Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 34, 22 August 1885 — Page 1
This text was transcribed by: | Pohai Souza |
This work is dedicated to: | halau Hula Kamamolikolehuau |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
NA HOOLAHA KUMAU
W. R. KAKELA
LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI. He Luna Hooiaio Palapala tf.
A. ROSA (AKONI)
LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI. He Luna Hooiaio Palapala. KEENA HANA: Ma ke Keena Loio Kuhina. tf.
S. B. DOLE
LOIO, LOIO, LOIO. He Luna Hooiaio Palapala. KEENA HANA: Ma Alanui Kaahumanu.
DILLINHAM & CO.
Mau Mea Kuai Lako Hoo. Alanui Papu, Honolulu.
FRANK PAHIA.
ANA AINA! ANA AINA! KEENA HANA: Aia ma Alanui Moi, kokoke loa i ka Uwapo o Hooliliamanu.
C. BREWER & CO. (BURUA MA.)
Ua makemake ia ka poe mea ILI KAO MALOO a me na ILI BIBI, a pela hoi me na ILI MIKO o na ano a pau, e kuai mai i ko lakou mau ILI me makou, a e haawi no makou i ke KUMUKUAI KIEKIE LOA o ko makou Makeke. tf.
G. L. FITCH, (KAUKA PIKA.)
Ua wehe ae nei au he Keena Lapaau ma Alanui Maunakea, Honolulu, Helu 70, a e loaa no au ma ke Keena ma ka hora 9 a ka hora 12 o ke kakahiaka o kela a me keia la, hora 5:30 a i ka hora 7:30 ahiahi. 2007-w
J. P. HANAAUMOE
He loio a he Kokua ma he Kanawai ma na Aha Hoomalu a Apana o keia Aupuni. E loaa no au ma Puna, Hawaii.
JNO. M. KEALOHA.
Luna Hooiaio Palapala Kepa Paahana no ka apana o Kawaihau, Kauai. He Agena no ka Hooiaio ana i na Palapala no ka apana o Kawaihau, Kauai. He Komisina Palena Aina no ka apana o Kawaihau, Kauai, a he Luna Hooko Mare no ka Pae Aina holookoa.
CHAS. H. PULAA.
HE LOIO A ME KOKUA MA KE KANAWAI A e loaa no au ma Honomakau, Kohala Akau, Hawaii. 2001-tf.
JOHN MAHIAI KANEAKUA.
LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI MA NA AHA HOOKOLOJOLO A PAU O KEIA AUPUNI. Keena Hana me Hon. E. Preston (loio Pe@) ma Alanui Kaahumanu, Honolulu
CECIL BROWN.
LOIO A ME KOKUA MA KE KANAWAI A he Agena Hooiaio Palapala no ka Mokupuni o Oahu. KEENA HANA: Helu 8 Alanui Kaahumanu. tf
RICHARD F. BICKERTON. (PEKEKONA) LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI. KEENA HANA: Helu 27 Alanui Kalepa. tf
W. A. KINI.
LOIO, LOIO, LOIO. KEENA HANA: Helu 15 Alanui Kaahumanu, Honolulu. tf
W. C. AKANA (KALAUKI.)
Ma Mahele a Unuhi-olelo ma ka olelo Pake me ka olelo Hawaii. Ua makaukau no hoi e hana i na Palapala Kuai a Hoolimalima a pela aku mawaena o na Pake a me na kanaka Hawaii. E loaa no au ma ke Keena Helu 7, Alanui Moi, ma kahi e kokoke ana i ka uwapo o Hooliliamanu. 2010-1y
WILDER & CO. (WAILA MA.)
Mea kuai papa, a me na laka kukulu hale na ano a pau, a me na mea no pono a pau no ka hale. Kihi Alanui Moiwahi me Papu. tf
WILLIAM AULD.
Luna Hooiaio Palapala K@ Paahana no ka Apana o Kona. KEENA HANA: Ma ke Keena Wai o Honolulu. tf
S. H. MEEKAPU.
Tela humuhumu lole. HALE HANA: Helu 11 Alanui Nuuanu.
M. THOMPSON, (KAMIKANA)
HE LOIO A KOKUA MA KE KANAWAI. Keena hana maluna o ka Hale Pohaku o Kamapela. (Campbellʻs Block,) Rumi helu 8 me 9. Puka komo e huli pono la i ke Alanui Kalepa, Honolulu.
KA MOOLELO KAAO O
Kahanuopaineki,
Ke keiki alii o ke aupuni o Italia
Ka olali o na Waoakua o Arabia. Ka Naita naua i kuekaa na I ua huna o na Powa.
I KA pau ana o na olelo a ka makuakane o ka olali opio, ua huli hoi aku la na mahele naita no na papu; a hoi aku la no hoi na alii opio iloko o ka hale alii no ka hoonanea ana. A i kekahi mau la ae, ua hoomaka mai la ka ino e like me ka mea i hoikeia ma ka helu o kela pule iho nei, a hiki i ka wa i hanau ai ka Ui Pua Rose. Ia lakou nei e noho ana a hala na mahina elua, ua hoomakaukau iho la na alii no ka huli hoi ana i Italia. I ka makaukau pono ana, ua huli hoi aku la na alii no ke aupuni o Italia, a o ka hanai ana o ke keiki, me ka makuakane wale no o Kahanuopaineki, aole ona ae e lilo kana moopuna na hai e hanai, nana no a me kana wahine, oia hoi ka Ui o Sepania.
Auhea oukou e oʻu poe uhai a holo o ka moolelo o Kahanuopaineki, e haalele kakou i ke kamailio ana nona, a e huli ae ko kakou hooipo ana no kana keiki, aka he pono no nae paha kakou e kamailio no ka makuakane i keia manawa. I ka makaukau ana o na aumoku kaua o ke alii Kahanuopaineki, ua kau aku la lakou a huli hoi aku la no ke aupuni o Italia. Ia lakou nei ma ka moana, na nui ka ino a me ka uhi mau o ka ua noe, e pio mau ana na anuenue he 28 i ka po a me ke ao maluna o ka moku o ke keiki alii e moe ana, a e olapa mau ana no hoi na elelo manamana o ka uwila iloko o ka moku o ua keiki nei. Ekolu ao a ekolu po ma ka moana, a i ke kakahiaka nui o kekahi la, ua ike ia aku la na kuahiwi o Italia, ua uhi paa ia e ka ohu a me ka hau, a e nu hele ana hoi ka hekili maluna o ka aina.
He mau minute koe kani ae ka hora 12 o ke awakea, aia hoi, ua hookomo aku la na moku i ke awa ku moku o Italia, a ke piha ku-i mai la o uka o ka aina i na alii a me na makaainana, e ake ana e ike aku i na maka o ko lakou mau alii opio. I ka moku i pili aku ai i ka uwapo, ua wehe mai la ka lani, a ua hoike mai la ka la i kona malamalama kamahao, a o na huina aouli o ka lewa, he nani a he kamahao ke nana aku. I ke kani ana o ka hora 1, ua makaukau iho la na alii no ka lele iuka, a aia hoi ke kaa alii ke kali mai la i na alii. I ka lele ana aku o na alii i ka uwapo, ua paiakuli ae la ka lewa i na leo hulo o na makaainana, a i ka pau ana o keia mau leo hauwalaau, ua nee malie aku la ka huakai alii no ka hale alii.
I ka huakai e nee nei me ka hoohanohano ia e na puali naita, ua hiki aku la ka huakai i ka hale alii, a malaila na puali naita i hoomaha iho ai, a huli hoi hou aku la no na wahi malumalu. O na alii opio hoi, ua komo aku la laua ma ka lumi hookipa, kahi hoi a kona luaui makuahine e kali mai ana o ka hiki aku o kana mau keiki. I ka hiki ana aku o kana mau keiki, ua ku mai la oia a puili mai la i kana mau keiki me na waimaka e hiolo ana ma kona mau papalina. Me na huaolelo nawaliwali oia i pane mai ai: Nani ke aloha o ke Akua i ka hooloihi ana mai i koʻu wahi ola, a hui hou kakou; a ina e lawe koke aku oia i koʻu hanu ola, aole la kakou e hui hou.
Muki iho la oia i na lima o kana mau keiki, a hoomaka aku la lakou e kamailio me na alii hanau o ka aina. Oiai lakou e kamailio ana, ua kani mai la ka pele aina, a haule aku la la lakou paina; a i ka pau ana o ka lakou paina ana, ua hoi aku la lakou ma ka lumi hookipa, a malaila lakou kahi i nanea ai a hiki wale i ka uhi ana mai o ka po, a huli hoi aku la na mea apau no ka hooluolu ana a biki wale i ke ao ana. I ka oili ana mai o ka la, a hohola mai la hoi kona mau kukuna malamalama maluna o ka honua, ua kauoha ia aku la na luna nui o ke aupuni, na hoa o ka ahakukamalu, a me na lunakanawai kiekie, e hui ae lakou ma ka luni oihana mamua o ke kani ana o ka hora 9 ma e kauoha a ka Moi Kahanuopaineki.
I ka puka ana mai o ka la i ke kakahiaka nui o kekahi la ae, a i ka hiki ana i ka hora ewalu, ua ike ia aku la na hoa o ka ahakukamalu e naue ae ana i ka hale oihana. I ka hala ana o ka hapalua hora, ua kauoha ia aku la ka luna nui o ka halepaahao e lawe mai i na pio. Emoole, ua hiki mai la na pio imua o kahi i kauoha ia. A i ke kani ana o ka hora 9, ua puka mai la ka Moi Kahanuopaineki a me kana wahine, ko laua mau makua, ko laua mau ukali, a me ka oha alii. I ko lakou hiki ana aku i ka lumi kahi e noho mai ana o na hoa o ka ahakukamalu, e noho mai ana no hoi na pio. I ka ike ana aku o Kahuopaineki i ke kulana o na pio, ua kulu iho la kona mau waimaka; aka, oia i pane aku i ka hoomaka ana o ka hana. Ua hele ae la na lunakanawai eha a noho ma ko lakou mau noho, ku mai la hoi ka loio kuhina a heluhelu mai la i na hana o ka la.
I ka pau ana, ua ku mai la ka Moi Kahanuopaineki a pane mai la: E na alii a me na kuhina, na lunakanawai a me na hoa hanohano o ka ahakukamalu, a me na alii hanau o ka aina, - Aloha oukou. I kauoha ia aku nei oukou e akoakoa mai kakou a pau maloko o keia lumi no kekahi hana nui aʻu i noonoo ai, oia hoi ko kakou noonoo ana me ke akahele no ka hoopai kupono e kau aku ai maluna o na pio, a me ko laua mau naita, oia ka hana nui e hana ia aku ana i keia wa.
Ka Moolelo Kaao Nani!
o
TONERIKA!
KA
ANELA O MEKIKO.
Ka mea i oleloia, ka Hokuwelowelo o na mauna Anede, a o ka mua loa hoi o ka mea nana i haaheo ka leialii me ke kalaunu o ke keiki alii Beriala.
Hoopukaia e ka Haku Moolelo kaulana Mose Manu no ke Kuokoa.
I KA wa ana i pane mai ai me kona leo nui maopopo, ua hoomaka koke aku la ua lio nei e holo nui a hiki malalo pono o ke kumulaau a kona kahu e kau nei. Ia manawa i lele koke iho ai o Tonelele a kau maluna o kona lio me ka eleu nui, a hoomaka aku la e holo nui iloko o na ululaau no kekahi mau mile loihi, aia hoi ma kahi ana e holo nei ua halakau aku la na wawae o ua lio nei maluna o na laau nunui ua hina e waiho ana, a he mau alu kahawai hoi kekahi, a ua lilo loa ia mau mea ia mea ole. Pela oia i holo ai a hiki i ke ahiahi, alaila huli hoi oia no kona home pali. Ma ia hope mai, ua lilo nui kona mau la ma ka hele ana maloko o na ululaau a me na pali, e hoao mau ana oia i kona lio ma ka hele ana ma na wahi a pau o ka aina me ka loaa ole iaia o na poino. I kekahi la, ua hele hou aku no keia Tonelele me kona lio e like no me na hana mau. Nolaila, e waiho iki ko kakou olelo ana no Tonelele ma keia wahi, a e huli ae kakou a nana ia Tonerika ka mea nona keia nanea.
I ka manawa i hala aku ai o Tonelele me kona lio mamua, ua hele aku la o Tonerika a hai aku i kona manao imua o kona kahuhanai luahine, ua makemake oia e kau maluna o kona lio eleele e holo lealea aku no kekahi manawa pokole, a ua ae ia mai kona makemake. A no ia mea, ua hoomakaukau koke ia na lako a pau nona, a iaia i kau ae ai a holo aku, he mea e ke kupanaha a me ke kamahao o kona holo ana, me he la ua ao mua oia ia hana a lihea wale, oiai o ka mua loa no keia o kona kau ana maluna o ka lio a kona kaikunane i olelo ai nana e kau mua, a o ka hooko ana keia. Iaia e holo nei ma kana wahi i makemake ai me ka hoolohe pono o ka lio i kana mau olelo a pau a liuliu iki, aia hoi, ua halawai koke aku la oia me kona kaikunane. I ka ike ana mai o kona kaikunane iaia, ua kahaha kona manao no kona kaikuahine; nolaila, ua huli like mai la laua a hoi malie aku no ko laua home, a ia laua i hiki pono iho ai maluna o na pali laumania o ko lakou wahi, a huli iho la ko laua mau nanaina ia lalo o ko lakou wahi, ka iho la laua a liuliu, hoopuka aku la o Tonelele i kana olelo imua o kona kaikuahine.
Ano, e kuu kaikuahine ua hiki auanei ia oe ke lele aku me kou lio mai luna aku o keia pali a kaua e ku nei ma keia wahi nihinihi. A wahi a kona kaikuahine i pane mai ai me ka leo nahenahe, ua aa koʻu puuwai i na manawa a pau ana e olelo mai ai iaʻu; alaila, e hooko no au me ka manao kanalua ole, no ka mea, aole iloko o koʻu umauma ka manao hohe a me ka makaʻu wale: no ka mea, ua hanau ia mai kaua me na ehaeha o ke kuakoko e ko kaua mama. Aka, ma kahi a kaua i ike ole ai i na hopena e hiki mai ana, aole ia he mea ehaeha noʻu; nolaila, e hooko no au i kau olelo me ke kaulua ole. I ka pau ana o keia mau olelo a Tonerika; nolaila, ua manao iho la no kona kaikunane he olelo oiaio no ka kona kaikuahine.. I ka manawa a laua e ku ana me na lio, hoomaka mai la laua e emi hope a liuliu iki ko laua ku ana, kena koke aku la o Tonelele i kona kaikuahine e holo nui i kona lio. I loa no a pau na olelo, o ka holo koke aku la no ia o ua lio eleele nei me ka eleu nui me kona haku wahine hopo ole a lele aku la i ka pali, e kikaha ana ma na anuu o na pali me he lele ana la na ka manu koae.
I ua Tonerika nei e lele nei me kona lio me he manu la, kahea hou mai la o Tonelele me kona leo nui ma ka inoa o ka lio eleele e hoi hou aku. I ka lohe pono ana o ka lio i kona inoa, me he makani puahiohio la i ke awakea e owe ana i ka lau laau, ua hiki hou aku la ua Tonerika nei ma kahi a kona kaikunane e ku ana me kona lio keokeo. A ike iho la o Tonelele ua holopono kona manao ana i hoopuka ai i kona kaikuahine; nolaila, ua hoao like laua e lele like me ko laua mau lio me ka lanakila nui a me ka poino ole, mai luna mai o kela pali nui a laua i lele mai ai, he mea hiki ole i kekahi mea kino kanaka e hoao e haawi iaia iho no kahi e lanakila ai oia ma kahi o na pali lele; nolaila, o ka mea e hana ana pela, he mea akaka loa kona hopena. Aka, ma keia hana ana a Tonerika me kona wahi kaikunane, ua hiki pono aku la laua ma kahi o ko laua mau makua a me na kahuhanai o laua, a ua loaa ia lakou na manao hauoli nui. Mahope iho o keia huakai mua, ua hoolilo nui aku o Tonelele i kona manawa i ke ao ana i kona kaikuahine Tonerika ma ka holo lio ana maloko o na ululaau, na pali nui a me kekahi mau wahi e ae he nui loa, a mamuli no hoi o ia hana ana i kaulana ai kona inoa he Anela.
I ka manawa a Tonelele e ao ana i kona kaikuahine me ka holopono o ko laua mau manao ma ia hana. Ua pu mau no kona nani i na la a pau, a mamuli oia kulana, ua lawe hou ae ka luahine ia Tonerika a hoonoho hou maloko o kekahi ana maluna ae o kekahi pali. He lua huna oi aku ia o ka nani a me ka nui o ka waiwai malaila oia kahi i noho ai a hiki wale i kona ike mua loa ia ana ke keiki alii. Nolaila e kamailio kakou ma keia wahi no Tonelele, a me kona halawai ana me ke keiki alii maloko o ka ululaau. I kekahi la, oiai o Tonelele e holo ana me kona lio keokeo maloko o na ululaau, a iaia e nanea maikai ana maluna o kona lio, lohe aku la oia i ka haluu o na kapuai me he lio la ke ano; a nolaila, kaohi mai la oia i kona lio a ku malie iho la. Iaia e ku ana me kona lio, ua hoea pono mai la ka makamua loa o na lio ma ko ia nei wahi e ku aku nei. He poe keia e hele pu ana me ke keiki alii Beriala a hooilina hoi o ka lei alii a me ke kalunu o ke aupuni o Mekiko. He poe makaukau wale no keia ma ka holo lio ana me na lako he nui wale, ua hiki loa ia lakou ke alualu i na holoholona ma na wahi a pau o ka aina, a ua hiki no hoi ia lakou ke hooipo aku i na enemi e hiki mai ana imua o lakou. Aia hoi iwaena ponoi ke ekiki alii e kau ana maluna o kona lio.
Ia lakou i ike mai ai ia Tonelele me kona mau kahiko ano e i like ole aku me na aahu o keia poe e nana mai nei iaia. Ku like mai la lakou a pau me ke kali malie ana i ko lakou manao, a e like no hoi me ia ko Tonelele kaulua iki ana iho mamua o kona puana ana aku i kona leo imua o lakou; aka o ke keiki alii Beriala nae, ua hoomaka mai oia e haawi mai i kona leo ma kana olelo ponoi he olelo Paniolo, ka olelo haaheo hookahi mawaena o na lahui kanaka a pau o ka honua nei. Ma keia olelo a ua keiki alii nei, ua wehe aela oia i kona papale hulu eleele a hoomaikai mai la ia Tonelele a na keia haawina oluolu i hoike mai i na helehelena ole o na manao huhu. Nolaila ua puana aku no hoi o Tonelele ma kana olelo ponoi he olelo Ilikini, a ua lohe uuku nae ke keiki alii i ka ia nei olelo ana aku; aka, ua hooholo koke iho nae ka manao o ke keiki alii e lawe ia Tonelele ma kana huakai, a ua hooholo like ia ae la ia mea. Ia lakou nei i haalele aku ai ia wahi, aia hoi, ua lilo ae la ia Tonelele ke alakai ana i ka huakai a ke keiki alii, a hiki lakou ma kekahi muliwai nui a ku lakou a pau a nana aku i kahi e hiki ai lakou ma kekahi aoao o ka muliwai, a mamuli o na noonoo nui ana o na mea a pau, ua olelo aku o Tonelele, o kakou a pau loa, he mea hiki wale no ia i koʻu lio keokeo nei ke lawe aku ia kakou a pau ma kela aoao me ka pilikia ole.
A no keia olelo a Tonelele, ua ano akaaka mai la na poe kanaka o ke keiki alii me ke ano henehene mai i ka ia nei olelo; aka, o ke keiki alii Beriala, aole ia manao iloko o kona puuwai. Nolaila, ua lana kona manao e hooko koke e like me ka Tonelele mau olelo ana aku, aia nae i kela wa, ua hoao ae la ua keiki Tonelele nei i kona lio e holoholo mahai o ka muliwai me ka holo nui launa ole, aole no hoi i l@liu iho ua lele koke aku la keia me kona lio a kau ana ma kela aoao, a huli hou mai ia a hiki ana i kahi o Beriala e ku nei me kona poe kanaka me ko lakou mau lio, ma keia mea, ua paulele loa aku la ka manao o ua keiki alii nei maluna o Tonelele, a o ka maka mua loa hoi keia o ka ike aa a ke keiki alii Beriala i ka lio nana i lele aku mehe manu la a kau ana ma kela aoao o ka muliwai, a o keia no hoi ka mea nana i hoopau ae i na manao henehene o na ukali o Beriala, aole no hoi a lakou mea e olelo hou ae ai; no ka mea, ua ike maka lakou.
HE MOOLELO NO KA NAITA
ALA-HUNA
KA WELI, A O KA POWA HOI, O KA ULULAAU ELEELE.
He Nanea i piha me na Hooipo ana a ke Aloha, a o na mea Kupaianaha a Hoopahaohao hoi i hanaia, a me na hana Weliweli i ikeia ma ia au Hookala Makakila.
Ma ia mau ululaau anoano,
I a olapa ae ai na ahi uwila-
@
O! Ua meha, E hoolono.
He naita! He powa! Ka weli!
A MAHOPE iho o ka make ana o kuu makuakane, ua lilo au malalo o ka noho mana o ke Duke Nui o Badena. A ua loheia no hoi ma ke kulanakauhale o Badena, no ka nawaliwali loa o Sir Aka vona Morina; nolaila, ua manao ke Duke e imi i kahi e hiki ai no ka hoohui ana aku i ke kakela Denakadofa malalo o kana hoomalu ana a me kana mau kauoha ponoi.
O ke kulana o kahi a ke Kakela Denakadofa e ku nei, he kulana o ke ano ikaika loa oiai, aia mawaena konu ia o ka ala e hiki ai mai ke aupuni aku o Badena a i ke aupuni o Watemabaka; nolaila, e makemake ana oia e hoonoho i kekahi o kona mau kanaka koa ma ke kakela. A ua manao ia o kahi wale no e hiki ai, oia no koʻu male ana me ua kanaka la; nolaila, i keia manawa ua maopopo anei ia oe na mea a pau e Elina?"
"Auwe!" i hooho ae ai o Elina me ka leo nui. "O Pasekala Danawolefa anei keia kanbaka a ke duke e manao nei e male me oe, a e lilo hoi oia ka haku o ke Kakela Denakadofa?"
"He oiaio, o ua kanaka la no ia," i pane aku ai o Elika.
"Alaila, e manao ana ka paha ke duke e hoolilo ia oe i wahine na kela kanaka ino?" wani a Elina me ke ano piha i ka inaina.
"Pela kana olelo mai."
"Aka ua manao no hoi au he kanaka oluolu ke Duke Leopolo. Aale anei ou manao he kanaka opiopio ia?" wahi a Elina.
"Ae, ua manao no au he ano opiopio no ia, no ka mea; he elua wale no makahiki i hala ae nei o kona noho ana i ka nohoalii."
"A heaha ke kumu nui o kona manao ana e hana me keia?" i ninau aku ai o Elina.
"Ke kumu nui a Naita Aka i hai mai ai iaʻu, oia keia; ua manao kekahi poe barona o Watemabaka e hui a e kii mai i kahi wahi o ke aupuni o Badena, a ua manao ia e hui pu aku ana me na powa o ka Ululaau Eleele nei me ka enemi ke makaukau; nolaila ua makemake loa ua duke nei e lilo mua iaia ke kakela, a o kahi ikaika loa no hoi ia o keia aoao o ke aupuni, a nolaila i manao ikaika loa ai ke duke e mare au me Pasekala Danawolefa, a e lilo hoi ia lakou ka mana o ke Kakela Denakadofa, a ke maopopo la paha ia oe ke kumu o keia mau hana."
Haloiloi mai la na waimaka o Elina, a pane mai la; "e Elika aloha, kuu hoaloha iloko o ka pilikia, e hookuu iaia e hoouna mai i kona poe koa ilaila. Aole oʻu manao e haawi aku ana oukou i kau wahi no lakou; aole, ua ike no au aole oe e haawi pio aku i kou kakela, kou hoe hoi a kou makuakane i waiho mai ai, a e pakaha wale ia e keia duke."
"Pela io no paha e kuu Elina, aka, e kau mai ana paha kana hoopai maluna oʻu, i hiki ole hoi iaʻu ke alo ae. Aka! he mana paha kona e hoomale ai iaʻu i kana mea e makemake ai aka, aole e lilo ka inoa o ke kakela ke ole au e haawi maikai aku i koʻu lima."
"Ae, aka he hiki nae i ke duke ke hana mai i ka pa tausani o na ino ma mua o na ino. He hiki iaia ke kaili i kou noho oluolu, a me kou noho ma luhia ana, ma ke ano pakaha me ka lima ikaika. A heaha no hoi kou mea i hoao ole ai e hoouna ia Ilaneka imua o ke Duke Leopolo; malia o oluolu mai no hoi ia ke wehewehe ia aku na mea a pau imua ona, no ke kumu o kou hoole ana i kana kauoha?"
Aka ua luliluli ae la ko Elika poo, a pane aku la. "Ua manao au aohe waiwai o ka hoouna ana ia Ilaneka imua o ke duke, no ka mea, ua hele mua no ia imua o ke duke. I hoouna ia e koʻu makuahine e hele e kue ikaika aku no ka male a ua duke la e manao nei. Ua kamailio aku o Ilaneka imua ona me kona akamai a pau, me kona hahai ana aku no ka hoopalau i hana ia mawaena o maua, a me ko maua aloha paa kahi i kekahi. A ua hoolohe pono ke duke i ka Ilaneka mau olelo mai ka mua a hiki i ka hope, a ua noonoo nui no hoi ia no kekahi wa. Aka, aole ia e haawi pio i ka mea ana i manao ai e hana. Ua hai mai la ke duke ia Ilaneka; o ke ola o ka nohoalii kana mea i manao nui ai, a o ka mea no hoi ia ana e noonoo mua ai no ka noho maluhia ana o kona aupuni; a oiai hoi o ka hana ole abna i ka mea e loaa ai ka noho lanakila ana no na mea elua wale no alaila he hana n@ loa ia. Aka, ua hai mai no oia i kona kaumaha no kona hana ana i kekahi mea e kaili ae ai i ka noho oluolu ana o kona mau hoa kanaka; a eia hoi o ka manawa o ka aina i ka wa ano kulanalana, nolaila ua hiki ole ke ae mai i ke noi a Ilaneka. Ua hai mai no nae hoi ke duke ia Ilaneka e kali. A ua hai pu mai no hoi ia, e hoouna mai ana ia Sir Naita Pasekala Danawolefa i ke Kakela Denakadofa, a ua manao no hoi ia e makemakeia ana ia e makou ke hiki mai ia.
"Ua manao ae nei oe e Elika e haawi pio, a ae wale aku? E haawi pio wale ana aenei oe i kou aloha, no na la a pau o kou ola ana?" pela o Elina i pane aku ai me na waimaka e iho ana ma kona mau papalina waliwali."
"Aole! Aole loa!" Pela o Elika i hooho ae ai me kona ku ino ana ae iluna. "Aole au e ae wale aku ana me ka hooikaika ole. Ina e manao ana o Sir Pasekala, e loaa ana iaia kekahi mea e make wale aku ana malalo ona iloko o ke Kakela Denakadofa, alaila, ua kuhihewa loa ia; oiai e ike no ia ke hiki mai, o ka nanai ana i manao ai e loaa ana iaia maloko o ke kakela, me ka oluolu; ua manao au e loaa ana iaia he moonihoawa, a i hiki ole hoi iaia ke hana elike me kona makemake lapuwale. A ina no hoi oia e lawe iaʻu i wahine nana, iloko o na ino a pau aʻu e hjana aku ai imua ona, alaila, aole ia kanaka. A aole loa no hoi au e haawi i koʻu lima i ua puuwai eleele la, me ka hooikaika ole ana i kekahi mea e pale aku ai."
"Oia! Oia! Pela hoi i pane aku ai ke kaikamahine a ke kanaka uhai holoholona, me ka olioli nui. " Ua manao no hoi au, e loaa ana no kekahi kokua mai ia Naita Aka mai i na wa a pau."
"Ae, e hoomaikai ia kona puuwai i piha i e aloha. E hana ana no ia i na mea a pau e hiki ana iaia; aka, he ano kanalua koʻu nona. Ua ano nawaliwali loa ia, a o kona noonoo maikai aole i like me mamua. Auwe kou makua aloha o Sir Naita Aka! Ua kokoke loa mai kona manawa! A-E! Heaha hoi kela mea?"
I keia wa, ua puiwa ae la ua mau kaikamahine nei, i ko laua lohe ana aku i kekahi leo ano nunulu, i pu-a mai ma kekahi wahi kokoke loa ia laua, me he mea la he leo no kekahi mea o waiho ana iloko o ka ehaeha nui.
Ma keia manawa, ua ala ino ae la o Felita, ka ilio, a ku ana iluna, a oku aela kona ihu iluna me ka hanuhanu ana, a holo ino aku la ma kahi a ka leo i pa-e mai ai.
"Ea! Aia hou no na lei nei;" wahi a Elina, me ko laua lohe pono loa ana aku, he leo no kekahi kanaka e uwe ana i ka eha.
Mamua o ka puka ana ae o ka Elika mau olelo iaia i hoomaka ae ai e kama ilio, ua hiki mai la ka ilio a ku ana imua o laua me kona ano hi@ hoihoi me ka nana mau na i ana maka o kkona kahu; aole i lialia iho, ua kaha koke aku la o Felita a holo @ mamua me ka huli a nana mai ina e hele @ ana kona kahu mahope ona.
I keia wa ua pane koke aku la o Elika i kona kokoolua, "ua loaa ia Felita kekahi hana na kaua;" a ike aku la laua i ka nana mai ia laua me ka uwe hoalohaloha ana. "E hahai kaua ma hope, i ike hoi kaua heaha la hoi keia mea."
"Aole anei ou ano kanalua, a makau no ko kaua hele ana aku?ʻ
"Aole. Aole o Felita e makemake e lawe iaʻu ma kahi ana i ike ai he pilikia e kau mai ana maluna o kona hak@. A! Aia hou no la! He kanaka aia @ko o ka pilikia nui, nolaila, e wiki kaua, malia he hiki ia kaua ke hana a kokua hoi i ka mea e pau ai kona waiho ana i ka pilikia."
I keia wa a pau, ke ku mau mai nei nbo o Felita me ka hoomau i ka uwe ana me kona ake nui ana o ka ike mai i kona haku opio i ka uhai aku @. A ua pau koke ae la no hoi ko Elina ano kanalua, a kahea koke aku la o Elika i ka ilio e holo aku. Ia wa ua hela ino ae la o Felita a holo aku la imua, me ka helehelena i piha i ka hauoli nui.
Ua alakai aku la o Felita i ua mau kaikamahine la maluna o ke kahua oneanea kahi a ka hale e ku nei, a komo loa aku la lakou nei iloko o ka ululaau pouliuli. E holo ana me ka manao ole ina he pilikia ke kau mai ana maluna o laua. Pehea la, ina i ko laua wa ma loko o keia ululaau mehameha, a hiki mai kekahi mea e hoopoino ai i ko laua mau ola, aka, he mea ole wale no ia i ka ui o ke Kakela Denakadofa.
Ko kahou Haku Moolelo.
Ma ka Poalua nbei, ua kau aku la ma ka mokuahi Kinau, ka mea haku moolelo o Kahanuopaineki, Mr. Ewaliko, no ka holo ana e ike i ke one hanau o kana wahine, e honi hoi i na ea oluolu o ua mau ululaau waoakua la o Arabia, kka home a kana aloha a kana aloha i luakaha ai i kona mau la opio.
E ka poe puni moolelo, i na he makemake ko oukou e ike iaia, e huli no oukou iaia a loaa i Hamakua Hikina, a e loaa aku no ia e walea ana i ke kani koʻukoʻu a na manu inu wai lehua, o ua uka waokele la, - Me ka mahalo.
He mau la pokole wale no paha oia malaila, a hui hou kakou me ia ma kona Keena Hana Wai.
ANOAI O NA PALI KOOLAU.
Ma ka la 29 o July i hala, ma ka Uniona Mili Saluna, ua hemo mai la kekahi koe nui mailoko mai o Ake Pake, he Pake hana no Mr. Kynnersley Bros. he 10 iniha ka loa.
Ma ia mahina no ma Honomakau, ua haule i ke kaa lio o W. A. Akui, he pake, a haki pu kona wawae akau. Ke kumu o kona pilikia, no ka puiwa o kona lio kaa, oia ke kumu o keia pilikia. Aole i maopopo pono kona ola i keia wa.
Ma keia wahi no, hookahi wahine aea haukae, o Mounahele kona inoa. Eia kona ola ma ka hookuu laula ana i kona kino i makua no ke Kiakona, a me ka lawe kalohe mai i ko kekahi poe pono kino.
Ma keia mau ahiahi, nui na kula himeni e ike ia aku nei ma na apana a pau o na pali Koolau, o Kohala nei, no ka la 20 o keia mahina.
S. W. KAALAU.
O na haumana kula Sabati o Kaneohe, i ko makou ike ana aku ma ke ahiahi Poalua nei, ua pihaia lakou i na uhane eepa o ke kini.
O ka nui o na haumana kula Sabati o Kaneohe i kau aku maluna o ke Kinau ma ke ahiahi Poalua nei he 28 i hele aku nei lakou e hookuku me na kula Sabati o ka mokupuni o Hawaii ma ka hoike kula Sabati ma Kohala Akau.
Ma ke ahiahi Poalua nei hora 4. Ua komo mai la ka moku kuna Kini Waka iloko nei o ke awa mai kana huakai aku nei i na mokupuni liilii ma ka Hema aku nei, iloko o na la holo he 13. A ua lawe pu mai nei oia he 30 tona pohaku puna no ka hoao ana e hoomoa i ke ahi, e loaa mai ona puna hana hale. A he 15 tona lepo manu.