Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 13, 28 March 1885 — Page 4
This text was transcribed by: | Annette Masutani |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ka Nupepa Kuokoa
No ka Makahiki, ……….$2.00
No ka Mahina…………1.00
KUIKE KA RULA
Poanono ……Maraki 23, 1885
KA HALE O KE’LII
(THE PALACE OF THE KING.)
G.H. No. 208
I
Ae, he aina maikai e kahi e naue aku nei.
A haole ae maluna ko lehua hoomaikai.
Ole nae i like ae la ka nani a maikai
Me ka nani @ ana ma ka hale o ke ‘Lii.
Moho iki mae kakou ma ka aina maikai nei.
Ma ka aina maikai ae la ka manao e kau mau ai.
A @ e hiki @ me kakou e hui ai,
A pailani, a @ ma ka hale o ke ‘Lii.
REF. e ka hale o ke ‘Lii hale nani o ke /’Lii;
Kahi e hui aina keiki, ko ke ‘Lii mau pua e,
Kahi e pau ai na kaumaha, ue na hoao nei.
A e noho a mau koa ma ke ao pau ole e.
2
Iesu Kristo no ke ‘Lii, loa ole k mahai,
Kona kino, kona koko ka uku panai e ola ai.
Pili ae i kona kea, pili no a hilinai,
A e hiki i ka puka o ka hale o ke ‘Lii
A malaila ike ae la I ka Haku ia Iesu.
Ma ke koko mana ona loaa a eke ola mau,
A hoolei imua ona i na lei, a mele e,
I ke komo lanakila i ka hale o ke ‘Lii.
REF. e ka hale o ie Lii, hale mani o ke ‘Lii, @
HAWAII.
Haawina Kula Sabati,
Apr, 19, 1885. Kumuhana, Ko Paulo he-
le ana i Roma. Pauku Kaihala, Oih, 28: 1-15
A HOOPAKELEIA ae la, alaila,
ike iho la lakou i ka mokupuni,
ua kapaia o Melita.
2 He mea e ka lokomaikai o ia poe
kanaka e ia makou; no ka mea, hoaa
iho la lakou i ahi, a hookipa mai la ia
makou a pau, no ka ua e haule ana, a
no ke anuanu.
3. Lapulapu iho la o Paulo i pua-
pua hoaa, a i kona kau ana ma kea ahi.
puka mai la he moonihoawa mailoko
mai o ka wela, a pipili iho la i kona
lima.
4 A ike mai la kela poe kanaka e i
Ua mea nihoawa la e kau ana i kona li-
ma, i ae la lakou kekahi i kekahi, Oiaio
no he kanaka pepehi kanaka keia, ua
pakele no ia i ke kai, aka, o ka mea
hoopai, aole ia i ae mai i kona ola.
5 Nolaila lulu aku la ia i ua mea
nihoawa la iloko o ke ahi, aole hoi i
loaa iaia ka poino.
6 Kakali iho la lakou i kona pehu
ana, a me ka hina ilalo a make koke;
a loihi ko lakou kakali ana, aole hoi i
ike iaia e loaa ana i ka poino, huli hou ae
la ko lakou manao, i ae la, He akua ka ia.
7 Kokoke ma ia wahi ka aina o ka
luna o ia moku, o Popelio kona inoa,
nana no i kii mai ia makou, a hookipa
maikai aku la i na la ekolu.
8 E kaa ana ka makuakane o Po-
Pelio i ke kuni, a me ka hi koko. Ko-
mo aku la o Paulo i o na la, pule aku
la, kau iho la i kona lima maluna ona,
hoola aku la iaia.
9 Nolaila hanaia ae la keia, o keka-
hi poe e i loohia i ka mai ma ia moku-
puni, hele mai la lakou, a hoolaia iho la.
10 Hoomahalo mai la lakou ia ma-
kou, me na mahaloia he nui; a holo
makou, kau mai la lakou i na mea e
pono ai.
11 A hala na malama ekolu, holo
aku la makou ma kekahi moku no Ale-
kanederia, i ku ma ia mokupuni i ka
hooilo, o Diosekouro ka hoailona.
12 A pae aku la makou ma Sura-
kausa, a noho iho la i na la ekolu.
13 A malaila aku makou i holo ai
a hiki i Regio, a hala kekahi la, pa mai
la ka makani, mai ke kukulu-hema mai,
a ia la ae, hiki makou i Puteoli.
14 A malaila loaa ia makou he mau
hoahanau, kaohi mai la lakou ia makou
e noho me lakou ehiku la; a pela ma-
kou i hele aku ai i Roma.
15 A lohe mai na hoahanau ia ma-
kou, malaila mai la lakou i hele mai ai
a Apioporo, a me Teriatubereno, e ha-
lawai me makou. A ike o Paulo ia la-
kou, hoomaikai aku la ia i ke Akua, a
hoolana mai.
Pauku Gula, Hoomaikai aku la i ke
Akua, a hooikaika hou iho la. Oih. 28;-
15. Manao nui, Hoolana mau ke
Akua i ka poe i paulele iaia.
NA HELUHELU LA.
Poakahi Oih. 28: 1-15.
Poalua Mat. 19: 32-42
Poakolu Hal. 91: 1-16
Poaha Luka 10: 17-24
Poalima Iak. 5: 13-20
Poanono Ro. : 1-16.
Sabati Iosua 1: 1-9.
Mele, “Ka lei o ka Nani” Hoku Ao
Nani 103. Pule, e hoomaikai i ke
Akua no na pono Uhane.
NA NINAU.
Pehea ko Paulo hiki ana i ka aina,
mahope o ka ili ana o ka moku? Ehia
o lakou ma ka moku? Ua mau anei
ka ino? Owai ka moku kahi a lakou i
ili ai? He moku nui anei? 17 mile
ka loa, 9 mile ka laula. Nohea na ka-
maaina? No ka akau o Aferika. Ua
lokomaikai mai anei na kamaaina ia
Paulo ma? Ua aha lakou? Pomai-
kai anei o Paulo ma i keia mau hana
aloha no lakou? Pono anei e hookipa
i na malihini? Heb. 13:2. Ua ike
anei o Aberahama i kea no o ka poe
ana i hookipa’i, i ka wa i hele aku ai
na anela e launa me ia? Pehea ko
Paulo kokua ana i na hana? p. 3. Oia
anei kea no o Paulo – e lawelawe ana i
ka hana i loaa iaia ma kahi ana i noho
ai? Pehea ka Iesu olelo? Mat. 20: 27.
Heaha ka i loko pu-a wahie? Ua aha
oia? Ina nahu mai ka moonihwa,
heaha ka hope? Pehea ka manao o
na kamaaiana i ka ike ana ia mea ma
ko Paulo lima? Pololei anei ia koho
ana? Hahai anei ka hoopai i kanaka
i na wa a pau ma keia ola ana? O ka
mea inu waiona, aole i nele ka hahai
ana o ka hoopai iaia.
Ua aha o Paulo ia moonihoawa?
Ua eha anei o Paulo? Heaha ka Iesu
olelo i na haumana? Mar. 16: 18.
Aole anei i launa ka poe pono me na
mea e poino ai? Loaa anei pomaikai
noloko o na mea i manaoia he ino?
no ka make ole o Paulo, pehea ke ole-
lo a na kamaaina? p. 6. Owai ka lu-
na o ia aina? Ehia la kona hookipa
ana ia Paulo ma? Owai ka mea i mai
malaila? Heaha ka Paulo hana aloha?
p. 8 Owai ke kahuna lapaau me Pau-
lo? Luka. Ua pau paha kana mau
laau a pau me ka ukana o ka moku.
Owai ke kahuna lapaau nui? Ke ole
kokua mai ke Akua i ka hana a na ka-
uka, ola anei kanaka ma ka inu ana i
ka laau? Ua hele anei na mea e ae ia
Paulo? p. 9. O ko Paulo kokua alo-
ha ana, he mea anei ia e maopopo ai ia
lakou he kanaka pono ia? Oia hele
nui ana mai o kanaka e ike ia Paulo,
he mea anei ia e kokua ai i ka hai ana
i ka ke Akua olelo?
Nele loa o Paulo ma – nawai i hoola-
ko i na mea e pono ai? p. 10. Pe-
hea ka loihi o ka noho ana ma Melita?
Nohea aka moku i lawe aku ia lakou?
Ihea ka holo ana? Aia mahea? Ma
ka mokupuni o Sicily. Ehia la i noho
ai ilaila? p. 12. Ihea aku? He ku-
lanakauhale ma ka hema o Italia. Ma-
hope ku lakou mahea? He nui na
moku kalepa, na alanui hao, &c., e ko-
kua ana i kanaka imi ana i ka waiwai---
ua hoolilo anei ke Akua ia mau mea
i kokua no ka hoolaha ana i kana olelo?
Ke ole i komo ka Euanelio i mea e
maluhia ai ka aina, he waiwai anei keia
mau mea e ae? Owai ka i loaa ma
Puteoli? Ehia la i noho ai me lakou?
Owai ka i hele mai Roma aku e hala-
wai me Paulo? He kanaha paha mile
mai Roma aku o Apioporo? He pio
o Paulo, eia nae he mea kaulana loa;
ho mea hoohanohanoia e like me ke
alii. Hoomaikai oia ia wai? Hooika-
ika hou ia kona manao e aha?
Ua ko anei knoa iini nui? Ua hiki
kono aku i ke kulanakauhale hea?
Owai ke alii ia Manawa? Heaha ke
ano o Nero? Makemake anei oia i na
mea a Paulo i ao ai? Pehea e hana
aku ai i ka poe pilikia? Kokua like
anei i ka poe pono a me ka poe hewa?
Mat. 6: 44-47. Pono anei e hoahe-
wa wale i ka hoalauna me ka ike ole?
Kiai mau anei ke Akua i kona poe ka-
naka? He hana anei ko kela a me
keia e launa aku me na mea a ae a hoo-
lanai a lakou, a hooikaika ia lakou ilo-
ko o ka hana? Gal. 6: 2.
Mele, “Ala ai! Ala ae na koa.” Ho-
ku Ao Nani 85. Pule, I ikaika hou
ka manao o na paahana o Iesu.
MANO PILI
I ka hiki ana mai o ka popilikia, e
hoomanao i ka nui o ke Akua aloha ma
ka hoopkele ana mai na poino nui e
ae.
E hiki mai ana i na mea a pau ka wa
kupono e kokua ai i na hana maikai.
Hoopomaikai ke Akua i keia poe ka-
naka no ka lakou mau hana aloha; ma
ka hawi ana ia lakou i ke ola kino, me
ke ola uhane. Oiai e hana pono ana
kekahi, manao ino paha na mea e iaia
--aole nae pilikia oaia no ia mea.
E like me ko Paulo kiola ana i ka
moonihoawa, pela e kiola ai i na hewa
a pau.
Hoala aku ka holoholo olelo i na
mea a pau.
E waiho malie i ka ino. Aole hoala
i na hewa, a me na hana pono ole a ka-
naua—alaila hoopilikia ole mai lakou
ia oe no ka nanawa. Aka, ina paipai
ia laou e aki mai lakou e like me ka
moonihoawa. Hk mea nae ia e kokua
ai i ka Olelo Maikai. Na na hana mai-
kai e hoike i ke aloha io. Hoolilo ke
Akua i na kanaka o kea o nei – ke ka-
lepa, a me ka waiwai i mea e kokua ai
i ka hoolaha ana i kana Olelo.
He Kumunanao.
“No ia mea, ae ka mea kaole i ka ke alii, eia ke
koele i ka ke Akua kanaka, a e ka poe kaole, o
lakou ke ho@ ia.” Roma, 13:2,
KUMUHANA – “Ko na Karistiano Hana
kupono i ke Alii a me ko lakou Aina
Hanau.”
Mai ka pauku ekahi a hiki i ka pau-
ku ehiku o keia mokuna 130 Roma,
kea o nei o Paulo ka lunaoleleo i na ho-
ahanau karistiano ma Roma, e noho
ana hoi he mau makaainana malalo o
ke aupuni Roma e hoolohe i ka ke alii,
a e malama i kona mau kanawai mai-
kai. Ua makamake o Paulo ia lakou e
lilo i poe hoolohe a hooko aku i na ka-
nawai kupono e pili ana i ka pono o ke
‘lii a me ke aupuni. Me he la, aole
ona makemake e lilo na hoalanau ka-
ristiano i poe hoala kipi, a kue aku i ke
alii, me ka hoole ana i kona mana hoo-
malu maluna o lakou, aole hoi e lilo i
poe haihai kanawai a kue aku i na mea
a ke alii i hoonoho ai maluna o lakou.
Aole no hoi o ko Paulo manao ma
keia mau pauku e hookonokono ana i
na karistiano e hoolohe wale aku i ke
alii, ina he mau kanawai kupono ole
kona e kue ana i na kanawai hemolele
o ke Akua, a me ka lunaikehala o ke
karistiano. No ka mea, ma ka pauku
ekahi, ke kauoha nei o Paulo i na ka-
naka a pau e hoolohe i ka ke alii malu-
na iho, me ko Paulo hoike pu aku no
nae i ka mana nana i hoonoho i na ‘lii
a ma ka pauku eha, ua hoike hou no
oia, he kauwa ke alii na ke Akua. Ma
ia mea, ua maopopo, o ke Akua ka
mea nui, Oia ka mea i hoonoho mai i
ke alii, a ina e kue aku ka mea i hoo-
nohoia i ka mea nana ia i hoonoho mai;
alaila, aole he pono o ka hoolohe ana
aku i kana, aka, e hoolohe a e malama
i na kauoha a ka mea maluna o ke alii
e like paha me keia:
O kekahi alii nui, ua makemake oia
e hele aku ma kekahi mau aupuni okoa
a mamua o kona hele ana ua hoakoa-
koa oia i kona mau makaainana a ua
hoonoho i kekahi mea imua o lakou i
hope nona, me kona kauoha ia lakou e
hoolohe iaia a e malama i na kanawai,
a e lilo lakou i poe kokua pu ma ka
hooomalu ana i ke aupuni. A i ka hala
ana o ke alii nona ke aupuni, ua hoao
keia mea i hoonohoia mai e kue i ke
kanawai o ka mea nana ia i hoonoho
mai, me kona kauoha ana i na makaai-
nana e hana i na hana haihai kanawai,
e kue ana i ka mea nona mai kona po-
maikai, a ina e ku mai na makaainana
a hole i kona manao, alole hoi e hoo-
ko i kana mau kauoha, ua hewa anei
lakou, a e ahewa ia ana anei lakou no
ko lakou, hoolohe ole i ka mea a ko la-
kou alii i hoonoho mai ai, a i kauoha
ai hoi e hoolohe iaia? Aole, aole loa
no, no ka mea, ua malama no lakou i
na kanawai o ko lakou aliik a i kona
hoi ana mai, e kau auanei kona hoomai-
kai ana maluna o kona mau makaaina-
na kupaa.
He pinepine ko’u lohe ana i kekahi
poe e olelo ana, aole pono iki i na ka-
ristiano e hole i ka leo alii, aole no
hoi he pono e hoike aku i ka hewa o
ke alii, no ka mea, oia ka ke Akua o
ka honua; a i ke kau holo balota iho
nei o ka M. H 1884, ua lohe pinepine
au ma Honolulu i kakahi poe e hooika-
ika ana no ka paa balota i kapaia ka
“Balota Alii,” e lawe ana i keia pauku
elua o keia mokuna 130 Roma a ole-
lo aku, ina e koho ole ia ko lakou balo-
ta e hooikaika ana, alaila o ka hole
ana no ia i ke alii a me ke Akua, a ua
hai ia mai no hoi ia’u e kekahi poe i lo-
he pono a hiki ke hilinai ia ka lakou
mau olelo, ua haiolelo kekahi kahu
ekalesia Hawaii ia Manawa maluna o
keia pauku, a o kekahi o kona au ma-
nao i kukulu ai, “He pono i na karisti-
ano a pau e hoolohe i ke alii, ina no
he pono, a ina no he hewa, i mea e ao
ia ai lakou e hoomanawanui.”
Ma ka nana ana a me ka hoomaopo-
po pono ana i keia mau manao, aole o
ko Paulo manao e hoopilikia wale i na
hoahanau a e kauoha wale aku ia lakou
e hana aku i ka mea a lakou i makema-
ke ole ai, aole hoi o ka hoole ana o ke-
kahi kanaka aole e koho i ka balota
ana i makemake ole ai, a e kupaa hoi
maluna o ka mea a kona lunaikehale i
ike ai he pono, me kona paa ana i ko-
na pono pili paa a ke kumukanawai a
me na kanawai i haawi ai nona ma ko-
na ano he makaainana, he hole ia i ke
alii, a oia ano ka Panlo i manao ai ma
keia pauku he hole i ke alii a me ke
Akua. Aole loa pela, no ka mea, aole
i kue ia kekahi pono o ke alii, a o ke-
kahi kanawai paha o kona aupuni ma
keia hole ana, aka, ua hooko ka mea
hoole i na alakai ana a ke kumukana-
wai a me na kanawai o ke aupuni o ke
alii, a ina kakou e nana iki ma ka moo-
lelo o ka mea nana i kakau keia Epise
tole i hoikeia ma Oihana 16; 36-k37, a
me Oihana 25: 7-12; malaila i hoike
ai o Paulo i kona pono ma kona noho
ana he makaainana no ke aupuni Ro-
ma, me kona hoike aku i ka pono ole
o kona hahau wale ia me ka hookolo-
kolo ole ia a akaka kona hewa, alaila
hoopai, A i ka wa a Peseto i manao
ai e hooluolu i na enemi o Paulo, (oia
na Iudaio), ma ke koi ana iaia e hele
i Ierusalema e hookolokolo hou ia ai i
loaa ai ka manawa kupono i kona mau
enemi e pepehi ai iaia, ua hoole aku
oia i ka leo o Peseto, me kona hoopii
ana imua o Kaisara no kona pono, a
ma keia, ua maopopo ia kakaou he ka-
naka o Paulo e kupaa ana ma kona po-
no pili paa, aole hoopepe wale, aole
hoi ae wale mamuli o ka manao o ka
poe kue a imihala wale iaia; a ina pela
kona ano, alaila, aole o ko kakou ae
ole ana aku i ko kakou mau pono pili
paa a ke kumukanawai a me na kana-
wai i haawi mai ai a hoole aku i ka mea
a ko kakou lunaikehala i ike ai he po-
no ole, oia ka hoole a Paulo i manao
ai ma keia pauku elua o ka mokuna 13
o Roma; a ina no hoi e nana aku i na
kahua i hooiaioia ai kela manao e pili
ana i ka ae i ke alii ina he hewa, i mea
e ao ia ai i ka hoomanawanui ma ka
Baibala, aole loa hmau mea e kokua
Ana ia manao. O na mea i hoikeia, oia
na kanaka pono i hoole i ke alakai he-
wa a kupaa ma ka pono, a ua ikeia la-
kou he poe hoomanawanui.
E nana ia Mose, ua hoole i ke kapa
ia mai he keiki na ke kaikamahine a
Parao, e koho ana ma ka pilikia pu me
ko ke Akua poe kanaka, aole hoi ma
ka lealea pau koke o ka hewa. Hebera,
11; 24-26. E nana ia Saderaka, Me-
saka, Abedenego, e ku ana me na ma-
ka wiwo ole imua o ke alii mana o Ba-
bulona, a hoole aku, aole e hoomana a
kulou imua o ke kii gula a Nebukane-
za i hana ai, a ua ikeia ko lakou hoo-
manawanui. E nana ia Daniela e hoo-
le ana i ke kanawai paa loa, luli ole, o
ko Peresia a me ko Media me kona
manao paha e aho e lilo na hanohano
pau wale o keia ao a e make oia me ka
mainoino ma ka waha o na liona, ma-
mua o kona hoomana ana i ke alii, a
uhaki hoi i na kanawai hemolele o ko-
na Akua. Ua ikeia kona hoomanawa-
nui a me ka apono ana o ke Akua iaia
ma ka hoopakele ana iaia mai ka waha
mai o na liona, E nana hoi i na luna-
olelo imua o ka Aha Hookolokolo o na
alii Iudaio i hoikeia ma Oihana 4; 19,
5; 29, wahi a lakou, “E pono no ia ma-
kou ke hoolohe a malama i ka ke
Akua, aole i ka ke kanaka.”
Ma keia mau moolelo Baibala, ua
maopopo ia kakou aole o ka hoolohe
ana i ka ke alii no ka hewa oia ka mea
e ike ia ai ka hoomanawanui o ke karis-
tiano, aole loa pela, he manao hoomali-
mali wale keia, aole he kahua e hooia-
io ia ai. O ka mea i ike ia a hoomao-
popo ia, mai ke akua mai ka hoonoho
ana i na ‘lii, mai ka Moi kiekie loan a
kiaaina, na kuhina, na lunakanawai, a
Oia no ka mea e hiki e hoohiolo ia la-
kou. Ua kauoha ke Akua i na kana-
ka a pau e hoolohe a e mahalo ia lakou
ma ko lakou kulana, a e malama i ko
lakou mau kauoha, oiai ua like ko la-
kou mau kauoha ma ke kumukanawai
a me na kanawai, a i kue ole hoi i na
kanawai hemolele o ka Mea Kiekie loa
ka mea nana lakou i hoonoho mai, ka
mea hoi e kue ana i ka hewa me kona
apono ole i ka mea hana hewa.
O ka mana i hoikeia ma ka olelo a
ke Akua i haawiia no na ‘lii, aole ia he
mana palena ole, a he hiki wale i ke ‘lii
ke kauoha wale e hana i kela mea keia
mea e like me kona makemake, aole
loa pela, ua kaupalena ka olelo a ke
Akua i ko lakou mana, a ina e a-e wale
aku lakou mawaho o na palena kupono
a hoole aku kekahi mea ia kauoha, aole
e pili ka hoahewaia iaia i hoikeia ma
keia pauku. Ina e huli aku kakou a
nana i ka moolelo o ke alii mua loa o
ka Iseraela, e hoomaopopo no kakou i
kekahi mau mea e hooiaio mai ai he
mana palena ko na ‘lii a me na mana
hooponopono a pau. I ka nmanawa o
Saulo i a-e ai mawaho o na palena a ke
Akua i kau ai nona, a hookuli i ka leo
o ka mea nana i hoonoho mai iaia, ua
hoomaopopo kakou ua ahewa ke Akua
iaia a ua hookahuli i kona aupuni a
haawi aku no davida. Pomaikai na
‘lii o keia manawa ke noonoo lakou i
ka moolelo o ke alii hookuli, a hoonaa-
uao iho, i ole e kau mai ka inaina o ka
Mea Mana Loa a hookahuli aku i ko
lakou mau nohoalii. “Ma O’u nei e
noho alii ai na ‘lii a e kau ai na kau-
kau alii i ke kanawai. Ma O’u nei e
hoomalu ai na kiaaina, a me na lunaka-
nawai a pau o ka honua.” Sol. 8; 15, 16.
Eia kekahi manao e laha nei. He
hewa loa ka hoahewa ana i ke alii a o
ka hoike ana paha i ko lakou mau he-
wa me kea o ana ia lakou, a ina e pu-
ka iki kekahi mea o ia ano, ua puka
koke no he kipi i ke alii a me ke aupu-
ni. He pono ia kakou e nana iki i ka
oiaio o keia mea; e ahewa ia anei ka
mea hoahewa aku i ka hana pono ole a
na ‘lii, na kuhina, na lunakanawai, me
na kiaaina?
Mai ka wa Iehova i hoonoho ai ia
Saula i alii maluna o ka Iseraela a hiki
mai i na lunaoleleo, ua pinepine loa ko
ke Akua kauoha ana i Kona mau kau-
la e hele aku imua o ke alo o na ‘lii a e
hoike aku i ka pono ole o ka lakou
mau hana me kea o aku ia lakou e ha-
alele i ka hewa, a e hooko i ka leo o
Iehova. E nana ia Samuela e hoahe-
wa ana ia Saula no ka hookuli i ka leo
o Iehova. E nana hoi ia Natana imua
o Davida e olelo ana me ka wiwo ole,
“O oe no ua kanaka la,” a e nana ia
Daniela imua o Belehazara, e ahewa
ana iaia, a e heluhelu ana i kela mau
huaolelo weliwelii kakauia ma ka paia
o ka halealii. E nana ia Ioane Babeti-
te e ku ana imua o Herode a olelo aku
“aole he pono o kou lawe ana iaia i wa-
hine nau,” a i ka wa o ko kakou Haku
aloha i ike ai i ka pono ole o na ‘lii o
ka poe Iudaio, ua hoahewa aku oia ia
lakou me ka ikaika loa, me kona hoike
aku ia lakou i ko lakou hewa. Ua he-
wa anei ka Haku a me keia poe kaula?
Aole, aole loa no; alole iloko o ka Bai-
bala kekahi mamala olelo e ahewa ana
i keia mea, a ina pela ka hana a ko ka-
kou Haku, aole anei i loaa pu ia kule-
na ia kakou a me na karistiano a pau?
Kea o ia mai nei kakou main a olelo
ao mai o ka Baibala, a mai ka moolelo
mai o keia mau kanaka hemolele a me
ka moolelo o ka hana a ko kakou Ha-
ku. E hoike i ka oiaio, mai hoopili-
meaai wale a hopohopo wale i ke alii, a
huna i ka oiaio o ka olelo a ke Akua,
wahi a Paulo ia Timoteo, ma Tim. 4; 2
E hai aku i ka olelo, e hooikaika aku i
kela manawa keia manawa; e hoakaka
aku, e papa aku, e paupai aku me ke
ahonui wale, a me kea o ana aku. No-
laila, o ko kakou pono o ka hoike aku
i ka olelo a ke akua me ka nana ole i
ke kulana o ke kanaka. I ke au e no-
ho alii ana o Heneri VIII. o Enelani,
ua haiolelo o Latimera imua o kona
alo alii, a no ka ikaika loa o na olelo a
Latimera e hoike ana i ka hewa o ke
alii, ua piha loa o Heneri ka huhu a
ua kauoha aku la ke alii iaia e hoihoi
hou i kela mau olelo ana ma ke Sabati
e hiki mai ana. I ka hiki ana mai o ka
la i oleloia, ua piha loa ka luakini i na
‘lii a me ka poe hanohano o ka aipa i
hele mai e hoolohe i ka mihi ana Lati-
mera imua o ke alii. I ka pau ana o
kona hoike ana i kana poolelo, ua hoo-
puka ai la oia i keia mau olelo: “Ano
e Latimera, e noonoo oe, ke ku nei oe
imua o ke alo o ke alii o ka honua, aia
kou ola iloko o kona poholima, a ina
oe e olelo ole i na mea e lealea ai ia, e
lawe auanei oia i kou ohohina iloko o
ka lua kupapau me ka paumaele i ke
koko. Aka hoi, e Latimera, e noonoo,
e noonoo oe, ke ku nei oe imua o kek
alo o ke ‘lii o na alii, a me ka haku o
na haku, ka nea i olelo mai ia oe, mai
makau aku hoi oukou i ka poe nana e
pepehi mai i ke kino, aole nae he ma-
na hiki ia lakou ke pepehi i ka uhane,
aka, e makau aku i ka mea nona ka
mana e make ai ka uhane a me ke ki-
no iloko o Gehena. Ae! e Latimera,
e makau Iaia.” A i ka pau ana o keia
mau olelo, ua haiolelo aku oia me ka
ikaika loa a hoahewa ana i na hana la-
puwale o ke alii, i oi aku i ko ke Saba-
ti i hala. I ka pau ana o kana haiole-
lo ua hele mai la ke alii a oleleo mai la.
Heaha kou mea i aa ai e hoino i kou
Moi? Ua pane aku la Latimera, “ua
noonoo au, ina au e malama ole i ka
ke Akua, pehea la au e hiki ai e mala-
ma i ka kuu alii?” Puili aku la ke ‘lii
iaia a oleleo ae la, “He hookah wale no
kanaka i waiho ia mai, i loaa iaia kak
manao wiwo ole a hoopono, e hoike
mai ana ia’u i ka Oiaio.”
Nolaila, e na hoa paahana, ua ike
kakou ma ka olelo a ke Akua i ka kakou
mau mea kupono e hana ai no na mea
e hoomalu ana maluna o kakou e hoo-
lohe ana ia lakou me ka mahalo ana i
ko lakou mau kulana, a ua maopopo
no hoi ia kakou na mea kupono ole e
hoolohe ai, a ke paipai nei au ia kakou
e lilo kakou i poe wiwo ole a hoopili-
meaai ole, me ko kakou hoike i ka oia-
io i na manawa a pau, a i ka la maho-
pe e ku ai kakou a pau imua o ka Aha
Hookolokolo o Kristo, e hoike ana no
ka kakou mau hana ma kona mau kiha-
pai, a e hoike ana ina ua hoopukapuka
pono kakou i na talena a ka Haku i
haawi ai ma ko kakou lima, pomaikai
kakou ke lohe i ka leo aloha o ko ka-
kou Haku e olelo mai ana: “Pono, e
ke kauwa maikai, malama pono, he po-
no kau malama i na mea uuku, e hoo-
noho no au ia oe maluna o na mea he
nui loa. E komo ae oe iloko o ka oli-
oli o kou Haku. S. L. Desha
Unpicking. –Oia keia, “Ka weheia
ana.”
Pau kuu kapa apana, e mama, wahi
a Ana. He kapa apana keia no keka-
hi wahi keiki ilihune.
Alia, homai i hiki ia’u ke nana i kau
hana.
Hooluliluli Ana i kona poo, a ole-
lo, aole o’u makemake e nanaia ko’u
humuhumu ana. Inoine paha kekahi
hapa, hana kapulu ia paha, E waihoia
ke kappa ma kahi e, a e pau ko’u ma-
nao ana ma ia hana a’u.
Lawe no kona ma@ i ke kappa apa-
na o Ana, a i ka nana ana, ike oia ua
pono ole kekahi humuhumu ana, ua
kapulu ia, ua loihi na maka, ua paele
kau wahi. E Ana, e wehe oe i keia
wahi pono ole, a e humuhumu hou.
Pane nanau o ana, Aole o’u make-
make e wehe ia ka’u mau hana, a e ha-
na hou ia. He mea hooluhi wale no
ia.
Me ia no kekahi poe ke hana kapulu
lakou, me ka manao e huna i na wahi
hemahema. Huhu ke kauoha ia e we-
he i na wahi hemaheam, a e hana hou
ia. Pono ole keia wehe a hana hou
ana. He mea hoopau manawa, wahi
a lakou. Paupauaho.
E Ana, me ia poe ano like, e hiki
mai ana ka manawa e olelo ai oukou.
Ina he mea hiki ke wehe ia, ke hoona-
loia na hana i pau, a hana hou ia, emo-
ole ka hoopau ana, me ka hana hou
ana.
Aole nae e hiki. Na hana i hanaia,
na olelo i oleloia, na manao i manaoia,
paa mau no lakou. Heaha ka pono?
E mihi nui ano, a e noi aku ia Iesu, e
kala, e hoonalo aku i ka oukou mau
hana hewa, mau hala, mau hana hoo-
kamani, mau hewa kapulu, me Kona
koko mana, a e noi aku Ia ia e kokua
ia oukou i hana maikai ma keia hope
aku. H. M.
Eleu no hoi ke keiki Lumaheihei ma
kana apana hana (Hope Luna Makai) i
keia mau la. He oleloia hoi la he na-
aupo, he ike ole, a he hoohei bipi kana
hana i ike, eia ka hoi he kanaka naau-
ao maoli la. Ua like no a like me la-
kou nei iho. J. KEAHI.
NA HOOLAHA KUMAU.
PAPA! PAPA!
AIA MA KAHI O
LEWERS & COOKE,
(O LUI MA)
@ ke kahua kahiko ma alanui Papa a me M@
E loaa ai @
PAPA NOUAIKI.
O ke@ a me @ ano.
Na Pani Puka, Na Puka Aniani, N Olepelepe.
Na Pou, Na O-a, Na Papa Hele, Na Papu
Ku, A me na Papa Moe nui loa.
Na Pili o na Hale o na Ano a Pau.
Na Pepa Hoonani, Na Pena o na Wai e pau
Na Kui mai ke Nui a ka Makalii, Na Ami
Puka, Na Ami Puka Aniani, Na Ami
o na ano a pau, Na Aila Pena, o
kela me keia ano Na Aila Hoe-
maloo, he lehulehu wale,
Na Aila e ae o na
ano a pau.
NA WAI VANIKI
A ME NA
WAI HOOHINUNINU NANI!
O NA ANO A PAU LOA.
NA BALAKI ANO NUI WALE.
A ke hai ia aku nei ka lono i na Makamaka a
pau, ua makaukau keia mau Makamaka
o oukou e hoolawa aku ma
na mea a pau e pili ana
ma ka laua oihana
NO KA
UKU HAAHAA LOA.
E like me ka mea e holo ana mawaena o
LAUA a me ka MEA KUAI.
E Hele mai! E ua Makamaka
lawa no hoi koo makemake
ki olaola ame maikai.
HALEPAI O THOS. G THRUM
O KA NUPEPA
SATURDAY PRESS me KUOKOA
ALANUI KALEPA, HONOLULU
Malaila e paiia ai na ano a pau o na
BUKE,
HOIKE O NA KULA,,
HOIKE A NA KOMITE,
NA HAAWINA KULA SABATI,
PAPA KUHIKUHI O NA ANO A PAU,
HOOLAHA NUNUI A LIILII,
BALOTA, LIPINE PAPALE,
TIKETA, WAHI LETA,
BILA PAI HAKAHKA.
HOOLAHA KUDALA,
@ @ @
Ikoke o ka wa pokole a me ka auhau haahaa.
A ma loa halekuai o THOS. G THRUM
ma ALANUI PAPU, e loaa ai na
Kalana kakau o na ano a pau,
Wahi Leta “ “ “
Inika “ “ “
Penikala “ “ “
Mea Hoopipili, buke hoomanao,
Peni gula a me kumu gula,
Kii, a me na laau,
Buke kii o ka ohana,
Buke kii a na keiki,
Na mea paani a na keiki,
Kaa a na keiki,
Kaa huila lua o na opio,
A he Agena no ke anal ole pepa o na
Keiki a me na wahine
No ka hoailona ana i na lole me na inoa ponoi
e hookoia na kanoha a pau no na papa inoa
ke waihoia ma keia helekuai me ka uku
pa o ka papa inoa i makemakeia. Uku no
ka inoa hookahi me ka inika a me ka hulu,
$1,30 ina ma ka papa inoa keleawe, a ina
ma ka papa inoa dala, $2.
O na kuoha pau mai na mokupuni e
Hookoia ina e hoouna pu ia mai me ka dala
A me ka moakaka pono o na hoakaka ana.
THOS. G. THRUM
H I. CHASE (KEIKI.)
Mea Paikii kaahele ma na moku-
puni. E nanaia no na kii me ka maikai a me
ka eleu pu no hoi. E paiia no na kii nui a lii-
lii e like me ka makemake o na makamaka.
He oluolu ka auhau no ke pai ana. 2014-1y.
NA HOOLAHA KUMAU
KAKELA & KUK@
E laa na pahiolo, koi hole,
Hamale, koi nui a me liilii, kila,
wili puaa, rula, apuapu, kui o @
a pau, kala kaa, hao hoopaa
pohaku hoana, kepa, lei ilio, kau-
la hao ilio, pahi, upa, pahi @
kalapu, kope hulu, pulupulu, oe@
lakala, lina hao, ami, keehi; a @
KAULA OPU
Palau o na ano a pau.
Oo, ho, kopala, pe kipi-
kua, hao kope, au ho a @
la aku, kua bipi, lei bi-
pi, kaula hao bipi, uwea
pa, uwea keleawe, hao @
piula, kaa palala, ipuhao, ipu@
PA-PALAI MAKAU ME KE AH@
Ili wai, papa holoi, kopa ala, kau@
kuaina, hu’akai, ehi wawae hulu pena, a pela aku.
Pena wali, kini nui a me liilii o @
ano a pau, me ka pepa kuhi-
kuhi, pena keokeo, aila
pena, aila hoomaloo,
vaniki kaa, a me
vaniki moe.
PENA HOOMA-
LOO
a me aniani hale
AILA MAHU, AILA MIKINI, AILA HAMO ILI,
AILA KAA, INIKA AMAA.
PAUDA, KUKAEPELE, KIANA
PAUDA, UIKI IPUKUKUIONA
ANO HE NUI A LEHULEHU
LOLE MAKEPONO
E laa na
AHINAHINA, KALAKOA. KEO-
KEO, LEPONALO. HULUMANU.
UWE-WAHINE, KUI HUMUHU-
MU, A ME KA LOPI.
Ke Ku@ a loaa no ia ma kahi @
Kakela & Kuke!
NA MEA PIULA,
Mikini Humuhumu
Makini a WHEELER a me WILSON
MIKINI A WILCOX ME GIBBS
NA MIKINI A
REMINGTON
He nui loa na mea hao me na ukana e
ae o na ano a pau, aole hiki ke hai pau
ia aku, hewa i ka wai na maka ke ike.
Laau Lapaau Kaulana Loa
A DR. JAYNE,
LAAU HOOMAEMAE KOKO
LAAU HOOPAU NAIO, LAAU
KUNU, PENIKILA, HUAAALE,
PAAKAI, LAAU HOOPAA HI, A
Me na Laau Hame a Pela ‘ku.
Kakela me Kuke.
k