Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIII, Number 49, 6 Kekemapa 1884 — "He minamina nui au t na manao o ka poe Kuokoa o ke Kau M. H. 1884." [ARTICLE]

"He minamina nui au t na manao o ka poe Kuokoa o ke Kau M. H. 1884."

Mr. Lunahooponopono : Ua ike iho au ma ka Nupepa EleU Foakolu, Nov. 26, 1884, malaio o ke poo, "he minamina au i na manao o ka poe Kuokoa o ke Kau (Ahaolelo) M. H. 1884," i ka manao o kekahi mea e piii ana i na Lunamakaainana i kukulu i ko iakou kulana maluna o ke kāhua hana he poe Kuokoa. Me he la i ka nana īho i ka manao o ka mea kakau he kanaka oia aole i ike i ke ano o kana mea e kamailio ana, no ka mea, mai mua a ka hope o kona manao ua hooiii aku oia na na Lunamakaainana Kuokoa i hoonui ae ka Bila Haawina o ke Kau Ahaolelo o 1884. He elua ano o keia kanaka he kolohe a he huj>o. Mai ka noho ana mai o ka Ahaolelo 0 ke Kau o 1884, a hiki i ka pau ana, owau kekahi e makaikai mau ana i na hana o ka Hale Ahaolelo. He elua ano o keia Hale; he poe pili Aupuni, a 0 lakou ka hapanui, a he poe Kuokoa, a o lakou malaio iki iho, a no ko lakou euii iki ana oia ke kumu i hiki oie ai ia lakou ke hooko aku i ko lakou manao Kuokoa. Ina na hoa heiuheiu nupepa e hoomanao ana i ka moolelo o ka Ahaoielo o 1884, e ike ia no auanei roa na kalai manao ana, ma na mea a pau e pih ana i na hana i kuka ia iloko o ke Kau i aia wale no ka poe Kuokoa ma ka aoao e hooikaika ana e imi ia me ka makaaia na hana a ka Papa Kuhina i hana ai o ke Kau i haia a me na hana a na Kuhina i waiho mai ai no ke Kau e hele neL E like no hoi me ko ka poe Kuokoa ike i na hana kupono ole a me na hana kanawai ole 1 hana ia pela iakou i hoike ae ai me | ke Kuokoa (i kupono ai ka inoa Kuokoa) t ko iakou raarao ahewa, aole wa- ! ie ma ke kamailio ana, aka, ma ke koho ana kekahi, aoie he hookahi manawa, aka, i na manawa a pau a hiki i ka pau ana o ke Kau; aole keia poe i kue aku me ke kumu oie, ua kue kumu; aoie hoi, me ka ike iho no o na maka i ke ino o na hana a keia Aha Kuhina, ua haalele lakou i ko iakou kulana hanohano a ka lehulehu i hooiii mai ai maiuna o iakou, a hoopiii waie aku mahope o na Kuhīna, me ka manao i pmo piltkia» no iakou iho, aka» ua

malanu lakou iko lakou kulana Kuokoa, no ke kiai sna i ka pono ame ka hoiomua o ka iehukhu, ka poe nana iakou i hookauwa mai no ia hana. Ua kauiana na hoa Luna Makaaiiiana o ka aoao Kuokoa i ko Ukem Kuokoa, a ua kaulana no 'noi na hoa i oili —pu aku mahope ona Kuhina a ma o ke aioha aku i ka Leo. "E hea i ke kanaka e komo maioko, E hanai ai a hewa ae ka waha.* 1 Ua ike no na hoa ma ka aoao Aupuni i ka hewa o na Kuhma, i hemahema 0 na Kuhina, i ka pili—pu o na Kuhina, i ka hoaa o na Kuhina, aole hoi e hihi o ka Leo hoL Ua ike no ika pono maoli ame ka pololei oka aoao i Kuokoa, a ua mahalo aku no i ko ia-; kou Kuokoa ana. He oiaio, aoie i emi | ka Bi!a Haawina o keia Kau, eke ka naka maaiea, nana ka manao hoahewa ' 1 ka poe Kuokoa, aole na ka poe Kuo- \ koa i hapai i na uku iuna Aupuni ma- ] ialo iho oka Papa Aiii, na ka poe piii Aupuni waie no na hoopii ana. Ua; kue ka poe Kuokoa i na haawina o na j Luna Aupuni Nui, ua kue ika haawi-1 na Laina Mokuahi, kue i ka haawina ] nui hewahewa o na koa, i ka haawina' palauaielo o ka Papa Kuauhau, a pela' aku he nui waie, aka, eia ae nei ka hoi; iaia nei na ka poe Kuokoa ka ka hoo-) nui ika Bila Haawina- Eke kolohe, hupo nui, e manao ana anei oe, no ka | mamao ana mai 0 keia mau ia mai ka j pau ana oke Kau Ahaoielo, ua poina | na mea a pau ika oiaio, aua manao ] oe ua pio ke Kuokoa ame ka manao | oiaio o kekahi poe, a waiho pu aku i 1 kau wahi mana poholalo, me ka pane | ole ia. Ina oe he Kuokoa, a he roa-1 kee ika pono ame ka holomua o ko! Hawaii kulana, e hai oe ika oiaio, a i oie e noho malie oe. He minamina makou i kou lawe ana mai i ko kakou Moi, a hoolilo 1 kona ihiihi i uhi a i pale no na Kuhina, a i mea e hoohaahaa ai ika poe Kuokoa. Eka mea ! nona ka manao hakuepa, ua ike no | anei oe i ka mea nona ka manao hookamani i heluheiu ia ai iloko o ka Hale Ahaoielo o 1884, he mau mahina mahope iho o ka wehe ia ana, a i kap_ ia na ka Moi ? Me he la ua ike no oe, aka, no ka aoao hookamani oe, a nolaila, ua hookamani kou waiho ana mai no ka Moi ka manao. E like me ka pohihihi ole ke koho ia aku ke ano 0 ka alopeka a me kona ano maalea, pela no e hiki ai ke koho ia aku ke kanaka a me kona ano hookamani a maalea nana i haku ka olelo alii, oia ka hipa auwana o LanaL He mea mau, ina j he manao ko ka Moi, na ke Alakai 0 ka Papa Kuhina e hoolaīa a hui aku me kona mau hoa Kuhina e noonoo a kupono ia lakou alaila, lilo he oielo alii —oiai o na ahewa ia o na hana a me na olelo a ka Moi ma kona ano he Poo no ka Lahui, maluna no ia o na Kuhina, ma ia kumu i kuleana ai na Kuhina e ike a e kuka no na olelo koikoi a ke Poo Aupuni e hoopuka ai. Oiai, ua hooili oe, e ka mea manao hoino i ka poe Kuokoa o ke Kau o 1884, i ke ano nui o kou hoole ana ike Kuokoa 0 ka poe Kuokoa, ma 0 keia olelo a ka Moi īwaena o ke Kau, nolaila e kala ia makou i ka hooioihi ana i ka olelo ma ia mea. O keia olelo aka Moi, ua ulu ae no ia mai ka houpo iewa oka hipa auwana o Lanai, oiai oia e palukuluku ia ana iloko o ka Hale Ahaolelo ena hoa hanohano au e hoole nei aole he Kuokoa. Ua hele ua alopeka la a pili i-ka-paia, ua uiha, pela pu no hoi me kona mau hoa, ua ma'i, aohe he kahua eku iho ai, e paio ai, e pale ai, e na noweio, e na pahu pololei aka aoao Kuokoa; aka, elike me ke ano hookamani o ua holoholona la, ua uhi mai la oia i ka aahu hipa (he kino hookamani keia) me ke kino onawaliwaii iloko 0 ka Hale, e kono mai ana i ka lokomaikai o kona mau iunakanawai, eia 0 Ku« okoa, e iai3, me he ia e i mai ana, eia au oka lele wale ae no koe ia oukou, keia kino palupalu i uhi ia kaupoku a kuakea, e aloha mai ia'u, 1 o'u mau hoa hoi kekahi, ke ike ae īa no oukou ke ha-u wale mai la no kekahi, ahe kukulu wale no hoi ka kekahi mau hoa, owau wale iho ia no keia a oukou e noke mai nei,—aka, iaia e hookamani nei malaio o keia uhi ua ulu mai la kona ano maalea a hoohana koke aku la i kela mea au e hai mai nei he haiolelo MoL—Ua olelo oe ua kapaeia keia oielo Moi e kuokoa ma, ke oielo aku nei au o na oleio a ka Moi ua hahaiia e na kuokoa ma kona ano a pau, e iike me ka hiki, aka, i. hikl ole, no ka mea, he hapa uuku L kou, liio na kii oka haie alii, hui pu hoi me na Lunamakaainana noho oi hana aupuni a me ka poe ake oihana rru ka aoao ona kuhina Ua ike ne ka aoao aupuni ua hooikaikaia iakou e keia poe, a ua maopopo i ka aiopeka hipa o kana olelo hookamani i haku menemene oie ai a hooliio i haioielo aiii aoie eko ana mamuli no o kona aoao ame ka lakou mau hana ponoL Ua kula mau ia na hoa, ua paanaau, ua make mamuii o ka mana o ka oihana, a o ka pono oia mana ua kaana ia iwaena o ka poe i kukulu ia aole iwaena o ka poe kuokoa. Hai mai oe e hookamani, oka aoao o ka hookamanl nui, ehia hoa kuokoa i ioaa ka oihana aupuni mai na kuhina nawa keia olelo aiii au e kukulu nei he ka hua e ahewa ia ai na hoa kuokoa oka M H 1884, a e hai pololei mai oe, ne ka manawa hookahi iloko o kou ola ma ma keia ao, ina ta he mea hiki ia oe, owai ia hoi ka poe i ioaa ka oihana aupuni o ka aoao kokua kuhioa ? Aio* ha no oe #ua pouU aui Me oe au i wa a pau. Qu»