Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 18, 2 May 1885 — Page 4
| This text was transcribed by: | Kaonohi Kai |
| This work is dedicated to: | George Kealiiokapo Kainapau |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ka Nupepa Kuokoa
No ka Makahiki, $2.00
No Eono Mahina, 1.00
KUIKE KA RULA.
Poaono MEI, 2, 1885.
IKE OIA.
(HE KNOWS)
G. H. 307.
1
Aole au i ike
na mea mamua o'u
ua ike nae o kuu Iesu,
A nana e hooko,
A hana i na mea a pau
E pono ai la au.
CHO.
E hahai au ia Iesu
Hahai a pili pu;
A e oli au, a mele mau,
Ua ike kuu Iesu
2
Ina he kapuai la
I maopop ia'u,
Ua lawa no ia ike no'u,
A olu pono au.
A hea ka leo o Iesu
"Hahai, hahai mai ia'u."
CHO.
E hahai au &c.
3
Maikai ko'u ike ole.
Aole o'u makau.
Na kona lima e paa mai ia'u,
I hina ole au.
A nana e hoomalu mai,
A maha kuu naau.
CHO.
E hahai au &c.
4
A naue aku au la
Me ia ike ole no.
Me au pu no o kuu Iesu,
Kuu Lamaku a mau,
Kuu kuhikuhi mai nei ae,
A hiki i ke ao.
CHO.
E hahai au ia Iesu,
Hahai a pilipu,
A e oli au, a mele mau,
Ua ike kuu Iesu,
A e oli au, a melk mau,
Ua ike kuu Iesu,
Ike Ike Ike Iesu.
HAWAII.
Haawina Kula Sabati.
Mei, 24, 1884. Kumuhana, Ka olelo oiaio. Pauku Baibala, 1 Tim. 1:15-20, 2:1-6.
Eia hoi ka olelo oiaio, e pono e malama mui ia mai, ua hele mai o Kristo Iesu i ke ao nei, e hoola i ka poe hewa; owau no ko lakou mea oi.
16 A ua alohaia mai hoi au, i hoike mai ai o Iesu Kristo ma o'u nei la mua, i ke ahonui a pau, i kumu no ka poe e paulele ana iaia ma ia hope aku, i ola mau loa ai.
17 @ @@@ Alii mau loa make ole ike maka ole ia, ke Akua akamai hookahi wale no, ka mahalo, a me ka hoonaniia, a mau loa aku. Amene.
18 O keia kauoha ka'u e kauoha aku nei ia oe, e ke keiki Timoteo, e like me na wanana i hai mua ia mai nou, e kaua aku oe no ia mau mea, i ke kaua maikai.
19 E hoomau ana i ka paulele a me ka manao maikai, i ka mea a kekahi poe i haalele ai, a ili iho la nahaha ka manaoio;
20 O Humenaio, a me Alekanedero, kekahi o ua poe la; o laua ka'u i haawi aku ai ia Satana, i aoia ai laua e hoino hou ole aku.
MOKUNA II.
Ke kauleo mua aku nei au i nui ka pule ana, a me ka hoomana ana, a me ka nonoi ana, a me ka hoomaikai ana, no na kanaka a pau loa;
2 No na 'lii hoi, a me na luna a pau; i malu ko kakou noho ana me ka maluhia, a me ka manao nui i ke Akua, a ma ka pono no hoi.
3 O ka maikai no ia me ka pono imua o ke alo o ke Akua o ko kakou Ola;
4 Nona ka makemake e ola ai na kanaka a pau,a e hooiaio hoi i ka olelo oiaio.
5 No ka mea, hookahi no Akua, hookahi no mea uwao, iwaena o ke Akua, a me kanaka , o ke kanaka Kristo Iesu;
6 Ka mea i haawia iaia iho i kalahala no na mea a pau, e hoikeia hoi i ka manawa pono.
Pauku Gula, Eia hoi ka olelo oiaio, e pono e malama nui ia mai, ua hele mai o Kristo Iesu i ke ao nei, e hoola i ka poe hewa. 1 Tim. 1:5.
manao nui, O Iesu Kristo wale no ka Hoola no kanaka a pau.
NA HELUHELU LA.
Poakahi 1 Tim. 1:1-20.
Poalua 1 Tim. 2:1-15.
Poakolu 1 Tim. 3:1-16.
Poaha 1 Tim. 4:1-16.
Poalima 1 Tim. 5:1-25.
Poaono 1 Tim. 6:1-11.
Sabati 1 Tim. 6:12-21.
Mele, "Lohea ka leo mai Sinai." H. A. N. 239. Pule, I lawe na haumana ia Iesu i Hoola no lakou.
NA NINAU.
Mahea ka haawina? Nawai i kakau i keia mau episetole? Mai hea aku? Mai Korineto aku, i ka wa e noho ana o Timoteo ma Epeso e malama ana i ka ekalesia. A. D. 64 paha, mahope o ko Paulo hookuuia ana. Nohea o Timoteo? Oih. 6. 1. Heaha kona makuakane? Owai kona makuahine? A me kona kupunawahine? 2 Tim. 1:5. Heaha laua - he mau Iudaio anei? he mau wahine haipule anei? Ua ao ia anei o Timoteo ma ka Palapala hemolele? 2 Tim. 3:15. He hoahele anei o Timoteo no Paulo? Oih. 16:3 Oia pu anei me Paulo ma Roma i kona noho paahao ana? Col. 1. Pile. 1. Pil. 1:1: Heaha ka Timoteo hana ma Epeso? 2 Tim. 4:2. Heaha ka Paku Gula? Maihea mai o Iesu, i ke ao nei? Io. 16:28 &c. No keaha kona hele ana mai? Pehea ka Iesu olelo ma Mat. 9:13. heaha ka i hana i ola kanaka? Rom. 5:8. Owai ka uwao no kanaka? 2. Tim. 2:5.
Owai ke kalahala? 2:6. Heaha ka hana o ka uwao? heaha hoi ko ke kalahala? Ua hele mai o Iesu e hoola ia wai? Lu. 19:10. Pomaikai anei ka mea waiwai a naauao, ke ole i loaa pu i ke ola no ka uhane? Mar. 8:36. Hiki anei i ke kanaka ke hoola ia hai? Pehea e hiki ai ia Iesu? Heb. 7:25. 3:18. 4:15,16. Hoola anei oia i na mea a pau e imi io ana iaia? Pale 'ku anei i kekahi? Io. 6:37. Hiki anei i ka mea e ae e kala mai i ka hewa o kanaka? Oih. 4:12. Pehea ka Paulo olelo nona iho? p. 13, 15. heaha kekahi mau mea i hoikeia nona ma Oihana? Pehea kona hoohuliia ana? He nui anei ko ke Akua aloha iaia? Ina he aloha nona, ka mea hewa loa, aole anei he aloha ko ka Akua i ka poe hewa e ae, ke hele aku i ona la? Lilo o Paulo i kumu hoohalike no wai? p. 16. pehea ko Paulo ano mahope o ka huli ana i ka Haku? Heaha na ano o ke Akua i hoikeia ma ka p. 17?
Ia wai ka mahalo a me ka hoonani ia? he nani e ae anei e like me ka nani i hoikeia e ke Akua ma ka hoola ana i kanaka mao Iesu la? Heaha ke kauoha ia Timoteo? p. 28. 2 Tim. 4:7. Heaha keia paio maikai? E paio ana i ke aha? Ep. 6:12. Ma owai la e lanakila ai? Ep. 6:11. heaha kekahi koo kupono no na mea a pau e paio ana? Ep. 6:14-18. Ke ole lanakila maluna o na enemi, - na hoowalewale, e lanakila auanei lakou, a poino kakou. He mea nui anei ka hoomau ana i ka manaoio? Ke ole hoolohe i ka lunamanao, mau aneia me kekahi? p. 19. Owai kekahi poe me ia? p. 20. Pehea ka moku ke lilo ka heleuma? Paa anei? Ina hooleiia ka ukana o ka moku, aole anei luli wale i ka makani a me na ale, a nahaha ma na pohaku? E malama pono i ka lunamanao, a hoolohe i kona paipai ana ma na mea e pono ai ka uhane? heaha ka mea a Humenaio i ao ai? 2 Tim. 2:17, 18.
heaha ko Alekanedero? 2 Tim. 4:14, 15. Ua aha o Paulo ia laua? p. 20. Heaha ka Paulo kauoha? 2:1. E pule no wai? Oiai ua loaa mai na pono he nui mai ke Akua mai, aole anei he mea maikai ke nonoi i ke Akua e haawi i pomaikai no na mea e ae? Aole anei he paipai keia, e kokua i ko na aina e? He hana nui anei i waihoia me na Alii? Aole anei he nui ko lakou mau pilikia ma ka malama ana i ke Aupuni? Aole anei he nui na hoowalewale o na luna Aupuni? Kauoha o Paulo e aha? p. 2. Aole anei ma ke ano o ko lakou noho ana, a hoooponopono Aupuni ana, ka holomua paha o ka pono a hookeakeaia paha? Hal. 12:8. Wahi a Josephus, ua hoole na Iudaio, aole e pule no na luna Roma, a komo lakou iloko o ke kaua me ia Aupuni nui a ikaika a pau ko na Iudaio noho Aupuni ana. O na Karistiano ua hoomau ka pule no na luna Aupuni o Roma, aole i komo kekahi o lakou iloko o ia kuee a kaua.
He mea maikai anei keia pule ana no kanaka a pau, imua o ke Akua? p. 3. Aole anei i makemake ke Akua e ola kanaka a pau? Ua haawi o Iesu i kona ola no lakou - ia lakou ka hana i koe, e hele aku iaia - e mihi - e manaoio - e hoike ma ke ano o ka noho ana, ua haalele i na hewa; a e hana no Iesu. Ehia Akua? Ehia uwao? Ehia kalahala? Ola anei ka mea nana i na akua e? p. 5, 6.
Mele, "E ke 'Lii mana mau." H. A. N. 277. Pule, I lohe kanaka a pau no Iesu ka Hoola.
Ka Moku Mua.
Heaha ka moku mua a kakou i lohe ai? He moku kupanaha no. Kupanaha no kona mea nana i noonoo i ke ano, oia hoi ke Akua mana loa. Nana i hai i ka loa, i ka laula, i ke kiekie @ na mea a pau e pili ana iaia. He moku nui loa, aole paha ona lua ma ka honua nei. Ua papalua kona nui i kela moku nui loa i kapaia ka Moku Hikina Nui.
Kupanaha kona wahi i hanaia ai, ua kaawale loa mai na kai aku, a hiki ole ke hukiia aku i kahi e holo ai.
Kupanaha ia moku no ka nele i na mea e pono ai ke holo, aole hoe uli, aole pea, aole panana, aole heleuma, aohe mea hooholo, hookele, hoohuli, hooki i ka holo ana.
Kupanaha hoi ia moku ka manawa i lilo i ka hanaia ana, oia hoi 120 makahiki. A ua hooloihiia ke ola ana o ka mea nana ia i hana a ee ae oia maluna o ia moku.
A o ke kupanaha nui, oia ka manaoio o ka mea nana ia i kukulu ae.
Olelo paha kekahi, Pehea la e hiki ai ia'u ke manaoio, oiai ua nui wale na mea manaoio ole? E hoole ana, aole hiki, aole hiki. Pupule ke manao e hiki ke hanaia.
Aka, o keia kanaka, aole oia i nana i na mea e hiki ole ai, nana oia i ke Akua, a paa no kona manao, e hiki no ke hanaia. Oia wale no paha ka i manaoio pela. O kona ohana paha, ka wahine, na keiki ekolu me ka lakou mau wahine, ua manaoio paha lakou @, aole paha. Na mea e ae, ua pau i ka hoomaloka ― He mea lua ole ka hanaia ana, aole he kaiakahinalii mamua. Auhea la na wai nui e pau ai ka honua? Aole, aole, lalau loa Noa, ua pupule!
Lohe paha kekahi poe sela ma kahi e, a hele mai e nana i ka Noa hana ana. A olelo henehene paha, E Noa, aole anei akaka ia oe, aole hiki ia oe ke hookele i kou moku. Ina e hiki mai he wai nui e pau ai ka honua, he manao lapuwale nae ia, pehea la e hiki ai ia oe ke hooholo pono i kou moku, me ka hoe uli ole, pea ole, kia ole, panana ole, holo lalau, luliluli wale, i o ianei, a kahuli auanei, a pau oukou i ka make?
A hoao paha ka diabolo e hookanalua ia Noa. Naaupo oe. Makehewa kau hana. He hana lapuwale. Ua oki ano; mai hana hou. Hana nae Noa, a hooho mau no, e pau ana ka honua i ka wai me na mea a pau maluna iho ona. Pili mau oia i ka ke Akua olelo.
Maalo paha kanaka i kela la i keia la, e hoomaewaewa ana iaia me ke mele hoaikola ana, Auhea ka wai e pau ai ka honua. Ua hana oe a umi makahiki, a umi hou, a umi hou, a umi hou aku. Aka, malie no aohe ao hakumakuma panopano. Laelae maikai no. Hoopunipuni oe, hoomakau wale ia makou. Aole loa e loaa ana ka wai e pau ai keia honua nui.
Aole nae i kanalua Noa. Hana mau no me ke kokua mau ana mai o ke Akua iaia. Hoohalahala paha kona mau kamana, a manao pinepine paha e haalele i ka hana. Hoomanawanui nae lakou no kahi uku i loaa mai.
A pehea? Pupule anei Noa? Makehewa anei kona manaoio? Hoopunipuni mai anei ke Akua iaia? Pupule anei kakou ke hoohalike me Noa ma ka malama ana i ka ke Akua olelo? Hoopunipuni mai anei ke Akua ma kona paipai ana i na haipule e hai aku e pau ana ka honua i ke ahi. E holo a komo iloko o Iesu ka halelana e ola ai ka poe e komo ana iloko ona! E wiki i ke komo.
M. H.
Ka Lapaau Ohana.
Na poo o na ohana, lakou na kahunapule o na ohana. Hoolakou lakou ia lakou iho i na mea e pono ai ko lakou oihana kahunapule, i na baibala, na Kauoha Hou, i na buke himeni, me na buke haipule e ae.
Lakou no hoi na kahuna lapaau ohana. Nolaila, e pono ia lakou ke hoolako i na hale, i na mea e pono ai ka oihana lapaau. Kahaha! kainoa na na Kauka io, na M. D. ia hana? Pela no. Aka, aole paha e noho koke ana lakou, i hiki ia ke kii koke aku, a hele koke mai lakou. Make e paha ka mea i pilikia mamua o ka hiki ana mai o ke Kauka. I waihona laau ma ka hale kekahi pono.
E hoopihaia ia waihona i na laau, na laau maoli me na laau haole i hiki ke waihoia a loihi me ka pau ole o kona mana. I akaka na laau Hawaii no kela mai, no keia mai, a no na eha hoi, e ninau i na Kauka Hawaii, ka inoa o na laau me ke ano o ka hana ana. Pela na laau haole, e ninau i ka inoa me ke ano o ka hana ana.
Eia kekahi mau laau haole i akaka ia oukou. Ka aila naha, ka aila oliva, ka aila puaa, (lard) (he mea Hawaii hoi ia) ka paakai naha, ke kalomela, ka lupepa, ka laau ulaula, (heu aniani) ka belukona, ka arenika, ka penikila, na huaale keokeo, meaono, na huaale Sanativa, ka soda, ke Kabolika, ke kukaipele, ka laupilau (spear mint) a pel 'ku. Nui na laau akaka ia oukou. E hoolakoia na ohana i keia mau laau.
Auwe! Pehea la e loaa ai? Pehea la e loaa ai na mea e ae, na buke, na poo leta, na wahi leta, na apana pepa, ka baka aau, baka puhi, ka ai, ka i-a, ka berena, na meaono &c.? Ma ke kuai ana paha ma ka hale kuai laau lapaau.
Naaupo makou ke hana, lalau, ai hewa, inu hewa, make paha. Alia. Hiki ia oukou ke ninau i ka poe ike, pehea ka nui, pehea hoi ka hana ana?
I mau ana paha, mea nana ke makaukau e hana.
Eia kekahi mau kuhikuhi.
No ka puu awaawa a hoopailua a luai, e inu i hookahi kiaha wai mehana, aole ka wai wela, a anu, he wai mehana wale no.
No ka eha o ka niho a pehu na papalina, e hoopili i welu huluhulu a wela loa.
No ke kunukalea, e honi i ka mahu o ke kabolika paha, ka mahu o ka aila hoomaloo paha.
Ina he kumu a eha ke poo, e honi i ka mahu o ka boraka (borax) i kuiia a liilii.
Ina okiia ka ili a kahe ke koko, e kui e aeae kahi apana rosina (kepau) a lu iho, a wahi me kahi lole palupalu. A i wela ka eha, e ninini i wai anu maluna iho.
Ina he wela i ke ahi, e hoopili i ka palapala me ka aila oliva.
Ina kahe ke koko ma ka ihu, e holoi i ka maka me ka a-i i ka wai anu.
Ina he kupaka a hukiia, e moni i wahi paakai maoli.
Ina he luai koko, e inu i wahi paakai maoli.
Ina he eha ma ka aoao, e hoopili i ka makeke.
Ina he okupe a palapu, e hoopili i ka arenika.
Ina paa ka lepo, e inu i kiaha wai wela i hapalua hora mamua o ka moe ana ma ka po. E hoomauia a malama a malama a pau ka paa o ka lepo. Mai ai nui i ka huaale me ka paakai no ka paa o ka lepo.
Ina he hapa ka hanawai, e kii i laupilau, a hana i ti me ka wai wela, a inu pinepine, a loaa ka hanawai a nui.
MOOLELO O KA AHAHUI KULA SABATI O MAUI KOMOHANA.
Halawai ka Ahahui Kula Sabati o Maui Komohana ma ka luakini o Wainee, Lahaina, April 4, 1885. Mr. Obed M. Kekuewa ma ka noho Lunahoomalu, Kakauolelo mau o ka aha ma kona noho. Hoomakaia na hana me ka himeni a me ka pule. Hoomaopopoia na hoa i hiki mai.
OLOWALU.― Kauihou K. K. S.
Rev.S. K. Kamakahiki Hope K.K S. a kumu papa
LAHAINA.― S. E. Kaiue K. K. S.
Rev. A Pali kumu papa.
Mrs. Pali kumu papa.
Makekau kumu papa.
Kaiwakaola kumu papa/
Naauao, Kakauolel
KAANAPALI― Rev. J. K. Hihio H. K. S.
M. K. Meheula, Kakauolelo a alakai himeni.
M. Maui, Puuku.
HONOKOHAU― G. K. Kauhi K.K. S. a alakai himeni.
D. Kahaulelio K. K. S. Nui o Maui Komohaha. Noi mai o Rev. A. Pali e heluheluia mai ka moolelo o ka halawai i hala, hooholoia. Aponoia ka moolelo.
Heluhelu mai ke komite imi kumuhana (Rev. S. K. Kamakahiki) i ka hapa mua o na kumuhana; aponoia ka hoike.
Kumuhana 1, Hoike kihapai o na Kula Sabati.
Na Kauihou i hoike mai i ko Olowalu. Mahaloia ka hoike. Na S. E. Kaiue i ko Lahaina. Na Rev. J. K. Hihio i ko Kaanapali. Na G. K. Kauhi i ko Honokohau.
Kumuhana 2, Heluhelu Kumumana. Na Kauihoi i heluhelu mai i ke kumumanao no na mea i kaulana ai o Teopilo. Mahaloia kana kumumanao. Noi mai o Rev. J. K. Hihio e hoouna ia ke kope i ka nupepa KUOKOA, hooholoia, Na Rev. A. Pali i heluhelu mai i ke kumumanao elua, e wehewehe ia Mat. 14:5.
Kumuhana 3, He mea pono anei e hoike nui na Kula Sabati i ka malama o Mei? Hooholo loa ia, he mea pono no e hoike hui.
Kumuhana 4, Hoike a ke komite hoeueu no ke koena aie o na Kula Sabati. Hoike hapa mai ke komite. Mahaloia ka hoike. Noi mai o Hihio e hoomau no ke komite ma kana hana, hooholoia.
Kumuhana 5, Hoike a ka Puuku. Noi mai ka Puuku e hoopanee kana hoike a hui hou keia aha, hooholoia.
Hoike piha a ke komite imi kumuhana.
Kumuhana 6, Kahi a me ka manawa e hui hou ai keia aha. Mamua ae o ka noonooia ana o keia kumuhana, ua noi o Hihio e komite ka aha, aponoia Nana no i waiho mai i ke kumuhana, O na dala a keia ahahui e hoahu mau nei i kela a me keia makahiki, he mea anei ia e hoopomaikaiia ai na Kula Sabati? Noi mai o Naauao e lawe ko ka hale a noonoo, aponoia. Ma o ka noonooia ana, ua hooholoia he waiwai no.
Waiho mai o S. E. Kaiue he kumuhana, He mea pono anei i na K. K. S. e lilo i komite hoeueu? Hooholoia, he mea pono no.
Noi mai o Pali e hapaiia ka noonoo ana i ka la e hoike hui ai na Kula Sabati, hooholoia. Hoike mai ke K. K. S. Nui i ka la 23 o Mei, aponoia. Noi mai o Hihio ma Wainee e hoike hui ai, aponoia. Noi mai o Pali e heluheluia ka moolelo o ka la, aponoia. Heluheluia a panoia. Nana no i noi mai e hoounaia i ka nupepa KUOKOA, aponoia.
Willis D. KELIIOKAMOKU
Kakauolelo.
He mea pono anei i ka poe e lawelawe ana i ka oihana Kula Sabati ke inu awa?
Rev. J. K. Hihio.
E wehewehe ia 1 Tesalonike 5:17.
K. K. S. o Lahainaluna.
Heaha la ke kinai ana i ka uhane?
Mr. J. K. Kaili.
E wehewehe ia Mat. 6:1.
Rev. S. K. Kamakahiki.
Ua hooikaika makou e hoopuka pau aku i na manao o na makamaka i hookauluaia, aka ke puka aku nei no kekahi mau manao a ua piha e ka pepa.
HE FEA NUI.
A ME KA
HOIKEIKE BAZAR NUI.
E weheia ana he FEA me ka HOIKEIKE BAZAR NUI maloko o ka luakini o Kaumakapili, ke hiki aku i ka la 8 o Mei, M. H. 1885, malalo o ka noho poo ana o ke 'Lii ka moi, no ka pomaikai o ka luakini o Kaumakapili. Nolaila, ke paipai ikaika aku nei ka Ekalesia o Kaumakapili e hoouna awiwi ae i na makana ma kahi i oleloia maluna, a ke noiia aku nei ka oluolu o na makamaka a me na hoaloha a pau, e noho ana ma ka mokupuni o Oahu nei, a me na mokupuni e ae, e hoouna mai i na makana ma ka lima o ke komite, oia hoi na mea kahiko o Hawaii nei e pili ana i ka noho ana, a me na hana o ia au, a me na mea hou e pili i ka noho ana a me na hana o keia au.
NA AKUA.
Na akua kii pohaku, na akua kii laau i kalaiia ma ke ano kii.
NA HALE.
Hale pili, hale lauhala, hale lau-i, hale lau uki, hale lau koa, hale lauhulu, hale painiu, hale pe-a.
NA LAKO HALE.
Na umeke pohaku, ipukai pohaku, umeke laau, ipukai laau, umeke pohue, ipukai pohue, pa laau, pa pohue, puniu, kilu, na huewai nuku pueo, nuku loloa, mu-a haona, na ka-ona awa, apu awa, mauu hoka awa, na kapa paiula, e-okahaloa, kalukalu, paakai, mahuna, na papa kui poi, pohaku kui poi, palau kohi ai, papa kahi olona, una kahi olona, pohaku kui noni, pohaku kalua ilio, pohaku o-ahi, ana, na uluna pohaku, uluna laau, uluna lauhala, na kua kuku kapa, ie-kuku, ohe kapalapala, poho kui noni, poi kapipi upa niho mano, na oo mahiai, na mamaka, na auamo, na peahi lauhala, peahi lau niu, na moena lauhala, ma-kaloa, akaakai nui a lii i pawehe a pawehe ole ia, na kamaa la-i, olona a me wauke.
KA LAWAIA.
Na waa nui a liilii, na upena nui a liilii, na maku nui a liilii,, makau iwi kanaka, makau palaoa, poho kui palu, leho kakala, pohaku luhee, pa hi-aku, hokeo aho, hinai lawaia, hinai hooluuluu, na pa papaua, pu puhi, pupu pumakaloa, pu leholeho, leho ako'ako'a, kupee; na pai pai oopu, pai opae, upena oopu.
NA MEA KAUA.
Na ihe, ihe laumeki, lau palau, pololu, leiomano, ikoi kaula, pohaku maa, newa; na aahu kaua, mahiole, ahuula, leo palaoa, lei hulu, kupee palaoa.
NA HANA LEALEA.
Papa heenalu, papa heeholua, pohaku olohu, na pahu hula, kupee hula, ipu hula, ulili hula, laau hula, pa-u hula, ohe hano, ipu hokiokio, ohe kaeke, ohe puili.
NA MEA ULU.
Kukui o Lilikoi, ohia ai, ohia kumakua, na hala o Naueikekai, ekaha, ieie, palai moe anu, pi'a, pia, maia, maile laulii, loulu, ko, ko papaa, honuaula, manulele, ulu, ulu hua i ka hapapa, hoi uhi, ahihi ulu, hau, aalii kumakani ipu awaawa, awa; awahiwa, olona, wauke, mamaki, kalo, uala, ape, koa, kopiko, ahakea, pilo, na hua kukui, hana a nui.
NA HANA AKAMAI A NA WAHINE.
Nakapa apana i humuia, na lole kamalii i kinohinohiia, na lihilihi, na uhi pakaukau, uhi noho pulu a noho paipai, na uhi kaa, na kamaa, ka kaini i hana lima ia, na lei kukui, lei pua ole, na papale pu, loulu, iwaiwa, lauhala, lau niu, ma-kaloa, na pua, na pua lole p na ano a pau, na lei koa, na ie papale, na i-a a me na holoholona kupanaha, na manu a me na hulu manu.
O na mea makamae u minamina nui ia, e oluolu e na makamaka e hoouna mai no; a maluna o ke komike na koina no ka lawe ana mai a me ka hoihoi aku.
Eia na lala o ke komite i hoonohoia no ka Fea:
J WAIAMAU,
J. KEAU
B. KAUUA,
A. P. KALUKOA,
J. T. BAKER,
W.L. HOLOKAHIKI,
H. WATERHOUSE.
C BREWER & CO. (BURUA MA.)
Ua makemake ia ka poe mea ILI KAO MALOO a me na ili BIBI, a pela hoi me na ILI MIKO o na ano a pau, e kuai mai i ko lakou mau ILI me makou, a e haawi no makou i ke KUMUKUAI KIEKIE LOA o ko kakou Makeke. tf.
H L. CHASE. (KEIKI.)
Mea Paikii kaahele ma na mokupuni. E hanaia no na kii me ka maikai a me ka eleu pu no hoi. E paiia no na kii nui a liilii e like me ka makemake o na makamaka. He oluolu ka auhau no ke pai ana.
2014-1y.
UA MAKEMAKE IA KA POE A Pau he mau Helu 13 ka lakou e paa nei o ka pepa e lawe mai ma ko makou Keena, a e haawi no makou i ka uku kiekie no ia mau Helu. Ua makemakeia i 40 kope ma ke Keena, a aole no hoi he hewa ke pulelo aku mamua.
Ke Kaula El Mahdi (Madai.)
He mea pono paha ia makou e hoike aku i ke ano nui o ke kanaka nona ka inoa kaulana a puni ke ao e kau ae la maluna, a oia no ka hoa paio pu o na koa Beritania ma Soudana iloko o keia mau la, a penei ke ano nui o kona moolelo a makou i lawe mai ai.
O Mahometa Akemeta ka inoa pono o keia kanaka, a ua puka mai oia mailoko mai o kekahi ohana Araela, a he koko kona o ka lahui Araela.
Ua hanauia oia na kona mau makua mai ma ke kulanakauhale o Dongola, e ku kokoke ana ma na kapa wai o ka muliwai Nile, a he wahi hoi i ane lihi launa aku me ka waoakua o Nubia. He mamo paha keia kanaka na Isemaela ke keiki a Aberahama ma kekahi kapaia ana.
He kahuna Moselema kona kupunakane, a mai aiaia mai i loaa ai o Abedula kona makuakane ponoi. Mahope iho o kona hanau ana, ua kaa aku la kona malamaia ana na ke kahu hanai hou, a ua kaawale mai oia mai kona makua a hiki i ke kanaka makua ana. A no ka nui huhu o keia kahu hanai, a me kona hoopai pinepine ia, nolaila, ua mahuka aku la oia mai ko laua alo aku no kekahi wahi okoa, a malaila oia i noho haumana ai no kekahu kula Mahomeda. Malaila oia kahi i hoonaauao ia ai ma na hana a me na loina e pili ana i ka oihana kaula, a ua ikeia ka pii mau ana o ka naauao a me ka holomua ma na mea a pau, a oia ka oi o na haumana ma ke akamai.
Ua haalele iho la keia Madai ia kula a komo hou aku la ma kekahi kula e, a ma o kona ikeia i ka makaukau a me ka naauao ma na mea a pau, ua hoolilo ia iho la oia i kahuna Mahometa ma ka makahiki 1870. Haalele hou oia ia wahi a noho aku la maluna o kekahi o na mokupuni liilii o Aba ma ka muliwai Nile, a malaila oia i hookahua ai i kona noho ana a me kana hana, a hoolilo iho la iaia i kaula hemolele, a ua hana oia i kekahi mau hana kupanaha i kumu e punihei mai ai na kanaka, a penei kana hana mua:
Eli iho la oia i kekahi lua hohonu ma ua mokupuni la, a hoolilo iho la ia i home ponoi nona, a malaila oia kahi i pule mau ai a me ke kahea ana i kona akua, ka hookeai ana, ke puhi ana i na mohai kuni ala, a ua hele mau aku oia iwaena o na kanaka e hoohuli ai, hele aku ma kona hale pule Moseka ma kela me keia Poalima e haipule ai.
He eono makahiki o kona noho ana ma ia lua, a ma ia manawa loihi no hoi oia i hoomau ai ma ka hoohuli ana mai i na kanaka, a ua lehulehu loa lakou i punihei mai a lawelawe i ka hoomana Mahometa. Mamua o ka hoonaloia ana o na helehelena o ke kaula wahahee Mahometa mai ka honua aku, ua wanana mua ae oia e hiki mai ana he kaula mahope ona, a nana e lawelawe a hooko aku i ka hana i hiki ole iaia ke lawelawe, no ka mea, ua kaupalenaia kona ikaika a me kona mana nui maluna o kekahi mau hoomana e ae a hoohaiki aku i kona hoomana Mahomeda.
Nolaila, ma ka manao ana o na kanaka o ke ko ana keia o ka wanana a Mahometa ma o keia Madai. Ua oiaio no ia mau noonoo ana, no ka mea ua ku mai keia Madai a hoala hou i ka hoomana Mahometa, a huli nui na kanaka mahope ona, a ua lilo oia i kanaka kaulana a mahaloia iwaena o na kanaka Araba. Hookupu nui lakou i keia Madai me na waiwai manawalea, a haawi aku i na wahine a me na kaikamahine ui nana. Ua hoikeia ma kona moolelo he kaula wae keia ma na wahine waiwai a hanohano wale no kona makemake, a ua lehulehu wale na wahine a keia kaula i mare ai a ua pau i ka haaleleia.
Ma ka makahiki 1881 iho nei i hala, ua hoike mai keia Madai iaia iho imua o na kanaka penei: "Owau no o Mahdi, ke kaula a Mahometa i wanana ai e hiki mai ana mahope ona, a ua hiki au ke ku aku imua o ke ao holookoa e hooia aku owau no ua kaula nei. Ua hoounaia mai au e hooponopono i na lawelawe aupuni ana o Aigupita, a malalo o ka'u mau lawelawe ana e mahuahua ai na pomaikai o ke aupuni a e ulu hou ai ka lahui, ―Êua hoounaia mai no hoi au i ke ao nei e hooko aku i ka hana i hiki ole ia Mahometa ka hana, a owau ka mea hookahi i waeia mai e ka anela Gaberiela no ke kupono loa e hana aku ia mau hana, ― 'Owau ka mea i aeia e unuhi ae i ka pahi wakawaka o ka manaoio a hoo puehu aku i na hoomana e ae mai ke aupuni aku, a ua laahia ko'u lima no ka hookau aku i ka hoopai maluna o na karistiano a pau, a e kipaku loa aku ia lakou mai ke alo aku o ka honua.'" Nolaila e hoomanao iho e na makamaka heluhelu, o ka hoomana kekahi kumu nui nana i hoala mai na manao lili iwaena o na kanaka ma o na olelo apuhi a keia kaula, a hoala ae la i ke kaua kipikipi ma Aigupita.
WAI! WAI!!
Ke kauohaia aku nei ka poe a pau he pono hookahekahe wai ko lakou, mai keia la aku, o ka manawa hookahekahe wale no i aeia oia na hora mai ka 6 a ka 8 A. M., a mai ka hora 4 a i ka 8 P. M.: aole ma na manawa e ae.
Ma ke Kauoha
CHAS. B. WILSON,
NA HOOLAHA KUMAU
KAKELA & KUKE
E laa na pahiolo, koi hole, hamale, koi nui a me liilii, kila, wili puaa, rula, apuapu, kui o na ano a pau, kala kaa, hao hoopaa puka pohaku hoana, kepa, lei ilio, kaula hao ili, pahi, upa, pahi umiumi, kalapu, kope hulu, pulupulu, oepa kalakala, lina hao, ami, keehi, a me ke KAULA OPU.
Palau o na ano a pau. Oo, ho, kopala, pe, kipikua, hao kope, au ho a pea aku, kua bipi, lei bipi, kaula hao bipi, uwea pa, uwea keleawe, hao pili piula, kaa palala, ipuhao, ipu ti
PA-PALAI, MAKAU ME KE ANO
Ili wai, papa holoi, kopa ala, kaula kuaina, hu'akai, ehi wawae, hulu pena, a pela aku.
Pena wali, kini nui a me liilii o na ano a pau, me ka pepa kuhikuhi, pena keokeo, aila pena, aila hoomaloo, vaniki kaa, a me vaniki moe, PENA HOOMALOO a me aniani hale
AILA MAHU, AILA MIKINI, AILA HAMO ILI, AILA KAA, INIKA KAMAA.
PAUDA, KUKAI PELE, KIANA PAUDA, UIKI IPUKUKUI O NA ANO HE NUI A LEHULEHU.
LOLE MAKEPONO
E laa me
AHINAHINA, KALAKOA, KEOKEO, LEPONALO, HULUMANU, UWE-WAHINE, KUI HUMUHUMU, A ME KA LOPI.
Ke Kuike e loaa no ia ma kahi o Kakela & Kuke!
NA MEA PIULA,
Mikini Humuhumu, Makini a WHEELER a me WILSON
MIKINI A WILCOX ME GIBBS
NA MIKINI A REMINGTON.
He nui loa na mea hao me na ukana e ae o na ano a pau, aole hiki ke hai pau ia aku, hewa i ka wai na maka ke ike.
Laau Lapaau Kaulana Loa A DR. JAYNE,
LAAU HOOMAEMAE KOKO, LAAU HOOPAU NAIO, LAAU KUNU, PENIKILA, HUAALE, PAAKAI, LAAU HOOPAA HI, A Me na Laau Hamo a Pela 'ku.
Kakela me Kuke.