Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIII, Number 50, 13 December 1884 — Page 3
This text was transcribed by: | Lawrence Gersaba |
This work is dedicated to: | Judith Nalani Kahoano Gersaba |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ka Nupepa Kuokoa.
@ o THOS. G. THRUM ma ka Halepai o @ ka nupepa "SATURDAY PRESS," Keena @ H@ pono, ma na kihi o Alanui Moi@ wa ino me Nuuanu.
E @ na muai mai na Olelo Hoolaha ma @ Hooponopono mamua ae o ka hora @ awakea o na Poaha a pau. Aole e @ a ma Olelo Hoolaha ke laweia mai @ ka hora i hoikeia maluna. E hooko @ ana makua i keia rula maluna.
@ ai na leta a pau a me na kauoha @ ulu pepa ia KA NUPEPA KUOKOA @ Honolulu Ima e loaa pono ole aku keia @ na poe lawe, e hai mai me ka hakalia @ a Keena.
KELA ME KEIA.
He kau hoolele lupe keia break-lose.
Ua huli hoi mai nei ka Lunakanawai @ ekie mai Hawaii mai ola maikai oia.
Ua hoi mai nei ke Kiaaina Dominis, @ kana huakai aku nei no Lahaina.
Ke pai ae nei ke kulana kilakila o ka @ pale bihopa hou e kukuluia nei.
Ke aneane aku nei e pau pono loa @ hemahema o ka hale hooholua @ a pohai o na lio poniuniu. Snow ball!
@ Albet Victor, ke keiki hiapo a ka @ H @ ilina Alii o Wale, ua hookomoia @ ia maloko o kekahi kula ao Kanawai.
Ke hali nui ia la na koa Farani ma@ una o na mokuahi nunui i Kina no ka @ o puipui ana i ko laila mau Pualikoa @ Farani.
Ua komo hewa ka Helu o ka kakou @ pepa i keia pule, ka Helu 40; o ka po@ olei nae, Helu 50. E hoomanao e na makamaka.
Ke hoomauia nei no na halawai ku@ akaka no ke kuikahi mawaena o @ Farani a me Kina, a ke manao ia nei e @ ole ana o Kina no ia kuikahi.
Ua malama ae na kulanakauhale o @ na Mokuaina Democarata he mau aha@ ina hauoli Iubile no ka puka ana o ko @ kou moho i hookelakela ai.
He wahi kuaua koikoi kai haule iho @ ka auina la Poaha nei, a na ia mau @ maka wai o Kulanihakoi i hooma-u @ ho i na lepo puehu o ke taona nei.
O ka hapanui o ka poe e pau mai @ i ka make i ka mai Korela ma ke @ hanakaunale o Napela, he wahine @ ale no, a he hapa mai na kane.
Haule hou no makou i na nane a @ me na haina ma keia pule, ke ake nei @ e loaa ke kowa kupono, mai paupauaho @ mi e na hoa.
Ke ane pau mai nei na lono hoolele @ li o ka mai Korela ma ke kulana@ kauhale o Parisa, a ke ike aku nei @ ka emi ana mai o ka mai.
Ua malama ae na haole Democarata @ he ahaaina ma ka Hotele Hawaii ma @ ka po Poaha nei; ua hoomalamalamaia @ ke kahua me na kukui o na ano like @ ole
He Aha Mele Nui ma ka hale o ka @ Ahahui Opiopio o na haole ma ka @ Poaono nei, a ua maikai no na mele i @ haawiia e lakou.
E lulu dala ana ka Ekalesia o Kaumakapili i keia Sabati ae la 14. A ua oluolu i ke 'Lii ka Moi e naue ae ma @ ia la, e hui pu me kona mau makaainana ma ia hana nui, o keia au holomua.
Ma ke kauoha a ka Luna Dute Awa e kuai aku i na tini opiuma he 4840 i loaa iho nei maluna o ka moku Abbie Carver, nolaila ua kuaiia ma ka Poakolu nei ma ke kudala. Akahi ka puolo, akahi ke dala Akahi ke kini, alua ke $.
He palapala ka makou mai kekahi paahao mai e noho mai nei ma Kawa, @ e hoike ana ua palapala la i ka malama maikai ia o na paahao malaila, e hoike pu ana no hoi i ka oluolu o ko lakou Luna paahao.
Ma ke Poakolu o kela pule aku nei i kuai Kudalaia ai na laikini awa o keia @ Mokupuni: a he ekolu pake me hookahi haole, pehe la hoi i koho ole ai ka poe @ puni inu awa; a ke kohaka ka oukou @ e lele, a o ka ohiohi aku ka lakou la.
Ua puiwa ae la kekahi lio kauo kaa @ e ku ana mamua iho o ka hale leta ma ka Poakahi nei, a pakaki loa aku la malalo iho o ka lanai hale o ke kuea o Kimo Kamapela. Ua hookui pu aku @ la i na kaa e ku ana malaila a ua poino, @ he lako loa ka poino ole o na ipuka @ aniani.
O ka hakaka kuikui mawaena o Su@ livana ko Amerika moho, a me Greenfield ko Enelani, ua keakea ia e na mana aupuni, a ua pau i ka hopuia ka poe nana i hoala keia hakaka. He @ ua mau moho la mamua iho o ke kea@ keaia ana, na ke keiki Amerika no nae @ ka eha.
Ma ka halawai ana mai nei o ka Ahahui Luna kahiko o Maui, ua noi @aku o Helekunihi imua oia Ahahui e @ kapae loa ia kona hoailona Kahuna pu@ le, oia hoi ka moolelo "Rev'd," ma o @ na kumu he loio maopopo oia, a he hope Lunakanawai hoi; oia na kumu kupono ana i manao ai e kapae loa i kela mau huaolelo ma ka hoomaka ana o kona inoa; a ua hooholoia e ka Aha.
Ke hoomakaukau mau nei no ko makou mau haku moolelo no na kaao e puka aku ana i keia makahiki ae mahope iho o ka pau ana o keia mau moolelo.
Ua hoala hou ae nei ka Ekalesia o Hauula i ko lakou hapauea Luakini, a ke ikeia nei. ua paa hou i ke Pili. He mau hemahema e ae no kekahi. he $500 ka nui o na hoolilo no na hemahema a pau.
Ma ka la 1 iho nei o keia mahina ua nalowale mai Kapiolani Paka aku he lio hulupala; he eha ona mau wawae keokeo, he kiko keokeo ma ka lae, he huelo loihi - kuni A ma kona uha akau hope. E loaa no ka uku makana i ka mea e hoihoi mai ana ia E. G. Schuman, Helu 70 ma ke Alanui Moiwahine. 2002 - 2t.
Mahalo piha i ko makou
Luna Helu o Kohala nei
D. H. Nahinu.
E ka nupepa KUOKOA e, Aloha oe: -
Eia malalo iho nei oe e ike ai, a me kou kapena, kou mau paahana, a me na apana Helu e ae o ko kakou mau pae moku, i na kumu o ko'u mahalo piha ole wale i ko makou Luna Helu D. H. Nahinu.
1 - Ua noho o D. H. Nahinu, maloko o ka Hale Ahaolelo o keia makahiki ma ke ano he Lunamakaainana no ka Apana o Kona Hema; a ma na pule hope o Sepatemaba a me Okatoba o keia makahiki no, kona hoomaka ana e Helu i ko Kohala nei me ka awiwi a ne ka pupuahulu o ka helu ana. A ma keia helu awiwi a pupuahulu ama a ko makou Luna Helu, ua nana pono ole ia ka pono o kekahi poe ma Kohala nei 1keia makahiki, elike me na makahiki i hala i na Luna Helu mua; elike me keia: Ua hiki mai nei o J. G. Hoapili, Luna Ohi Auhau, e ohi i na dala Auhau o ko Kohala nei poe elike me ka D. H. Nahinu Helu ana. A hike ma nei o J. G. Hoapili ma Honomakau, Kohala Akau nei e ohi ai, loaa iho la ma keia mau inoa elua, o Moses Nakuaau, nona ka apana mahiko i kela mau makahiki aku nei a hiki mai no i keia makahiki; o Maila, he luahine ia, oia ka makuahine o Mrs. M. Nakuaau e noho nei. Ma ka helu ana a D. H. Nahinu, la Luna Helu, a me ka ohi ana a J. G. Hoapili, ka Luna Ohi Auhau, na heluia a ua auhauia maluna o keia mau inoa no keia apana ko hookahi. oiai o M. Nakuaau ka mea nona ka mahiko. A ma ia wahi hookahi no kekahi poe i kaniuhu i ke kau maha loa o ka helu ana a ko makou Luna Helu, a he hoike oiaio ko makou Luna Auhau no keia mau hoakaka ana i ke kaniuhu o kekahi poe ma Kohala nei. Elike hou me keia: O Kanaunu (k.) o kona auhaumau iloko o ka wa i hala, he $20.00, a i keia makahiki, he $31.25. Ma ia wahi no, o J. W. Kapaona, kona auhau mau, he $12.00, a oi iki ae i kela a me keia makahiki, a ma keia ohi auhau ana, he 26 dala a oi ae.
He elemakule kekahi ua hookuu ia ma na auhau pilikino a koe ka auhau Lio; a i keia helu ana a D. H. Nahinu, ua hoi hou mai ia mau auhau i helu ia i na makahiki loihi i hala ae nei, a kau hou maluna o keia elemakule a ke kanawai i hookuu ai i ka poe maluna aku o na makahiki he 60 a oi aku.
2 - Aole i maopopo i ka poe i auhau ia ka nui o ka auhau o kela a me keia e hookaa aku ai i ka Luna Auhau; oiai, aole he manawa a ko makou Luna Helu i wehe mai ai i kana Buke nei; no ka mea, ua pupuahulu ka helu ana no ka pokole o ka manawa helu. Ma ko'u ike i ka ohi ana a ka Luna Auhau J. G. Hoapili, he ninau mua ke kanaka ia Hoapili i kekahi la e aku a i ole i ka wa naha e ohi ana, ehia la ka nui o ko'u auhau; alaila, hai mai la ka Luna Auhau e mea dala, ia wa e lohe ia aku ai na leo kaniuhu e olelo ana imua o ka Luna Auhau, a imua o kekahi poe a ae. Pehea la i pii loa aku nei ko'u auhau, a pela ae ia, a pela ae ia.
He mau auhau papalua kekahi maluna o na aina i ike ia ma ka ohi ana a ko makou Luna auhau J. G. Hoapili. Eia kana mau olelo hoolana imua o ka poe ana e lohe ana i ke kaniuhu ma ka helu ana a ko makou Luna Helu Aole e hiki ia'u ke hooemi i ko oukou mau auhau; no ka mea, aole ia o ka'u hana, he ohi wale no ka'u hana, ina imua o ka mea nana i helu ia oukou, e noi aku oukou i ka mea nana i helu ia oukou, e noi aku oukou i ka mea nana oukou i helu e aho paha ia; pela na olelo aloha a ko makou Luna Auhau J. G. Hoapili, a he nui aku na mea e pili ana no keia helu ana. Ua pau au maanei.
KELIINOKAHA.
N. Kohala.
He Mau Nupepa Apuka, Ke Ola
me Ka La o Hawaii.
E ka Nupepa KUOKOA, Aloha oe: -
E oluolu mai ia'u e kaulona pololei ae oe i ka waha o kuu wahi pu raifela waha lua, a ki pololei a ku ma ka puuwai eleele o na ona, ka poe na lakou keia mau nupepa i haiia ae la maluna.
He mau nupepa imi loaa ma ka epa hoopunipuni keia; a ina e ku ole ma na puuwai o laua, ki ae oe ma na hawa ukele epa nahesa hoopunipuni, mali'a o loa aku i ke kileo o Mooinanea, kiwi lo'u newa iho keia kau - a mau nupepa hoopunipuni.
I ku no paha nei mea o ka hapai memeue i ka nupepa, - a ua hana i ka ele a loihi, alaila nui pono ka waha i ke kukala leo nui. Eia ko kakou pepa e Hawaii ponoi, ke niau ka'u koe aku nei ma ko oukou mau ipuka hale, e heahea mai, e hookipa aku e hanai mai maona oa, e 2 dala no ka makahiki. e 3 dala no ka makahiki. a pela aku na haahui kalekale ana. A ua hanai piha kahi poe, i mea e kamau ai ka mahele; eia ka heopa makilo hoopunipuni nei.
Aohe a'u olelo no ka poe i hookaa pau ole, no ka poe ka hoi i hookaa pau , i hanai a maona pono, a pehu lilio ka opu, malaila ka eha, a nau o na ku'i no keia mau nupepa apuka. Ua ike no paha he alualu mimino ka eke, he mau wahi teniteni inu ti, a kope wale no kahi eke; lapaku hooio paikano ae nei i ka hapai hoolaha nupepa.
Hookohu kauaula,
Ka makani o Ulupelo;
Pelo waha lepo ana oe,
Eia ka nupepa Hawaii ponoi,
Kau - a alapahi lima nui,
Kau - a hokii mai kewe,
Hoolewa ia i Kau, waiho i Pala
[hemo, ect.
Nolaila, e Hawaii o Keawe, e Maui na hono o Piilani, e Oahu o Kakuhihewa, e Kauai o Mano, a pulelo aku i Niihau, ke ike mai la oukou. Ua hoohoka ia kakou e keia mau nupepa hooio, a haakei, ma ko laua kaena i ko laua mau inoa "Ke Ola o Hawaii, Ka La o Hawaii." Eia ka o ka ponalo o ka poeeleele o ka nupepa palakai; nolaila, e lawe mau kakou i na nupepa i hele a olo ka eke, a kawowo ka mole i ka papaku, oia no ka nupepa KUOKOA, Elele Poakolu, na Naita kaulana o Hawaii nei. Eia ka makahiki hou, ala a heahea mai ia laua ke naue aku. Mai puni hou i ka Eepa lapu moe-waa ke hoea aku.
Ke oki nei au maanei, a i nui iho auanei na nuku o ua mau ona nupepa nei, i ka ai i ka ape; ua makaukau loa au e hoouna aku i laau e emi ai ka pehu o nuku, a me na ihu o lakou, ke makemake mai i laau lapaau. Owau no. KAUKA WEHE PIHI.
Mea lawe Nupepa; Laiewai Dec. 3, 1884.
He mau mea hou.
He malama i hala ae nei, ua hopuia o Kalili k. a me Kaapuni w. a ua hookolokoloia imua o J. G. Hoapili a ku ka hewa ia laua malalo o ke kanawai, a ke hana nei o Kalili malalo o Hoapili i mea e kaa aai kona uku hoopai. A o Kaapuni hoi ua uku ma ke dala maoli a koe na koina o ka aha. I keia wa, lohe iho nei ke Kahukula Sabati o Helani, (a he komite hoeueu hoi i ka A. O. P. K. o Pahoehoe) i na dala i koe o ua wahine la, nolaila, lawe mai nei oia i ka manao imua o na lala o ka Ahahui Opiopio o Pahoehoe, a olelo mai la; "E lawe kakou i na dala uku Koina o ko kakou noa hui Opiopio o keia Ahahui."
Ia wa, ua hooholo like na mea a pau, a ekolu wale no mea i kue i kela manao i hapai ia. A ua luluia na dala; a ua hai ia mai ia'u, ua haawi ia aku ma ka lime o ka lawehala. He mau kumu kupono ko na inoa ekolu i hoole ai i keia lulu ana.
1 - O ka hewa i hanaia, oia ka hewa a ke Akua i papa mai ai ma ke Kanawai o kona mau Kanawai.
2 - Aole no hoi laua he mau hoahanau no ka Ekalesia o Karisto ma Helani.
He mau kumu maikai loa ka keia mau kanaka ekolu i ae ole ai i ka manao o ke Kahukula Sabati o Helani, i hapai ai e kokua i keia wahine i ahewa ia e ke Kauawai o 'ka aina
Pehea la ko oukou manao e na A. H. O. I. P. K., e ae o keia Pae Aina i ka hana a keia Ahahui i hoike ia ae la maluna. Manao wau, he mea hou keia.
- I keia mau la, ke hele ino nei ka humuhumu ana o ka lole o na wahine no ka Makahiki Hou a me ka M. H., e pau ana. Ua nele kekahi poe i ka lole ole, a ke kauoha hou nei i Honolulu. Ke hoouna nei ke dala a kekahi poe i ko lakou mau makamaka i Honolulu, e kuai mai i lole. Laki nae na hale Hui i keia mau la iho nei.
- He M. H. Kope ole keia o Kona A. nei, ua nele maoli kekahi poe i kahi hua ole. He 14 Ceneta o ke Kofe ma na hale Hui.
- Ke liuliu nei ke Kula Sabati o Helani no ka la Hoike Kula Sabati e hiki mai ana, i ka pule hope paha o Dec., i ka la Hape Nuia paha.
A pehea la o Kailua?
Ke lohi apa mai nei no paha.
- Ua hoolaha ae ka haku aina hou o na aina hui o Kahaluu a me na Keouhou, o ka la 16 o Dec., oia ka la e hui ai na hoa-aina a pau o ua mau aina 'la ma ka Luakini o Helani ma Kahaluu, no ke kakau inoa ana malalo o ke Kumukanawai o ua mau aina la, a me ka hookaa pu ana i ka uku hoolimalima.
A ua poha ae kona leo, e malama ia kekeahi la, i la Ahaaina no na lala a pau o ua Hui Aina la, i la hoomanao no ko lakou Kuokoa ana maluna o ko lakou aina iho, oiai hoi, ua pau ko lakou noho ana malalo o hai, He wahi manao maikai ole kela a ka haku aina hou. He mea hoomaukiuki i ka manao o kekahi mea okoa. E aho no ka noho malie iho, ua lilo ae no hoi ka aina ia oukou.
Kona Akau. KAUALIILII.
Nuhou Maikai! Nuhou Maikai!
Eia hou CHAS. J. FISHEL lmua o okou.
E hoolilo ia aku ana he $5,000 ka waiwai io o na mea Dala, ma ka POAONO Nov. 29.
MAKANA DALA KUAI.
O ka poe a pau e kuai ana a hiki i ka huina o $2.50. e loaa no ka makana dala nani. o na Apo
Kawele Dala, na Pahi waiu-bata, na Pa waiu-bata, na Puna dala, na mea kau omole vinega &c.
na Ipu ko, a me na Pika wai dala, a pela wale aku he nui loa.
He Haahaa loa ko Makou Kumukuai.
- E LAA -
NO PAPALE BIVA
Kae Huluhulu nani a panio no hoi e hoolai ai na Iwa i ka la makani,
O na waihooluu Keokeo, Omaomao, Ulaula, no
Hookahi Dala wale no.
Na Papale Biva kae huluhulu, no ke $1.25 wale no.
E kuai hoomaunauna wale ia aku no waiwai i ka poe e kuai mai ana ma o ko makou
Makana Dala Kuai.
O ka mea e kuai mai ana i na waiwai a hiki ko lakou lilo i ka $2.50, e loaa no ka Makana Dala
MAI HOOLILO AKU NO NA KII,
Aka, e naue mai oukou a pau i o
CHAS. J. FISHEL
Ae e loaa no na Kii Lealea i mea makana wale no. O ka poe a pau e kuai mai ana i na waiwa
a oi aku mamua o hookahi dala, (1.00,) e loaa no na makana nani o na Kii milimili, na Kaa
holoholo, na Kii kau hale, na Lio laau, na pahu hookani, a me na mea e ae he nui wale aku.
Hewa i ka wai ke ike,
E hoomaka ana keia kuai ma ka POAONO NOV. 29. E hoomanao e na makamaka.
A E HELE MAI NO A PAU LOA I LOAA KEIA MAU MAKANA MA KAHI O
CHAS, J. FISHEL.
NA HOOLAHA KUMAU.
J T. WATERHOUSE
(Waiakahani)
HALEKUAI KUKAA NUI ME LITL.
Ua piha pono me na waiwai makamae
hewa ai na maka i ka nui o ka lehua.
Hoaha no la hoi ia
- MALAILA -
Na Apa Kilika o na ano a pau,
Pahoehoe o na ano a pau,
Alapia o na ano a pau,
Huluhipa o na ano a pau,
Na Huluhulu holoku,
Na Keokeo Paina,
Lilina lau puu.
Wetoria,
Leponalo,
Lainakini,
Ahina pelekane,
Na Kihei o na ano a pau,
Na Koloka o na wahine,
Na Kihei Huluhulu,
Na Kalakoa o na ana a pau,
Na Kihi uhi moe,
Na Koloka o na wahine,
Na uhi Kilika,
Na uhi Alapia,
Na Hainaka nunai a liilii
- Eia hou -
HE HELUNA NUI ONA PAA LOLE
O NA KANE A ME NA KAMALII.
Na Apa paina maikai loa,
Polu manoanoa a lahilahi,
Huluhulu manoanoa a lahilahi,
Na Apa huluhulu a pahee,
Na paa lole huluhulu, kane me kamalii.
Na Pililakeke loloa a pokopoko,
Na Palule kaula o na ano a pau,
Na Palule keokeo
Na Palule kalakoa,
Na Paleili.
Na Papale wahine i kinohinohila me na pua
me na hulu nani, a he heluna nui o na
kane a me na kamalii o na ano a pau
HE HELUNA HUI O NA KAMAA.
Na Kamaa buti,
Na Kamaa Pihi,
Na Kamaa buka,
Na Kamaa laholio,
Na Kamaa weleweka.
HE HELUNA NUI O NA NOHO LIO MAIEA.
Na Noho Italia,
Noho pulu mamua,
a mahope i kela a
me keia ano.
NA AILA O KELA A ME KEIA ANO.
Na Aila honua helu i he aiai me he wai.
Aila pena, aila hoomaloo, aila Oliva,
Aila inu, Aila lauoho,
Waiala maikai.
NA PENA WAIHOOLULU LIKE OLE.
Keokeo,
Eleele,
Polu
Melemela.
&c,, &c., &c., &c.
Ina ih Pua iho.
Na ipuhao, na ipu ti,
Na koi nui a liilii,
Na pahi nui a liilii,
Na pahi olo, pakani
Na pahi olo palua
Na tabu nui a liilii,
Pakeke nui a liilii,
Na lako amala,
Na kamaa lio,
Na moe hao,
Na pela uwea.
NA LAKO MAO, MA KA AINA A ME KA WAI
Na lako pa,
Pa nui a liilii,
Na bola,
Na kiaha aniani,
Na aniani kilohi,
N ipukukui o na an-i a pau.
HE HELUNA NA MEA AI.
Palena poepoe,
Palena poepoe palapala,
Palena hainaha,
Palena o na ano a pau.
Na kamano maikai loa ma ka paha,
Na kamano tini,
Paakai o Livapulu,
Paakai inu,
Paakai ha,
Manu Kaleponi,
Palani ai a ka lio.
He heluna nui o keia mau waiwai aiwaiwa
ko'u mau halekuai aole i pau i ka huaiia aku
na oukou no e hele mai a kilohi no oukou
Ua waeia keia mau waiwai me ka maiau. ma
Pelekane, Farani, a me Amerika, no ka pono
a me ka pomaikai o na kanaka Hawaii. me
na kauoha mai na mokupuni hookoia ka eleu loa.
J. T. WATERHOUSE.