Nolaila, ua naauao anei oukou e hoomau nei i ka mana o kekahi Aha Kuhina o ka ano e hoopilikia ana i ka oihana mahuahua o ko oukou Aupuni, oia hoi ka mahiko. Ua oleloia o ke ola a ke Aupuni aia no ma na huaolelo i hoopaa ia ma ke kina nui o ke Aupuni, aka o kona waiwai a me kona mana oiaio ua hoomaopopoia ma ka hoomau ana i na oihana mahi aina ma Hawaii nei, ma ka hoomahuahua ana i na mea i hoouluia a hanaia paha, a ma ka malama ana i kela ano oihana keia ano oihana mawaenba o na paele a me na makaainana. Aole hiki ke hooko i keia ke ole ke Kuikahi, a aole no hoi e paa ana ke Kuikahi ke ole he Aha Kuhina e kokua ana i na oihana a pau me ka pili ole i ke kanaka hookahi, a i ka oihana mana kuokoa paha.

No ka maopopo o keia mau mea, ke kuai aku nei ko oukou poe mahiko i ko lakou mea i hooulu ai i kekahi mau poe e ae maanei a ma ka hikina kekahi, ua makemake lakou e kuokoa, a aole e ae ana e kulou hou malalo o ke kauoha a kekahi mau hui, a monopoli paha.

Ma ka hokaawale ana i keia Aha Kuhina, a ma ka hookohu ana i na mea hoopono e hoohana aku ai i na oihana o ke Aupuni, me ka pakiko a me ka pololei, ua hiki no i ka Moi e hooko i na maano hooponopono, a me keia mea e kokua ia ana oia e ko oukou poe mahiko a me na kalepa. Alaila e kaukauinoa hou ia ko oukou Kuikahi, a e kokua ia e ko makou mau hoa o ka aha Kau Kanawai. Aka, aole hiki e hooko ia keia hana ke ole e koho oukou i na Lunamakaainana i hiki ke hilinai ia, a i Kuokoa maoli, alaila e komo ana oukou i ke au holomua, a ina e hoomau ia ana ke Kuikahi Panailike, e pololei ana ke alanui no ko Hawaii huakai i ka pomaikai.

Malia paha e olioli ana kou poe heluhelu ke lohe aku, ua hoomahuahua ia ka waiwai kumupaa o ka Hui Hoomaemae Ko o Amerika a hiki i ka "Hookahi Miliona Dala." Ua lawe o Mr. Chas. Crockor ka Haku Alanui Hao i ke koena o na mahele, a ua komo pu oia ma keia oihana. E ike ana ko oukou poe mahiko ua lawa pono ka Hale Hana Hou o keia Hui a me ka ikaika o na Lunahooponopono no ka hana e like me ka nui e haawi ia aku ai ia lakou.

O ke Kiaaina Stanford, ka hoa hui o Mr. Crockor, ma kana oihana nui, he Hana Alanui Hao, ua lilo ia i Hoa Senate no makou. Ua hiki no ke hoomaopopoia e kokua ana oia i na kumuhana a pau e pomaikai ai ka Oihana Kalepa o keia kulanakauhale; aka e kue ana oia i na kumuhana a pau e hahai ole ana mahope o na pono holookoa o ka Oihana Kalepa, a me na Oihana Hanaakamai o keia kapakai.

Aole pono e lawe ia na pono a pau o ke Kuikahi Panailike e ka mea hookahi, ma ka hoopilimeai, a me ka apiki o na hana o ko oukou Aha Kuhina

KALEPA.

-----

KA OLELO HOOHOLO A KA LUNAKANAWAI KIEKIE.

-----

I kumu e loaa ai ke kuleana i ka mea hoopii i ka Palapala Kauoha e Hooko (mandamus) mai ka Aha Kiekie aku, he kupono e ike ia ua hoomana ia ka mea i hoopiiia me ka hana malalo o ke kanawai. O ka makemake o ka Palapala Hoopii i i hoopiiia mai i keia manawa, oia hoi ka loaa aku o ka palapala hookaa auhau i paiia me na huaolelo "Kupono i ke Koho Balota, kekahi o na pono e waiho ia aku ai ma kahi koho balota e hiki mai ana, no ka lunamakaainana o ka lehulehu, i hiki ai i ka mea hoopii ke hookomo i kana balota. Ua hoomana ka Pauku 10 o na kanawai o 1868 (Kan. Kiv. Hooponoponoia, 224-5.) I ka mea i hoopiiia, he Luna Auhau no ka apana o Honolulu, me ka hana e hoopiha a e haawi aku i ka poe i kupono i ke koho balota, i palapala hookaa auhau, i paiia e like me @a ano. Aole ke kupono o ka mea hoopii e koho i kue ia ma ka olelo pane a ka aoao pale. Aka, ua hoike ia mai nae ua hana aku oia a ua haawi aku i ka palapala hookaa auhau a ka mea hoopii i ke alii koa iaia ka puali puwalu Moiwahine Ponoi, ka puali hoi i hoopaa ia ai ka mea hoopii ma ka papa inoa, he hoa. He hooko ana anei keia ano, (ka Luna Auhau) ma keia i kana hana? I ko'u manao aole. Ma ke ano o ka pane, me he la ua maopopo, i kumu e holo pono ai a e hiki pono ai paha ke hoomaopopo pono ia ka poe iloko o keia Puali Koa Puwalu, ua hoolilo aku ka mea hoopiiia i ke Kapena o ka puali i agena nana e haawi aku i ka palapala hookaa auhau i ka mea hoopii. Aole nae ka agena i hana aku pela, oiai ua hoopiha ia a ua makaukau i ka palapala hookaa no ka haawi ia i ka la 1 o Novemaba, a mahope koke iho no paha. Ua ili na hewa o ka hana a ka agena maluna o kona mua a ua ku oia i ka hoopiiia, no ka hoohemahema o kona agena i ka haawi ole ana i na palapala hookaa auhau. Aole e hiki iaia ke alo ae i ka hana a ke kanawai i hooili pololei ai maluna ona, a maluna ona wale no e manaoia ai aia ka agena malalo o ka mana o kona mua, a aole au e manao honua aku he mea paakiki ka hoopau ana aku i ka agena a hoihoi hou mai i ka palapala hookaa auhau.

I ko'u manao aole i lawa na kumu pale i hoike ia mai, a ke manao nei he kupono e hoopuka ia ke kauoha paa i ka mea hoopiiia e haawi aku i ka palapala hookaa auhau e noi mai nei, i ka hora 12 m. Poalua, la 26 o keia malama a mamua ae paha, a e uku i na lilo o keia hookolokolo ana.

Ma keia ua lokahi ka manao o na ko kua Lunakanawai Kiekie.

------------------------

MA KE KAUOHA.

-----------

I KEIA la ua hookohuia o J.G.HOAPILI i Lunakanawai Apana, no Kona Akau, Hawaii.

POOMAIKELANI.

Kiaaina o Hawaii.

Hilo, Hawaii, Jan. 1, 1886, 2061-3t.

------------------------

I KEIA la ua hookohuia o J.W.KUMAHOA i Lunakanawai Apana, no Puna, Hawaii.

POOMAIKELANI.

Kiaaina o Hawaii.

Hilo, Hawaii, Jan. 1, 1886, 2061-3t.

------------------------

UA hookohuia o W.A.HAALILIO i Hope Lunakanawai apana no Hamakua, Hawaii.

POOMAIKELANI.

Kiaaina o Hawaii.

Hilo, Hawaii, Jan. 1, 1886, 2061-3t.

------------------------

AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o MARIA DE JESUS o Honolulu, Oahu, i make. Ma ke Keena imua o ka Lunakanawai MCCULLY.

Ma ka heluhelu a me ka waihoia ana mai o ka Palapala Noi a Manuel Souze Pereira, Alias Perry, Luna Hoko o ka waiwai o ua Maria de Jesus la no Honolulu i make, e noi ana e apono ia na hoolilo he $265.55, a e hoike ana o na mea i loaa mai iaia he $360.00, a e noi ana e nana a apono ia kela mau mea, a e kauohaia e maheleia na waiwai e waiho ana ma kona lima i na mea i kuleana malaila, a e hookuu ia oia a me k na mau hope mai ko lakou noho ana ma .a ano.

Ua kauohaia o ka Poakolu, ka la 10 o Maraki, M.H.1886, ma ka hora umi o kakahiaka, imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, oia kahi a me ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi la, a me ka Papa Hoike i oleloia, a o ka poe a pau i pili malaila e hele mai a e hoike i ke kumu, ina he kumu io ko lakou e ae ole ia ai ua noi la, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ka waiwai i olelo ia. A o keia kauoha e hoolahaia ma ka olelo Beritania me Hawaii, e pai ia maloko o ke KUOKO me Hawaiian Gazette he mau nupepa i pai a hoolaha ia ma Honolulu, i ekolu pule mamua ae o ka manawa i olelo ia no ka hoolohe ana.

Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina i keia la 25 o Ianuari, M.H. 1886.

L. MCCULLY,

Lunakanawai o ka Aha Kiekie.

Ikea: HENRY SMITH,

Hope Kakauolelo. 2061-3ts.

------------------------

AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae aina. Ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o Emma Kaleleonalani, i make. Olelo kauoha mamuli o ke noi a ka Luna Hooko no ke kuai ana i kekahi waiwai paa, Imua o ka Mea Hanohano A.F.Judd, Lunakanawai nui o ka Aha Kiekie o ko Hawaii Pae Aina.

Ma ka heluhelu a me ka waihoia ana mai o ka palapala noi a Alexander J. Cartwright ka Luna Hooko o ka Palapala Kauoha Hope loa a Emma Kaleleonalani i make e noi ana e kauoha ia oia e kuai hoolilo i kekahi mau waiwai paa o ua mea la i make, no lakou na inoa penei:

1 AHUPUAA O WAIAHA I, e waiho la ma Kona, mokupuni o Hawaii.

2 Ka aina i ikeia ma ka inoa o KOLOAKIU e waiho la ma Waipio, Apana o Hamakua mokupuni o Hawaii.

3 Ka aina e waiho la ma KULAHUHU, Lahaina mokupuni o Maui.

4 Ka AHUPUAA O ULAINO e waiho la iloko o ka Apana o Koolau, mokupuni o Maui.

5 Kela apana aina e waiho la ma PUIWA, Honolulu, mokupuni o Oahu.

6 Kela apana aina e waiho la ma KAHULUI, Kona, mokupuni o Hawaii, i hoakakaia ma ka Palapala sila nui Helu 6277 A. Kuleana Helu 7496 B.

7 Kela mau apana aina elua e waiho la ma PUAKO, Lahaina, oia hoi na apana 4 a me 5 o ka Palapala Sila nui Helu 6777 Kuleana Helu 5483.

8 Kela apana aina e waiho la ma PUEHUEHU, ma Lahaina i oleloia.

9 Ka AHUPUAA O KAHULUI e waiho la ma Kona mokupuni o Hawaii oia hoi ka apana 3 o ka Palapala Sila nui Helu 1669 Kuleana Helu 8516 B.

10 Ka AHUPUAA O KALAMA e waiho la ma Kona mokupuni o Hawaii oia hoi ka apana 2 o ka Palapala Sila nui Helu 1669 Kuleana Helu 8516 B.

11 Ka AHUPUAA O PAHOEHOE e waiho la ma Kona mokupuni o Hawaii.

12 Ka AHUPUAA O WAIAKA I, e waiho la ma Waimea apana o Kohala Hema mokupuni o Hawaii, oia hoi ka apana 1 o ka Palapala Sila nui Helu 1669 Kuleana Helu 8516 B.

13 Kela apana aina e waiho la i PAKALA ma Lahaina i oleloia, a i hoakakaia ma ka Palapala Sila nui Helu 1876 Kuleana Helu 8619 B.

14 Kela apana aina e waiho la i PAKALA ma Lahaina i oleloia, a i hoakakaia ma ka Palapala Sila nui Helu 1196 Kuleana Helu 10427.

15 Kela apana aina e waiho la i MAKILA ma Lahaina i oleloia a i hoakakaia ma ka Palapala Sila nui Helu 112 Kuleana Helu 10427.

16 Kela apana aina e waiho la i MAKILA ma Lahaina i oleloia a i hoakakaia ma ka Palapala Sila nui Helu 3537 Kuleana Helu 10427.

17 Ka AHUPUAA O MAUNALEI, e waiho la ma ka mokupuni o Lanai.

18 Kela apana aina me na hale maluna e waiho la ma alanui Hotele, Honolulu, mokupuni o Oahu, a i hoakakaia ma ka Palapala Sila nui Helu 146 Kuleana Helu 118 B.

19 Kela apana aina me na hale maluna e waiho la ma alanui Moiwahine, HONOLULU, a hoakakaia ma ka Palapala Sila nui Helu 6778 Kuleana Helu 6428 B.

20 Kela apana aina me na hale maluna e waiho la ma alanui Moiwahine i oleloia, i hoakakaia ma ka Palapala Sila nui Helu 3566 Kuleana Helu 6428 B.

Nolaila ua kauohaia e hele mai ka poe a pau i pili i ka mea i make a me na mea a pau i kuleana i ua waiwai la imua o keia Aha, ma ka POALUA KA LA 16 O FEBERUARI, M.H. 1886, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, ma ke Keena Hookolokolo, ma Honolulu, ma ia wa a ma ia wahi e hoike mai ai, ina he kumu kekahi e hoopuka ole ia ai ka olelo kauoha e kuai ia na aina i hoakakaia ae la maluna. A ua kaoha hou ia e hoolaha ia keia olelo kauoha no ekolu pule mamua ae o ka la e hooloheia'i i oleloia, ma ka olelo Enelani me Hawaii iloko o elua nupepa i paiia ma Honolulu.

Hanaia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina,

Ianuari, 13, M.H. 1886. A.F.JUDD

Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie.

Ikea: HENRY SMITH,

Hope Kakauolelo. 2059-3ts.

NA HOOLAHA HOU.

---------------------------

AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O KO Hawaii Pae aina. Ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o Naki (k), o Kailua, Koolaupoko, Oahu, i make kauoha ole. Ma ke Keena, imua o ka Lunakanawai Nui, A.F.JUDD.

Ma ka heluhelu a me ka waihoia ana mai o ka Palapala noi a Kaleka (w) wahine a ka mea i make e hoike ana ua make kauoha ole o Naki (k) no Kailua i oleloia ma Kailua no i ka la 13 o Dekemaba 188@, a e noi ana e hoopakaia ka Palapala Hookohu Luna Hooponopono Waiwai ia Abraham Kekai (k).

Ua kauohaia, o ka POALUA, ka la 16 o FEBERUARI, M.H. 1885, ma ka hora 10 kakahiaka, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana a ua noi la imua o ua Lunakanawai @ ma kona keena, ma ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi no, e hele ai na mea a pau i pili e hoike mai ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la. A o keia kauoha e hoolahaia ma ka olelo Hawaii i ekolu pule maloko o ke KUOKOA, he Nupepa ma Honolulu.

Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, Ianuari 13, M.H. 1886.

A.F.JUDD.

Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie.

Ikea: HENRY SMITH,

Hope Kakauolelo. 205@ @@

---------------------------

HOOLAHA: - E ike auanei na kanaka a pau loa, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke papa aku nei au i ka poe waiwai a pau o kela ano keia ano, mai hoaie mai oukou i kuu wahine mare ia Marie Kuaama; no ka mea, ua haalele kumu ole mai oia ia'u. Nolaila, aole au e hookaa ana i kana mau aie, mai kona la i haalele mai ai ia'u a hiki i ka la e puka aku ai. A o ka poe a pau e hookipa @ malam@@@ iaia, e hoopii no au ma ke kanawai.

W.R.KAMAA

Kapuukolo, Honolulu, Jan. 11, 1886.

2059 3ts

---------------------------

AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE o ko Hawaii Pae aina. Ma ka hooponopono Waiwai ma ka hana o ka Waiwai o Hon. Mrs. B. P. Bishop o Honolulu, Oahu, i make. Ma ke Keena imua o ka Lunakanawai Nui A.F. JUDD.

Ma ka heluhelu a me ka waihoia ana mai o ka Palapala Noi a me ka Papa Hoike elua o Chas. R. Bishop and S. M. Damon na laua hooko o ka waiwai o Hon. Mrs. B.P.Bishop no Honolulu, i make, e noi ana e aponoia na hoolilo he $30,971.98, a e hoike ana o na mea i loaa mai ia laua he $30,971.98, a e noi ana e nana a e apono ia kela mau mea.

Ua kauohaia, o ka POALUA, ka la 10 o Feberuari, 1886, ma ka hora umi kakahiaka, imua o ua Lunakanawai nui la, ma ke Keena ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, ma kahi a me ka manawa i kohoia no ka hoolehe ana i ua Noi la, a me na Papa Hoike e oleloia a o ka poe a pau i pili malaila e hele mai a e hoike i ke kumu, ina he kumu io ko lakou e ae ole ia ai ua noi la. A o keia kauoha ma ka olelo Enelani me Hawaii, e pai ia maloko o ka Hawaiian Gazette a me KUOKOA, he mau nupepa i pai a hoolahaia ma Honolulu, i ekolu pule mamua ae o ka manawa i oleloia no ka hoolohe ana.

Kakauia ma Honolulu ko Hawaii Pae A ina, i keia la 8 o Ianuari 1886. A.F.JUDD,

Lunakanawai nui o ka Aha Kiekie

Ikea: HENRY SMITH,

Hope Kakauolelo. 2059-3ts.

---------------------------

HOOLAHA a ka Mea moraki no ke kuai. Ma ke kauoha a ka Waihee, Sugar Company, ka mea e paa nei i kekahi moraki i hanaia e AKI (pake) o Waihee, mokupuni o Maui, i hanaia ma ka la 7 o Ianuari, 1881, a @kopeia ma ke Keena kakau kope ma Honolulu, ma ka Bake 66, ma na aoao 499 me 500. Ua kauohaia mai au e kuai aku ma ke kudala akea i na pono a me na pomaikai a pau o @@ Aki la i oleloia, ma ka la 4 o Feberuari 1886, ka hora 12 o ke awakea, ma ka hale hookolokolo ma Wailuku, Maui.

O ka waiwai e kuai ia aku ana oia no kela apana aina i hookoia ia Kauakahi e waiho la ma Waihee i oleloia, ma ka Palapala sila Nui helu 6479 L. C. A. 3113 a me na hale a pau maluna iho. O na lilo a pau i ka mea koho@ no na mea i koe e ninau ia T.W.EVERETT, Luna Kudala no Maui, a i ole ia J.W.Kalua ka loio no ka moraki. Hanaia ma Waihee, Maui, Ian. 6,1886. 2059-3t

---------------------------

AHA KIEKIE O KO HAWAII PAE AINA. Ma ka hana o ka waiwai o Ahu na i kapaia o Leong Tat Pio, o Waialua, Oahu i make. Olelo Kauoha e koho oana i la e hooiaio ia ai ka Palapala Kauoha, a no ka hoolaha ana.

No ka mea, ma ka le 14 o Ianuari M.H. 1886, ua waihoia mai imua o ka Aha, kekahi Palapala, i olelo ia, oia no ke kauoha hope loa a ka mea nona ka inoa maluna i make aku la; a me ka Palapala Hoopii e noi ana e hooiaioia kela Palapala Kauoha a e hoopuka ia ka Palapala Luna Hooko me ka nonoi hoa mai e hoopukaia ka Palapala Hookohu Luna hooponopono Waiwai kuikawa ia Tat Ngee and s. Selig.

Nolaila, ua kaoha ia o ka POALUA oia ka la 16 o Feberuari, M.H. 1886, ma ka hora 10 A. M., ma ka Rumi Hookolokolo o ia Ana, ma Aliiolani Hale, Honolulu, oia ka la a me ka hora, e hooiaio ia ai ia Palapala Kauoha, a e hoolohe ia ai ia noi ana mai, a me ka poe a pau i pili, e kue ana ia Palapala Kauoha a me ka hoopuka ana i ka Palapala Luna Hooko.

A ua kauoha hou ia, e hoolaha ia ia mea no na pule ekolu iloko o ke KUOKOA me Hawaiian Gazette, he mau nupepa i pai ia a i hoolaha ia ma Honolulu.

A ua kauoha hou ia, e e hoopukaia ka Palapala Hookohu Lunahooponopono waiwai kuikawa ia Tat Ngee a me S. Selig i oleloia ke waiho mai laua i ko laua Palapala Hoopaa : aponoia no na dala $5,000.

Kakauia ma Honolulu ko Hawaii Pae Aina, Ianuari 14, 1886.

A.F.JUDD.

Lunakanawai Nui o ka aha Kiekie.

Ikea: HENRY SMITH.

Hope Kakauolelo. 2059-3ts.

---------------------------

MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUMI Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Waiwai o Thomas N. Birch, no Waiehu, Maui, i make kauoha ole.

Ua heluheluia a ua waiho ia ka palapala noi a Likapeka Palaualelo (w) a me Palaualelo (k) e noi ana laua e hooponopono ia ka waiwai o Thomas N. Birch no Waiehu, Maui, i make kauoha ole a e hooholo ia i na hooilina.

Nolaila ke kauoha ia aku nei na kanaka a pau ke pili, o ka POAKOLU, oia ka la 24 o Feberuari, 1886, ma ka hora 11 A.M., ma ka hale hookolokolo ma Wailuku, oia ka la a me kahi i koho ia no ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue ke hoike ia.

ABR. FORNANDER.

Lunakanawai Kaapuni Apana Elua H. P. A. Lahaina, Ian. 8, 1886. 2059-3t.

---------------------------

AHA KIEKIE O KO HAWAII PAE Aina. Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o PETER PORTER KAUHEMA o Honolulu, Oahu i make. Olelo kauoha e koho ana i la e hooiaio ia ai ka palapala kauoha, a no ka hoolaha ana.

No ka mea, ma ke la 26 o Ianuari, M.H. 1886, ua waiho ia mai imua o ka Aha, kekahi Palapala i olelo ia, oia no ke kauoha hope loa o Peter Porter Kauhema i make aku la; a me ka Palapala Hoopii e noi ana e hooiaioia kela Palapala Kauoha a e hoopukaia hoi ka Palapala Luna Hooponopono Waiwai ia Hon. C. P. Iaukea, ua waihoia mai e Mrs. Uwini Johnson.

Nolaila, ua kauoha ia o ka Poaha, oia ka la 25 o Feberuari, M.H. 1886, ma ka hora 12 kakahiaka ma ka Rumi Hookolokolo o ia Aha ma Aliiolani Hale, Honolulu, oia ka la me ka hora, e hoiaio ia'i ia Palapala Kauoha, a me ka hoopuka ana i ka Palapala Luna Hooponopono waiwai.

A ua kauoha hou ia e hoolaha ia ia mea no na pule ekolu iloko o ke KUOKOA me Hawaiian Gazette he nupepa i pai ia a i hoolaha ia ma Honolulu.

Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina Ianuari 26, 1886.

EDWARD PRESTON.

Lunakanawai o ka Aha Kiekie.

Ikea: HENRY SMITH,

Hope Kakauolelo. 2061-3ts.