Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 35, 29 August 1885 — HE MOOLELO NO KA NAITA ALA-HUNA KA WELI, A O KA POWA HOI, O KA ULULAAU ELEELE. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KA NAITA ALA-HUNA KA WELI, A O KA POWA HOI, O KA ULULAAU ELEELE.

Hc Nanea i piha na Hoo : p« ana ake AJi>ha, ao na me» Kapalanaha a Hoopahaohao hoi i hanaia, a me na hana Waliweli i ikeia ma ia au HooLala Makakila. Auwe oe e ka mea i haakhia, Iloko o na pnlapu eha o ka maka-kiia * A e kahe roa» ana hoi kou kokoAoie t emo a p«u kou oni atu ! Aka! Ua lohe ia leo e~ Na anela pnu»ai aloha! IA LAKOU e naholo nei maloko 0 ka ululaau, e aloalo ana mao a maanei o na lala o na laau e keakea mai ana hoi i ko lakou ala, ua hoea aku lakou ma kekahi wahi i hihipea ia e m laalaau, a ano paakiki loa hoi no ko lakou hooke ana aku imua, nolaila, ua ku iho la lakou ma ia wahi t tne ke ano kanalua o na nohea puuwai alona no ka nee hou ana aku imua. A huli mai la ka iiio i hope a ike mai ht i ke ano kuhau ana o kona haku. ia wa holo mai la ia a n?nahu iho la i ka lole o Elika me ka huki ana imua, me ka nana ana ae iiuna i na maka o kona haku roe ka uwe pu ana, me he mea la e makemake !oa ana ta e hoomau aku i ko iakou nee ana aku imua me ka hakalia ole. ! u E wiki kaua, M wahi a Elika i pane i aku ai i kona hoaloha. "He mea ano nui keta v a he mea i makemake nui loa ia t kekua—" Ma keia manawa puiwa hou ae la ua mau kaikamahme nei t i ko !aua lohe maopopo ioa ana aku 1 kekahi leo e kahea ana no ke kokua, ma kahi kokoke loa i kahi a laua e ku ana, He leo nui a halulu i piha t na noi aloha ana no ke kokua. " Kokua! Kokua * No ke aloha 7 ka LaniA o ka mea hoi a'u i ike ole aJi, e wiki mai me kou liiua aloha t*

[ Me ka hook.iuiua. ole uio na hoapa !ajx» hou ana aku, v:a hoio awiwi aku u j laua imua me ka ekti, t»a kahi oka |eo pi!ikia i mai ai. o E ika rnamua a o Elina mahope. Aole ?mamao loa keia holo ana aku a Liua. ua heea aku la laua ma kekahi wahi, a he ekolu anana paha mai kahi a laua t ku au aia kekahi pohaku poepoe r|ui e \raih* anu ua ike aku la iaua i kekahi kanaka e noho ana ilalo ma ka aoao o ua pohaku nei a e hilinai ana iluna o ua pohaku la me ka ehaeha nui. He kanaka nui oke kulana ikaika, ua piha jx>no ka eono kapuai kona kiekie, a aia hoi ma waena o ke kanahakuman>alima a me ke kanalima kona mau makahiki ; me na nanaina 0 ke ano kuoo» aka he oiwi me na hiohiona o ke kanaka ui maluna ona ; oiai o kona poo ua hoonaniia me kona lauoho piipii loloa ano haehuehu e anaanapa ana hoi i ka la ; a me kona mau maka nunui uliuli 0 ka nanaina oluolu me ka hopo ole. He aahu kona e komo ana o ka poe noho kuahiwi, he kapa ili dia i hana maiauia, a he kanaka o ke ano kulana kiekie ; a e lei ana oia i kekahi kaei ili nui, kahi hoi i hoopaaia ai o kekahi wa-hi pahi nui me ka pahi ole olokc\ A aole hoi kona papale ma kona poo, a e waiho ana ma ka lepo, ma kahi kokoke iaia, he kumu u kekahi pahi nui 1 hai, a e waiho koke mai ana no hoi ke kino o ka pahi i hai iloko o elua pauku. Ua kukonukonu loa ka eha i loaa iaia, a emi hikiwawe loa ana ka ikaika 0 kona kino mai iaia aku. Aia he mau moku ma kona mau poohiwi, a me kekahi moku hoi ma kekahi aoao o kona poo a e kahe kolili mai ana hoi ke j koko ; aka. aia ka eha kukonukonu loa j ma ka aoao, a o ka eha no hoi ia nana 1 e hoonawahwali hikiwawe loa ana i kona kino, a ua paniia aku hoi kekahi hainaka no ka hoopaa ana aku i ke kahe awai ana mai 0 ke koko.

" E na lede opio, na na Lani paha olua i hoouna mai nei, mai ku a makau a hopohopo hoi; malia paha he wahi ola ka olua ke kokua mai ko olua 1 mau hma aloha, ma ka hoopaa ana 1 ke kahe ana o ke koko mai keia eha nui ma kuu aoao. Ke noi aku nei au ia olua me ka nnau haahaa e—" Ua hooikaika loa nai la oia e kamailio hou mai, aka, ma keia wa, ua ano mauleule loa aku la oia, me ke ano nawaliwali pu a pau ae la kana kamailio ana. A e ike no kakou ke emi hikiwawe loa nei oia mai keia ola ana, aka mai hopohopo kakou. Oiai hoi i ka wa mua loa a ka hooilina o ke kakela, i ike ai i na eha maluna o ke kanaka e noho nei ma ka aoao oka pohaku, ua puiwa a ano pihoihoi loa ae la oia, a ku malie iho la oia ma kahi hookahi me ka maopopo ole o kana mea e hana ai, aka, i ka wa o Kona noonoo maikai i hoi mai ai, a haka pono aku ia kona inau maka maluna o ke kanaka e waiho nei iloko oka ehaeha, ua komo koke mai la ke aloha iloko o kona puuwai palupalu, a ulu koke ae la kona mau noonoo ana no na mea e hana aku ai, a pane koke aku !a ia ia Elina : " E holo koke oe e Elina me ka awiwi loa i ka hale, a lawe mai oe i mau apana lole palupalu i mea e wa-hi ai i ka eha, a roe kekahi omole baiani; a e lawe pu mai no hoi oe i mau kawele kekahī. Owau ke noho ae a hoi mai oe ** I kew wa, ua holo koke aku Ja o Elitia no ka hooko ana i na kauoha a ke kauka wahine opio—a hele koke aku la o Elika ma ka aoao o ke kanaka, a kukuli iho la ilalo, no ka hoomaka ana aku i kana hana. " Mai makau oe e ka mea iloko o ka ehaeha/* wahi a Elika i pane aku ai, me ka hapoi malie ana ae 1 ka lima.o kana mea ma'» mai kahi eha ae. u He] kaikamahine au na kekahi kanaka, kauka akamai loa no na mea okioki, a ua ao ia au ma ia hana. NoUila* mai ka-

na!ua ia'u. *" M Na na Lani e hoopomaikai mai ia oe ' O kou mau helehelena ua like ia me ka helehelena o kekahi anela ; a o kou leo ua like ia me ka olu o ka leo o ka Hra. He eha kukonukonu o ka pahu'na pahi, " pela ia t pane ae 1 ka wa a ka lima palupalu t wehe malie ae ; ai i ka hainaka i paniia ma kahi o ka ] ma kona apaa . " Ke noi aku nei au ia oe, e hoopau oe t kou kamailio ana i keia manawa," wahi a EHka i pane aku ai, t kona *a i 1 ike ai i ka puapoai nui ana mai o ke I koko mailoko mai, 1 kona wa e hoao ai • 1

e ks>.iuilio " E waiho wnu aku kuu ixvM Auu htki, p<li Otl i p»ine bo<\ aku ai me Ua hooponoponu ana i ka waiho ana o kana mai. | Me kekahi *ahi pahi Uilii, ana eia ;we man ai iioko o kona eke» ua okiokae la oia i ka lole a kaawale jn>no ae ia kahi o ka eha> a ike wnu !oa iho ta ta iniha a oi ke akea o ka mokupoao ma k* aoao *kau mawaena hoi o kekahi mau iwi aoao. A hoomaka aku ia oia e hou aku i ko na manamana iimailoko o kahi i moku i maopopo ai iaia ka hohonu o kahi a ka pahi i komo ai, malalo hoi o na lo ina o ka oihana kauku, i loaa 1 ka ui o ke Kakeia Denakadohu " Ina e eha oe ia'u, e hoomanawanui oe e noho malie no kekahi manawa pokole. E hana no au me ka malie loa. Ina ua eha ua kanaka nei mamuh o keia hou ana a Eiika i kona mananuna lima iloko o kahi i eha, aiaiia, ua like paha ia me ka eha a ka iniki ana a ka ipo, oiai, aole i hoike mai na hiohiona o kona ike ana i ka eha, a hoopuka lae la ke kauka wahine onio, me ka pi. ha ka hauoli: 44 Ua maikai ! K hoomaikai ia na Lani! O ! Ina i hoio poioiei keia moku imua, a i ole, i hala iki ae |xiha ma kekahi aoao, ina ia ua pau mua ke oia ! " Ua ike iho la ke kauka opio nohea o ke Kakela Denakadofa, ua oi loa aku ka hohonu o ka moku mamua o ka loihi o kona manamana ; aka, aole ia he mea e piiikia ai, .oiai, o ka oi o ka maka pahi, ua haiahu iki ae ia mai ka iho poioiei ana aku no ka puuwai, a hu iki ae 'a ma ka aoao akau ae o ka puuwai; me ka hala pu ana ae o kekahi mau aakoko nunui, a he mau aakoku nui no kekahi i moku, aka aoie ia o na aakoko e make ai ke kanaka ke moku. i Ma keia manawa a ka kakou kauka wahine opio e nana nei i ka eha maiu Ina 0 kana mai, ua hiki mai ia o Klina, ke kukini mama, a ku ana me na mea i kauohaia aku iaia ; a ua lawe pu mai no hoi ia me kekahi ipu wai. Aule no hoi i noho waie mai ka iiio Keiita, ma keia manawa, aka, ua iiio iaia ka hoo maemae ana i ka eha ma ke poo, me kona paiu ana, a i ka wa no hoi a kona haku i mawehe pono ae ai a kaawa le na poohiwi, ua iilo mai ia ka hoomaemae ana o na eha malaiia ia Keiiia. Haawi aku ia o Elika he mau oiopu o ka halani i ke kanaka |>oino o ka uluiaau, a ua ano hooikaika iki ae la oia, a me ka haawi pu ana aku no hoi i ka wai mnoii. A hoomaka iho la ua raau kaikamahine nei e imi i ka mea e paa ai ke kahe ana o ke koko, a malalo ho» o ka Elika mau aiakai ana ua paa mai ia ke kahe ana o ke koko, me ka paa pono ana o na eha a pau i ka wa-hi i?, a ano [>ohala loa ae ia ua kanaka nei. " K ka mea piiikia ; ua hana au i ka mea hiki ia'u, ma ka imi ana i kahi e pakele ai kou ola," i pane aku ai o Elika, <. iai oia e wa-hi ana i kahi eha i koe, ' 4 a ua manao au ma na mea a pau a'u 1 hana ai maiuna ou, ua palekana loa oe. A ina he hiki ia oe ke hooikaika ma ka hele ana, a i ole no hoi, e moe inaikai no oe maanei, a hiki mai kekahi mea ikaika nana e kokua i—" I keia wa, ua oki pu ae la ka Elika kamailio ana, ma o kona ike ana aku i ke ani ana mai o kona hma. N'onoi mai ia ia i mau olopu hou o ka balani, a i ka wa i haawiia aku ai, a moni aku fa ia, ua hai mai !a ia he hiki no paha iaia ke heie.

'* Ina paha olua, e na anela puuwai aloha, e oluolu ana ma ke kokua ana i ka paa ana ia'u, ine ko'u kalele ikt ana aku hoi iluna o olua. Aoie no hot au e hookaumaha ia olua. aka e hooikaika no au e hoomama ehke me ka hiki ia'u. Ua manao no hoi au aole i kaawale loa aku kahi o Maka Obana, ke kanaka uhai kahi hoi a kakou e heie aku ai. " I keia manawa a ke kanaka i hoopu ka mai ai i keia mau oleio ua nana po no aku ia o Elina i kona mau maka, a ano kanalua iho la kona manao no ke kokua ana aku tau» u»e ka ae ana aku e paa r«ai kona lima i ko iaua mau kino palupalu ; aka, ao!e i iiuhu loa keU natu ana a Elina iioko ona, ua loli hou ae h kona noonoo ana, a hui like aku ia ia me kona kokoolua ma ka iawe ana aku t ke kanaka poina No ka loaa ole ana mai o na kope o ka naiia Kahanuopaineki» nolaifa i ne* le ai kakou me ia nanea i keia pule,aia koua oiea kakau ma Hawaii i keia wa.