Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 2, 10 January 1885 — Page 2
| This text was transcribed by: | Andrew Nilo |
| This work is dedicated to: | Maryknoll Hawaiian History Class 2012 |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
A hiki i keia la, ka piha ana ia makou na heiu elua o keia makahiki e hele nei. Ma kaia helu e oili aku nei e oili aku nei e ano e ana o ko ka pepa kulana, a oiai, ua hooikaika mau makou e hoolawa pono i ka makemake o ko makou poe lawe pepa. E nana ma ka aoao mua o ka pepa o keia la, ua hele a hoonuanua wale i na moolelo, aole he mau manao e ae ma ia mahi, aka, o na moolelo wale no; he mea hoi i maa mau ole mai kinohi mai. Ma ka aoao elua e ike ai na makamaka i kekahi mau kalaimanao naauao, na manao heluhelu o ka pepa, na hoolaha o na ano a pau, a me kekahi mau hapa o na mea hou. Ma ka aoao ekolu hoi, na mea hou makamaka loa, na nuhou kuloko a kuwaho, na manao paipai, a me kekahi mau ma nao hoolana na nohou pili hoomana, na lulu dala luakini, a pela aku, a me ka Haawina Kula Sabati no na pono uhane.
Ma ia mau ano i hoikeia ae la, e hoao ana mahou e hoomuka mau aku me ia, a no ka pomaikai hoi o ko makou poe heluhelu ko makou hooikaika nui ana. E kile me ka hala ana o ka makahiki mua, a loaa hou keia makahiki hou, me kona nani, pela makou i haalele ai i na paikini mua a eia makou ke linohau nei i na paikini hou u ka makahiki 1885. Aka, he mau mea okoa na kuia a me na akeakea ma ko makou alanui e hele aku nei, oiai makou e hai na anano ka pomaikai o ko makou poe heluhelu; a oiai no hoi, aloe he mau me i hana ia me ka loaa ole o na kea kea ana. A oiai no ka pepa ko oukou kuleana e na makamaka, nolaila, eia kona puka ua hamama, ua waheia a akea no oukou, o ka pono keia e lawe nui ai. E wiki.
NAHALAWAL
Ma ka la Sabati i hale, e like me ka makou i hoolaha mua ai, ua hoomaka na halawai hui o na ekalesia. Euanelio o ke kulanakauhale nei. Ua piha o Kawaiahao i ke awakea a me ke ahiahi o ia la i na olelo haole. Ma ka olelo haole wale no ka poe i hele ae i na halawai a ua piha pono no ke kino ka hale, aohe nae i like loa ka piha me ka la Sabati hala, he oi aku ia. O ka mea hilu loa a makou i ike aku ai, oia no ka hui pu ana o ka poe o na hoomana loke ole iloko o keia mau halawai, o ka poe o na ekalesia like ole, a ua kupono oi no ka inoa he mau halawai hui; no ka mea, ua hui pu ko kela a me ko keia ano hoomana iloko o ia mau hana. Ilaila makou i ike ai i ko Kaukeano a me ko Polelewa,k a me ko ka Ekalesia Enelani a me ko ka Ekalesia Roma, a hui mu ana iloko o ke anaina hoomana hookahi, a e mele pu ana i na mele e hoonani ana i ka Hoola hookahi o ko ke ao nei. He hana nani loa keia, a o ke ano no ia o ka Pono Oiaio o ko kakou haku Lokomaikai, he hoohui iloko o ke apo gula o ke aloha. Aohe hookeke, aohe keakea, aohe paonioni, aohe huki e kela a me keia ma kona aoao wale no ka loaa ole mai luna mai, a o ka Pono i makanaia mai, no na mea a pau ua Pono nei a he Pono no hoi e ola ai.
Ua malamaia no hoi na halawai i na po a pau keia pule a me na halawai awakea ma ka luakini o Kaumakapili, a ua mahuahua no ka poe i hele ae i na halawai po. Ke no aku nai keia pepa i kona poe makamaka, ina e kaawale lakou i na mea keakea no na la pokole i koe o keia mau halawai, e hele ae iloko o kekahi o na anaina a e loaa auanei ne mea e hauoli ai ka manao.
"Me mau ne ke Manaoio, ka Manaolana a me ke Aloha, o ke Aloha nae ka i oi o keia mau mea."
Ka Mahiai
Ua paipai pinepine makou i na hoa heluhelu o keia pepa ma na hana liilii e loaa ai ka waiwai o ka aina i ka poe mea kuleana aina e noho mai nei a puni o Hawaii, e noho haaheo nei i ka lai o ka noana Pakipika. A e kala mai no hoi paha ko makou poe heluhelu ke hoomau aku makou i keia mau paipai ana i keka a me kkeia wa o neia mua iho. UA olelo o Wasinetoa, ka Makus o ka lahui nui a hanohano a Amerika Hui, o ka honua nei. Ina e loaa iko kakou lahui Hawaii ka noonoo ana, he hana hanohano io no ka mahiai, a ua oi aku no hoi ka pono o ke kanaka ke mahi oia i kona aina ponoi, mamua o kono haawi ana aku na hai e mahi, alaila, o kekahi no ia o na loina mua o ka hoola lahui.
Ma na apana o kakou e kokoke ana i no aina mahi ko nui, ua loaa ka po maikai i kekahi poe ma ka mahi ana i ke kalo a kuai aku ka ai i na Hui kanu ko. Ina eia i kahi o ko makou poe heluhelu ia pomaikai kahi i paa ai. e pono e hoomau aku me ka hoomanawainui i ka hana, a e malama pono kahi loaa, aole o ka uhauha wale aku. Ina ma na awa ku moku elike me Honolulu, Hilo, Kahului, a me na wahi e ae no hoi, kahi e loaa ai na olelo aelike no ka hoolawa ana i ka ai no na moku, e like me ka hana ana a J. Keau, e hoolako ana i kekahi mau moku o Honolulu, e pono e hoomau aku. Mai haalele, mai hopo i ka luhi, e hoomanawanui, a e malama pono na loaa. Aole hiki ia makou ke uumi iho i ka mahalo no Keau, no na mea e pili ana i kona hooikaika ma na hana kino e pono ai. He mea hiki ke olelo ia, he kanaka makau ole oia i ka hana; he eleu a he ikaika ma ka imi loaa ma ka hana loma. A ma keia mea he kumu alakai kupono oia o kahi poe o kona lahui e noho nei.
Aia ma na Kona o Hawaii, kekahi mau pomaikai nui e waiho nei no ka lahui Hawaii iloko o ka ulu alani a me ka mala kope. Pomaikai ko makou poe mala kope. Pomaikai ko makou poe heluhelu e noho nai ma na aina o na Kona a elua. Ekuai mau ia ana ke lkope ma Honolulu i na wa a pau e laweia mai ai no ke kumukuai kupono. O na alani e kuai ia nei ma keia kulanakauhale, he eha a elima i ka hapaha. Pomaikai loa ke loaa ewalu a he umi paha i ka hapaha. He kumukuai kiekie keia e waiwai ai ka poe kanu alani. A ina no e emi ke kumukuai i ke keneta hookahi o ka hua, aole no e poho ka poe kanu nui. Nolaila, ke ike mai la oukou e na makamaka o.
"Kona kai opua i ka lai," i ka pukou mau hana maikai e pono ai, a o ka hana aku ka pono, a liko o ka hana ke ola.
KAILAMURU HOU
Ma ke poo maluna ae e hoaiai iki aku nei makou i na hana elu a makaala a ka Ilamuku hou Jno. H. Soper, a ma ia ano e ikeia ai ka hua o ke kauwa hana pono me ka ewaewa ole. Penei na mea i hooiaioia mai a i ikeia e kekahi poe: Ma kekahi po o kela mau pule aku nei, ua hopu hua a piliwaiwai no hoi ma kekahi ano, ma alanui Maunakea; a ma ko lakou hookolokoloia ana, ua ku ahewa a ke kanawai maluna o lakou, a ua pau kekahi poe i ka hoopaahaoia. Ua pau na pono piliwaiwai a pau i ke. Kaiahuia ae imua o ka aha hookolokolo, a aole hookahi noa o ia poai pake haihai kanawai i malele aku mai kona mau lima. O ka mua keia o kana hana kaulana, a o ka helu ekahi hoi ma kona lawelawe ponoi ana eiai oia e malama ana i ka oihana. O ka lua, oia kona hopu hou ana he heluna o na haole ma ia ano hookahi no, ma alanui Hotele, ma ka po o ka Poaono o ka pula i hala, a ua hana oia i na hana a pau me ka eleu e like me na mea i hanaia ai maluna o ka poai piliwaiwai o no pake. Ma keia hopu helu elua ana a ka Ilamaku hou, he me ano haohao a kahaha nui no hoi no ka manao (ina he oiaio) ka wawa nui ia iwaena o ko ke kulanakauhale nei poe, ua komo pu kekahi poe hanohano a waiwai maloka o ia puulu nui i pau nui iho la i ka hopuia e na umii o ke kiu makaala, a ua komo pu kekahi poe ia lakou na kuau hoe nana e hookele ka moku nui a hala loa aku ma o. O keia mau hana a ka Ilamuku he hoike ana mai ka i ka makaala a me kona hooko pono ana i ka oihana, a aole oia i waiho wale aku i ka na kona mau hope e lawelawe, aka, ua komo kino pu oia me lakou. Nolaila, e mahaloia ke kauwa hana pono me ka ewaewa ole.
KELA ME KEIA.
A lilo ana na hana a ka wahine e haiolelo nei ma Kawaiahao iloko o keia mau la i mea kaulana ma keia hoope iho. a o ka poe i lohe ola i ka ianei mau haiolelo, e pono e hele ae a ike maka. He kupanaha maoli no kana mau lawelawe ana, a o ka pono nae ana i hoike ai, oia ka oi. Aohe no e hewa ke hele ae ka poe i lohe ole i ka olelo haole, aia ka pono o ka ike maka i keia hana kupaianaha mamua o ka mau ana. E hele nui ae i ka la apopo. Ke pau ae keia hana, aohe maopopo kona hoi hou mai i anei.
-Ma kahi kaawale o ko kakou pepa o meia la e ikeia ka palapala a "He Kamaaina" e hoapono ana i ka hookohuia o Kauka Weba i mea nana e hookohuia o Kauka Weba i mea nana e malama ka Halemai lapera ma Kakaao. O ke ano o kaia Kauka he oluolu a he aloha i ka poe milikia. He kauka akamai loa no hoi ma ka lapauau ana.
-Iloko paha o na la hope o kaia mahi na, a i ole iloko paha o Feberuari e ku mai ai o Hoku Ao Hou. E like me ka lona mua o ko makou poe heluhelu he mokuahi keia moku hou, a ua lawe nui ia na mahele o ka moku e na kamalii. Ina he poe keiki Hawaii koe a loaa ole ka mahele iloko o Hoku Ao Hou, ano ka wa e hoomakaukau ai.
-A hii i kei la, he oia mau no ka ninau e pili ana no ke dala keokeo Hawaii e laha nei iwaena o kakou. A ke mahuahua ae nei ka pilikia o na poe kalepa e paa nui nei ia ano dala, no ka mea aohe hiki ia lakou ke hoolilo i ke dala keokeo ma ka hoohana ana iloko o na oihana kalepa. Nolaila ke akoakoa nui nei me dala keokeo iloko o na waihona o ka poe kuai. O ka poe mea waiwai, ua kanalua lakou i ka lawe nui ana i ua dala nei i kumukuai no ko lakou waiwai; no ka mea, aole lakou i ike i ka wa e haule ino ai ka waiwai o ke dala keokeo a loaa kona kulana wai wai oiaio. He nui ka poe i lawe aku i ke dala keokeo e hookaa i ko lakou mau aie, aka aole i aeia, a ua hoihoi hou ia ke dala iloko o na pahu e hoopaa ai. Ke kali nei ka lehulehu no ka hana a ke aupuni e pili ana i keia mea, no ka mea aia iwaena o lakou a me ka poe kalepa na noonoo ana a me a lawelawe ana e pau ai keia pilikia.
NO KAUKA WEBA
Mr. Lunahooponopon
Ko ko´u lohe i ke kuihe ia o ke Kauka Weba e kekahi poe, a mahalo ia e kekahi, ua ulu mai ko´u manao e hookomo ma kou mau kolamu i keia mau wahi lalani e hoikeike ana no keia Kauka o ke Aupuni. He oiaio, aole kakou e mahalo wale ana a e hoino wale hoi i ke kanaka a ke aupuni i hoonoho ai ke ole he kumu, a ua ike no au o kou manao no ia, e mahalo ma kahi ku i ka mahalo, a e ahewa ma kahi no hoi i kupono ole o na hana a ke aupuni. He Kauka o Weba i hoomakaukau iaia iho i ka oihana lapaau ma kekahi o na Mokuaina o Amerika Huipuia. Ke ole au e kuhihewa, ma Nu Ioka a ma ia kulanakauhale oia kahi i lawelawe ai i kana oihana he mau makahiki ma na Haukipila o kela a me keia ano mai hiki i kona holo ana mai i HAwaii, a mamuli o keia ua hoopuipui ia aku kona ike lapaau, i ao ai a ike, e lawelawe kino maoli ana i na mai o kela a me keia ano. He kanaka ano opiopio no ke Kauka Weba, he oluolu a mahamaha, ha kanaka hooikaika i ka lawelawe ana i kana oihana lapaau iwaena o ka poe mai i hilinai mai kona ike. Ua kamaaina au i kona lawelawe ana i kekahi mau mai a me kona kipa mau ana i ko´u wahi mai i kona hiki mua ana mai i Hawaii nei. Ua mahalo au i ko´u ike ana ua kohoia oia i Kauka lapaau no na mai Lepera, o ke aupuni, a mamuli o ko´u hoomaopopo ana i kona mau ano a pau, ua hilinai au i kona makaala a hooikaika ma kana oihana, ua kupono ko ke aupuni koho ana iaia, a o ka mea kupono ia kakou a nana aku i kana mau hana ma keia mua aku. He hana hui kana; he hana kaumaha ka lawelawe ana i na mai e waiho la ma ka Haukipila ma Kakaako. Nolaila, ua manao au e hoopuka aku i keia mau wahi olelo nona a e noi aku i kou lokomaikai e hookomo iho ma kou nupepa, i ike mai kekahi poe aole wale oe e kue a e kanalua ana i ka hoolaha ana aku i ka manao mahalo i ke kanaka ke kupono a i ke aupuni ke hoopono i ka mau hoonohonoho ana i ka pono o ka lehulehu.
He Kamaaina
KA MOOLELO HOU.
Ma ka helu mua o ko kakou pepa hoopuka mua ia aku ai ka moolelo hou a makou i hoike mua aki ai imua o na tausani poe heluhelu o ke kuokoa. He moolelo nani loa keia i laweia mai mailoko mai o na Buke moolelo kaulana o ka lahui Hinesu, a ua wae ia mai hoi me ka mikioi e ko makou mea kakau moolelo. O kekahi keia o na molelo lua ole o ka nani i hoopukaia ma na kolamu o keia pepa, a ma ko makou nana ana i kona mau nanaina he nani maoli no me ka hoonaue puuwai. Mawaena o na po hoolualai mau o na kanaka puni kaao o Arabia, o keia kekahi o na moolelo kamailio nui ia iwaena o lakou a imua o ke alo alii o Arabia i ke au kahiko. He moolelo kamahao keia, a nona paha na hiona hoopahaohao ke hiki aku kakou i ka naele o keia moolelo. E hoolualai mai auanei ko akou poe puni moolelo me keia kaao nanea, a e hoolawaia auanei na puuwai ohohia o na ihuanu hoinainau me ka o ia pua.
Ma ka po Poamahi nei, ua komo koloheia ka rumi moe C. G. Parson, a lawe ia aku la he pahi umiumi a me $12. O ka oiaio paha he kanaka umiumi ua kanaka la, ke lawe pu la me ka pahi kahi umiumi. Manomano no hoi ka aibue!
He mau mea hoopahaohao nui i ko ka lehulehu manao ke naue ae ma Kawaiahao e hoolohe ai i na hana hai euanelio a Mrs. Hampson iloao o keia mau po, ua hai mai oia i ka olelo me he leo kane la, a he kulana kane maoli kona kulana a me na hana, he keu aku keia o ke kamahao.
WO. Smith
LOIO, LOIO, LOIO.
Krema Hana Helu 36 alanui Kalepa tf.
EG Waller (Wala)
Mea kuai io bini ma Alanui Puowaina, ma ka hale i kapaia "Kawaiaho Market," malaila e loaa ai na io bipi momons, a e hoolawa ia ai ka makemake o na makamaka. 2006-1y.
NA HOOLAHA HOU.
Hoolaha papa:-Mai keia la aku a manopoe aku nei. aole koa ae e hookaa ana i kekahi aie i aieia ma ko´u inoa, ke ole he palapala ae mai ia´u aku. Ioane Kewalo, Kamanuwai, Honolulu, Jan. 7, 1884 2006-4:"
HE LIO NALOWALE:
Ke hoolaha aku nei au i ka poe e loaa ana kua Lio kane eleele, wa kaniia i ka hao ma ka uha hope me ka hao ano e, a ua kuniia ma ka a´i @. Elua wawae keokeo mahope, ua paa nawawae mua i ka hao. I ka la 20 keia mon., ka nalowalo ana. Iwa e loaa i kekahi, e hoihoi mai no ia´u ma lao, Waiuku, ma kahi o Kale, kanpo, he $5.00 ka uku.
J. C. Flors
2006-4t"
Hoolaha hooko moraki me ke i hoikeia maloko o kekahi Palapala Muraki i hanaia mawaena o Kaiapa, no Kahana, mo kupuni o Oahu o ka aoao mua, a me S. B. Dole o ka aoao elua, ma ka ia 17 o Aperila, 1883, i kakau kope ia ma Keena o ka Luna kakau kope wia ka Buke 79 aoao 445-7, a i hoolilo ia M Ms Inerny e S. B. Dole ma o kekahi palapala kuai i hanaia ma ka buke 79 aoao 447-8, a mai ia M Mc Inery ia H A Widemann, Hope Malama Waiwai, ma o kekahi palapala kuai i Hanaia ma ka la 29 o Dekemaba, 1883, a i kakau kope ia ma ka buke 85 aoao 227-9, a mamuli o ka uhaiia ana o na kumu aelike o keia moraki, nolaila, ke hoolaha ia aku nei e ke mea i hoolilo ia mai ai ua moraki la, e hooko apa oia ia mana kuai, a ma ia hooko ana, e kudala akea ana ia i ka aina i hoikeia ma ia moraki, e like me na hoakaka ana malalo iho, ma POAKAHI la 2 o FEBERUARI 1885, ma ke Keena Kudala o Lyona a me Levey ma Honolulu, Moku puni o Oahu, ma ka hora 12 o ke awakea o ia la. No na mea i koe e ninau ia J M Monsarrat, loio ma ke Kanawai. H A Widemann.
Hope Malama Waiwai.
Ka Mea i hoolilo ia mai o ka Moraki.
Honolulu, Ianuari 7, 1885.-Ka aina e kudala ia aku ana oia no kela apana aina e Wai ho la ma Kahana, Koolauloa, Oahu, nona ka ili he 5 os eka, a oia ka apana t o ka aina i hoikeia ma ka Palapala Sila Nui Helu 1519. Kuleana Helu 10555, i haawiia ia Ohekau a i hooliloia mai ia Kaiapa i oleloia e Hamaulau (w) a me Kaawa kana kane mare ma o kekahi palapala kuai i hanaia ma ka la 11 o Ianuari, 1872, a i kakau kopeia ma ka buke 33, aoao 469-70. 2006-4t.
Hoolaha Hooko moraki me ke kua1. Mamuli o kekahi mana kuai i hoikeia maloko o kekahi palapala moraki i hauaia mawaena o KAAIHAPUU no Honolulu, mokupuni o Oahu o ka aoao mua, a me W H Wolters o ka aoao elua, ma ka la 10 o Dekemaba 1883, i kakau kopeia ma ke Keena o ka Luna kakau kope ma ka Buke 85, aoao 210-12, a i hooliloloia e W H Wolters ia M. D. Monsarrat ma o kekahi palapala kuai i hanaia ma ka la 6 o Ianuari, 1885, a mamuli o ka uhaiia ana o na kumu aelike o kela moraki, nolaila, ke hoolanaia aku nei e ka mea i hooliloia mai ai ua moraki la, e hooko ana oia ia mana kuai, a ma ia hoko ana, e kudala akea ana ia i ka aina i hoikeia ma ia moraki, e like me ua hoakaka ana malalo iho, ma ka Poakahi la 2 o Feberuari 1885, ma ke Keena Kudala o Lyons & Levy ma Honolulu, mokupuni o Oahu, ma ka hora 12 o ke awakea o ia la.
No na mea i koe, e nunai ia J M Monsaratt loio ma ke kanawai. M. D. Monsarrat, Ka Mea i hooliloia mai ai o ka Moraki.
Honolulu, Ianuari 7, 1885.-O ka aina e kudalaia aku ana, oia no kela apana aina e waiho la ma Pahoa, Waikiki, nona ma ili aina o Pahoa i hoikeia ma ka Palepala Hoona Kuleana helu 8515, a i hooliloia mai ia Kaaihapuu e Richard Nalopi ma o kekahi palapala kuai i hanaia ma ka 18 o Dekemama, 1883, a i kakau kopeia ma ka buke 83 aoao 238-9. 2006-4t.
Hoolaha hooko moraki me ka kuai. Mamuli o kekahi mana kuai i hoikeia maloko o kekahi palapala moraki i hanaia mawaena o Kapiko no Waikiki, mokupuni o Oahu o ka aoao mua, a me McInerny o ka aoao elua, ma ka la 17 o Iulai, 1878, a i kakau kopeia ma ke Keena o ka Luna kakau kope, ma ka Buke 55 aoao 271-3, a i hooliloia ia H A Widemann no Honlulu, Mokupuni o Oahu i oleloia, e M Mc Inerny i oleloia, ma o kekahi palapala kuai i hanaia ma ka la 29 o Dekemaba 1883, a i mamau kopeia ma ka buke 85 aoao 227-9, a mamuli o ka uhaiia ana o na kumu aelike o kela moraki, nolaila, ke hoolahaia aku nei e ka mea i hooliloia mai ua moraki la, e hooko ana oia ia mana kuai, a ma ia hooko ana, e kudala akea ana ia i ka aina i hoikeia ma ia moraki, e like me na hoakaka ana malalo iho, ma ka Poakahi, la 2 o Feberuari, 1885, ma ke Keena Kudala o Lyons & Levy ma Honolulu, mokupuni o Oahu ma ka hora 12 o ke awakea o ia la. No na mea i koe e ninau J M Monsarrat, loio ma ke kanawai. H. A. Widemann,
Hope Malama waiwai.
Ka Mea i hooliloia mai ai o ka Moraki.
Honolulu, Ianuari, 1885.-O ka waiwai e kudala ia aku ana, oia no kela apana aina e waiho la ma Pahoa, Waikiki, a oia no hoi ka aina i kapaia o "Kaukahoku," a o kekahi lihi hoi o ka aina i Hoakakaia na palena ma ka Palapala Sila Nui haawiia ia J. Kahai a i hooili ia eia ia Kapiko ma o kana Palapala Kauoha hope loa i hanaia ma ka la 27 o Augate 1874, a nona hoi ka ili he 4 85-100 eka, ua kupono keia aina no ka mahi maiki ana. 2006-4t.
Kuai Kudala Nui O
Na Waiwai Paa
Leleiohoku.
Ua kauohaia mai au e kuai aku ma ke kudala al:ea ma ka Poakahi, Ianuari 19, 1885, ma ka hoar 12 awakea, ma ko´u keena kudala, na aina malalo iho o ka Mea Kiekie i make Leleiohoku penei :
Ahupuaa o MOEANOA ma Koa Akau, Hawaii ; Kuleana Helu 9971.
Ahupuaa o HONOKAHAU-IKI ma Kona Akau, Hawaii ; 480 eka ; Sila Nui 6855.
Ahupuaa o HOOKENA me LAUHULU ma Koa Akau, Hawaii ; Kuleana Helu 9970.
Ahupuaa i KEALIA ma Kona Akau, Hawaii ; Kuleana 7716.
Kulean o KEOPU 2d, ma Kona Akau, Hawaii ; 32 3-10 ekar ; Sila Nui 3148.
Kuieana o LANIHAUIKI ma Kona Akau, Hawaii ; 2 7-10 eka ; Sila Nui 3148.
Kuleana o LANIHAUIKI ma Kona Akau, Hawaii ; 37 eka ; Sila Nui 3148.
Kuleana o Honuaula ma Kona Akau, Hawaii ; 34-100 eka ; Sila Nui 3148.
Kelena o Honuaula ma Kona Akau, Hawaii ; 26 14-100 eka ; Sila Nui 3148.
Ahupuaa o Puna ma Puna, Hawaii ; Kuleana Helu 8452.
Ahupuaa o KAALA ma Hamakua Hawaii ; 2482 eka ; Kuleana Helu 0971.
Iliaina i PAU ma ka ahupuaa o Pololu, Kohala Hawaii.
He pa hale ma KAKONU, Kahala, Hawaii.
He pa hale ma PAPAULA, Kailua, Oahu.
Ahupuaa o PAEOHI ma Lahiana, Maui, be eha apana ; Sila Nui 4388.
Apana 1, 3 90-100 eka ;
Apana 2, 7 71-100 eka ;
Apana 3, 2 7-100 eka ;
Apana 4, 16 3/4 roda
No na mea i koe, e minau ia A. J. Cartwright ESq., a i ole ia
K. P. Adamu
Luna Kudala.
Honolulu, Dec. 8, 1884.
Chas H Pulaa
He Loio a he kokua ma ke kanawai
A e loaa no au ma Honomakau, Kohala Akau, Hawaii 2001-tf.
John Mahiai kaneakua.
Loio a he Kokua ma ke kanawai
Ma na Aha Hookolokolo a pau o keia Aupuni.
Keena Hana me Hon. E. Preston (loio Peehane) ma Alanui Kaahumani, Honolulul
J P. Hanaaumoe.
He loio a he Kokua ma ke Konawai ma ka aha Hoomalu a apena o keia Aweuni.
E loaa no au ma Puna, Hawaii.
E haawi ia he makana nui i ka mea e loaa ai ka lio kane nona ka inoa Romeo o ka Mea Kiekie ke Kama Aliiwahine Liliuokalani i nalowale, he keokeo ma kona wawae hope, a he wahi kiko keokeo iki ma ka lae Ua hele pu me ia he lio kane eleele uuku huelo poomuku, me ke kuni (G.) ma ka uha akau hope, he kiko meomeo ma ke kua. Ua hemo luana mai Waikahalulu aku ma ka la ao aku mei. E hoihoi ae ma Wasinetona. tf.
Hoolana a ka lunahooponpono waiwai. Ma keia hoolaha, ke hoike aku nei, na hookohuia ka mea nona a inoa malalo iho i Lunahooponopono no ka Palapala Hooilina o ka waiwai paa o Robert P. Kuikahi o Kukuihaele, Hamakua, Hawaii, i make. O ka poe a pau he mau koina ka lakou i ka waiwai paa i oleloia, ke konoia aku nai lakou e waiho mai i ka lakou mau koina me na hooiaio kupono ana i ka mea nona ka inoa malalo iho iloko o na mahina eono, mai ka la e puka aku nei keia hoolana, a i ole pela, e hoole mau ia no lakou. A o ka poe hoi he aia ko lakou i ua waiwai la i oleloia, e hookaa koke mai lakou i ka mea nona ka inoa malalo.
R. A. LYMAN.
Lunahooponopono o ka Palapala Hooilina a me ka waiwai paa i huiia o R. P. Kuikahi.
Paauhau, Hamakua, Hawaii, Dec. 15, 11884.
2004-4t.
Iloko o ka Aha hookolokolo Kaapuni o ka Apana Ekolu o ke Aupuni HAwaii. KALAKAUA, Ma ka lokomaikai o ke Akua, o ko HAwaii Pae Aina, Moi:
Ia Jno. H. Sopes Esq., Elamuku o ke Aupuni, a i ole i kona Hope iloko o ka Aha Hookolokolo Kaapuni Apana Ekolu. Me ka Mahalo :
Ke kauohaia aku nei oe e kii ia T. S. PICKARD ka mea hookiiia, ina e waiho mai ana oia i kana pane i kakau ia iloko o na la he iwakalua mahope iho o ka Aha Hookolokolo Kaapuni Apana Ekolu ma ke Kau o Sepatemaba o ua Aha la e malama ia ana ma ke Keena Hookolokolo o ka Hale Hookolokolo ma Waiohinu Mokepuni o Hawaii, ma ka Poaha ka la 4 o Sepatemaba e hiki mai ana, ma ka hoan 9 A. A., e hoike mai, no ke aha la ka mea e ae ole ia ai ke noi a EMMA R. PICKARD ka mea hoopii e like me ka mea i hoakakaia iloko o ka Palapala Hoopii i pakuiia. A e hoihoi mai oe i keia palapala me ka hoike piha o kau mau hana mamuli o keia palapala.
I kea e ka Mea Hanohano A. FRANCIS JUDD Lunakanawai Nui o ko makou Aha Hookolokolo Kiekie, I keia la 22 o Mei, A. D. 1884.
Daniel Porter
Kakauolelo Aha Kaapuni Apana Ejoku.
I keia Palapala Kii, ua pane ka Ilamuku penei : Oai ua huli au ia T. S. Pickars i oleloia, aole oia i loaa ia´u iloko o keia Aupuni. A nolaila ke hoihoi ole ia i keia la 8 o Dekemaba, 1884.
Kakauinoaia JNO. H. SOPER,
Elamuku.
Mamuli o ua hoike a ka Ilamuku ma o kona hoihoi ana mai i ka Palapala Kii, Nolaila, ke hoike nei au ma keia, o ka palapala maluna ae, he kope oiaio a pololei ia o ka Palapala Kii i hoopukaia ma ka hihia oki mare o Ekka R. Pickard kue ia T. S. Pickard , a iloko o ia manawa e paiia i kope oiaio o ua Palapala Kii nei i oleloia, ma ka mea i hoakakaia ma kanawai, e kahea aku i ka mea i hoomiifa e pane ma ke Kau i oleloia. I hoike no keia, ke kau nei au i ko´u lima i keia la 11 o Dekemaba A. D. 1884.
DANIEL PORTER
Kakauolelo o ka Aha Hookolokolo Kaapuni Apana Ekolu, Hawaii. 2004-6t.
Hoolana hooko moraki me ke kuai : mamuli o kekahi mana Kuai i hoikeia maloko o kekahi Palapala Moraki i hanaia mawaena o HO CHIN a o H. AKANA kekahi ihoa, no Hilo, Mokupuni o Hawaii, o ka aoao mua, a me KIN CHEW a o H. AIONA kekahi i noa, o ka aoao elia, ma ka la 10 o OKATOBA, 1883, i kakau kopeia ma ke Keena o ka Luna kakau kope o ke Aupuni ma ka Buke 87 aoao 459-62, a mamuli o ka uhaiia ana i na kumu aelike o kela moraki, nolaila, ke hoolahaia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o ua moraki nei e ka moraki, nolaila, ke hoolahaia aku nei, e hooko ana oia ia mana kuai, ama ia hooko ana, e kudala akea ana la i ka hoolimalima a me ja waiwai e ae i ho keia ma ia moraki, e like me na hoakaka ana malalo iho, ma ka POAONO la 31 o IANUARI i oliloia no hilo, Mokupuni o Hawaii, ma ka hora 12 o ke awakea oia la.
No na mea i koe e ninau ia J M. MONSARRAT, Loio ma ke kanawai.
KIN CHEW.
Honolulu. Dekemaba 31, 1884.
Eia malalo iho na waiwai moraki e mudalaia ana : Ka hoolimalima o kela apana aina e waiho la ma ke alanui Front, ma Hilo i oleloia, a me na hale e ku nei maluna o ua aina la i haawiia e Akau Awai ia H. Akana a o Ho Chin kekahi inoa ma ka la 27 o Aperila, 1884. 3 Pahu amani waiho mea kuai o kela a me keia ano, me nua ukana iloko oia mau mahu, 3 hale laau, 1 hale kuke a me i hale uwea waiho mea ai, a oia no na hale e ku ana maluna o ua aina la, i lilo mai ma ka hoolimalima mai a Awai Akau mai.
4 pahu mea hoopahupahu, 1 p. mea ai anokapiki, 1 p Fuchow, 1 p raiki paki liilii loloa, 1 p aila pinaki, 1 p ume waiho ukana, 300 p laau Pake, 1 p waiho hea ai a ka Pake, 2 p so pa, 9 p waiho laau Pake, 300 tini waiho laau Pake, 12 owili moena Pake, 4 doz tini ula, 4 doz tini kamano, 20 tini waiho mea liilii, 1 mea kaupaona nui, 2 mea kaupaona liilii a ka Pake, 2 aniani nana nunui, 1 wati, 5 pakaukau, 1/2 doz puke Pake No. 1, 2 doz No. 2, 4 doz No. 3, 4 doz kamaa Pake, 3 apa leponalo, 16 apa kalakoa, 2 doz palule o na ano like ole, 1 doz paleili keokeo, 2 doz kawele, 4 wawae paina, 1 pahi okioki laau Pake, 1 mea kui laau Pake, 1 waapa hao, 1 doz palile pake, 4 papale kaleponi, 4 ipu kukui, 3 ipu ti, 2 doz paa kakini, 1 kapuahi hao & na lako, 1 ipuhao Pake nui, 1 doz omole waiala, 1/2 doz noho maikai, 26 puolo laau Pake, 1/2 doz puolo awapuhi, 4 kukui, 1 poke, 1 doz pahu mea paani, 2 noho ohe Pake Choc chow.
Hoolana lunahooponopono waiwai. He hoolana aku nei ka mea nona ka inoa malalo, ua hookohuia oia i lunahooponopono no ka waiwai o Cpat. Thos. Spencer o Hilo. HAwaii, i make. Nolaila, ke kauohaia aku nei ka poe a pau he mau koina ko lakou e hoike koke mau me na hooiain kupono iloko o na mahina eono mai keia la aku, a i ole ia, e hoole mai ia aku no lakou. A o ka poe he aie ko lakou i ua waiwai la, e hookaa koke mai. C. S. SITTREDGES.
Lunahooponopono Waiwai o ka waiwai o Thomas Spencer, me ka Hooilima i huiia.
Hilo, Qct. 5, 1884. 2000-6m
NA HOOLANA HOU.
NA MEA I LOAA NO KA PAPA HAWAII NO KA MAHINA E PAU ANA OKATOBA 31, 1884
No na Misiona Kuwano.
Mai ka ekalesia o Hekani-S. W. Kawewehi $13.60
Ekalesia o Kohala-E. Bona 200.00
Ekalesia i Kaukeano-J. A. Croman 65.55
Mai ka Kuikehi ua Kekaha Hauai 13.80
Mai ka aina hoolimalima ma Hilo 30.00
Mai a L. Kaaia-Vernoa. Cala 30.99
Mai Ponapoe. Mortlock. Ruk me puiglap, ma o Rev. E. T. Eomne 72.75
Mai ka Paemoku Kilibaci-Rev E. A. Walkup 19.60
$435.70
NO NA BAIBAIA AMERIKA
Na buke i kuaiia ea ponape-Doane $5.00
Na buke i kuaiia i ka Paeaina Kilihani $1.65 $106.70
No ka pomaikai o ka Oihana Pau Palapala ma Kilibati.
No buke i kuai ia ma Kilibuti $1.65
Huina 640.00
W W Hall-kakauolelo.
Hoolaha a ka lunahooponopono waiwai :-Ua hookohuia ka mea nona ka inoa malalo iho i Lunahooponopono Waiwai no ka waiwai o FRANKLIN H. ENDERS M. D. i make, a ke konoia aku nei ka poe a pau i aie i ka waiwai i oleloa, e hookaa koke mai lakou : a me ka poe a pau he mau koina ko lakou i ua waiwai la i olelo ia, ina ma ka moraki a ma kekahi mau ano e ae paha, e waiho mai i ka lakou mau hooiaio kupono ma ka Hale Hookolokolo ma Waiuku, Maui, iloko o na mahina eono mai ka la e puka aku nei keia hoolaha, a i ole pela, e hoolemau loa ia lakou.
JNO. W. Everett.
Lunahooponopono Waiwai o F. H. Enders. M. D. 2002-3t.
KUAI KUDALA HOOLIMALIMA
O na aina a pau i hoikeia malalo iho, oia hoi na maimai paa o PAHAU, e kuaiia aku ana ma ke kudala ma ka POAONO, Ianuari 17, i ka hora 12 awakea, ma ke keena kudala o
E. E. Adamu,
Alanui Moiwahine.
Apana 1-He pa hale me na hale maiuna ma kamoiliili, e kokoke ana i ke kahawai e eliia nei o Goo Kim, 55-100 eka.
Apana 2-Aia no ma Kamoiliili mauka o ke alanui aupuni, a maanei iho hoi o ka luakini me hookahi hale maluna, 3 eka.
Apana 3-Mauka no o ke alanui aupuni a mao ino o ka apana 2, 2 51-100 eka.
He elima makahiki hoolimalima, e hoomaaia ka uku hoolimalima ma ka hapaha makahiki : na ka mea hoolimalima ma ka hapaha makahiki : na ka mea hoolimalima mai e uku na auhau a me na mea hoolimalima aki ; e hoolimalimaia no e like me ke kanawai.
S. S. dole
Kahu Malama o na keiki oo ole a Pahau.
E. P. Adamu
Luna Kudala
Iloko o ka aha Hookolokolo Kaapuni o ka Apana Ekolu o ke Aupuni Hawaii. KALAKAUA, Ma ka lokomaikai o ka akua o ko Hawaii Pae Aina, Moi
Ia Jno, H. Soper Esquire, Ilamuku o ke Aupuni, a i ole i kona Hope iloko o ka Aha Hookolokolo Kaapuni Apana ekolu. Me ka Mahalo :
Ke kauohaia aku nei oe e kii aku ia PETER VALENTINE ka mea i kakauia iloko o na ma he iwakalua mahope iho o ka hookoia ana o keia, e hele mai imua o ka Aha Hookolokolo Kaapuni Apana Ekolu, Ma ke Kau o Novemaba o ua Aha la e malama ia ana ma ke Keena Hookilokolo o ka Hale Hookolokolo ma Waimea mokupuni o Hawaii ma ka Poaha, ka la 6 o Novemaba e hiki mai ana, ma ka hora 9 A. M., e joike maum no ke aha la e ae ole ia ai ke noi a AKANA VALENTINE ka mea hoopii e like me ka mea i hoakakaia iloko o ka Palapala Hoopii i Pakuiia, A e hoihoi mai oe i keia palapala me ka hoike piha o kau mau hana mamuli o keia palapala.
Ikea ka mea Hanohano A. FRANCIS JUDD
Lunakanawai Kiekie o ko makou aha Hookolokolo Kiekie i keia la 21 o Okaroba, A. A. 1884. DANIEL PORTER,
kakauolelo Aha Kaapuni Apana Ekolu.
I keia Palapala Kii, ua pane ka Ilamuku penei : Oiai ua imi au ia Peter Valentine i oleloia, aka aole oia i loaa ia´u maloko o keia Aupuni. A nolaila ke hook elo ia i keia la 29 o Okaroba, 1884. J. H. SOPER,
Ilamuku.
mamuli o na hoike a ka Ilamuku ma o kona hoihoi ana mai i ka Palapala Kii, nolaila, ke hoike neo nu ina keia, o ka palapala maluna ae, he kope oiaio a pololei ia o ka Palapala Kii i hoopukaia ma ka hihia oki mare o Akana Valentine kue ia Peter Valentine a iloko o ia manawa kowa e pai ia i kope oiaio o ua palapala Kii nei oleloia, ma ke kanawai, e kahea aku i ka mea i hoopii ia e pane mai ma ke Kau i oleloia. I hoike no keia, ke kau nei au i ko´u lima i keia la 12 o Novemaba A. D. 1884.
DANIEL PORTER
Kakauoolelo o ka Aha Hookolokolo Kaapuni Apana Ekolu, o Hawaii.
Aha hookolokolo kiekie o ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai, ma ka hana o ka waiwai o KAMAKEE (k) o Waihee, Maui, i make kauoha ole. Ma ke Keena imua o ka Lunakanawai L. McCULLY.
Ma ka heluhelu a me ka waihoia ana mai o ka Palapala Noi Kalua Kamakee, o Waihee, mokupuni o Maui e koike ana ua Make kauoha ole o Kamakee (ke) no Waihee i oleloia ma Waihee i oleloia i ka la 1 o Septemaba, 1884 a e noi ana e hoomukaia ka Palapala Hoonohu Lunahooponopono Waiwai ia H. A. Widemann.
Ua kauohaia o ka Poakolu ka la 7 o Ianuari, 1885 ma ka hora 10 kakahika, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la imua o ua Lunakanawai la ma lkona meena, ma ka Hale Hookolokolo, ma Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele wai na mea a pai i pili e hoike mai i ke kumu ina he kumu oiaio o lakou, e ae ole ia ai ua noi la. A o keia kauoha e hoolaha i ma ka olelo Hawaii i ekolu pale maloko o ke KUOKOA he hupepa ma Honolulu.
Kakania ma Honolulu, Ko Hawaii Paeaina Dekemabar, 16, 1884. L. McCULLY.
Lunakanawai o ka Aha Kiekie.
Ikea : Henry Smith;
Hope Kakaeololo.
Olelo Hoolaha :-E ike auanei na kanama a pau ma keia, owau o ka mea, nona ka inoa malalo iho, ke hookapu aku nei au i na holoholona lio, pipi, kao, hoki, miula, puaa, kaka, a pela aku, aole e hele wale maluna o kuu mau apana aina e waiho la ma Palama, a ma Ohia, kekahi ima Waikapu, Maui; a ke hookohu aku nei ai ia Mr. Niula i luna nana e hopu i na holoholona e hele wale ana maluna o ua mau apana aina la a ioa no ka mana ma na mea a pau ma ke kanawai.
SAM'L. KAPULE.
Auwaiolimu, Wailapu, Mami. 2008-4l."
NA HOOLANA KUMAU
KE KUAI HOEMI NUI
A WAIPAHE O NA
Waiwai Aiwaiwai
Chas. J. Fishel.
EIA LA
NA PAPALE EVIA HOU LOA
PAPALE WAHINA KAE HULU-
HULU O NA ANO A PAU LOA.
NA LIHILIHI HOI E HAA AI NA
PIHAPIHA, A E HAO AE AI OE
LINHAU LUA I NA KALAKOA
HOU LOA A HEHEE OLE IMO,
A I NA GINIHAMA HOU IHO OZ
LILO AI OE I KA WAI A E
KU AI KAWNA A NA IWA HOO-
HEHELO O UA KAUNA NEI KE
KUAI MAI I NA HULUMANU HOW
E loaa no ´ma ka halekuai a
Chas. J. Fishel
NA PAPALE PAHUA LAIKI, O
NA ANO PAU
NA KAKINI HOU A ME NA
MEA LIILII E AE E PANIO AI NA
LEDE ME NA KEONIMANA
Na Waiwai hou o ka hoea ana mai nei no no keia Halekuau
Na Paikini loa hoi o ka loaa ana mai nei no mai Suropa mai o na lihilihi kuuwelu hou loa, a i kupono loa hoi no keie mau wahi.
NA MAKAA HAAHAA O NA LEDE
O NA ANO A PAU
Na lihilihi puka aniani nani hou loa, he waipahe na auhau no ka 1-a
Ua loaa mai nei iloko o keia mau la koke i o nei he 100 pa lole o na keiki, oia ke ku ka, lole wawae, puliki, a e kuaiia aku ana no.
Hapalua Dala
Wale no o ka Paa hookahi. Heaha la ia!
Na lole Lilina hou loa
MA KA HALEKUAI EMI O
CHAS. J. FISHEL.
Ina oukou e makemake a ike i ka oiaio a e kulike ai hoi mako oukou mau iini, e ka ae no a maloeloe a hele pololei mei no io´u nei a hooiaio no oukou iho, oiai ke kuai aku nei au i na waiwai a pau me ka emi loa i ike ole ia mia kekahi mau wahi e ae o keia aina. E naue mai
MA KA HALEKUAI O
Chas. J. Fixhel
Kihi o alanui Papu me Hotele. 1190-ft.