Ka Nupepa Kuokoa, 4 Ianuali 1886 — NA MOKUPUNI O MAUI, MOLOKAI A ME LANAI. [ARTICLE]

NA MOKUPUNI O MAUI, MOLOKAI A ME LANAI.

Hana —E koho a puka ia Bila Keoni Liilii, (W. H. H.), a i ole, ia J. K. Hanuna, he man kanaka Kuokoa, a naauao laua —He ike kanawai, he ike kau kanawai. He mau kanaka laua mawaho o na Oihana Aupuni, he ola ko laua no laua iho, ua kaawaīe laua mai ka mana ae o na alakai a na Kuhina, ua kukulu

laua i ko laua kahua ma ka aoao o Hawaii, a 110 ka pono o ka lehulehu. He kue laua i na hana kolohe a na Kuhina. E kiai makaala ana laua no na liana e hiki mai ana; a e haawi no laua i ko laua noonoo nui no ka makaala ana i na hooponopono Aupuni ana a na Kuhina. He mau loea laua no ka Hale Kau Kanawai. Ua like a like laua. Ina ia W. H. Keoni Liilii ; a ia J. K. Hanuna paha. E lawe i kahi o laua ; e kolio i kekahi o laua a puka. Imua e ka Apana o Hana a lanakila ; mai Koolau a Kaupo, iolakaaina, a pakele ka Lahui. I hoomaemae ia ko 110ho e Hana i kapuluia. E aho no ka Lunakanawai ke noho aku, o pilikia auanei k-a Apana. E waiho loa aku no hoi ia Keo Kakana i ka hoapili o ka waiona, ua l'awa kana mau liana kumakaia, a hoohaahaa ia oe e Hana. Makawao —E koho me ka loliahi ia Kale Kika, hekanaka oia i noho kamaaina iwaena ou. kuonoono oia, a hoolako aku i ko oukou man hemahema, lie kanaka hoopono ma kana hana ponoi, hilinai ko laila poe kuonoono iaia, haawi oia i kona aloha ia Hawaii a me konā lahui, lie kanaka Kuokoa, a pilipili oihana Aupuni ole aku, he kanaka i lawa i ka makaukaii no na liāna o ka Hale Ahaolelo. kohu pono oia nei i wahaolelo nou~e Kula, lawa pono oe iaia e "Ka Ua Ukiukiu/' a mai Plamakuapoko a Hamakualoa, he wahaolelo keia ou, e lioopau ia ai ka mea hoopili Kuhina; a e hoomaemae ia ai kou noho. E koho iaia e like me ka lokahi o ko oukou manao nona. Imna aku ; a papahi oe i ka lei o ka lanakila, i pakele o Hawaii, a i ole, ka lahui. Waiho malie aku no ia J. Kamakele, ka ai ai a Kipikona, ka paa oihana a ke Kuhina Kipikona. Wailuku —E na Waielia, mai ka pali o Kapulehu, a i ka pali o Aalaloa, e ka ulu paina o Ulnpalakua, a i na kahaone o Honuaula, e ko-

| ho me ka lokahi ia W. H. Bailey me Hon. L.W. |P. Kanealii a puka. oka mua, he kanaka jkuonoono, he naauao, he hoopono, he Kuo- [ koa ; aole oia iloko o na poai o ka poe oihana | Aupuni, kaawale oia mai na hana pahele a |na Kuhina, E Wailuku, oia kou koo hookahi, nana i keakea ka lima ikaika o ke kanaka kaili wai oke Kulaokamaomao. noho ! mumule wale oukou, aka, nana hookahi i keakea i kona mana, a loaa ia oukou he maha, kupono oia ke olelo ia oia "ke pani wai 0 lao. v lilo ole ai no ke Kulaokamaomao. ! 0 ka lua, he moho ia nau i hoouna lie mau 1 Kau i liala aenei, he kanaka hilinai ma ka aoao oka lehulehu, he Kuokoa, he hoopono, i lie naauao, he kaawale mawalio o na oihana Aupuni, he kanaka ia e hiki ke hoomanaoia no kana mau hana kokua nui ma ko ka lehulehu aoao. Ena Waieha e, kokua mai oe e Ulupalakua, e koho me ka lokahi ia laua a puka. Imua a lanakila i pakele Hawaii, a i ola kakou a pau. Waiho iho no oG. Likikini a me kona hoa, he mau hana maikai okoa | no hoi ka laua. i ke Kau Ahaolelo o M. H. 1882, he mau haawi aina lokomaikai, a lilo o Wailuku ika Ona Miliona o Kamaomao. Lahaina —E ka "Malu Ulu o Lele," kilolii ia i paa Balota nau no keia Kau, hoopilipili ia i mau lelio like, i liele no ka pili a mau. Eia mai uamau lelio la. E kolio me ka lokahi ia John W. Kalua, a o kona pili e kohu ai, eia mai o Albcvt C. Smith, he mau kanaka Kuokoa. lie naauao, he ike kanawai, he ike kau kanawai, piha ka aina, a me na lehulehu i ka mahalo no laua, he mau olohe kilo aina. e ike ana i ke ola ame ka make, lie mau kakaolelo naauao a hopo ole no ka Hale Kau Kanawai, he mau hoa koa laua no ke kahua kaua. E koho me ka lokahi ia laua a puka, Imua e j Lahaina, na Olowalu me Ukumehame a la-1 nakila, i pakele ka aina, a ola ka lahui, |

Kaanapali—E koho me ka . lokalii ia John Likikini, he kanaka makaukau oia i kupono e malama i ka laahia o kou inoa, he ike kanawai, lie kakaolelo no na Aha Hookolokolo, he Kuokoa oiaio oia> aole oia noloko ona poai oka poe malama oihana Aupuni, he ola kona nana iho, koho ia iaia me ka lokahi. Imua e Kaanapali a lanakila, a pakele ka aina, a i ola kakou a pau. E aho no ka Luna Ohi ke noho, ua lilo ni.ua kona ae me kana o lima ana ma ka aoao nana mai ka oihana, aolie liana e ae, he hoopili wale aku no. Molokai a me Lanai — E Molokai Nui a Hina —Lauai o Kaululaau, kulia mai me ka lokahi, e kolio ia L. A. Kakina a me A. P. Kapaehaole, he mau moho keia au e ku ai ko liki ku ko kaena ana a e hoomaemae ia ai ko noho i maa i ka noho ia eka poe hoopilimeaai a hoopili Kuliina, he mau kanaka Kuokoa, naiuiao, kupono laua no na hana a pau o ka Kau Kanawai, he mau loea kanawai, a ualawalaua na laua iho, kaawale laua mawaho ona poai oka poe oihana Aupuni, o na moho keia e kaulana ai olua, hoomaikai ia na noho i hana ino ia e na niea inii i ko laua pono iho, e na hoa makaainana a puni o Molokai a me Lanai, e koho like ia laua a puka. Imua a lanakila i ola ka lahui, a i pakele Hawaii, e aho 110 ka Luiiakanawai a Luna Helu, a pela hoi ka Luna Alanui, Luna Ohi. e noho aku laua ma ka laua niau oihana, waia ka apana ia laua, kinai ia i pio. Puni oe eka moku o Piilani. a pela oe e Molokai me Lanai —kulia imua e na lioamakaainana a lanakila. hoopiha ia ou lima i Eiwa Lunamakaainana no ka aoao Kuokoa ma ko kakou aoao. Aua ia aku na Luna Aupuni hoopiipii uku makaliiki o lakou, i ku lioi ka lakou hana pela i ko lakou kolio ia mai. E koho a puka ika poe nona na inoa maluna ae.