Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXV, Number 3, 16 Ianuali 1886 — Page 3
| This text was transcribed by: | Olga Woo |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ka Nupepa Kuoka.
Paiia e THOS. G. THRUM ma ka Halepai o ka pupopa “PAHN HONOLULU PRESS.” Keena Hooponopono, ma na kihi e Alanui Moi wahine me Nuuanu.
E hoouna muai mai na Olelo Hoolaha ma ke Keena Hooponopono mamua ae o ka hora 17 o ke awakea o na Poaha a pao. Aole e he pukaia na Olelo Hoolahelahe lawea mai a manope o ka hora i hoikeia makuna. E hooko piha aku ana makou i keia ruia maluna.
E hooili mai i na leta a pao a me na kauoha a me ka uku pepa ia KA NULEPA KUOKA ma Honolulu. Ina e loaa pono ole aku keia pepa i kena poe lawe. e hai mai me ka hakaha ole i keia Keena.
O ka uku a keia pepa e haawi ai i kena poe luna, he umi kenesa no ke dala, koe ia a ana Kona, Oahu, a me kekahi mau apana e ai kahi nei o ka luhi i ka halihali ana i ka pepa ma ia mau apana. e hooia ka uku luna.
KA PUPEPA KUOKA
NO
1886.
E hoomaka ana ka helu mua o ka ma kahiki hou o ke KUOKOA ma ka la a o Ianuari. E pono e kauoha mua mai ka poe a pau e makemake ana i keia pepa no 1886, a e hooili pu roai me ke dala.
E haawi ana makou i ke kii maikai o GENERAL GRANT (KENELA KALANI) ka Alihi Kaua kaulana loa o keia au e hele nei a PUNI KA HONUA A PERESIDENA O America Huipuia i aloha nui ia. ka mea hoi i kapa mua ia he “moi makaainana.” E loaa ana keia ka maikai i ka poe a pau e lawe ana i ke KUOKOA no 1886, me ka hookaa mua mai iloko o keia keena i na dala elua o ka uku pepa no ka makahiki. E puka aku ana no hoi hoko o keia mau pule iho he moolelo o ke ola ana a me na hana a GENERAL GRANT. E hooilo pololei mai ka oukou mau dala elua i keia keena, ai ole e lawe kino mai oukou.
NO NA LUNA
Eia kekahi pomaikai no na Luna o ke KUOKOA no 1886. I ka Luna o ka mokupuni o Hawaii e oi aku ana kona poe lawe pepa mamua o na luna e ae o ia mokupuni, me ke kaa pu o ke dala, e makana aku ana makou i na kii maikai elua o na Peresidena kaulana elua o America Huipuia i powa ia. oia hoi o A. LINECONA a me JAMES A. GARFIELD.
I ka Luna o ka mokupppui o Maui e oi ana kona poe lawe pepa, me ke kaa mua o ke dala, e makana aku ana makou i ke kii maikai o kekahi o na lua pele kaulana loa o ka honua nei, oia o VESUVIUS ma Italia.
I ka Luna o ka mokupuni o Molokai e oi ana kona poe lawe pepa, me ke kaa pa o ke dala, e makana aku ana makou i ke kii maikai o GEORGE WASHINGTONA (Wasinetona) ka mea i kapaia ka Makuakane o kona Ainahanau.
I ka Luna o ka mokupuni o Oahu e oi aku ana kona poe lawe pepa me ke kaa pono o ke dala, e makane aku ana makou i ke kii nani o ka mare ana o HIAWATHA. O Haiawatha kekahi Kaikamahine Ilikini i hookaulanaia ilokoo o na mele e kakahi ona haku mele kaulana o America. O kona mare ana me kana kane ke ano o keia kii, a he maikai ke kulana.
I ka Luna o ka mokupuni o Kauai e oi ana kona poe lawe pepa, me ka kaa mua o ke dala, e makana aku ana makou i na kii maikai elua, o ka mua ka hale aupuni o ke kulanakauhale o Nu Ioka, a o ka lua ka moku maha kaulana Britania, kekahi o na moku kaulana alii e holo nei mawaena o Nu Ioka me Enelani.
He mau kii makana maikai keia a pau, a he kupono no ka hoohanohano ana i na home o ka lahui Hawii.
Kela me keia.
K ehoomauia nei no na kiu ia ana O ka aihue wiwo ole o ka Hale Leta; aohe hohono mai o na meheu e hanu hele ia nei.
Ma ke ku ana mai o ka moku Jennie Walker mai na aina e mai, ua hoikeia mai ke ala ana o na kanaka o Tarava a kaua aku la i ko Apaiana. O ke kumu mamuli o na paaahana Kilibati i hoi hona aku nei.
Ma ka hora 10 a oi o ka po Poakahi nei, ua hoomaka ae la ke ahi e holapu mahope iho o ka hale tela lole o S. Roth. Mai ke kauwahi kapuahi lanahu i hoomakaumakau noka aiana. Ua ikeia ke ahi e na limahana o ka nupepa Daily Honolulu Press, a ua kinaiia mamua o ka pahola loa ana.
He lono kai hoea mai ma aeia keena ua hoea ae ma ke keena oihana o ka nupepa PAE AINA kekahi mau luna aupuni me ko laua puuhonua (Loio) e koi ai i kela palapala haule (i hoolaha ia ma ia pepa,) i ka ona nona ia pupepa. aka, ua pane ia mai lakou me na huaolelo o ka wiwo ole a auhee nui aku la. A eia ma ko makou aoao elua ke ano o ua palapala la i hoolahaia ai. E nana a e heluhelu.
Ua make ma Honolulu nei, i ka la 6 o keia mahina o KALUHI He kanaka opioopio oia no Puna, i Hawaii, a he mau makahiki ka noho ana i Oahu nei. Aia no kona mau makua i Puna e noho nei. Aloha ke keiki.
LEO KAHEA. – Ke kahea ia aku nei na lala a pau loa o ka Ahahui Puuwai Lokahi, e akoaakoa ae ma ka po Poalua la 19 o keia mahina, no ka hoolohe ana i kekahi mau kumuhana ano nui i manaoia e hoike aku imua o oukou. A ua makemakeia na luna nui o ka hui e e hiki ae ma ia po a me ka lehulehu no a pau. Ma ke kauoha a ka Peresidena.
J.W. WAHINEAUA.
He lono mai ka mokuahi Zealandia mai o ka Poakolu nei, ua hei waapa pukahi mai nei o Beah ka moho o ke ao nei, me kekahi haole i a aku e heihei no ia inoa hookahi, a ma ka hoao ana, ua lilo ae la no ke eo na ka mea nona ka inoa mua. (E hoomanao, o ke keiki Kikane keia nana i kaili ka inoa moho o Hanalana.)
Oiai ka mokuahi Lehua e liuliu ana no kona alamoana i ke ahiahi Poalua nei, ua ulu ae la he haunaele mawaena o kona mau sela, a ua hookahikia ke koko. Malalo nae o na uwao ikaiia ana a ke kapena a me kekahi mau kokua, ua akaakuu mai la ka hakaka a holo aku la ka moku. O ka waiona ke kumu nui o keia haunaele.
Ma ke kakahiaka o ka Poalua Janu. 12, ua make emoole o Moeikauhane ma kona home ma Kakaako. He wahi eha ma ke poo kona mai i na la i na la i hala, a hiki mai nae ma ka la i oleloia maluna, ua ikaikai loa iho la ka eha, a na ia mea i hooki i kona kani u-hu ana no ia eha. Ma kona wahi moe oia ma ia wa, a moa loa aku la. Moe nae oia me ka malubia.
Ua loaa aku ma kauwahi kokoke i ke alanui Beritania malalo mai o Puoina ke kino make o Oakley, he kamaaina kahiko ia no keia kulanakauhale. He kamana oia ma kana oihana, a nona na hale e ku la makai iho o ka pa ilina o Kawaiahao. Ua make keia haole ma o kona oki ana i kona puu i ka pahi umiumi; he ano opulepule i huiia me kekahi ano e ae na kumu i noonooia no kona make.
Ua loaa mai he leta mai Hana mai e hoike ana i ka hana pono ole ia o ko laila mau leta me na nupepa e ko laila lawe leta aina. Ua waiho ka leta me na nupepa a hala he mau la loihi, alaila, hoea aku i kahi o ka mea nana ka leta; ua pau nae na wahi o waho i ka weluwelu, pela me na pepa, a ua hiki ole ke hoomaopopo iho i ka inoa. E pono e nana pono ia keia hemahema nui o na lawe leta aina, oiai he mau dala maemae kana e loaa aku ai, a e maemae pu na leta a ka lehulehu i haawiia ma kona lima.
HANAU. – Ma ka loko maikai nui o ka Makua Lani, i hoopuka mai he makana maka mae mai ka puhaka mai o ko makou hoa paaua o ke KUOKOA, oia hoi o Joel. K. a me Mrs. K. Keala; he kaikamahine. Eia oia ke hanu nei i na ea o keia au e naue nei. Ma ka la 7 o Jan. o keia Hapenuia, ma ka home o Napaa Keliaihue ma Kikihale. A ma Auwaiolimu, oia haawina hookahi no na Mr. P. a me Mrs. W. Petro, ma keia mahina hookahi no, he kaikamahine no. E ola na opio kamaiki.
Ua minamina makou a me ka lehulehulehu pu i ka hoike aku imua o ke akea i na hana a kekahi wahine ona rama maluna o ka mokuahi Kimo Laukeke. Ua olelo leo nui ae keia wahine iloko o kona ona kuniponopo oiai oia ma ka uwapo, he hiki ka iaia ke hoohaunaele maluna o ka moku, a ie ole, e holina; alaila paha hopuia ka moku a aweia i ka halewai. Iaia nae i hele aku ai iluna o ka moku, ua hopu ia oia e na lima kokua o ke aloha a hookauia ma ke kaa no kona home.
HE WAHI MEA HOU. Ma ka makahihi 1863, ua hanau mai na maua me ka’u wahine he mau keiki mahoe; a eia laua ke ola maikai nei, he mau keiki kane, ua kanaka makua; no laua na inoa a’u i kapa iho ai, o “Ieku, Kaliko.” Ma ka maka hiki 68 mai, ua hanau mai ko’u lio he mau keiki hoki mahoe, a ma ka la ekolu aku nei o keia mahina 1886, ua hanau mai ka’u pipi he elua mau pipi kane mahope. Ka ekolu keia o na pomaikai a ke Akua i haawi mai ai no’u. K. KUALAKALA.
E ALA! E ALA!
E na makaainana kupono i ke koho balota o ka apana koho o Kona, mokupuni o Oahu, mai Maunalua a niki i Moanalua,
E koho ia Henry Waterhouse, i Lunamakaainana, a i waha olelo maamaalea no oukou imua o ka Ahaolelo Kau Kanawai o ke Aupuni.
He Hawaii oiaio loa oia ma ke kino, ka olelo, na manao, na hana, a me ka noho ana; he kupa, he kamaaina, ua ewe a ua kokolo kona mau aa i ka lepo o Hawaii.
Ua kukulu o hooakea, a ke hoopalahalaha nei i kona mau poni, i oi aku nae ma ke kulanakauhale o Honolulu, a e lilo auo nei ia i mea e kakoo ai i ke aupuni no ka hooholo ana i kana mau hana.
He makamaka a he hoaloha oiaio loa oia no ka lahui Hawaii, e kokua ikaika ana i ka hookuonoono a hoakea ana i ko lakou mau pono, i lilo ai ua kanaka Hawaii i poe waiwai, ahiki hoi ia lakou ke kokua i ke aupuni i ka manawa i makemakeia, a oiai i keia wa powehiwehi i ka aina, e kaniuhu ana no ka hune, ua ikeia o Waterhouse e kukulu ana i na hale nui no ka hoomahuahua ana i kona mau pomaikai, a ma ia hana ana, e ike auanei ka lehulehu, ua loaa i ka poe hana ko lakou uku, a i ke aupuni ma ka hoomahuahua ana i n auhau.
He iini nui kona e hoomauia ke kuokoa o ke aupuni, a e hoonoho paa ia ka Nohoalii o Hawaii nei, ma ka lalani Alii o Kalakaua I., maluna o ke kahua o ka pono a me ka oiaio, a e lawelawe ia na hana o ke aupuni ma ke alanui o ka noeau, e ku makaukau ana e pale aku i na poino a pau e kau mai ana maluna o ke aupuni.
I ke kau o ka makahiki 1876, ua hoounaia oia i luna makaainana no oukou, ua hooikaika oia no ka pono o ka lehulehu imua o ka Hale Ahaolelo, e pale ana i ko ke aupuni hoouna ana i na paaho iluna o na moku e lawelawe ai i na hana, a ua loaa ia hana i na Poola a hiki i keia la Ua hooikaika oia no ka laikini ana i ka poe kuai kudala, a ua loaa na pono i ke aupuni, a me ka lehulehu. A oiai oia he keiki opio iloko o ia mau la, e ku ana iwaena o na hoa hanohano o ka Hale, ua eo iaia ka lanakila ma kekahi mau ninau ano nui i waihoia mai no ka pono o ka lehuleu, a ua loaa ia oukou ka hano hano o ka noho helu ekahi o keia apana koho. Aka, ano, ke ku hou aku nei oia imua o oukou ma ke ano o Henry Waterhouse kanaka makua ma ke kino, ma ka noonoo, ma na hana, a ma na olelo, alaila, e oi loa aku ana kana mau hana no ko ouukou mau pono mamua o kana mau hana no oukou i ke Kau o ka makahiki 1876.
Nolaila, e ala e na makaainana aloha o ka Moi Kalakaua, e koho me ka mahnae lokahi ia Henry Waterhouse i Lunamakaainana a i waha olelo no oukou imua o ka Ahaolelo Kau Kanawai o ko kakou aina. “E ola ka Moi i ke Akua!”
MAKAAINANA-KOHO BALOTA.
HE LEO I KA POE KUPONO I
KE KOHO BALOTA O
HONOLULU.
Me ka minamina a me ka makee nui i ka uhaai ia o ko kakou mau pono e ka poe a kakou i hoouna aku ai e hele i ka Hale Ahaolelo e hana i ko kakou mau makemake ma na Kau Ahaolelo i hala o ko kakou aupuni. A no ka mea hoi, ua kuhihewa pu kakou i na apuhi a pau i hookuuia mai e hana ia ana e lakou a hooko ia na make make o ka poe kupono i ke koho baloa o ka apana koho o Kona, Honolulu, a ma ia hoao mau ana o kakou ia lakou e hoouna, ua hilinai wale ia no ka pono a me ka pomaikai o na Kuhina a me ka lakou mau punahele; a o kakou a me ka lahui Hawaii holookoa, ka i komo hohonu i ke anu a me na kaniuhu ana, no na hana apuka koikoi loa a keia Aha Kuhina, mamuli o ka puni wale a me ka hoopilimeaai o ka poe a kakou e hoouna mau nei.
He mea hoopau manawa wale no ia makou ka helu papa wale ana aku ia oukou e ka poe kohoi na paewaewa a me na hana kekee i hana ia e keia Aha Kuhina, o oukou e ka poe koho o ka apana o Honolulu nei na hoike o ia mau hana a lakou i hana ai. Ua ike na Poola, no ka mea, ua nele ko lakou mau lima i na hana pili mau ia lakou, ua kaniuhu ka aina i ka nele a me ka wi i ke dala.
He oiaio ua emi hope loa na hana holomua, a ua poina ka aina i ke komo ana mai o keia dala apuka, ke dala hiki ole i ko kakou aupuni ke hilinai, a he dala hoi i kuahaua ia aku ai e ko kakou Keena Waiwai i na Luna Ohi Auhau, e ohi mai ma ke dala gula Amerika; a heaha hoi ka mea i hohi ole ia ai ma ke dala Alii o Hawaii? A ua hilinai pu ole iame ko kakou Aha Hookolokolo Kiekie, no ka mea, ua kauoha oia e ohi ia kona mau bona ma ke dala gula Amerika wale no.
A i poe nana e noii, e lu, a e kapae i nakaumaha he nui a kakou e kaniuhu nei i na paewaewa a na Kuhina e kapulu nei, he mea pono e koho naauao hoi o Honolulu, a oi ae i kona mau koho kuhihewa ana i na kau i hala aku. He pono no e nana nui ia ke kupono a me ke aloha aina Hawaii oiaio o keia paa balota malalo iho nei, a oia hoi ka kakou mau moho Lunamakaainana a me ko kakou mau puuhonua o keia makahiki 1886, a no lakou na inoa malalo nei:
J. O. CARTER, H. Waterhouse,
J. M. Kanui, F. S. Keiki.
Eia iho ka lakou mau hana malalo i hoakakaia:
O J O. Carter, he keiki Hawaii eia io, he iwi, he io, a he koko nou e Hawaii; ua hooulu a ua hookawowo ikana mau mamo nou e Hawaii, nou i keia la, a nou a mau loa. He kanaka i makee nui i ko kakou mau pono, he enemi nui ia nae na Kuhina o na Kamehameha, a he kanaka oia i lili nui i ka pomaikai o na kauwa, mamuli o na hana hookaumaha a na haku hana, nana ponoi e uwi maloo ma kanawai hoohaiki a na haku i na kauwa, a oia no hoi ka mea nana i olokaa ae ka papa kahina haakei i noho alakaiia e C.C. Hailaki. a ke mau nei no kona makee ana i ka pono o ko kakou wahi aupuni no na hana kapulu a keia Aha Kuhina.
O Henry Waterhouse, aole no i poina ko oukou mau hoomanao ana nona, a me kana mau hana. He oiaio, ua hanauia oia ma ka aina e, aka, o kana mau hana a pau,ua oi ae ia i ka Lilikalani, John Beka, a me kekahi mau lunamakaainana hoopilimea ai e ae, ka poe i hanauia ma Hawaii nei. O H. Waterhouse, i kona au mua loa i komo ai i ka ahaolelo, ua haawi oia i kona ikaika a pau no ka oukou mau noi e ka poe Poola, a me lima hana e ae, a ua ko io no; aka, ua lilo hou nae mahope mai, no ko kakou hoouna ana i ka poe hoopilimea ai. Oiai o Henere, ma kona ano, ke kahua nei oia i kona mau pomaikai i ka aina, ke lu nei i ke dala i na paahana Hawaii, a ke no nei maluna o kona waiwai iho, a he alakai oia no Kaumakapili ma na hana pono. A owai la o kakou ke apono ole ana i ko Henere kupono ke hele i moho ma ko kakou aoao no keia Kau Ahaolelo, i loaa ia kakou na hoomaha ana ae o n a leo kuwo o ke kaumaha e pa-e mai nei. E hooikaika no oia i ka pono kaulike no kakou, a no kana poe mamo ana i hoohua ai nou e Hawaii nei.
O. J. M. Kanu, he Hawaii oia ma ke kino, a he Hawaii oiaio ma na Hana a pau. O kana mau hana pono, ua ike ka poe koho o keia apana He uwao nui oia no kekahi poe makamaka i loohia me na mai hapuku makamaka ole, oia hoi ka mai lepera. He uwao mai na lima maalea, hookamani, a ka hipa hulu keokeo nani a ke aupuni, o “aloha ole ia Hawaii,” oiai oia e hapuku aloha ole ana i na makamaka i loohia me keia mau pilikia no Kakaako, me he la mawena o ou mau makamaka la i loohia ia e ka poino o ia ano, o ka inoa wale no o J. Kanui ke kokua a kanaaho hope loa mamua o ke komo ana i ka hale hoopaa no Kakaako. A owai o no pilikoko o ua poe pilikia la ke hoohuhu mai nona? Ua like kakou ma na pane ana ae, aole, aole loa. He kanaka kuokoa keia nona iho, ua ike maopopo ia e oukou kana hana i kona mau la i hiki mai ai, a ua hookahua ia ma Honolulu nei. He loea oia ma ke kanawai, a he kakaolelo makaukau.
O Frank S. Keiki, no keia keoninana, he keiki papa oia no ka Ua Kukalahale; i na wa a pau, he kanaka i hoohua nui i kana mau mamo lehulehu nau e Hawaii. He keonimana i hoao mau i ka holo moho lunamakaainana i na kau a pau, aka, ua ohi hewa ae i na kau i hala i ka opala; a i ka wa a kakou i ike aku ai i ka uwahi o’ua Balota Lahui la e pu-a ana, o ka hio koke aku la no ia ma ka aoao o na Kuhina, a o ka Papai iho la ka kakou e hoi ai; nolaila, ua ana, uakena, a ua liliha kakou ka poe kohoi ka hoouna mau i ka paa balota pili Kuhina e hele i ka Ahaolelo e paani wale ai. E koho kakou ia J O. Carter, Henry Waterhouse, John Kanui, a me Frank S Keiki, i mau moho Lunamakaainana no kakou no keia kaku, e like me ke koho naauao ana o kekahi mau apana koho e ae i nakanaka kupono a naauao a lakou i hoona mai ai i na kau i hala ae; a nolaila, e ka poe kupono i ke koho balota o ka apana o Honolulu, o keia ka manawa a o keia no ka hooiaio ana iho a ka noonoo a me ka manao paa e hookahua ai. E hoao kakou i keia kau i na keonimana i hoike ia ae la; a e waiho kakou i na keiki punahele a na Kubina, ua lawa kakou no lakou; ua ike ia ke ano o ka lakou mau hana, a ua pakua l akou i ko oukou mau maka, no ka mea, e hoomanao kakou i keia olelo name a ka haole, “O na hua e kaa loihi mau ana iloko o ka punana, aohe keiki iloko o lakou a ua piha ka makuahine i ka uku a ane make.” Pela no hoi, o kela paa Balota pili Kuhina, e kaa mau nei iloko o na Kau Ahaolelo o kakou, ua huaelo, a na piha kakou na makua me na uku o ke kaniuhu n ka pilikia, no ka mea, na kakou lakou i hoouna aku, a aole hoi kakou e hewa ke hoouna a hoao ia lakou. Ua pau me ka mahalo, MAKAAINANA-KUPONO-I-KE-KOHO-BALOTA.
HOOLOLO HALAWAI MAKAAI-
NANA.
O ka halawai makaainana i hoalahaia ma na nupepa a ma na pepa hoolaha, ma na alanui o ka apana o Waialua, Ohau; ma ke ahiahi o ka la 2 o Feberuari 1886. Ke hoike ia kau nei, ua hololiia ua halawai la mai ka manawa i hoolaha mua ia a i ke ahiahi o Poaono ma ka la 30 o Jan. 1886 e hiki mai ana, ma ka halekuai o Aa (pake), ma ka hale wili ko; nolaila, he mea pono i ka lehulehu ke naue ae malaila.
S.K. MAHOE.
Ma nehinei i holo eku ai ka mokua ahi Sana Paulo.
He nui na manao waiwai mai na makamaka mai, a no ka loaa ole he kowa kupono o ka pepa o keia la, ua kaulua ia a keia pule ae.
E nana ae e na makamaka i na hoolaha hou e puka aku nei o ka pepa o keia la.
HAIOLELO MA KA HOOLEWA
ANA O KA REV. DWIGHT
BALDWIN, M.D. (BALA-
UWINA) MA KAWA-
IAHAO, IANUA-
RI, 4, 1886.
[NA KA REV. S.E. BIHOPA.]
O Balauina he haipule ikaika loa ma ka manaoio. Aole he naueue iki kona manaolana, a me kona hilinai ana i ka mana a me ka lokomaikai o ka Haku. He ano hauoli mau kona wa ka pono S Iesus, a he hoihoi loa ia ma kana hana a pau. Hookahi makemake nui kona, hookahi hooikaika mui ana, i lanakila ke aupuni o Iesu ma na naau o kanaka a pau. He nui kona hooikaika ana me na luina haole o na moku okohola he lehulehi o kela awa ku moku. He makemake ko na kapena a me na malamamoku iaia, a he kipa nui ko lakou ma kona hale. O laua me kana wahine, he lokou e holo anmaikai loa a me ka hookipa ana i na malihini he lehulehu e holo ana i o a ia nei.
He ano koa loa kekahi o Balauina. Mai na kupuna kabiko mai paha keia ano i ili mai ai iaia. He inoa kaulana loa kela inoa Baldwin o na aliii koa o na kaua Kerusade 700 makahiki i hala. He wiwo ole a he pauaho ole keia makua i ka paio aku i na hana hewa a pau. Ua kau ka makau iaia maluna o kanaka o Lahaina. Aole no e hiki kekahi kanaka hewa e noho kiekie ana, a alii paha, e halawai me Balauina me ka oluolu o ka manao, he haalulu imua ona, i kona wa ikaika.
Ua ikeia ko Balauina ikaika i ke aumeume me na mea ino, i ka wa o ka mai puupuu liilii, i ka makahiki 1853. Ke hoomanao pono nei au i kona ikaika loa i ka hoomalu ana i kew awa i ole e lele mai kekahi ohua mai Honolulu mai. Ua kokua pono ka Luna Makai nui Peter H. Treadway ma kela hana. Ikaika loa hoi laua i ka hookaawale ana aku ma Mala i na mea a papu i loohia i kela mai lele, me ka hoopau ana i ko lakou mau hale pili i ke ahi. Ikaika loa no hoi o Balauina a me kona poe hope i ka o ana i na kanaka a pau mai Kaanapali a hiki loa aku i Hana. Kaapuni oia ma Hana, no ka lohe ana ua lele ka mai malaila. Hoomalu oia i kela apana, a kauoha ikaika i ko Kipahulu poe kanaka, a me ko Nahiku, e hailuku i na pohaku i na mea a pau e holo mai ana ma na alanui mai Hana mai. No keia hana koa loa a Balauina ma ke kaua ana i kela enemi nui, 200 wale no na mea make i kela mai ma ka mokupuni o Maui, oiai he 15,000 na make ma Oahu ia kau weliweli o ka mai puupuu liilii.
Me ia no kona kaua koa loa aku i na mea ino a pau, i ka rama, i ka baka, i ka hula, i ka hoomanamana, i ka noho manuahi, a me na mea a pau o Satana e poino ai na kino a me na uhane o kanaka. Nana no i lapaau mua ma Hawaii nei i ka oe mai lepera, a ua ola no ka mai i ka nana aku, aole nae he ola maoli ia, ua puka hou mai no
O keia poe misionari, e na hoa’loha, ua kukulu pono lakou i na kahua maikai a me ke onipaa o keia noho ana karistiano i hanohano ai kakou i keia wa. E hoomau kakou i keia pono a pau, a e kukulu maikai aku maluna iho. Ke waiho nei keia makua i keia waiwai nui ia kakou kona poe hooilina, i loaa ia kakou ka manaolana e ike aku ia Iesu, a me ka manaoio haalulu ole, i loaa ia kakou pu kona ano koa, e kaua mau aku me ka pauaho ole i na hana hoopoino a pau o ka diabolo. Na ke Akua e hookupaa ia kakou a pau, i loaa pu ia kakou me keia makua ka lei o ka lai nakila i kela la nui a Kristo e iho maai e hoomaikai i kona poe kauwa.
HOIKE A NA KOMITE
No na waiwai Karisimasa i haawiia ma ka la 20 o Dekemaba, M.H. 1885, i na mai a me na keiki kokua o ka Panalaau o Kalawao, Molokai.
I
Mr. Henry Waterhouse,
Aloha oe: –
O makou iho na komite nana i haawi i ka oukou mau makana i hoouna mai ai no ka poe mai o Kalawao nei; nolaila, ke hoike aku nei makou ua mahele pono ia aku ua mau makana la iwaena o na mai a me na keiki kokua no lakou ka huina he 719. O keia heluna i hoikeia aku la, ua hoolawaia me ka berena, meaono, a me kii paani lealea, a ke koe nei no nae ka hune iwaena o lakou. Nolaila, ke haawiiaku nei makou na komite ma ka aoao o na mai lepera i ko makou mahalo ia oi=ukou, no ka oukou mau hana lokomaikai maluna o keia lahui pilikia, a ke noi pu aku nei makou i ka lokomaikai o na Lani e hooloihiia ko oukou mau la me na haawina pomaikai mai luna mai.
O makou iho no me ka haahaa,
A. Hutchinson,
P. Kaluna.
Komite, Peter Nawaokele,
S. Kamalo,
W.H. Kala.
Ma o kekahi mau hana pono ole a hoowliweli a kekahi mau Luna Aupuni i ka Ona o ka Nupepa Ko Hawaii Pae Aina, ua pau ou me ka Ona a Lunahooponopono o ka nupepa puka la Daily Honolulu Press. Hilahila ole keia mau hana.
HE KANIKAU.
Kuu kaikuahine mai na la i elua o Kahalapalaoa ke noho – a.
He pili eha ia e kakou ia home ae kai,
Me ke one hooluhi wawae o ka hele-a,
Ka Betela hoi o ka Haku e ku kilakila ana.
Auwe kuu pokii e!
Kuu kaikuahine mai na ale hulilua o ka moana,
E nana aku ai i ka ihu o ka waa ke ala.
Ola ia kini ke a mai la ke ahi,
Ua ahi wela mai nei loko, i ka hana a ke aloha.
Auwe kuu pokii e!
Kuu kaikuahine mai ka ihu o na lio kaulana,
O Nauilolena me, Kalaiolele,
Me Painahu, ka lio, haahula,
Auwe kuu pokii e!
Kuu kaikuahine i ka loko wai o Lopa.
Me ka ulu niu o Pokai,
Alaila pau ka palena,
Aloha oukou, he ala lio ko makou.
Auwe kuu pokii e!
Kuu kaikuahine mai ke ala kipapa a Kamaipelekane ke kii-a,
Ke pili enaena i ka la O Pohakaloa,
Ka piina ikiki o Pohakulal@@i.
Aia ka hoomaha ana i Keia.
Auwe kuu pokii e!
Kuu kaikuahine i ka ihone pali o Keaohiua,
E ike aku ai ia Palawai,
Ke Ziona hoi o na wa i hala,
O ka hoomana o na la hope nei.
Auwe kuu pokii e!
Kuu kaikuahine i ka hau kau o Kaakaka,
Ia hau nenee mai i ka puka o ka hale,
Ka hau kaulana hoi o ka aine,
I kapaia ai he “ka-kehau,”
Auwe kuu pokii e!
Kuu kaikuahine i ka wai ka moe Waiupa-a,
Ia wai hoala hiamoe o ka po,
Aia ka pono o ka hiki mua,
Hoi pono ka iini a loko.
Auwe kuu pokii e!
Kuu kaikuahine i ka uka o Kihamaniania,
Ka Betela kaulana o na la i hala,
Ka luhi hoi o na makua i hala,
Aohe ui hele wale o ia uka,
Auwe kuu pokii e!
Kuu kaikuahine i ka malu ulu o Lele,
E nana aku ana ia Lahainaluna,
Ka home aloha a ko kunane i noho a kupa,
Ka ipukukui pio ole i ka makani he Kauaula,
Auwe kuu pokii e!
Kuu kaikuahine mai na ale kuehu e Pailolo,
Na ka ihu o ke kuna Neti Mela kakou t lawe aku,
Ike ai kakou i ka ulu wehi o ke Kaona,
I ka ulu laau mauka makai,
Auwe kuu pokii e!
Kuu kaikuahine mai ke kula la la e Kahua,
Aohe la i ka lawe a ka huila o ke kaa,
Nononoho aku kakou i Waikiki,
Me na lei haule ole au he mau keiki,
Auwe kuu pokii e!
Kuu kaikuahine mai ka ai pala mai ilunu o ka laau,
E hoolaau mai ana ko aloha ia’u me he ipo la,
alia oe e ke aloha e hoonaue i kuu kino,
I kuleana i makamaka no ka hale e hiki aku ai,
Hike e! Hiki la!!
Kuu kaikuahine mai ke kai hauliuli o napali,
Enana aku ai ia Nenehao,
E milikaa kaa ia la e Piiloa,
He loa ka imi’na a ka huapala,
A loaa i ka Ilhi anueanue,
Auwe kuu pokii e!
Kuu minamina pauole ia o – a!!
W. N. P. KUAHINEHELEILOA.
Palawai, Lanai,
PAI BALOTA, PAI BALOTA
Me ka Maikai a me ka Uku Haahaa
Ma ka Halepai o ka PRESS PUBLISHING CO., kahi e paiia nei ke KUOKOA jan 13 2w.
AHA Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Paeaina ma ke Keena. Ma ka waiwai o Paaoao (k) no Papaikou. Hilo, Hawaii, i make.
Ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a Kawaihae (k) e noi ana e hooponopono ia ka waiwai o Paaoao (k) no Papaikou, Hilo, Hawaii, i make kauoha ole, a e hooholo ia na hooilina a ka mea i make, a e hoonoho aku iaia i Lunahooponopono no ia waiwai.
Nolaila, ua kauohaia ka poo i pili, o ka Poakolu, oia ka la 27 o Ianuari. M. H. 1886 i ka hor umi o kakahlaka, ma ka hale hookolokolo ma Hilo, Hawaii, oia kahi a me ka manawa i kohia no ka hoolohe ana i ua noi la me na mea kue ke hoikeia.
F. L. LYMAN,
Lunakanawai Kaapuni.
Hilo, Hawaii, Dekemaba 14, 1885, 2056-3ts.
HOOLAHA HOOKO MORAKI ME KE KUAI. Ke hoike nei ma keia: Mamuli o kekahi mana kuai i hoikeia ma kekahi palapala moraki, i hanaia i ka la 7 o Augate, 1883, mawaena o Davida L. Kalawaia o Honolulu, Oahu, ia J. J. Dowsett, o Honolulu, i oleloia, ma ka buke 83, ma na aoao 68, 69, me 70. A ma o ka uhaiia ana o na kumu aelike i hoikeia ma ua moraki la i oleloia, nolaila, e hooko ia aku ana ia mana kuai ma ke kuai kudala akea ana i na waiwai. Penei na waiwai e kuai ia ana:
1 He aina i hoakakaia ma ke Sila Nui, helu 3787; kuleana helu 2218, ia Kaawahua, e waiho la ma Manoa, Oahu.
2 He aina i hoakakaia ma ke kuleana 9967, Mahele 50 ua Laumaka e waiho la ma Haunapo, Kalihi, Oahu.
3 He aina i hoakakaia ma ke Sila nui helu 889, kuleana 4312, Kilia. J. I. DOWSETT.
Mea Moraki mai.
L. A. Thurston, (Kakina) Loio.
Honolulu, Jan. 4 th . 1886. 2058-4ts.
HOOLAHA I KA POE AIE: -O G. D. Freeth ka mea nona ka inoa malalo iho, ua hookohu pono ia mai i Lunahooponopono no ka waiwai o Chas. lorich o Kaneohe, Oahu i make, a ke kono ia aku nei ka poe i aie i ka waiwai i oleloia, e hookaa koke mai, a o ka poe a pau he mau loina ko lakou iloko o ua waiwai la i oleloia, e waiho koke mai i na hookaka kupono ana ma ko’u wahi oihana iloko o na mahina eono mai keia la aku, a i ole pele, e hoole mau loa ia aku no lakou.
C. D. FREETH.
Honolulu, Dec. 26, 1835. 2057-4ts.
NA HOOLAKA HOU.
AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o KIHAKAPU (K) O Wailea, Oaha. i make kanoha ole. Ma ke Keena imua o ka Lunakanawai E. PRESTON.
Ma ka hehaheha a me ka waihoea ana mai o ka Palapala Noi a John Kahakaikulani, kaikaina o ka mea i make e hoike ana ua make, e hoike ana ea make kauoha ole o Kihukapu i oleloia no Waiahoa, Oahu, ma ia wahi no, i ja la 10 o Dek. 1885, a he waiwai i ona e waiho nei au Waialua, a e noe ana e hoopukaia ka Paiapala Hookohu Luna Hooponopono Waiwai @@ imea nana ai, ma he aie ko ka mea i make.
Ua kaaohaia o ka POAKAHI ka la 85 o IANUARI. M. H.. 1886, ma ka hora 10 kakahiaka, oia ka manawa i hohoia no ka hoolehe ana i na noi la imua o na Lunakanawai ia ma kona keena, ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi no, e hele mai ai na mea a pau i pili e hoeke mai i ke kumu, ina he kumu oiaio kelakoa. e aw oie ia ai ua noi la. a o keia hanoha e hoolaha ia ma ka olelo Hawaii i ekolu pule maloao o ke KUOKOA he nupepa ma Honolulu.
Kakaua ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina Dek. 31. M. H. 1885.
EDWARD PRESTON.
Lunakanaoa, o ka Aha Kiekie.
Ikea: HENRY SMITH
Hope Kaluaolela
2057 3t.
HOOLAHA: I na kanaka a paa e ike ana: keia hoolana mai @ u aka. Ke papa aku nei au ia oukou i ka poe mea waiwai o kela ano keia ano kauaka, aole e home: Luu wahine mare, oia o Mrs. Meheula Lau, no ka mea, na haalele kumu ole mai ou a’u a me ko maua wahi moe, a e a oia ke noho nei me ke kane manuahi. A ke papa pa ia aku nei ou kou e ka poe mea waiwai aole he kuleana o kuu wahine mare i kuu mau waiwai a pau e hoaie aku, a kuai paha me oukou. O na wa: wai a pau o kuu wahine, owae wale no Ka mea mana, aole mana o kekahi mea e ae aia ia mau waiwai a pau, aii wale n o a he palapala hooia mai ia’u aku, i kakau pono ia me ko’u pulima, aiaila, mana ia palapala hoaie; aole ae e hookaa i kona maa aie a puu i hoaie ia ma ko’u inoa. A e lilu keia: kanawai paa ku a mau aku. M. LAU
Kahuku, Koolailoa, Oahu, Jan. 12, 1880
2059-3ts AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O KO Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono Waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o Luka@ o Honolulu i make kauoha ole. Ma ke Keena imua a ka Lunakanawai Noi A. F. JUDD.
Ma ka heluhelu a me ka waihoia ana mai o ka Palapala Noi a D. ehu e hoike ana ua ma ke kauoha ole ka mea nona ka inoa maiuna ma Honolulu i oleloia i ka la o e Dekemaba 1885, a e noi ana e hoopukaia ka Palapala Hookohu Luna Hooponopono Waiwai iaia.
Ua kauohaia o ka POALUA ka la o o FEBERUARI M. H. 1880, ma ka hora 10 @akahiaka, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la imua o ua Lunakanawai la ma kona keena ma ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi no, e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la. A o keia kanoha e hoolahaia ma ka olelo Hawaii i ekolu pale maloko o ke KUOKOA he Nupepa ma Honolulu.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Paeaina, Ianuari 11, M. H. 1886.
A. F. JUDD.
Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie.
Ikea: Henry F. Poor.
Hope Kakauolelo Elua. 2059-3t
POO AUPUNI.
ILOKO o ka Aha Kaapuni Apana Ekola o ke Aupuni Hawaii.
KALAKAUA, ma ka lokomaikai o ke Akua o ko Hawaii Pae Aina, Moi:
JNO. H. SOPER, Hamuku o ke Aupuni, ai ole i Kona Hope, me ka mahalo:
Ke kauohaia aku nei oe e kii aku ia A. KAHANA (w) ka mea i hoopiiia, ina e waiho mai ana oia i kana pane i kakauia iloko o ua la he iwakalua mahope iho o ka hookoia ana o keia, e hele mai imua o ka Aha Kaapuni apana Ekolu ma ke Kau o Sepatemaba o ua Aha la emalama ia’na ma ke Keena Hookolokolo o ka Hale Hookolokolo ma Waiohinu, mokupuni o Hawaii, maka Poaha la 30 Sepatemaba e hiki mai ana, ma ka hora 10 kakahiaka, e hoike mai no ke aha la e ae ole ia ai ke noi a MANAWHUNA (k) ka mea hoopii, e like me ka mea i hoaka kaia iloko o kona palapala hoopii i pakuiia.
A e hoihoi mai oe i keia palapala kii me ka hoike piho o kau mau hana no ia mea
Ikea ka Mea Hanohano A Francis Judd
Lunakanawai Nui o ko makou Aha
Hookolokolo Kieki. uia Hila, i keia la 14 o Augate, M. H. 1885.
[Sila] DANIEL PORTER, KAKAOO’ELO.
Aha kaapani Apana Eholu
Mamuli o ka imi pono ia ana o ka mea i hoikeia A. Kahana, aole nae oia i louaa ia’o, nolaila, ke hoihoi aku nei au i keia me ka ho ko ole ia. JOHN H. SOPER,
Hamuku,
Honolulu, Dec. 15, 1885.
KAUOHA NO KA HOOLAHA.
Oiai mamuli o ka hoike ana mai a ka Ilamu ku ma ka hihia i hai ia ae la maluna mahope o kona imi pono ana, aole i loaa iaia ka mea i hoopiiia, nolaila ke kauoha ia nei e hoopanee ia ka hihia i oleloia a hiki i ke Kau o keia Aha Hookolokolo e hiki mai ana (Sept. ka ka 3, 1886,) a e hoolahaia aku i kope oiaio o ka palapala kii i hooia ia iloko o na nupepa.
Ke hooia nei au o na mea i hoike ia ae la maluna, he kope oiaio no ia o ka palapala ku o ka h’oia i hoike ia ae la maluna.
Ike ko’u lima i keia la 21 o Dekemaba 1885
DANIEL PORTER.
Kakauolelo Apana Ekoia HPA.
HOOKAHA HOOKO MORAKI ME KE KUAI: – I kulike o me kekahi mana kuai i hoikeia maloko o kekahi palapala moraki i kakauia ma ka la 14 o Dekemaba. 1882, a i haawiia mawaena o Kihikihi o Honolulu, Oaha, ia H. P. Wood o Kohala Akau, Hawaii, a i kopeia ma ke Keena Kope ma ka buke 79 ma na aoao 79 & 80, i hooliloia ia Jas. Wight ma o kakahi palapala hooailo i kakaula ma ka buke 79, aoao 82, a mamuli o ka uhakina ana o na kumu aelike o ua moraki la i oleloia mahope iho o ka hala ana o ka manawa i ae ia e ke Kanawai, nolaila, e kuai kudalaia aku ana ua waiwai la i hoakakaia ma ia moraki ma Honoiulu i hoikeia.
O ka aina e kuai ia ana malao o ia maua kuai, he aina e waiho la ma Keoaeula. Honolulu, Oaha, i hoakakaia, he hapa no ka aina ma ke Sila Nui helu 4423, a i hooliloia mai ia’u E E. C. Parke ma ka la 17 o Ianuari, 1871 ma kakahi palapala i kooeia ma ka buke 3, aoao 376 & 377 ma ka la 5 o Maraki 1873.
JAS. WIGHT
Ma o W. C. Parke kona loia. 2056-1ts.
AHA KAAPUNI APANA EHA O KO Hawaii Pae Aina, Ma ka hooponopono Waiwai Ma ka waiwai o SOLOMONA PAI, o Waimea, Kauai, i make. Imua o ka Lunanawai Kaapuni ma ke Keena.
No ka mea, ma ka la 14 o Dekemaba 1885, ua waihoia mai imua o ka Aha, kekahi Palapala , i olelo ia, oia no ke Kauoha Hope Loa a Solomona Pai, i make aku la; a me ka Palapala Hoopii e noi ana e hooiaioia kela Palapala Kauoha ae hoopuke hoi ka Palapala Luna Hooko jo J. W. K. Nawai, ua waihoia mai e Manoha Nawai.
Nolaila, na Kanohaia o ka POAONO oia ka la 30 o Ianuari M. H. 1886, ma ka hora 10 kakahiaka ma ka Rumi Hookolokolo o ia Aha, ma Koloa, Kauai, oia ka la me ka hora, e hooiaio ia’i ia Palapa;a Kauoha, ae hoolohe hoi no ia noi ana mai, a me ka poe a pau i pili, e kue ana ia Palapala Kauoha, me ka hoopuka ana i ka Palapala Luna Hooko.
A ua kauoha hou ia, e hoolaha no ia mea no na pale ekolu iloko o ke KUOKOA, he nupepa i pai ia a i hoolaha ia ma Honolulu.
A ua Kauoha hou ia, e hoopakaia na Palapala Kena no na hoike no ia Palapala Kauoha, a me na hooilina o ka mea i make, ma Kauai, e hele mai a e kue i kela Palapala Kauoha i ka wa i oleloia.
Kakauia ma Koloa. Kauai, ko Hawaii Pae Dekemaba 14, 1885.
JACOB HARDY,
Lunakanawai Kaapani Apani Eha. 20@7-3