Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 17, 25 April 1885 — Page 3
This text was transcribed by: | Jason Laskey |
This work is dedicated to: | To my wonderful wife, Lola |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ka Nupepa Kuokoa
@ e Thos. G. Thrum ma ka Halepai o @ nupepa "Saturday Press." Keena Hooponopono, ma na kihi o Alanui Moi. @@@@ me Nuuanu.
@ hooana muai mai na Olelo Hoolaha ma Keena Hooponopono mamua ae o ka ho@a @ ke awakea o na Poaha a pau. Aole e @@@aia na Olelo Hoolaha ke laweia mai @ope o ka hora i hoikeia maluna. E hooko @ aku ana makou i keia rula maluna. @@@@ mai i na leta a pau a me na kauoha @e ka uku pepa ia Ka Nupepa Kuokoa @ Honolulu. Ina e loaa pono ole aku keia@ K@na poe lawe, e hai mai me ka hakalia @ @@@ Keena. O ka uku a keia pepa e haawi ai i kona @@@ he umi ke@eta no ke dala, koe ka @@ o Kona, Oahu, a me kekahi mau apana @@@ nui o ka luhi i ka halihali ana i ka @ @a a mau apana, e hoolia ka uku luna.
NUHOU KULOKO.
E nana ae i na hoolaha hou e puka @ nei.
@oko o keia mau la, ke hoomaemae@ei na alanui aupuni e na paahao. @'a hookohuia aku o Rev. C.E @ser i hope kumu no ke Kula Hoo@olei o Keoneula.
He ahaaina maluna o ka oneki o ka @uahi Hoku Ao Hou i ka Poaha @ nei.
Ua make mai nei ma Hilo o Mrs. @oa Kipi, wahine a ke Kiaaina mua Hawaii.
Ma ka Poakolu nei i hoea mai ai ka @meda e like me kona papa kuhikumanawa ku.
@a hopuia he ekolu pake maluna o mokuahi Alameda ma o ka loaa ana @ o ka opiuma ma ko lakou mau @o.
Ua hookaulua iho makou i kekahi @ manao o na makamaka no ka pi@oa o ko kakou pepa o keia la.
No ka piha loa o ka kakou HIWAHI@ nolaila ua hoopanee makou i ka @puka ana aku i ke kanikau o Wm.@Ms, no keia pule ae.
Ma kela pule i hala aku nei ua hala kela aoao o ka muliwai eleele o ka @e o Niauhoe ma Kumimi ma Molo@ me ka ohana ko makou u puana.
He uhuki ai ka hana a kekahi mau @e mauka o Kapalama i ka la Sabati @la, aole he kiai aupuni malaila nana @alama a hoomalu aku ia mau hana. @ ka hoike mai a kekahi makamaka. Ua hopuia o W.A. Kiha i kela pule @ nei no kona lawe ana i ka waiwai o i waihoia ma kona lima nona iho. @ ka Makai nui D.F. Landford o makua, Hawaii.
O ka nanea no ke kikowaena ume @a hooni puuwai, a nona hoi na hu@lu he 19. Ke puana aku nei ka @amaka nana na mana ai liilii a ke @@@, o "Moanalihaikawaokele," ka hookaawale pono ana, Moanali@ i ka waokele. J. Lailai.
Ua hoike mai kekahi hoa'loha, ua maka oia i kekahi puaa hiwapaa me @ahi moa alae make e kau ana malu@ o kekahi kumulaau kiawe ma ke ku@ Puuhale; ua hoohuliia na poo i ka ina a o na hope hoi i ke komohana. @omanamana paha!
Ua ahaiia kekahi kaikamahine e ka ma ka po Poaono i hala, nona ka a o Akahi, mai ke alanui Moiwahine aku a pii ma ke alanui Nuuanu, a i kekahi ka lio e holo p@@@ka ana, @le aku la oia ilalo a haki iho la ke @i wawae. Ua laweia aku oia no ka @ukipila, a no kekahi mau hora, ma@ aku la oia.
He haina no ka nane a Jos. Kalei@mo ko i loaa mai ia makou ma ka @ o J. Kauanonoula a oia ka makou @pae ai; aole he haina nane i waiho mai ma ka inoa o Keaweahawaii. A @ oia aku la ua J. Kauanonoula nei, @ila mai pane mai no ka hookano nui @, e hoike ae ua hoohokaia oe. O haina ua pololei, ao ka inoa ua ke@e.
Ma ka noho ana o ka Aha Kolono@e noonoo a me ka nieniele pono ana @a kumu o ka make ana o Akahi (w,) na ka maopopo lea ana o na kumu o na make ana, ua hoopuka ae ua aha i kana olelo hooholo penei : "Ua ike o Akahi (w) ma o kona haule ana @a lio, a me ka hemahema o ka poe na i malama mamua o ka laweia ana Haukipila."
Ke hooia aku nei makou i na haina @a o ka nane a Jos. Kaleimamo elike e ka haina e waiho nei me makou. O @ wahi mana ai liilii a ke KUOKOA e @hihewaia mai nei, he hookahi wale @ mea i loaa oia ka mea muumuu hiki e ke holo, a ma ia ano paha i loaa ai @e kamaa hila hapakue. O ka mea @i e o mai nei ia Kaauhalemoa, ua @e ia elike me ka nele ana o kona ka@@ i ka hila ole. -More!
Ua hiki mai nei maluna o Hoku Ao @ou na Baibala liilii i paiia iho nei ma @ olelo Hawaii. Akahi no @ loaa ka @ibala mama no ka lawe pu ana i ka @lawai a me ke Kula Sabati, a me ka@ e hele ai. E loaa no ma ke Keena @ke o ka Papa Hawaii, ma ke kihi o @ Hale Luina, no elua dala ke kumu@ai. Ua loaa mai no hoi na Lei Alii pai hou ia, oia ka buke i paiia e Wini @mua aku nei, a ua nui ka makema@ @ia no na Kula Sabati; he 25 keneta @le no ke kumukuai.
Ma ke kakahiaka o ka Poalima i hala, ua komo aku ka mea nona ka inoa malalo iho ma ka hale kuai awa o Kahanu e kuai i kekahi apana awa. Ninau aku la au, auhea kanaka o keia hale? Poha mai la kekahi leo wahine me ke kalakala, E hele aku, aohe kuai awa o keia la. Nalu iho la au, aole loa au i ike i na hoolaha a Kahanu e papa ana i ka pono o ka lehulehu a me kona pomaikai pu. He hapalua hora paha ke ku ana malaila, ua puka mai la kekahi kanaka a-oo a loaa iho la ko'u makemake. Pela iho le anei e pakike ia mai ai ke kanaka e imi ana i ka pono? Aole no hoi nona wale ia pono, aka, no ua mea kuai la kahi. A.S. Kiniakua.
I keia poaha ae, oia ka la 30 o Apr. nei, e holo ana ka Hoku Ao Hou no Maikonisia, malalo o ka hookele ana o Kapena I Bray. Ma keia holo ana, e hoi ana o Rev. W. N. Lono me Mrs. Julia Lona i ko laua kihapai mua ma maiana; a o Mrs. Kaluahine Haina, no Tarawa. E eolo mua ana ka moku i ka paeaina Kilibati e houluulu ai i na Misionari Hawaii a me na Kumu Kilibatai, a e lawe ia lakou a pau a hoolele ma Kusaie no ko lakou Ahaolelo Misiona. A pau ka lakou hana malaila, alaila e hoihoi ia ana lakou ma ko lakou mau kihapai ma na mokupuni Kilibati, a holo aku no ka hana ma Ponape, a hiki i ka paemoku o Moloka, a i ka loko kai Ruka, a ma ke komohana loa aku a hiki i ka mokupuni o lapa, alaila huli hoi mai i Ponape, a hiki mai i Kusaie no ka hana hou ma ka paemoku Malaka, oia ka hana hope loa a huli hoi mai no Honolulu nei.
KO KONA AKAU MAU NU.
He oia mau no na hiona olu o ua lai kupolua nei a ka eka, aia no ka ua i ka opua, ke hina ae la i Awalau. He malie, he malu ka noho ana o na kamaaina, mai o ao; aohe mau hauwalaau no Ona ma. Maemae i ke kai ka pua o ka hala, nani ia, hoomau aku. Mau hale pauahi. Ma ka Poaono Mar. 28, ua amuia ae e na alelo manamana o ke ahi, ka hale o Kekoi me ko Palaualelo, oiai laua ma kahi hookahi, a me ko Keikaikai, ua ekolu kaulahao paha ka mamao, mai keia mau hale aku, ua nui na mea i loaa mai, nui no na mea i poino, eia kela mau ohana ke puulu nei, aloha ino! O ke kumu o keia poino, mai na keiki mai no, mamuli o ka hoohemahema o na apana ahi; nolaila, e ao kanaka mai. Ma ka Poalima Apr. 3, ua hamo hou ae no ke ahi i ka lanai o ka hale o GL Olohia, e ole na lima kokua koe ai ke kino o ka hale. Ua hanau an Mr a me Mrs. Haanio he kaikamahine, ma ka la 7 o Aperila. Ua make o Kahalau, o Honalo-uka.
KOU HALE NO.
EHUKAI O HAENA.
Oiai ma na hora auina la o ke Sabati i hala oia ka la 15 o keia mahina, ua hiki ae ka mea malama buke o ka hale kuai o Waila ma Mahukona ma ka hale noho o kekahi o ko makou makamaka Kailimai a he makai kauwai hoi no Haena nei, aka, i ua mea la e noho ana malaila a hiki i ka hoi ana mai o Kailimai mai ka pule mai i uka o Kaipuhaa, ua launa pu iho la lakou malaila a hiki i ka malu ana mai o ka malu po, a i ua mea malama buke la e liuliu ana no ka hoi i Mahukona me kekahi kukui hele po ma kona lima, ua puka mai la ka ona hale mahope a kulai aku la i ka mea e hoi ana a hina aku la ma ka iliili. Ia wa no i loheia aku ai kekahi hauwalaau, a holo aku la kekahi o makou ma ia wahi, a ninau aku la i ka mea i kulaiia i ke kumu o ia hana, hoole mai la kela aole i maopopo.
Nolaila, he kupono ole keia hana a keia hoa e lawelawe ana i ka oihana a ke aupuni i waiho ma kona lima, a oia no hoi ke k@mukula Sabati o Kohala Komohana nei. Pehea la oia i hoao ai e hana i keia hana, oiai aia maluna ona keia mau hana a elua, ko ke aupuni o lalo nei a me ko luna. S K PILI.
Ua mahaloia oe no kou hoike pololei ana mai nei i kou inoa ponoi, a e hoomau aku ka pono i ole e poho wale ka luhi o ke kakau ana mai, aole hoi ia oe wale aka i na makamaka no a pau e kakau mai ana. I.H.
NO HILO.
O kahi nona ka ona i hoikeia ai ma kou helu 11 i hala, ke hoike mai nei ia i ka maluhia, aole hoi pela mamua ka nui o ka ona, ma na la Sabati ka oi loa aku o ia mau hana. - Ua hanau mai la n@ Unea me kana wahine he kaikamahine mohaha maikai, a ua make koke i ka hemo ana mai. -Mai poino ke ola o kekahi kanaka oiai oia e hoi mai ana mai kahi o ka haole a mamua pono o ka halekula ma Papaikou e ku nei, ua loaa iho la oia i kekahi mai kuhewa a mai make loa, e ole na lima kokua pakele ai. O Kama ka inoa o keia kanaka. -Ma ka Poaono i hala la 12, ua hoao iho la o S. Kapahu e pepehi i kana wahine ma ka paluku ana i ke poo me ka pohaku. Mamua nae o kona hana ana i kela pepehi, ua inu iho la oia he bia me kekahi poe e iho, a ma o ka lohe ana ona i kke kolohe o kana wahine me ka haole i kona wa ona, nolaila ia i hana naaupo ai i ka wahine me ka pohaku, a pakele ke ola ma o ka hala@u ana o ka pohaku. Ua hoopaiia oia e ka aha he 15 dala, a o ka lua keia o kona hoopaiia ana ma ia hewa hookahi no. -O ke kanaka maluna ae i loaa i ka mai kuhewa, ua make. NALIMA.
A. U@@A, NO KA HALE-LUA.
Ua make keia haole i aloha nui ia e na kanaka ma ka Poakolu la 8 o keia mahina; ua @aalele iho oia he wahine, a me ka ohana nui mahope nei; he hana mahiko kana hana, a he kanikela no Denemaka ma Hawaii nei. He nui loa na makahiki o ka hooikaika ana ia hana ma Hana nei a hala wale aku la, a ua pili paa ke aloha o na kanaka Hawaii i ike i kana mau hana maikai iwaena o lakou. Ua mau ka waiho ana o kona kino ma ka hale a hiki i ka hoea ana mai o ka mokuahi Likelike me kona pahu nani a me na makamaka he nui mai Honolulu mai. Nolaila ma ka auina la o ka Poaha ae, ua lawelawe ia a hana hoolewa e Makinitosa, a ua kai aku la ka huakai hoolewa no kona hale lua, a hoi ka lepo i ka lepo. Aloha wale ia! KAHEIHEILANI.
UA MAHA, UA MOKU KA PEWA!
He mea kaumaha a luuluu me ka @@@@@i @ @@ @@@@ @e ike @@@ na makamaka a me ka ohana a pau o Mrs. K. D. Kamai me na kulu waimaka a ke aloha a'u e hoike aku nei. Ua laweia kona hanu ola e ka mea nana i hana i ke kakahika o ka Poalua Maraki la 24, ma ko laua home ma Aleamai, Hilo. Ua hana uia oia ma Puhi, Keaukaha, i Hilo, na Kahuaina me kana wahine o Kamakele, ua noho me ke akahai me ka oluolu malalo o ka makua a hiki i ka piha ana iaia o na makahiki he 16 a oi; a ma ka mahina o Aperila 1853, ua hoohuiia oia ma ka mare me D Kamai e ka makua Laimana i make. Ua noho oia me ka maluhia malalo o kana kane me ka hoomanawanui ma mea a pau.
Ma ka la 12 o Mei 1864, ua hoi laua a noho ma Kapena, he wahi mauka o Onomea, no ka imi ana i na pono kino o keia noho ana, he kahu ai ka hana, a ua loaa ka hua ia laua o ia hoomanawanui ana nona ka huina dala i hiki aku i ka elua tausani a oi. Ma mahina no Aperila 1874, a hoi mai laua a noho ma Aleamai nei no ka hoomakau kau ana e kukulu i home nani, a he mea no hoi ia e hoike ana he wahine o Kaawaloa i ukali aku ma na meheu o ka noho ana kuoonoono. O kana olelo mamua o ka hapai ana i ka hale, oia keia : "E kukulu ia i hale nui i noho au a make alaila, no ka'u mau keiki." Ua hookoia kela mau manao ana i ka mahina o Iune 1879, ma ka nana ana i ko laua kulana me he la he mau hiapaiole laua o ka noho@na ulakolako.
Ua hiki hoi i kona oluolu, akahai, a heahea, ke hookipa aku i na malihini a pau ma kona home me ke kanalua ole, a me ia ano i haiamuia e na hoalauna me na hale kipa ma na wahi a pau ana i kipa aku ai. Ua hanauia na laua he 13 keiki, he eiwa nae i make a me eha e ola nei, a hookahi o lakou i mare ia. He wahine oia i hoonaauao ole ia ma na kula ao hana lima, aka, ma ka nana ana ma kona hale ua maiau aku na mea a pau. O ke kumu o kona make ana ua loaa no iaia he wahi mai ma ka lima no elua aku nei paha makahiki i hala, a ua nui no na hooikaika ana e loaa ka oluolu aka he wahi oluolu no ka manawa a hiki hou mai no.
He elua pule mamua o ka make ana ua mahuahua loa mai la ka eha, a i ka la mamua o ka make ana he oluolu pono oia, a ua hele-aku oia ma kahawai i ka lawaia oopu, a ma ia po iho ka pii mahuahua ana mai o ka eha a oi loa aku mamua o ke kupono. Pela oia i hakoko pu ai me ka eha a hiki i ka lilo ana o ke eo ma ka aoao o ka make, a aole oia i poina i ka haawi ana i ke aloha i na mea pau, a pela keia peni e hoike aku ia aloha me ka hai aku. @ Ke aloha ia aku nei oukou a pau e Kaawaloa. Ma ka Poakolu i hoolewaia aku ai kona kino lepo, a ua lehulehu wale na makamaka i komo pu ae ma kona huakai. Ma keia ke haawi nei au i ke aloha maluna o ke kane i hooneleia i ka wahine. Aloha no. K M KOAHOU.
Nu Hou o ko na Aina E.
HANA IO KA BEA NOHO ANU.
Weli na maka o ka Liona.
NA KA BEA I KAILI MUA KA HANOHANO
O KA HOOUKA KAUA MA AFEGANI-
TANA, A PII KA MANENE I NA
AA-KOKO O KA LIONA.
Farani me Kina no ke
Kuikahi,
AMERIKA AWENA.
KELA ME KEIA
ENELANI ME RUSIA.
Ua hoike o Kenela Komarofa o na pualikoa Rukini no kekahi kaua i hoo ukaia mawaena o kona mau pualikoa a me na Afegana ma ka la 30 o ka mahina i hala penei : Ua lele kaua mai la na Afegana ia makou oiai lakou e hookahua ana ma ka muliwai Kuskh, a ua hoopuniia ko lakou kulana me na papu ikaika, a o ka huina o na Afegana, he 4,000 koa me ewalu mau pu, a iloko o kekahi mau hora o ko lakou hoomau ana i ka p@a ma ia kulana me ke kipu ana mai maluna o ko'u mau koa, ua auhee aku la lakou me ka puehu liilii a me ka waiho pu iho ma kahua kaua he 500 poe i make, na ko kaua, na lako ai, me ka haalele p@na iho i ko lakou mau papu. O ka oino hoi ma ko makou aoao he 29 i @ehaia me 13 i make. Ua hiki aku @kou ma ko lakou wahi hoomoana a @@e mai la i na waiwai pio me ke alua@ ole aku mahope o na Afegana e au@e ana, a ua haalele aku au ia mau wa@ o na enemi no ko'u wahi hoomoana @ua. O ka huina nui o ko'u @@@ ko@ke huiia me na kaua @o K@@@a, ua @@ me 10,000, a eia lakou ke ku makau@u nei no ke kaua i na manawa a pau @na enemi e lele kaua mai ai.
Ua hoike ae na Beritania penei : Ua lilo aku o Penjdeh i na Rukini ma ke kahua kaua i hooukaia ma ka la 30 o Maraki, a ua kipakuia na Afegana mai ko lakou kulana paa aku; @a hiki ole i na Afegana ke paa loihi aku imua o na Rukini oiai lakou e nee mai ana me he waikahe la O ka manawa e kaua ana na aoao a elua he wa kawa-u ia a ua hiki ole i na pukuniahi ke ki ia no ke kawa-u. Ua paa aku he elua mahele koa o na Afegana i kekahi mau wahi imua o na Rukini a@@@@ @ @@@@@a loa ai ka make ma ua mau mahele la. Ua kuemi hope aku na Afegana no Marauchak me ka hahai ole aku o na Rukini mahope o lakou. Ke kali la na aliikoa Beritania a akoakoa pono mai na Afegana i hoopuehuia e na Rukini, alaila, hui pu aku me ko Sir Peter Lumsden mau pualikoa.
KA POHAKUHAUOLI HOIKE.
Ua hoike ae o Pohakuhauoli, "ua hoomau no o Enelani i kona noho launa aloha ana me Rusia a hiki i ka la 30 o Maraki, ka la i hoolele ai na puupuu mawaena o lana, a oia ka hopena. Aole loa i hoao aku na Afegana e hoonee mua i na pualikoa ma na ano a pau e like me na kauoha i haaw@ia aku e ka Aha Kuhina, a he mea pono i ke aupuni ke hoahewa aku i keia mau hana pakaha wale a Rusia." Ua ninau aku nei ke aupuni o Enelani ia Rusia e hoike mai i na kumu nui o keia mau hana maluna o na pualikoa Afegana, aka, aole loa he pane i loaa mai ia Beritania. Ua telegarapa mai o Sir Edward Thorton, ko Beritania elele i Peteroboro, ua manao ko Rusia Kuhina Nui, aole o kela nuhou hoolele hauoli i loaa aku ia Enelani he mea ia nona e kaohi iho ai i ka hoomau ana aku i na launa aloha ana no ka maluhia. Ua noho koke aku i eono o ko na Beritania mau moku kaua hao sila e noho la ma ka mokupuni o Malta no ke kowa o Dadenela, me ke kauoha pu aku ia Rusia, ina oia e hoopanee hou aku he manawa no kana pane a hoike ana mai i ke kumu nui- o kona lawe pio ana ia Penjdeh, alaila, e kukala koke no ke aupuni o Beritania i ke kaua me ke kanalua ole.
MAKAUKAU O ENELANI NO KE KAUA.
Ua kuai aku ke aupuni he mau haneri lio no ke kahua kaua mai Canada mai, ua kauohaia aku o Gen. Wulese, e unuhi aku i hookahi hapakolu o na pualikoa ma Aigupita; ua kauoha ia aku no hoi na hale hana lako kaua e hoolako aku i mau pono kaua no Inia; a ua loaa pu aku no hoi i ka hui hana pukuniahi a Limaikaika e hana ia na pukuniahi nunui a liilii no na pualikoa, a ke hana la ua hui nei i na manawa a pau, no ka hoopiha ana aku i na kauoha a ke aupuni. He mau haneri tona o na pono ai e haliia la mai Bolan aku i kela a me keia la, a ua loaa aku na kauoha e hoomau ka lawe ia o ia mau lako a pono nui o na koa ma ka hoolawa pono ana i elua haneri tona no kela a me keia la. Eia pu hoi na aumoku kaua ma ko lakou mau ala moana me ka lawa pono i ne elele ahailono ole o ke kahua kaua; a ua haawi manawalea ae ke aupuni o Benegala he 3,500,000 dala no ke kokua ana ma ko na Beritania aoao. O keia mau hoomakaukau nui a Enelani, he mea ia na kekahi mau aupuni e kanalua ole ai ke koho wale aku, e komo ana laua a elua iloko o ka hookahe koko weliweli. Ua loaa mai ka pane a Ria Adimarala Sir Thos. Brassey o na aumoku Beritania, ina e kukala aku ana ke aupuni i ke kaua me Rusia alaila, ua makauakau oia me kona aumoku kaua e hoowela aku i na wai o ke kai Baletica iloka o na la eha. Ua makaukau oia i na manawa a pau e hooko pono aku i na kauoha a ke auni ke haawiia aku ma ona la.
NA AFEGANA.
Ua hoike ae kekahi mea kakau nupepa, o ka nui o na poino ma ka aoao o na Afegan oiai lakou e auhee ana mai ke alo aku o na koa Rukini he weliweli na poino i ike ia. Ua hoomaopopoia aia he mau haneri o na koa Afegan ma ke kahua kaua ka i pepehi hoomainoinoia. Ua haalele aku ko Peter Lumsden pualikoa i ko lakou wahi hoomoana mua a hele aku la no Tirpul, a ma keia hele ana ua nui ka poino o na koa a me ka make pu ma o ka haule nui ana mai o ka hau.
KO RUSIA LIULIU KAUA.
Aia ma ke Kai Baletica ke ku makaukau nei he 70 mau waapa hoopahu o na Rukini i lako pono me na pono hoopahu topido, a ua komo pu mai la na kokua ana a ke aupuni Finelana ia Rusia ma o kona hoouna ana mai i 10 o kona mau aumoku kaua hoopahu topido no ka hui p@ ana mai me keia mau waapa hoopahu ma ke Kai Baletica. O na lako kaua no na pualikoa aina a pau ke hoea la na kauoha i Amerika e like la me Enelani. Ke kauoha pu ia la ka ai a me kekahi mau pono e ae e na puali. Ke ohi hou ia la na koa kokua kuikawa, a mawaho ae o keia mau hoomakaukau ana ke komo nui mai la ke kahi mau lahui e ae o na o@ana aina e pili la me Rusia a i paa hoi malalo o kona mau hooponopono aupuni ana. a he heluna nui loa o na pualikoa kaua lio Kosaka. Ke hoouna puapuahulu ia la na pualikoa Rukini me ka puahi nui no Merv, a aia kekahi o ia mau pu ali maluna o na kiekiena o Caucasa.
FARANI ME KINA.
Apr. 11 Ua ohi ke aupuni he elua mahele koa hou e noho poo ia ana e kenela Courcy no Tonakuina; a aia no hoi kekahi mahele o na koa ma ka hema o Farani e noho la a i makaukau hoi no ke kahua kaua i na wa a pau, a o ke kuikahi ka mea e kaulua la a pane mai o Kina. Ua wela ka inaina o na Farani.
O @a nui o na moku kaua Farani ma na kai o Kina, he 34, a e lawe ana i na pu nunui he 280, na lako hoopahu, me na pono kaua he nui; a maluna o keia mau moku, e lawe ana he eono tausani ola uhane.
O na lono no ke kuikahi e pahola la mawaena o keia mau aupuni mokuahana, aole ia he mea nana e kaohi mai i ka hoolako ana i na pono kaua a i ka hoonee mua ana i na pualikoa ma na aoao a elua. Aia no na pake ke nee mua la a me ka hoomau ana i ka paa i na kulana i loaa hou ia lakou mai na Farani mai. Ua hoolaha aku na kenela Farani aole lakou e hookaawale aku i na koa mai ka lepo aku o Kina a hiki i ka manawa e hooiaio loa ia ai a kakau inoa ia ke kuikahi. Nolaila, aia no na koa Farani ma na kahua o na pake i lilo ia lakou me ka hoao ana e paniku aku o ma wahi e loaa ai i na koa pake he mau lako ai. Aole he mau hoouka kaua nui mawaena o laua iloko o keia mau la, oiai ke pahola loa la ko Kina manao kuikahi.
ENELANI MA SOUDANA.
O na koa kokua o Italia i hoounaia e ia aupuni no ke kokua ana i na Beritania ma Soudana, aia lakou ma Suakina, a ke nee la imua o na paele kipi.
O na lono mai Dongola mai e hoike hoike ana, ua hookaia ae kekahi kaua mawaena o na Pelekane me na koa paele me ka hahana loa, ma kahi i kapa ia o El Obeid, a mahope o ka nui ana o na poino ma na aoao a elua, ua hoopuehu ia aku na paele me ka mainoino a ua kipaku loa ia aku mai ko lakou kulana aku e paa ana. Ua haalele iho lakou he huina nui o na koa make a mahunehune, na lako kaua he nui me ko lakou mau papu, a ua hookahua ae la na Pelekane malaila.
O ka poino nui ma ka aoao o na Pelekane, oia no ka pahola ikaika ana o ka mai iwaena o lakou ma o ka wela o ka la a me ke kupono ole o ka ea i ko lakou mau ola kino.
Ua paniku aku ko kenela Graham mau pualikoa i na ala e loaa mau ai i na enemi na lako ai a me ka wai a ua hoounaia aku na kiu no ka hakilo ana i ke kulana o na enemi.
Ma kekahi lono e hoike ana, ua hoomaka aku la ko kenela Graham mau pualikoa e lele kaua aku ia Tamanieba a ua haule mai la ia mau kulana o na paele malalo ona me ka hoauhee pu ia o na paele, a hoomoana aku la ma Tananeib, a ua puhi aku la na koa Pelekane ia Tamai i ke ahi. O ka poino o na Pelekane he hookahi i make me 12 i hoehaia.
Ma kekahi mau pualikoa o na paele ua haalele iho la he heluna nui o lakou i ke kahua hoomoana me ka ae ole e hele i ke kaua, a no ia mea ua hopohopo he kaula no ka hoonee mua ana i na koa, a aia wale no lakou ma na kulana paa kahi i hookahua ai.
NO AMERIKA WAENA.
Ua waiho aku ka Peresidena Bariosa o ka okana aina o Guatemala he mau koina ikaika ia Amerika Hema no ka ae mai e hoohui ia kekahi mau okana aina e pili koke la me ka puali o Panama a lilo i hookahi aupuni, a ma keia, ua nui ke kue ia, nolaila ua pii ae la kona inaina a kuahaua koke aku la i ke kaua. Ua ohi koke ia na koa a ua piha he 20,000 koa iloko o ka pule hookahi, a ua hoonee koke ia aku lakou no ke kahua kaua, ma o kona noho ala kai ana no ka puali.
He huina koa nui keia i manao ia ai aole e hiki i ke kanaka hookahi ke hoala, a ua hoolako pono ia me na pu rafela a Reminetona, a ua lako pono no hoi me na pono k@ua a pau.
Ua hoehu kaua mua aku la oia i na okana aina pili koke mai, a ma ia kaua ana ua hele haaheo mai la na koa o ua mau okana aina la a hui pu na aoao a elua ma ka hakaka lima, a o ka hopena o ia kaua ana ua lukuia aku he 1,500 o na koa o Bariosa a he lehulehu i hoeha ia iloko o na hora kaua he umi me ka hahana, a iloko hoi o 11,000 koa wale no kekahi aoao.
Ma ke kahua kaua kahi i hoauheeia aku ai na koa o Bariosa ua loaa aku la kana pahi kaua, a o na lono lauahea i loheia a puni o Amerika, ua make ua Bariosa nei ma ke kaua.
Ua hoea aku ma Nu loka ke keiki ponoi a Bariosa i make iho la oiai oia e noho ao ana ma ke kula ao koa ma West Point, a ua loaa iaia na manao no ke kanalua ina paha ua make io kona makuakane a aole paha e like me na lono e pahola la malaila no kona make oiai ua loaa ae no iaia he mau leta mai kona makuakane.
Ma o ka loaa ana o ka pahikaua a ka Peresidena Bariosa ma ke kahua o ke kaua ua haki pu, pela i manaoia ai ua make oia, a o na hooia ana no kona make, aole i maopopo loa. Ua hoike ae no hoi ka Peresidena mua o Honodura oia o Soto i kona kanalua no ka oiaio o kona make, no ka mea o kela pahi a Bariosa i loaa aku ai ma ke kahua kaua, aole ia i kupono no ka hoohana aku, aka, no ka hoohiwahiwa.
KELA ME KEIA.
He onawaliwali mai ko ka Peresidena Ata i keia mau la ma ka papu o Monoro.
Ke kamau iki la no ke aho o ka Peresidena Kalani i ka wa i haalele aku ai ka mokuahi Alameda.
O ke kulanakauhale o Herata ma Areganitana, a o kani hoi o na @oo@ene kaua mawaena o Enelani me Rusia, oia kekahi o na puka nui kahi e holopono ai ko Enelani mau waiwai kelepa e holomoku ana iloko o Asia waena no na makahiki he nui i hala, a ua hoohaiki ia aku ko Rusia mau pono kalepa.
Ua hoouna leta ae na makaainana Rukini e noho ana ma Enelani i ko lakou mau makamaka ma Rusia e liuliu ana lakou no ka hoi aku i ka home ma o keia uluaoa kaua mawaena o keia mau aupuni. Aole i pau.
MOOLELO O KA AHAHUI EUANELIO O KA MOKUPUNI O OAHU.
(Koena mai ka aoao eha.)
Kumuhana 12. E waiho aku keia aha i ke noi imua o ka Ahahui Euanelio o ka Paeaina, ma ka malama o Iune, oia ka wa e malama ai i kula hui no na kahunapule.
Komite hoike o na hana a ka aha S. Waiwaiole. Komite hoike o na hana o na kihapai, J. Kekahuna. Na elele, Nalua, Kia, D. Waiwaiole, Keone.
Heluhelu mai o Paikuli, Komite Imi Haawina.
1 E wehewehe ia Isaia 38:8.
E.S. Timoteo.
2 E wehewehe ia Kinohi 4: 15.
C.M. Haida.
3 E wehewehe ia I Pet 3: 19.
J.W. Kaapu.
4 E wehewehe ia Kanawailua 32:31.
J.N. Paikuli.
5 E wehewehe ia Mataio 3: 16.
A.O. Polepe.
E hoomau aku i ka haawina mua a na hoa.
6 E wehewehe ia Hoik. 7: 1.
H.H. Paleka.
7 E wehewehe ia Hoik. 7: 10.
J. Waiamau.
8 E wehewehe ia Hoik. 1: 17, hapa hope
S. Waiwaiole.
9 E wehewehe ia I Kor. 12: 31
J. Kekahuna.
10 E wehewehe ia Luka 16: 23.
S.P.K. Nawaa.
11 E wehewehe ia Roma 6: 4, hapa mua.
S. Paaluhi
12 E wehewehe ia Luka 12: 5.
Ekalesia o Kaneohe.
Paikuli,
Komite{ Keone.
Kumuhana 15. Ina e hoopanee keia aha, e halawai hou aku no ma kaumakapili i ka Poakolu mua o Okatoba M.H. 1885, hora 10 A.M.
Ke mahalo aku nei keia aha i ka ekalesia o Kaumakapili no ko lakou kokua ana mai i na mea e oluolu ai na lala o keia aha. Heluheluia ka moolelo a aponoia. Hookuuia me ka pule a J. Waiamau. S. Paaluhi. Kakauolelo.
Eia ka haina o ka nane ma loko o ke Elele Poakolu o Moanalihaikawaokele. B NEHEMIA.
NA HOOLAHA HOU.
G L. FITCH, (KAUKA PIKA.)
Ua wehe a@ nei au he keena Lapaau ma Alanui Maunakea, Honolulu, Helu 70, a @ loaa no au ma ke Keen@ ma ka hora 8 a ka hora 12 o ke kakahiaka o kela a me keia la, hora 5.30 a ia ke hora 7.30 ahiahi. @007-@
JAMES M. MONSARRAT.
(MAUNAKEA.)
LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI.
He Luna Hoolele Palapala.
E hana ia no na Palapala Kuai, Palapala Hoolimalima, a me na palapala pili kanawai e ae ma ka olelo Hawaii. Dala no ka hoaie ma ka moraki ma na waiwai paa.
KEENA HANA: alanui Kale@a. tf.
M. THOMPSON, (KAMIKANA)
HE LOIO A KOKUA MA KE KANAWAI
Keena hana maluna o ka Hale Pohaku o Kamapela, (Campbell's Block,) Rumi helu 8 me 9. Puka komo e huli pono la i ke Alanui Kalepa, Honolulu.
J NO. M. KEALOHA.
LUNA Hoolele Palapala K@p@ Paahana no ka ap@@@ o Kaua@@@, Kau@@. He A@@@@ me ka Hool@l@ ana i na Palapala no ka @p@@@ o K@@@h@@, K@@@@ He K@@@@@@ P@l@@@ Aina no @@ @p@n@ o K@@@@@@, K@@@@, @ @@ Luna H@@@@ @@@@ no @@ @@@ Aina @@@@@@. @@@@-@@@.
NA HOOLAHA KUMAU.
J T. WATERHOUSE (Walakah@ui.)
HALEKUAI KUKAA NUI ME LELE@
Ua piha pono me na waiwai makamae hewa ai na maka i ka nui o ka lehua.
Heaha no la hoi la
MALIALA
Na Apa Ki lika o na ano a pau,
Pahoehoe o na ano a pau,
Alapia o na ano a pau,
Haluhipa o na ano a pau,
Na Huluhulu holoku,
Na Keokeo Paina,
Lili@@ lau pua,
Wetoria,
Lepo@al@
Lainakini,
@hi@@ pela@@@@,
Na Kihei o na ano a pau,
Na Koloka o na wahine,
Na Kihei Huluhulu,
Na Kalakoa o na ano a pau,
Na Kihei uhi moe,
Na Koloka o na wahine ,
Na uhi Kilika,
Na uhi Alapia,
Na Hainaka @@@@ a @@@@i,
Eia hou.
HE HELUNA NUI ONA PAA LOLE
O NA KANE A ME NA KAMALII
Na apa paina maikai loa,
Polu manoanoa a lahilahi,
Huluhulu manoanoa a lahilahi,
Na Apa huluhulu a pahee,
Na paa lole huluhulu, kane, me kamalii,
Na Pililakeke loloa a pokopoko,
Na Palule kaula o na ano a pau,
Na Palule keokeo,
Na Palule kalakoa,
Na Paleili.
Na Papale wahine i kinohinohila me na pua me na hulu nani, a he heluna nui o na kane a me na kamalii o na ano a pau
HE HELUNA NUI O NA KAMAA.
Na Kamaa buti,
Na Kamaa pihi,
Na Kamaa huka,
Na Kamaa laholio,
Na Kamaa weleweka.
HE HELUNA NUI O NA NOHO LIO MAI@@
Na Noho Italia,
Noho pulu mamua,
a mahope o kela a
me keia ano.
NA AILA O KELA A ME KEIA ANO.
Na Aila honua helu i he aia@ me he wai.
Aila pena, aila hoomaloo, aila Oli@a,
Aila inu, Aila lauho,
Waiala maikai.
NA PENA WAIHOOLUU LIKE OLE.
Keokeo,
Eleele,
Polu,
Melemele,
&C., &C., &C., &C.
Ina iho Ina iho.
Na ipuhao, na ipu ti,
Na koi nui a liilii,
Na pahi nui a liilii,
Na pahi olo, paka@i
Na pahi olo palua
Na tabu nui liilii,
Pakeke nui liilii,
Na lako kamana,
Na lako amala,
Na kamaa lio
Na moe hao.
Na pela uw@@
NA LAKO @AO, MA KA AINA A ME KA WAI
Na lako pa,
Pa nui a liilii,
Na bola,
Na kiaha aniani,
Na aniani kilohi,
Na ipukukui o na ano pau.
HE HELUNA NA MEA AI.
Palena poepoe,
Palena poepoe pala
Palena huinaha,
Palaoa o na ano a pau
Na kamano maikai loa ma ka pahu,
Na kamano tini,
Paakai o Li@apule,
Paakai inu,
Paakai hu,
Manu Kaleponi,
Palani ai a ka lio.
hel@@nui o kela@@@waiwai aiwaiwa ko'u mau halekuai aole i pau i ka @@@ila aku na oukou no e hele mai a kilohi no oukou. Ua waeia keia mau waiwai me ka malau, ma Pelekane, Farani, a me Amerika, no ka pono a me ka pomaikai o na kanaka Hawaii. me na kauoh@ mai na mokupuni hook@o@ me ka @l@@ loa.
T. WATERHOUSE