Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 39, 26 Kepakemapa 1885 — (Kakauia no ke Kuokoa) [ARTICLE]

(Kakauia no ke Kuokoa)

Maluna mai nei o na inoku hope loa, ua hiki mai he mau leta e hoike mai ana i ka hoopuka ana ae o ka On» Mihona i kona minamina hou ana i ka puka ana o kana mau olelo hoole kuai i na kopaa o Hawaiī nei, me kona hoike pu ana ae, ua kuhihewa kona manao mamuli o ke alakai o kana keiki makahiapo e noho la tna Kapalakiko, a me kekahi haole e noho nei ma Honolulu. He mea oiaio loa ke kuhihewa o ka oua miliona, a mamuli o keia kuhihewa, ke puana hou ae nei makou, ua ola &a aina, a ua hoopahua ia kana 'nau hookele makee i na pono o na kalepa ana nona iha I mea e hiki ai ke ike ponoia na ano a me na hopena o na kalepa ana a ka poe nui o ke (iala, oiai ke ike nei makou i na olelo hookamaemae a kekahi nupe|>a Hawaii no keia mea, e hoomau aku no makou i na olelo no ka pakele ana o ka aioa mai na alunua me na uhi pa a ka ona miliona, ana i hoao ai e hooko maluna o na mea a pau, a keia haole malihini i kaena mau ai t aia holookoa o Hawaii ma kona pakeke,—- u Ka Moi, na Kuhma, a me ka Hale Ahaolelo,* —koe ka Mana Hoo* kolokolo, a me ka poe kookoa o ka aina. Ca haki pu keia monopole i hogo h $ hooko maluna o na mea a pau i e notvs Hawaii oei» malalo *j na hookele a a o ke kumu i pahua ai kana mau tm~ muli no w 9 kona ro«iwo kuhihewa

fmena *o kuhihevra ia, kiipilikii na ;ora mahi ko a usc n-a mawaho ae o kona peiima an.2 o'c. Msmc!i o ; fceia k f jhifc«*ra, ua ho&o- tka nei e hoc~ ; ha:kj ika pono oka poe i bele a>- e !fcuai me ta, »ne ka maiuo maikaL ? ka ; Ukou roea kuii he ko paa. Ua maoa- : oio maali ne ka onta muioea ao'e re ! hoa kuai e ae o kooei poe, oia wak n<\ j a nolaila kuhi e a hoolaiaa mai la kana | nau pane ana i na olelo maikai i wai- } hoia aku iaia. Marauli o kona knhihe- | wa aole he hoa kuai e ae, «a. manao oia | e hoemi i ke kuowkuai o na | o Hawaii, a e koi mai eae ia aku ma ke da!a keokeo e uku ia ai, ao ka ho|pe loa ona kanawai kuai e oluoiu ai jai oia, e kanu ia ke kuokoa o ka poe {kalepa me ka poe mahi malalo o na a'a- | «eai ana a ujc na hoopiUmeaai ana i kejia Aha Kuhma, na iimahana nana e | kokua nei kana naau hana ina Hawaii

nei,—e pani na enaka a e hamau na leo i na hana a ke kalohe—i na hana a laua e hana a e kaana like nei. Ke hoole leo iki mai nei ka vraha olelo o ka ona miliona a me tia paa lalo ona, oia keia Aha Kuhina.i ke ano nui o na mea i hoike ia akn la oukou e pili ana 1 ka pahua oka ona miliona i na keiki haole i hanau ma Hawaii nei a !me na haele ka?naa ; na o ka aina, ka ! poe nana i hooikaikx. i,na hoowaiwai o ka aina. Ke hoopuki hou aku nei makou, he mea nui ka i hoikeia aku ia oukou. He mea nui ko kakou lohe ana i ka holopono oke kopaa, he mea nui ka loaa hou ana ae o kekahi hoa kuai hou ae o ka kakou kumu imi loaa, a he hupo, a he kolohe ke alakai ana i ka lehulehu me na olelo hookamani e houuku ana i ke ano nui o keia mea hou. He hupo ka EUU ika olelo mai aole i pomaikai o Hawaii ma ka loaa ana ae o kekahi hoa kuai e ae o kakou mawaho ae oka mea hookahi. Ua īke ke keiki iluna ke alo, aia i ka lehulehu o na hoa kuai e loaa ai ka makepono, aka, e kala ia na kakau manao o ka EleU, oiai he mau limahana wale no lakou, ama ka la ko lakou helu. Oka manao nae, he mea hiki ole ia ia makou ke alo ae, no ka mea, he mau alakai hewa ana ia ika lehulehu. He mea kamahao ia makou i ka ike iho i na wahi olelo hookanaaho i ka lehulehu maloko oka 2?/i/i,'-pene! : "Ina e hoomahuahua ia ae ana na uku o na paahana, a e emi aku ana na lilo, alaila, e loaa io ana na pomaikai," a pela aku. O na ano iho la no keia o na olelo ma-

aiea a ke Kahu o Lanai, —ina io pela, "hauoli" noi ina loaa io, "pomaikai" no, aka, pehia la, U mahuahua' ! ka uku paahana. ukeia na ano lua oua hoa hui nei o ka|ona miliona, ke iho mai la e pahele naau o ka Hawaii. "Heliīea maopofMla kakou "kē ike iho, ina o ka ona miliona hookahi ko kakou hoa kuai, e ko io ana kona kanalua, ame kana mau olelo hookamaemae no laua iho. Aka, aole pela ka helehelena o keia kuai ana; ma keia kuai ana mawaho ae, ua haule na hoemi ana a ka ona miliona i na kopaa 0 Hawaii nei, a mamuli no hoi o keia kuai ana ua loaa hou aku he pomaikal Nolaila, oka pomaikai e mau ana a e loaa hou &na i na kanaka Hawaii, aole wale ina paahana, aka, i kela mea i keia mea e noho ana ma keia Paemoku. I ka wa i holopono ai ke ko ma o ke kuikahi. ua emi anei ka uku ona paahana ? Aole. Ika wa i emi mai ai ke ko, a kaa ka pomaikai o ke kuikahi a pau malalo 0 ka hui hoomaemae ko oka ona miliona hookahi, ai ka wa e paa ana na hui mahi ko 1 ka aelike me la, ua emi na loaa o ka aina, a ua emi na pomaikai e ae o na kanaka Hawaii, aka, aole nae na hui mahi ko i ike i ko lakou pilikia a hoemi iho i ka uku 0 na paahana. I keia wa, ua pau ka aelike me ka ona miliona, aole no ke kue ia aku, aka, no kona manao ino mai, a ua lilo aku ke kopaa nie kekahi mea e 1 loaa ka noonoo kaulike, a eia ke pii hou mai nei ke ko. Ua īke no ka mea nona ka manao iloko o ka EUle he pomaikai ko Hawaii, a he pomaikai ko na mea a pau, a he pomaikai ko ke aupuni i bantkarupa mamuli oka Kipikona a me ka ka Ona Miliona mau hookele ana, no ko laua pomaikai iho; a no ka hoopoino ia ana o ko laua kuko,, ma o ke ola a kuokoa hou ana o ka ai- 1 na, ke waiho mai nei i na olelo hookamani a hookamaemae imua o ka lehuiehu Hawaii, ina e mea, mea ae, a ina e mea, mea iho. K ka EUU> a e ka mea nona ka manao o EkU* mai kuhihewa ne e iiiee me Makaku, ua make loa, o loaa auanei na hauna a Pupuakea.