Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 37, 12 September 1885 — Page 3
| This text was transcribed by: | Iasona Ellinwood |
| This work is dedicated to: | Nā hanauna e hiki mai ana |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ka Nupepa Kuokoa.
@ e THOS. G. THRUM ma ka Halepai o @ nupepa "SATURDAY PRESS." Keena @ pono, ma na kihi o Alanui Moiwahine me Nuuanu.
@una muai mai na Olelo Hoolaha ma @ Hooponopono mamua ae o ka hora @ ke awakea o na Poaha a pau. Aole e @ na Olelo Hoolaha ke laweia mai @ o ka hora i hoikeia maluna. E hooko @ ana makou i keia rula maluna.
@ mai i na leta a pau a me na kauoha @ uku pepa ia KA NUPEPA KUOKOA @ Honolulu. Ina e loaa pono ole aku keia @ na poe lawe, e hai mai me ka hakalia @ Keena.
O ka uku a kia pepa e haawi ai i kona @ he umi keneta no ke dala, koe ka apana Kona, Oahu, a me kekahi mau apana e ae kahi nui o ka luhi i ka halihali ana i ka pepa ma ia mau apana, e hooiia ka uku luna.
KELA ME KEIA.
E nana ae i na hoohala hou e puka aku nei. He mau hoolaha waiwai wale no a pau.
Ma ke awakea Poalua nei i ku mai ai ka mokuahi Mariposa ma Kapalakiko mai.
He mau nane a me na haina nane ke waiho nei me makou, a no ke kowa kupono ole e hoopuka ai, nolaila, ua hookaulua iki makou. Nui pu no hoi me na manao a no ia kumu no ia kaulua ia ai kekahi.
Ma ke ku ana o ka mokuahi Bihopa ma Waimanu i ke kakahiaka Sabati no ka hooili laiki, ua papa kolaila makai aole e hooili ka laiki no ka mea, he la kapu ia, aka mahope iho palahe iho la ka palu a ua makai nei, kai no he oiaio ia e ku kaliki nei o Kukahaoa a ua manao makou ua pehia e ke Kapena i ka ala ua makai nei. Nolaila paa ka waha.
Ua loaa mai ka Liokakele pane e pili ana no ka Papaai noi, a ma ko makou manao, aole i kupono loa, oiai ke hele aku nei i ke ano nui o na kamailio ; nolaila, i mea e hoopokole ai no keia, ke hooia aku nei makou ua pololei ka Papaai haina no ka nane a Liokakele e waiho nei me makou, a o na wehewehe ana. ua kali iki makou a keia pule ae no ka piha loa o ka pepa.
He manao e kue ana i na mea i hoopukaia ma keia pepa e pili ana no na koa Kuini Ponoi, ka i haawiia mai ma ko makou keena oihana no ka hoolaha ana aku, a ma o ko makou nana ana, ua paewa ae no ia mai na mea i hoolahaia. Nolaila, ua hooholo iho makou e kapae loa i ka hoopuka ana aku, a ke kapae loa ia nei. E hele mai e ninau ke makemake ia.
O ke kahua kipu hou o ke aupuni e kukuluia nei makai ae nei o Kakaako, he pa pohaku no ia i palaina puna ia mai ka lihi kai aku a komo loa iloko o ke kai no na kapuai paha i aneane aku i ka haneri, a ua haneri no paha. He kuea ua pa la, a ma ka hoomaopopo aku he like kona loa me ka laula, a o ke kiekie o kahi i paa i ka hanaia, he elua kapuai paha maluna ae o ka wai, a he kapuai paha kona manoanoa. Ua kapiliia keia papu me na pohaku puna, a me he la e hanaia ana a kiekie a hoopiha ia o waena me ka lepo paha.
Ma Punaluu nei, he lawaia ka hana a kekahi mau Pukikki o ka hui o Poka ma, oiai he Sabati ia.
O keia lawaia aole ma kahi malu, aka, imua no o na maka o ka lehulehu o Punaluu nei. Iko'u ike ana i keia hana, kahea koke wau i ka hope makai Nui Mr. Kuaimoku, no keia mea, aka, aole nae i pane mai o Kuaimoku, ua ka mailio mai ko'u kamaaina ia'u, he ma kehewa ke kahea ana, o ka hana mau ia a keia wahi aohe hopu iki ia.
O Kahoohanohano a me Kuaimoku o laua na makai o keia Apana o Punaluu nei, a eia maanei ka laua hana.
W. K. KALAIWAA.
Ua holo puiwa aku la kekahi lio me ke kaa kikane i ka Poakahi nei ma ke alanui Moiwahine me ke kanaka ole maluna. Mamua iho o ko makou keena hana keia kaa kahi i ku ai, a oiai ka lio e hoao ana e puiwa, ua holo aku la kona kahu mamua o ka lio me ka manao e paa ana, aka ua hookui mai la ka lio, a hina iho la oia ma na wawae o ka lio: a mamua o ka loaa ana i ka lio he holo ikaika, ua hooikaika ke kahu kaa e oni a kaa mawaho o ka huila, a emoole no hoi pili ana ka huila a koli paha ia aku la kahi awelu lole wawae e pili ana ma kona papakole. He hoike ana mai keia i ka hoohemahema ia o na lio mea kaa e ku wale ma na alanui.
Ma ka po o ka Poaono la 5 o Sap nei. mawaena paha o ka hora 10 a me ka hora 11, ua-a-aela keahi ma ka Hale noho o J. Hale, ma ka puka aniani, e ole na lima kokua o na pake pakele ai, oiai aohe kanaka o ka hale aia i mana, ua hele kanaka i kekahi wahi o ko a aku ia ahiahi, a ua hoouna maila o Hale i ka moopuna e kiimai i kahi mea i ka hale, a no ka pouli oloko o ka hale, ua koe ae la oia i ka laau ahi, i ka-a-ana a malamala lalau aku la i ka na mea kii mai ai, no kona pupuahulu loa ua puka aku la oia i waho a hoi no kahi i hele mai ai, o ka laau ahi ana i koe ai a-a ua kiola oia ma ka pukaaniani, me kona manao ua pio a ma ke kokoke ana i na hora i hoike ia maluna ua ike ia 'ku la ka a ana mai o ke ahi e na pake, a na lakou i kinai a pio ke ahi, aohe kanaka ia manawa, ua hohia e Kaiaiki a ua pau. Ma hope iho, ua-a hou ke ahi, ma kei-a-ana a ke ahi a kahi no a hoi ami kiai loko, a na lakou i kinai a pio ka oe ahi. Eia na waiwai kalepa i pau i ke ahi, 1 lolewawae, 1 puliki, 1 holoku, 1 papale biva, 1 @gula, 1 Ope Nupepa, ua pau kahi hapa o ka pela moe, ua puka ka papa hele, a ua manuheu ka paia, o ka mea a ole i hoolauna ke ahi o ka Baibala Ohana.
Nolaila, mai hoohemahema na makua i na keiki, o ke poho ma keia pau ahi, $3. 000.
Ma Kealia S. Kona Akau Hawaii, Aug. 31 1885. Ua haalele mai i keia Ola ana o Jno. M. Keaweahawaii i Iwakalua a oi o no makahiki ma keia Ao mauleule ALOHA INO.
Ma keia huakai aku nei a C. R. Bihopa mokuahi no Hamakua Hawaii, ua hoi mai oia a ku ma Waimanu no ka hooili Raiki ana. Ua holo na waapa iuka, i ke kokoke ana e pae, ua poi ia ihola ka waapa e ka nalu, a nalowale aku la hookahi kanaka me ka ike oleia o kona inoa o Kaianui, o kona One hanau o Keawaiki ma kekaha, Kona Akau Hawaii. aia no kona kaikuaana ma Kaupulehu kah i noho ai
Eia ma Kaumakapili kokoke i ka halepule kekahi kanaka hoomanamana a lawelawe hoi ma ka Oihana Lapaau me ka Laikini ole, a me ka hoonohonoho Akua ana, o kona inoa o Keaka-hoopunipuni, a ua puni loa ia na wahine Opiopio i ka hana a keia nahesa. Auhea la na makai-kiu o ke Aupuni? e kii aku e hopu i keia malama opiuma awahia o ka lapuwale, a i paa oia i Kawa, ike oia i ka hua o kana hana. Ua oki e na hoa, mai puni i ka wahahee.
NA MEA HOU O KEANAE
No na hana a ka Haku, ke nee malie nei no ia imua, aole no he emi hope, he piha pono no na halawai.
Ke ano o ka aina, he uliuli maikai a he oluolu no ka noho'na, he nui no ka ai a na kanaka, a aole pilikia iki.
Ma ka la 26 o Augate iho nei, ua make iho la o Mrs. Kahakauila ma Wailua, malalo o ka lapaau ana a kekahi kahuna hoomanamana o Kamali kona inoa, a me Kahoopii kona hope kauka ; a me nei na hana i hanaia ; hele aku nei keia Kahakauila ia Kamali e nana mai no kona mai, ua olelo mai kona hope e uku aku i 20 dala, alaila ola, ae aku nei o Kahakauila no ka uku ana i ka 20 dala, hoi aku nei o Kahakauila i ka hale o ka hope kahuna a noho iho nei no ka lapaau i kona mai, hookahi puke a oi mahope mai oia ka la i oleloia ae nei maluna, make aku la o Kahakaulia i ka auina la. Aka, waiho aku nei kona kino a hiki i ka manawa i hoi mai ai ke akua o ua kahuna nei, me ka olelo mai, ua huli aku nei au i ka uhane o Kahakaulia a hiki i Kauai a pa i Hawaii. I kuu hoi ana mai ua paa i ke kipapa ia i ka pohaku, ina aole i paa ina ua lawe ia mai nei e a'u ka uhane, pela ka olelo a ua akua nei.
O keia kahuna o Kamali he keiki opiopio no oia nona na makahiki he 20 a emi paha. Aka, o kana mau hana, ua oi loa aku o ka hoopunipuni, a o kana hana mau no ia e hana nei i kela a me keia po o ka hoonohonoho i na akua. Nolaila, e na makamaka a me na hoaaloha, na poo aupuni, na makai o ke aupuni, ma ka apana o Hana, ke noi aku nei au i ko oukou oluolu e hoopio like kakou i keia hana ino.
V. N KAHEA OPIO.
HE PALAPALA HOOMAIKAI.
O makou o na mea nona na inoa malalo iho, ke haawai pakahi aku nei makou i ko makou mahalo a hoomaikai kiekie ia Mr. a me Mrs. J. W. Moanauli, Mr. a me Mrs. Geo. P. Kamauoha, o ka makani Apaapaa o Kohala, no na hookipa kiekie a oukou i pahola mai ai ia makou me na puuwai akea o ke aloha ; oiai makou malalo o ko oukou malu no na pule elua a oi. Nolaila, ma keia ke puana like ae nei makou, e like me ka nui o ka oukou mau hana maikai ia makou, pela no auanei na lani e hoopomaikai ai ia oukou a me ko oukou mau home, oia ka makemake o ka oukou mau keiki nei. O makou no me ke aloha, Thos. K. Nakanaela, Wm. E. Edmond, S. J. Shaw, Jno. R. Edward, Bill A. Pokini, Wm. David.
Honolulu, Sebatemaba 8th, 1885.
NA ANOIAI O HILO.
Aia ma Kaieie e ane kokoe mai ana i kahi o Mr. K. M. Aupuni, Ua hana ia kekahi hana Hawaii e kekahi kahuna Hawaii, o Kamaka kona inoa, a penei kana hana ana : Ua kalua ia kekahi puaa he anana, a i ka mo'a ana o ka puaa, ua uhi ia ua puaa nei i kekahi lole keokoe, a hoomaluia ke anaina a wanana ae la ua kahuna epa nei i ke anaina, penei : "I pule au i keia puaa a ku a hele mailoko aku nei o ka hale a hoea mawaho ; alaila, make ka mai a kakou aole e ola, i hele hoi ka ka puaa aole e hoea mawaho o ka hale : alaila, ola ka mai a kakou." Ia manawa hoomaka aku nei ua kahuna epa nei e pule, ia wa e pule ia ana, hoomaka mai la ua puaa nei e oni a ku iluna a hele. Ke hoike aku nei ka mea kakau, aole e hiki i kekahi kanaka a me kekahi poe akeakamai e hoola i kekahi mea kino make i kalua ia i ka imu, e like me keia. O keia kekahi hoopunipuni nui o ka honua nei, a ku i ke kanawai kana mau hana. o ke Akua wale no ka mea hiki ma na mea a pau. Ua oleloia o ka mea hiki ole i ke kanaka, ua hiki ia i ke Akua. Mai hoao hou e hana o poino mahope.
J. H. N. WAILOA.
Waiakea, Hilo, Sept. 3, 1885.
I kuu Nupepa Kuokoa: Welina pu kaua, Me ka ehaeha o ka manao. A. oiai au, a me ko'u mau hoa o ke kulana pilikia e noho ana malalo o ka mai a ke Kanawai i hookaawale ai. A i mea e ike iho ai na makamaka a pau. i ka hana, a me na lawelawe ana o ka mana o ka Papa Ola, iloko o keia mau la, A oia iho keia.
I kekahi la mamua aku nei, ua laweia mai o Kina w. maloko o ka Pa mai o Kakaako nei. a ike ana aku iaia, ua ikaika no ka mai iluna, a no elua la wale no iloko nei o ka Pa, ua hookuu hou ia 'ku oia no waho, e noho pu ai me kona ohana.
Ma ka la 6 hoi o Sepatemaba nei, ua paa mai o Mahaulu k. no ka mai no a ke Kanawai i hookaawale ai, a ma ka hora 4 p m. oia la no, ua hookuu ia'ku oia no waho; e noho pu me ka ohana, aka, o kona mai, ua akaka no.
Amaanei iho o ka'u Episetole, ke ninau aku nei au i mua o ka lehulehu. Ma ke kumu hea la i hookuu ia'i kekahi poe elike me keia ke ano? He mai Lebera anei ko kekahi poe, a he mai berekane hoi ko kekahi?
No laila, ke hoomanao ae nei au i na Olelo a William Lee i kona wa e noho Luna K. Kiekie ana, oia hoi keia.
"O ka pono ke hana ia a haule mai na lani". Aole hoi ke kau Kapakahi. Me ka mahalo i ka L. H. o ke Kuokoa, a me na keiki lima poahi o ka papa Pai.
Owau no me ka oiaio
E. S. KAHOOKANO.
MAHALO NUI.
O makou iho o na haumana o ke kula Sabati o Helani, ma o ko makou komite la, ke haawi aku nei makou i ko makou mahalo nui palena ole ia Mr. a me Mrs. Moku o Niulii, a me Mr. me Mrs. Kamana oia wahi hookahi no. No ko lakou malama pono ana ia makou i na mea e oluolu ai keia noho ana, o ka oukou mau hana aloha ia makou, e lilo ana ia i kia hoomanao pau ole iloko o ko makou puuwai pakahi, a na ka Haku Iesu Karisto e malama mai ia oukou. Amene.
Newyork N. Kekaulike,
D. H. Nahua,
S. H. Haluapo,
Komite, { Titus Makainai,
S. Koomoa,
B. Ihumoku,
L. Pokini,
Ka Hoike Kula Sabati o Kohala
Ua hoike aku au ia oe ma ka'u leta o ka la 20 iho nei o Augate, i na mea ano nui o ka hoike o na kula Sabati pakahi mai na Kona, Kau, na Kohala, na Hilo, Waipio, Paihiihi, Maui, a me Kaneohe, Oahu :
KA WEHEIA ANA O NA HANA.
I ka hiki pono ana i ka hora 9:30 A. M. o ka Poaono Aaugate 22, ua akoakoa mai la na mea a pau malalo o ka hale pea, i ka makaukau ana, ua ku mai la o Mr. J. K. Nahale a hoomalu mai la i ke anaina. Ia wa ua haawiia mai la ka himeni "Homaika e" imua o ke anaina a ua mele like ia e na kula Sabati a pau, a mahope iho oia, ua konoia o Rev. S. L. Desha, ke kahu ekalesia o Napoopoo S. Kona e pule, a i ka pau ana o kana pule ua weheia na hana hoike kula Sabati.
NA LA HOIKE A ME KO LAUA ANO.
He elua la i malama ia ai na hana hoike, ma ka Poaono la 22 a me ke Sabati la 23 o Augate. He ano ua liilii a welawela ke ano o keia mau la, ke ua iho he kulu wale no ia mai o a o, o ka hale pea, a ke la iho hoi he hahana wale no ia mai mua a hope, aka, he mea ole wale no nae ia mau mea i ka manao o ke anaina, o ka mea nui loa ia lakou o ka hoolohe i na hana kula Sabati a imua wale no ko lakou maka e nana ai.
NA HANA HOIKE KULA SABATI.
Ma ka la mua Augate 22 ua hoike ia he 17 mau kula Sabati no lakou na inoa pakahi malalo nei :
1—Ke kula Sabati o Kaohe, malalo o ke alakai ana a Mr. M. Hu. Eleu no na pokii a me na makna o keia kula Sabati ma na haawina a me na himeni pu hoi. He 15 ko lakou nui.
2—Ke kula Sabati o na opio o Waiohinu, malalo o ke alakai ana a Mrs. Hon. M. Martin. Nui ka mahalo ia o keia Kula Sabati. Pili na haina o na ninau i na himeni i mele ia mai. He 24 ko lakou nui.
3—Ke kula Sabati o Kalaoa, malalo o ke alakai ana a Mr. S. B. Kaalawamaka. Maikai no na hana a keia kula Sabati, he 15 ko lakou nui.
4—Ke kula Sabati o Honaunau, malalo o ke alakai ana a Mr. J. Kaeo. He mau ninau pohihihi kekahi a ke alakai o keia K. S. i waiho aku ai imua o kana poe haumana, aka, ua pane ia mai nae me ka eleu. Eleu no na himeni a pau a keia kula Sabati. He 12 ko lakou.
5—Ke kula Sabati o Helani, malalo o ke alakai ana a M@. S. P. K@. Mahalo ia keia kula Sabati no ka eleu o na ninau, haina, a me na himeni. He 46 ko lakou nui.
6—Ke kula Sabati o Punaluu, malalo o ke alakai ana a Mr. Geo Timoteo. He 8 ka nui o na haumana o keia kula Sabati, aka he maikai no na hana hoike a lakou.
7—Ke kula Sabati o Naalehu, malalo o ka hooponopono ana a Hon. H. S. Martin, ku no ka lakou hana i ka mahalo ia, maikai na himeni i mele ia, a me na haiolelo, pili na haina o na ninau i na himeni i mele ia mai. He 26 ko lakou nui.
8—Ke kula Sabati o Kona-waena, malalo ke alakai ana a Mr. Kahikina. He maikai no na hana a keia kula Sabati, a me na himeni hoi, malalo o ke alakai a Mr. Isaac Sherwood. He 12 ko lakou nui
Mahope o ka pau ana o na hana hoike a keia kula Sabati, ua hoomaha ke anaina no hookahi hora. Hora 1 P. M. hui hou ke anaina hoike kula Sabati.
9—Ke kula Sabati o Paihiihi, malalo o ke alakai ana a Mr. J. P. Haulani. Ku i ka mahalo ia na ninau a me na haina o keia kula Sabati. He himeni haku kekahi a keia kula Sabati, a o ua himeni nei, ua komo pu ka ninau i ka wa e mele ia ai. Nana iho ia la ne-i ke anaina mai o a o. Ku no i ka naauao ka haku ana o keia mele. Ua hakuia mai ke au mai o Nebukaneza, ke alii o Babulona, a i ke au i kana keiki ia Belehazara, ka ike ana o ua 'lii la i ka hapa pulima kupaianaha, ke au ia Palao ke alii o Aigupita a me kana moeuhane &c. Ua mele ia mai ua himeni nei me ka eleu. He 8 ko lakou nui.
10—Ke kula Sabati o Kaneohe, Oahu, malalo ia o ke alakai ana a Mr. Kia. Nui ka mahalo ia o keia kula Sabati mai o a o o ke anaina, maikai na ninau a me na haina, na haiolelo a na keiki o ua pali hauliuli la, he nani maoli i ka hoolohe aku, aole wale no hoi oia na mea maikai, eia hou aku no na himeni hoehoene, nanahe a ku maoli no i ka iini ke hoolohe aku. Ola no na pali hauliuli o Koolau ia oe la e Kaneohe, ho aku imua. He 16 ko lakou nui.
11—Ke kula Sabati o Pukaana, malalo o ke alakai ana a Mr. T. K. Robert. He elua mahele o keia kula Sabati o ka mahele o na makua a o ka mahele o na opio. Maikai a ku no i ka mahaloia na hana a keia kula Sabati. Ma ka papa o na opio ua haiolelo mai kekahi o lakou i na mea e pili ana i ko Paulo kaahele ana i ka aina Hemolele ma ka olelo Beritania. A pela pu no hoi me na ninau a me na haina ma ka olelo Beritania no. Pomaikai na makua mea keiki i ko lakou haawi ana i ka lakou mau keiki malalo o ke alakai ana a Mr. Roberts, e ao ia ma ka naauao a me ka huki pu ana mai ia lakou i Kohala nei no ka hoonaauao ana ma na hana e pomaikai ai na uhane, He 41 ko lakou nui.
12—Ke kula Sabati o Waiohinu, malalo o ke alakai ana a Hon. H. S. Martin, maikai a kanaka makua na hana a keia kula Sabati, ua lawelaweia na hana ma ke ano makee i ka pono, o na himeni he nani ke hoolohe aku. O keia kekahi o na kula Sabati i mahalo nui ia. He 58 ko lakou nui.
13—Ke kula Sabati o Kailua, malal o o ke alakai ana a T. N. Simeona. Maikai no na hana o keia kula Sabati. He 14 ko lakou nui.
14—Ke kula Sabati o Honuapo, malalo o ke alakai ana a Hon. H. S. Martin. He elua mahele o keia kula Sabati, na makua a me na opio. Ku no i ka mahaloia na hana o keia kula Sabati. He 27 ka nui o na haumana
15—Ke kula Labati o Kealakekua, malalo o ke alakai ana a Mr. Geo. W. Kini. He mau opio kane a he mau opio wahine ko keia kula Sabati. Maikai a eleu no na opio ma na himeni a me na haawina. He 18 ko lakou nui.
16—Ke kula Sabati o Milolii. He maikai a ku no i ka mahaloia na hana o keia kula Sabati, o ko lakou nui he 24.
17—Ke kula Sabati o Kamakalawena, malalo o ke alakai ana a Mr. J. M. Kaihemakawalu. Maikai no na haawina a me na himeni i hoikeia e keia kula Sabati. He 7 ko lako nui.
I ka pau ana o na hana hoike o keia kula, ua ku mai la ka lunahoomalu o ka la, a olelo mai la, "o keia iho la ka panina hope o na hana hoike o keia la, a ke kahea ia aku nei na poe manao hoolana no lakou keia manawa." Ua kono ia na Rev. A. Pali, me S. L. Desha a me kekahi poe e iho e haawi mai i mau olelo paipai, a mahope o ka pau ana o keia ua hoopaneeia na hana o ka la me ka himeni a me ka pule a hui hou i ka la apopo, Sabati hora 10, no ka hoike ana i na papa iho i koe.
KA LUA O NA LA HOIKE.
Sabati Augate 23 : Ua hoomakaia na hana i ka hora 10:30 me ka himeni hui a me ka pule mai ia Rev. J. H. Pahio. Ua alakaiia na hana o keia la, e Mr. W. A. Mio, a nana i kahea pakahi mai na kula Sabati nona na inoa malalo iho nei :
1—Ke kula Sabati o Hilo, malalo o ke alakai ana a Mr.—, maikai no na hana a keia kula Sabati. Na keia kula i kukulu kekahi pio maluna o ke pakaukau, a malalo iho oia kahua kahi i hoonohonoho ia ae ai na pohaku pili i ka Haku Iesu, me na inoa pakahi i kakauia maluna o kela a me keia pohaku. He 1@ ko lakou nui.
2—Ke kula Sabati o Waipio, malalo o ke alakai naauao ana a Mr. W. A. Kih@. Ua ku no i ka mahaloia keia kula Sabati, no ka mea o ke kula wale no paha ia nana i mele na ninau a me na haina mai ka hoomaka a hiki i ka pau ana. He 14 ko lakou nui.
3—Ke kula Sabati o Kohala Hema, o ka nui o na haumana o keia kula Sabati he 13. He mau himeni a he mau haawina ka lakou, maikai no ka lakou mau himeni a me na haawina.
4—Ke kula Sabati o Kohala Komohana, malalo o ke alakai ana a Mr. T. Wright. Ku no i ka eleu na ninau, na haina a me na himeni o keia kula Sabati. Na kekahi keonimana o na aina e i alakai ka himeni, he kanaka makaukau ma ke alakai himeni.
5—Ke kula Sabati o Halaula, malalo o ke alakai ana a Mr. Wm. J. Wright a o Mr. H. P. Kanaehu ke alakai himeni. Maikai a ku no i ka mahaloia na hana o keia kula Sabati, aka ne i ka wa i mele ia mai ai o kekahi leo mele e ua kula Sabati nei, ua ku koke ae la ka lunahoomalu o ka la a kauoha aku la e noho iho, ke kumu, aole he maikai o ka himeni a lakou e mele mai ana, aka nae i ka ninau pono ia ana aku o ua mele la, hai ia mai ana e ke alakai aole ia he himeni na ka mea e i haku, aka, na ka haku mele no na Laiana. Mamuli o keia pane ua pau wale ka manao o ka lunahoomalu. He hana paha keia e hookuemi ia ai o na alakai ana o keia kula Sabati ma keia mua iho. Aka, e na hoa mai nana aku hoi i na hana oia la, hiki mai no ua la hoike hou uhaele nui hou ae no e hapai pu no i na hana
6—Ke kula Sabati o Kahee, aole no he mahuahua o ka lakou mau hana hoike aka, ua hana no lakou me ka eleu. He 14 ko lakou nui.
7—Ke kula Sabati o Honokane. He ano mama na hana o keia kula Sabati. He mau himeni a he mau haawina pokole ka lakou, maikai no na hana. He 20 ko lakou nui.
8—Ke kula Sabati o Niulii. He mau kaikamahine opio wale no eha ko keia kula Sabati. He mau himeni a he mau haawina pokole ko keia kula Sabati a o ka pau no ia.
9—Ke kula Sabati o Pololu. Aole no he mahuahua o na hana hoike a keia kula Sabati, he mau haawina a he mau himeni pokole ka lakou. He 19 ko lakou nui.
10—Ke kula Sabati o Ainakea. He mau himeni a he mau haawina ka keia kula Sabati, maikai no na hana. He 6 ko lakou nui.
I ka pau ana o na hana a keia kula Sabati ke kokoke aku nei i ka hora 2 P. M., ma ke noi ua hoomaha ke anaina no hookahi hora.
KA HOPENA.
Hui hou ke anaina kula Sabati i ka hora 2:30 P. M. Mahope o ka pau ana o kekahi mau olelo hoakaka mai ke alakai mai o ka la, ua kahea ia mai la na kula i pau pono ole na hana hoike i ka la mua e hoopau i ka lakou mau hana hoike ia manawa, a pela ka hana ana a hiki i ka hora 4:40 P. M. pau.
NA HAIOLELO HOOLANA.
Lehulehu na keonimana i konoia e hai i mau olelo paipai imua o na kula Sabati, o na Hon. J. U. Kawainui, G. W. Pilipo, H. S. Martin, na Rev. S. L. Desha, A. Pali, Bill Kaaeamoku Esq. a me kekahi poe e iho he lehulehu Maiwaena o keia poe haiolelo o Rev. W. B. Olson o ke kula hanai o Hilo kekahi i hai i kekahi mau haiolelo waiwai imua o ke anaina. He mau haiolelo kana e pili ana i kana oihana, e paipai mai ana i na haumana a pau i hoonaauaoia ma ua kula la e kokua aku iaia ma ke kukulu hou ana i na hale kula. Ua hoopili mai nae oia i kona manalo malalo o kekahi mau moolelo, ka mua, no ke "kanaka kahiko o ka mauna" a ua hoohalike mai oia i ua kanaka kahiko la me ke Kula Hanai o Hilo. Ka lua, "no ka lima oi o ka nani." He lehulehu kana mau olelo e pili ana i na lima, a mahope, ua hai mai oia imua o ke anaina, o ka luma oi loa o ka nani, oia na lima e hoo ana iloko o na pakeke a haawi i na kokua no ke kanaka kahiko o ka mauna a pela aku. Nui ka mahaloia o kana haiolelo.
Na ka Hon. G. W. Pilipo i waiho mai i kekahi olelo hooholo e koho ia i komite no kela a me keia kula Sabati, e hai aku i ke aloha o keia ahahui kula Sabati i ko lakou mau ekalesia pakahi. Hooholoia, a ua koho ia e like me ke noi.
O keia ka panina hope loa o na hana hoike kula Sabati o Kohala nei, mahope o ke mele ia ana o kekahi himeni a me ka pule, ua hookuuia na hana me ka maluhia. Ua hoi aku kela a me keia me ka piha mahalo i na hana hoike a na kula Sabati.
HE MAU OLELO HOOLANA.
Ma ko'u hoomaopopo ana i ke ano o ke anaina i akoakoa ae malalo o ka malu o ka halepea, he maluhia mai o a o, ua manaoia ina e ua alaila, e hoihoi ia na hana hoike kula Sabati i Iole, aka, me he mea la aole pela ko ke Akua manao, i ka la i manao ia ai e hooko, ua malie loa ae la. Ma keia aole au e hopo ke olelo ae aole i haalele mai ka mea nana ka hana i kona poe kanaka.
Nolaila, e na kula Sabati mai Kau, na Kona, na Kohala nei, Hilo, Waipio, Paihiihi a me Kaneohe, ke haawi nei au i ko'u mahalo piha a me ko'u aloha ia oukou a pau, me ka manaolana na ke Akua e malama a e hoohui hou mai ia oukou i Kohala nei i ka malama o Maraki 1886 e hiki mai ana.
THOS. K. NAKANAELA.
Makapala, Augate 24, 1885.
NA HUNAHUNA O NA AINA E.
Ua manaoia e hana ia aku ana he kuikahi mawaena o ke aupuni Auseturia me ke aupuni Korea, a aia aku la ma ke ala moana ko Auseturia kuhina no Korea e hooponopono ai ia mea.
A hiki wale iho nei no i na la hope o Augate i hala, akahi no a malamaia ke anaina hoolewa o ka Adimarala Farani, Koubeta, o na aumoku kaua Farani, a i make ma na kai o Kina.
He mau tausani o na paahana ma Ladana i nele i ka hana ka i akoakoa ae ma kekahi halawai, a ua hooholo ae lakou he olelo hooholo e noi ana i ke aupuni e hoolako mai ia lakou i ka hana, oiai ua nui ka pilikia i ka hana ole.
Ua pahola ae kekahi waikahe nui ma ke kulanakauhale o Kanetona, Kina, a ua nui na wahi o keia kulanakauhale i ka hoopoinoia; nui na mea ulu waiwai o ka aina i panai pu ia me keia haawina; nui ka make o na kanaka i ka ai ole a me kahi e noho ai.
He kuee ikaika mawaena o ke aupuni Sepania me Geremania e pili ana no Karoline, a o na lono mua i loheia me he la aia he omamalu o ke kaua mawaena o laua; a ma na lono hou mai nei hoi, ua hoikeia ae, aohe a Geremania hana hou aku no ia mea, ua hoopau ia i kona manao kuee.
Ua hooholo lokahi ae na makaainana Amerika, e kukulu ia kekahi kiahoomanao no ke Kenela U. S. Kalani i make, a nolaila ua kohoia he mau komike no ia hana, a ua kele aku lakou e ohi i na wahi kenikeni mai na lima kokua aloha mai. O kahi i manao ia e kukulu keia kia hoomanao, ma ke kulanakauhale o Kakalameko.
Aole he mau mea ano nui e ae o ke kuee mawaena o Enelani me Rusia ka i hiki mai, aka, o ko laua kulana mau no a me na hana mawaena o laua, oia no ia e popopulu la. He oia mau no hoi na uluaoa ma Kina mawaena o na pake me na Farani, a o ka hopena paha ma ka noonoo aku, oia ke ala hou ana mai o na kaua kipi hou maluna o ka aina.
Ke hoonaulu hou mai nei o Rusia ia Tureke e haawi aku i ka mana a pau o na alahele mauna o ka Balakana me kona mau papu malalo o kana mau hoomalu ana, a i ole pela heaha la ka hopena ? Me he la ma kekahi ano, o keia koina hou a ke aupuni o Rusia, oia no paha na mea e pili ana i kana koi poho ia Tureke, a i ole ia he ake kaua no paha.
Iloko o keia mau mahina a komo ae iloko o Okatoba e pii ae ai ka wai o ka muliwai Nile ma Aigupita a hu mawaho o kona mau palena; o na hale i kukulu koke ia ma kona mau kapawai, ua hookiekie ia ae mai ka ilihonua, i kumu e hoopoino ole ia ae ai e ka wai, a mamuli o ka pii ana ae emi ana iho ka wai o keia muliwai e loaa ai i na kamaaina he honua ma-u i kupono no ke kanu ana i na mea kanu. O na mahina no hoi keia i maa mau ia no kona hu.
Ua hoike ae kekahi nupepa ma Sepania penei : Mamuli o keia wahi ano uluaoa e pili ana no Karoline mawaena o Sepania me Geremania, nolaila, ua kauoha awiwi ae ke aupuni o Sepania i kona mau aliikoa a pau e komo ae ma na pualikoa. Ua hoike pu ae no hoi ua nupepa la, ne lehulehu wale o na halekuai kalepa o Sepania i paniku ae i ke komo ana aku o na waiwai Geremania malaila. He hiona mua keia o ke omamalu kaua i ikeia malaila.
KUAI HOEMI LOA!
MA KA
Halekuai o Goo Kim
MA MONIKAHAAE HONOLULU.
E ike auanei na mea a pau, mamuli o ka hahai mau o ka laki ole i keia au, nolaila, e kuai hoopoho aku ana au i na lole kane, wahine a kamalii mai keia wa aku, e like la me na paa lole hane, na holoku Arabia a huluhulu o na wahine, na papale kane paina eleele he $4 mamua, aka i keia wa he $1.50 wale no ma ke kuike.
E hoopakika aku ana au i ke kuai hoopoho i na kalakoa ma ke kumukuai e hiki ole ai i kekahi halekuai ke paonioni mai.
O na ahinahina Pelekane he ekolu hapawalu o ka iwilei mamua, i keia wa he 7 iwilei hookahi dala.
No ka nui loa o na lole maikai e ae, aole pau i ka helu papa aku. Nolaila, he pono ia oukou e hele e mai mamua o ka pau e ana, no ka mea, na ka "oioi mua no o ka loaa."
J T. WATERHOUSE.
(Waiakaha@i.)
HALEKUAI KUKAA NUI ME LIILII
Ua piha pono me na waiwai makamae hewa ai na maka i ka nui o ka lehua.
Heaha no la hoi ia
MALAILA
Na Apa Kilika o na ano a pau,
Pahoehoe o na ano a pau,
Alapia o na ano a pau,
Huluhipa o na ano a pau,
Na huluhulu holoku,
Na Keokeo Paina,
Lilina lau puu,
Wetoria,
Leponalo,
Lainakini,
Ahina pelekane,
Na Kihei o na ano a pau,
Na Koloka o na wahine,
Na Kihei Huluhulu,
Na Kalakoa o na ano a pau,
Na Kihei uhi moe,
Na Koloka o na wahine,
Na uhi Kilika,
Na uhi Alapia,
Na Hainaka nunui a liilii
Eia hou.
HE HELUNA NUI ONA PAA LOLE O NA KANE A ME NA KAMALII.
Na Apa paina maikai loa,
Polu manoanoa a lahilahi,
Huluhulu manoanoa a lahilahi,
Na Apa huluhulu a pahee,
Na paa lole huluhulu, kane, me kamalii,
Na Pililakeke loloa a pokopoko,
Na Palule kaula o na ano a pau,
Na Palule keokeo,
Na Palule kalakoa,
Na Paleili.
Na Papale wahine i kinohinohiia me na pua me na hulu nani, a he heluna nui o na kane a me na kamalii o na ano a pau
HE HELUNA NUI O NA KAMAA.
Na Kamaa buti,
Na Kamaa pihi,
Na Kamaa huka,
Na Kamaa laholio
Na Kama weleweka.
HE HELUNA NUI O NA NOHO LIO MAI@
Na Noho Italia,
Noho pulu mamua
a mahope o kela a
me keia ano.
NA AILA O KELA A ME KEIA ANO.
Na Aila honua helu 1 he aiai me he wai.
Aila pena, aila hoomaloo, aila Oliva,
Aina inu, Aila lauoho,
Waiala maikai.
NA PENA WAIHOOLUU LIKE OLE.
Keokeo,
Eleele,
Polu
Melemele,
&c., &c., &c., &c.
Ina iho Ina iho.
Na ipuhao, na ipu ti,
Na koi nui a liilii,
Na pahi nui a liilii,
Na pahi olo, pakahi
Na pahi olo palua
Na tabu nui a liilii,
Pakeke nui a liilii,
Na lako kamana,
Na lako amala,
Na kamaa lio,
Na moe hao,
Na pela uwea
NA LAKO HAO, MA KA AINA A ME KA WAI
Na lako pa,
Pa nui a iilii,
Na bola,
Na kiaha aniani,
Na aniani kilohi,
N ipukukui o na ano a pau.
HE HELUNA NA MEA AI.
Palena poepoe,
Palena poepoe palu
Palena huinaha,
Palaoa o na ano a pau
Na kamano maikai loa ma ka pahu,
Na kamano tini,
Paakai o Livapulu,
Paakai inu,
Paakai hu,
Manu Kaleponi,
Palani ai a ka lio.
helunanui o keiamauwaiwai aiwaiwa ko'u mau halekuai aole i pau i ka huaiia aku na oukou no e hele mai a kilohi no oukou. Ua waeia keia mau waiwai me ka maiau, ma Pelekane, Farani, a me Amerika, no ka pono a me ka pomaikai o na kanaka Hawaii me na kauoha mai na mokupuni hookoia me ka eleu loa.
J. T. WATERHOUSE