Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIII, Number 48, 29 November 1884 — Page 2
| This text was transcribed by: | Laura K Manuel |
| This work is dedicated to: | Tutu Olina Manini |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ka Nupepa Kuokoa
No ka Makahiki $2.00
No Eono Mahina @1.00
KUIKE KA RULA
Poaono Nowemaba 29 1884.
Mrs. M. C. Leavitt ma Honolulu.
Elike me ka makou i hoolaha mua ai, ua hiki mai keia wahine akamai i ka haiolelo maluna mai o ka mokuahi o ka Poaono nei, a ua weheia kana halawai mua ma ke keena halawai o ka Hui Y. M. C. A. ma ke Alanui Hotele. Ua piha pono ka hale i ka poe e hoolohe ana i kana mau olelo. I ka po iho o ka la Sabati i hala, ua hele a piha uka luakini o Kaukeano no ka hoolohe ana i ka haiolelo a keia wahine aloha a hoomanawanui no hoi i ka pono o ka lehulehu. Aia kana haiolelo ma Isaia 9; 5, a penei ka heluhelu ana: "Maluna o Kona poohiwi ke aupuni." Olelo mai oia e hiki mai ana ka manawa e noho alii ai ka Haku maluna o na aupuni a pau o keia ao. O na Kanawai he umi o ke Akua, oia no ke kahua o na Kanawai a pau o na aupuni Kristiano e pono ai. Aohe pono e kauia he Kanawai e kue ana i kekahi o na Kanawai o ke Akua. Pela. no hoi kona manao no ka poe hooko Kanawai, a me na luna aupuni a pau, aohe pono ke kanaka haihai Kanawai ke noho ma kekahi oihana kiekie a haahaa paha o ke aupuni, a oihana alakai i ka pono o ka lehulehu, a hana e ae paha e pili ana i ka pomaikai o ka lehulehu. Aia wale no o ka poe e malama ana i na Kanawai, o lakou wale no ka i kupono e hooponopono i ka noho ana o ka lehulehu. A ua hai mai oia e hiki mai ana ia manawa. A pehea e hiki ai? Ma ka hoomalamalama ana i ka lehulehu a i ka poe opiopio. Ua hai mai ola, o kekahi mau Kanawai o na aupuni Kristiano e ku nei, elike me na Kanawai e papa ana i ka aihue, ka pepehi kanaka a pela aku, ua laweia mai no loko ae o na Kanawai o ke Akua.
A pau ia mau wehewehe ana, hele ae la kana mau olelo maluna o kekahi kalai manao hoole waiona. He mea pono ole, wahi ana, i na aupuni Kristiano ke ae aku i ke kuai ana o na waiona, no ka mea o ka waiona kekahi kumu hooulu nui i na karaima. Ua ike pono ia ka oiaio o keia ma na wahi a pau i kuaiia ai na waiona. Ua ikeia ma Kaleponi a ma na wahi e ae o Amerika Hui. Ua olelo ae kekahi o na Lunakanawai Kiekie o Enelani o ka wa kahiko, oia o Sir Matthew Hale, ina e lawe ia na hihia karaima e pau i waihoia imua o kana Aha, a mahele ia i elima mahele, he eha o ia mau mahele (eha hapalima) ka i ulu ae no loko o ka waiona. Eha hapalima o na karaima no loko o ka waiona.
Eia hou kekahi manao i haiia mai. O kekahi hana o na Kanawai o ka aina, oia ke pale ana i na hookaumaha ana a ka poe ikaika mai ka poe nawaliwali aku.
O ka poe kuai waiona, he poe ikaika lakou, o ka poe inu ka i mawaliwali. Nolaila, he mea pono ke nana ke Kanawai mawaena o keia poe, a e kokua i ka poe nawaliwali imua o na hoeha ana a me na hoopilikia ana a ka poe ikaika. Kii aku la oia i kekahi o na olelo akamai a ke Kuhina Nui o Enelani e noho nei, oia keia: O kekahi o na hana a ke aupuni e hana ai, oia ka imi i na mea e oluolu loa ai ka hana pono ana o ka lehulehu, a me na mea no hoi e pilikia loa ai ka hana hewa ana.
Ua olelo mai no hoi, o ka waiona, he powa ia a he aihue, nolaila he mea pono ke papaia ma ke Kanawai. Pehea e maopopo ai? Penei, o ka wahine a me na keiki, ua kuleana lakou iloko o ka waiwai o ka makuakane. Aka, ma na hana a ka waiona, ua haoia no ka waiwai a pau. E hele no ke kane i ka hale kuai waiona, a e hoolilo aku ana oia i kona waiwai no ka mea hoopomaikai ole mai, aka o kana wahine a me kana mau keiki ka i kuleana pu me ia, iloko o ia waiwai. Aloha ole no hoi ka hana a waiona. He hao wale i ka ka wahine a me ke keiki.
Ua paipaiia ka poe opiopio e makaala lakou ma ke pale ana i na waiona mai o lakou aku. Aia imua o ka poe opiopio na hana nui o ka imi ana i ke ola a me ka pomaikai; aohe hiki pono ia mau hana me na kino i hoonawaliwali mua ia me na waiona. E pono e pale aku ka hanauna hou i na mea a pau e nawaliwali ai, a e haawi ka ikaika holookoa a pau no ka imi ana i ke ola a me na hana ku i ka pomaikai o keia ola ana a me kela ola ana.
Ma ka hope o kana haiolelo ua paipaiia na wahine haole o Honolulu nei e kukulu i hui hoole waiona, a e hooikaika no hoi ma ka imi ana i na mea e pale aku ai i ka poino o ke kuai waiona mai ka aina aku.
I ka po Poakahi, ka Poalua, a me ka Poakolu i kamailio hou ai o Mrs. Leavitt imua o na anaina nui, a pela i no hoi i ka po nei. Ma ka auina la o ka Poakolu ua halawai pu oia me na wahine haole o keia kulanakauhale. Ua haiolelo no hoi oia imua o na haumana o ke kula o Kapunahou.
Ua lohe mai makou ua manaoia e hele ana oia i Maui a i Hawaii, ina he oiaio keia lono, e loaa ana i kahi o ko makou poe heluhelu o ia mau moku ka pomaikai o ka ike maka a lohe pono i na olelo a keia wahine kaulana.
E kamaihoia na o Mrs. Leavitt ma Kaumakapili ka po o ka la apopo.
(KAKAUIA NO KE KUOKOA.)
Ma keia mokumahu ua hoi mai kekahi i na Comisina o Hawaii, ka Hon. Aholo, i hoounaia aku nei no Amerika Huipuia e keia Aupuni, e noonoo a e hooponopono no ke kukulu ana i ka lonitu ma Wasinetona. E like me ka makou e hoolaha mau nei, he mau hana waiwai ole keia a keia Aha Kuhina e hoolilo wale nei i ke dala oke aupuni. He wa pilikia keia o kakou, a nolaila he mea kupono e akahele ka hooliloia ana o ke dala o ke Aupuni, ma na hana o ia ano. Elike me ka makou i olelo ai ma keia nupepa i ka manawa i kaahope aku, he waiwai ole ka hoouna ana i na Comisina ma na Aina e ma keia ano hana. Ua hookaawaleia ke dala o ke Aupuni ma ka bila haawina no kela me keia itamu i hoikeia ma ia kanawai, aole nae ka puu dala i hooholo ia no kela me keia itamu i manaoia he dala na na Kuhina e ahuai wale ai, me ke kaupaona akahele ole mamua o ka hoolilo ana i ka pono, kupono a pomaikai o ka hana i manao ia e hoohana aku. Ua ike kakou i keia mau la, ua oki-pu na hana kuloko o ka aina mamuli o ka lawa pono ole o ke Aupuni i ke dala, a no ia mea, he mea maikai, i mea e hiki ai na hana o ka aina me ka maalahi a me ka hoiomua, e hookoe ia ke dala o ke Aupuni no na hana e hooulu mai ai i na loaa o ke Aupuni, aole no na hana hoohanohano wale iho no. Ina na hoa heluhelu o keia nupepa e kaupaona ana i ka hana a ka Aha Kuhina, ma ka hoouna ana ia Alekanakero me Aholo ma ka laua huakai i hele aku nei a hoohalike ae me ka pono e loaa ana i ka lehulehu ma ka hoolilo ana i ka puu dala i pau aku la i keia huakai waiwai ole, he hiki no ke hoomaopopo ia, ua oi aku ka maikai loa a ua oi aku ka waiwai a me ka pomaikai o ka lehulehu ke hoolilo ia ke dala no na hana kuloko. Ua hoi mai keia mau Comisina me ke akaka ole o ke ano o na pomaikai i ili mai i keia lahui. I ko makou hoomaopopo ana o kekahi keia o na Aina e@ Ua lawe ae oia i ke dala o ke Aupuni a hoouna aku ma kekahi hana waiwai ole, aole no ka pono i ka lehulehu a me ka holomua o ka aina, aka, ua hoohana ia ma ke ano he uku no ka luhi o ke kanaka nana i hooikaika a i kokua i ko na Kuhina aoao i ke kau ahaolelo i hala, a e like me ke ano mau o ka Kipikona mau hana, ua lawe ia mai kekahi kanaka e mailoko mai o ka aoao kue i ka lakou mau hana i uhi, -- oia o Alekanadero, me ka manao o ke kumu ia e nalo ai ke ano o ka manao o ke Kuhina. Eia nae, iloko o keia au malamalama, aole makou i hopohopo i ko ka lehulehu ike ole mai i keia mau hana maalea a ke kanaka nana ka olelo mau, o ko Hawaii pono ka mea mu@ iloko o kona puuwai. Pela paha! O ka hua o ka hana a ke kanaka e hana ai oia ka hoike i ka oiaio o kana mau olelo. Ma ka noonoo maikai ana, me he la, o kekahi keia o na hana ano ole i hanaia e ke Aupuni Hawaii no kekahi manawa loihi. I ko makou manao, ina e ninau ia ana na Comisina i hele aku nei no Amerika, e olelo mai ana no laua, aole he waiwai o ka laua huakai i hele aku nei i Amerika malalo o ke kumuhana i hooili ia aku e keia Aha Kuhina, koe wale no keia, o ka ike a naauao i loaa mai i na hoa Comisina mamuli o ka laua ake ike no laua ponoi iho. Aole makou e hoahewa wale ana i keia Aha Kuhina, no ka manao ahewa kumu ole, aka, ua manao makou he mea maikai e hoike aku i ka lehulehu i na hana i hana ia e ka poe nana na olelo kaena, ina na lakou ke Aupuni e hookele e malama pono ia ana na hana no ka pono a me ka holomua o Hawaii a me Kona lahui. Ua hoike aku makou i keia mau mea e hanaia nei no ka pono o ka lehulehu i ike pono iho lakou no lakou iho, a me ka ike pu ana no hoi i ko makou manao e pili ana i keia mau hana ano ole a Kipikona e hana nei. Mai mua loa mai ko makou kanalua no ka hemahema a me ke kupono ole o ke poo o ka Aha Kuhina. O kona moolelo i ike ia ma na Aina e mamua o kona hiki ana mai ianei, i hoopaahao ia ai oia e ke Aupuni Holani no na hana hoala kipi ma na Aina Malia, o kana mau hana maalea me ka poe Moremona o Amerika i kumu e hiki mua ai ia nei, o kana hana i ka poe o Lanai, a me kana mau hana he nui e pahele ana i ka hilinai o ke kanaka Hawaii i kumu e loaa ai iaia ka mana Aupuni, he mau hana keia ua kamaaina ia kakou a pau, a nolaila, aole e hiki ke olelo ia he manao ino a he haku wale na manao kanalua no ke Kuhina a no kana mau Kumuhana. Ina makou e ike ana he wahi pomaikai kuonoono kekahi i loaa i keia lahui mamuli o na hana a keia Aha Kuhina, mamuli o ke Kuhina Kipikona, e hoopuka koke aku no makou me ke kanalua ole i na wa a pau, aka, he ole loa no mai mua mai a hiki i keia wa. He kanaka keia i ike ia ke ino o kana mau hana mai kona lilo ana he kanaka makua a hiki i keia wa. Aole he hana ana i hookele ai i noonoo mua ole ai oia no kona pono mamua a mahope aku ko ka lehulehu. Pela oia mai mua loa mai, a pela aku ana no oia ma keia hope aku, a hiki i kona hopena, oiai o kona ano maoli no ia. Nolaila, ua kukulu makou i ko makou kanalua malalo o keia mau kumu no ka manawa pau ole nona@ a no ia mea ua hopohopo mau makou no ka pono o ka lehulehu e wa@ho nei malalo o kana mau alakai ana.
NA
Moho Holo Peresidena
o
Amerika Hui!
Kohia o Cleveland i Peresidena,
NA MANAO KANALUA O KEKAHI POE.
O ka la 4 o keia mahina i hala aku nei ka la i koho mai nei na puuwai Amerika i na moho e noho mana ana maluna o ka noho Peresidena no na makahiki i na makahiki eha e hoomaka ana iloko ae o keia makahiki. O keia no kekahi o na la nui i ikeia ma Amerika a i loli ae hoi na hiona o na hana koho i ko na makahiki mua he 24 i hala. Ua ikeia aku la na kaoo kanaka e kaukoo ana no ka pahu balota a e hooikaika ana ma ka hookelakela i ka lakou moho i hilinai ai. Iloko o na hooikaika pauaho ole ana o na aoao a elua, ua hoike mai la na hiona o ka la koho a i hoo@aioia mai hoi e ka pahu balota, ua lilo ka hanohano, ka lanakila, a ua kohoia hoi o Cleveland, ka moho o ka aoao Democarata, i Peresidena; Hendricks i Hope Peresidena.
O ka haule ana o ka aoao Ripubalika ma keia koho ana, he mea ia i nune nui e kekahi poe; a nolaila ua ano ala mai na kamailio hoopaapaa ana no ke kohoia o Cleveland i Peresidena. Oiai, ma na lono no ke koho ma na mokuaina e ae no na aoao a elua, ua haule no ka aoao Ripubalika; a aia wale no ka haule a haule ole paha ke kali ia nei ia elua mokuaina i koe, a ke kuhao nei laua e nana e ana i ka aoao e koho ai; aka, ma ka hoike a na uupepa, aole no e haule ana ka aoao Denocarata ke huli keia mau mokuaina a elua, ma ka aoao Ripubalika.
Iloko o na makahiki he 20 a oi ka noho mana ana o ka Ripubalika maluna o ka noho hooponopono aupuni, a akahi no a hulihia ke au hooponopono aupuni i ka aoao Democarata. A he mea haohao no hoi keia, ka paulele loa ana o na makaainana ma ia aoao iloko o keia makahiki, oiai aole he kau i haule ai ka Ripubalika a akahi wale no.
He kanaka o Cleveland i hilinai nui ia e ka lahui, a pela oia i koho lokahi ia ai i Kiaaina no Nu Ioka. O Nu Ioka ka mokuaina ma ka heluna kiekie loa o na elele koho, oia hoi he 36. Ma ka aoao hoi o ka Ripubalika, o Peneselevania ka heluna kiekie, no 30 elele koho. Malalo iho na Elele koho o na aoao a elua i koho mai nei :
DEMOKARATA.
Mokuaina Balota Elele
Alabama : : 30,000 10
Arkansas : : 28,000 7
Conetikuta 1,500 6
Deleware 2,000 3
Felorida 4,000 4
Georgia 45,000 12
Indiana 6,000 15
Kenetuke 45,000 13
Louisiana 20,000 8
Maryland 16,000 8
Misisipi 39,000 9
Misouri 55,000 16
New Jersey 7,000 9
No Ioka 7,000 36
Karolina Akau 9,000 11
" Hema 43,000 9
Tenesi 20,000 12
Tekasa 98,500 13
Viriginia 10,000 12
" Kom. 4,000 6
______
Huina 219
REPUBALIKA.
Kalefoni 500 8
Colorado 3,000 3
Ilinoi 15,000 22
Iowa 43,000 13
Kansas 47,000 9
Maine 20,000 6
Masakuseta 10,000 14
Micigana 5,000 13
Minesota 32,000 7
Nebarasaka 25,000 5
Nu Hamesire 4,000 4
Nevada 1,000 3
Ohio 11,000 23
Oregona 1,300 3
Peneselevania 28,000 30
RodeAilana 7,000 4
Veremoneta 25,000 4
Wisconsin 9,000 11
___
Huina 182
Ma na lono hoi e wawaia mai nei ma ke kulanakauhale nei, oia keia : Ina aole e holopono loa ana keia mau hana koho o na aoao Ripubalika me Democarata, alaila e ala hou mai ana ke kaua kipi elike me ko ka makahiki 1860, a e komo hou ana paha na makaainana iloko o ka hookahe koko nui. Aka, e maopopo loa mai ana paha ke ku hou mai ka mokuahi.
I ka wa i loheia aku ai ua puka ka moho o ka aoao Democarata ma ka mokuaina o Georgia, ua huki hou ae la na kanaka i ka hae o ke kaua kipi mua a welo ana i na welelau makani.
J P. HANAAUMOE.
H@ Loi@ a ke Kokua ma ke Kona@oi ma @ Aha Hoomalua a Apana o keia Aupuni.
E loaa no au ma Puna, Hawaii.
Pehea oe e Hawaii?
No ka nui loa o na lilo no ka hooko ana i na kuko o kanaka, aole wahi kenikeni i koe no ke a@puni o ke Akua. He 22,000@000 dala i lilo iloko o a makahiki hookahi no ka hoolaha i ka pono ma Amerika Huipuia, aka, heaha auanei ka iwakaluakumamalua miliona dala, i ke kanaiwakumamalima dala i lilo no ka @aka a me na kika, a me 1,500,000,000 dala i lilo no ka rama@
He kanaka ma Laiana, nona na dala ehiku haneri me kanalima tausani a ua hoolilo ua mau dala la ma ka uhauha ana. Imi oia mao a maanei i na ai momona o kela a me keia ano, a i kekahi manawa ua lilo hookahi a elua paha haneri dala no ka aina hookahi.
Ua lilo kona waiwai a pau, koe elima paha dala. Me ia mau dala ua kuai i manu i mea ai nana. Pau kona ai ana, hele aku oia i ka uapo ma ka muliwai Thames, a lele iloko o ka wai a make.
E pale aku i keia hoomaunauna wale ana i ka waiwai. Mai kuai i na mea waiwai ole oiai e nele maoli ana i na mea e kuonoono ai. I ka la hookolokolo e hoike aku ana imua o ke Akua, i kahi i loaa mai ai ke dala, a me na waiwai a pau, a me kahi i lilo aku ai.
E ha@lele ana i na mea a pau e puni ana ia kakou maanei. O na mea e hoolilo ana i ko lakou waiwai, ko lakou manawa, a me na mea a pau no ke Akua, e hoomanao ia oia me ka hauoli, a o ka inoa o ka poe hewa e palakahuki ia.
Sunday Magazine.
He wahi kulu wale no,
He nui nae ka mana ou!
Nolaila, ea! na hoa e!
Mai nana, a mai hoopa,
Mai hoao, ua kulu nei!
Oia na huaolelo i loheia ma kekahi halawai Hoole Waiona mamua aku nei. Ua paanaau ia mau olelo, i lilo i mea hoala i ka noonoo. A penei ka noonoo ana : 1 O ke kulu hookahi, he mea uuku wale no paha ia. Ae, ina hoohalike ia me ka moana, he mea uuku loa ia. A ina iloko o ka bakeke, aole ike ia. Aole hiki ke hooholo i ka moku me ia mea, aole e ulu ana kekahi kumulaau e ia. Eia nae, he mea nui auanei ia. 2 O ke kulu hookahi he mea uuku wale no ia, aka, ina he lehulehu na kulu i hoohui ia, he mana lakou.
He mea uuku ke poo o ka pine. Heaha la ke kumukuai? He nui na pine e loaa ana no ke kenikeni; aka, he nui na dala no kekahi pine au i lohe ai.
Pehea ia, wahi a oukou?
Penei; I ka wa i hana ia ka lole kalikoa, ua hoopau ma ka hooholo ana ma ka hao wela. I kekahi manawa ua paa kahi pine ma kekahi o keia mau mea, a i ke kaa ana, ua puka pinepine ka lole. He haneri apa i hoopau ia mamua o ka ike ia ana, aole hiki ke kuai ia kela @ apa, e like me ka lole maikai--a nui ke poho no ia wahi mea uuku nei.
He mea uuku keia, aka, ma ka hana mau ana, he nui ka ponoi i loaa mai.
Pela no na kuluwai. Ua hanaia ka moana me ke kuluwai. Pela ke kuaua nui i haule ma ke kihapai, a poino na mea ulu.
Ma Yorkshire, Enelani, he luawai kulu, a malaila e ike i ka mana o na kulu liilii. Ua kulu, a kulu mau ka wai mai kekahi pohaku a iloko o kahi lua a lalo. Ina waiho ia na punana manu, na hua akaakai a me na mea e ae malaila, aole liuliu a lilo ua mau mea la i pohaku. Ma ka haule ana o kela a me keia kuluwai, ua waihoia he wahi haki na pohaku makalii loa ma ia mau mea, a lilo na mea palupalu i mau mea oolea e like me na pohaku e puni ana.
Na kulu makalii! He oiaio, he nui ka mana iloko o lakou.
He naaupo ka olelo ana o kanaka no na waiona. "He uuku wale no ka mea a'u i inu ai, aole o'u pilikia malaila."
Ua hiki no ke hoopoino ia lakou ma ka lawelawe uuku ana, ina, ua hiki ke paulele ma ka olelo a na kanaka a me ka poe naauao, a me ka mea a kakou i ike maka ai.
3 He nui ka mana o na kulu makalii, ma kekahi ano okoa; oia hoi ma ka hoakea ana i ke ala no kekahi mahuahua ae.
Penei kekahi kaao a'u i heluhelu ai, Ua hele kekahi papai i ka hale wili palaoa i ka po, a ua hoala i ka mea wili palaoa, a noi aku i kahi mea, me ka i ana, ina aole i hooko ia kona makemake, e hoopilikia nui ana oia i ua kanaka nei.
Akaaka keia kanaka a hoi hou e moe. Ua paa nae ka manao o ka papai, a hele aku oia a hoomaka ka eli ana malalo o ka pale wai mauka i keia hale wili palaoa. Hooikaika oia a puka mao a kahe mai kekahi kuluwai, a kahe liilii me ia a lawe pu ana i ka lepo, a mahuahua ka puka, a kahe aku a nui ka wai, a moku loa ka palewai, a i kahe aku ana o ka wai, ua lilo ka hale o ia kanaka a me ka hale wili palaoa, a he nui ka poino.
O ka hoomaka ana, he wahi kulu makalii.
Ua i mai ka poe inu waiona, ma na kulu makalii ka hoomaka ana e inu i ka rama.
4 O ke kulu makalii, he mea ole ma kauwahi, a he mana nui ma kauwahi e ae. Aole ma-u ka lepo o ke alanui i ke kuluwai hookahi, aka, ina he wahi opuu rose makalii, e pulu iki paha.
Ina he puka liilii ma ka pelekai o ka moku aole i nana ia, aka, ina malalo o ka moku ua hoopaa koke ia, o poino ka moku.
Ina ho ia ka hina, aole pilikia nui, aka, ina ho ia ka puuwai, e make auanei@
O ka hunahuna ahi i haule ma ke @ e pio ana, aka, ina ma ka pahu pauda@ e poino ana ke kulanakauhale.
Ina hoopa kekahi wiseke (whiskey) ma ka waha kekahi mau minute e wela ana ka wana@ a hoomau ilaila e pehu ana e like me na wahi i wela i ke ahi.
Pehea auanei koloko o ke kino ina e inu pinepine ana i na wai ona?
Tem@erana Bann@
HOOLAHA HOOHUI@
E ike auanei na kanaka a pau, owau o A. W. Maioho me Jno. Puni, no Koloa, mokupuni o Kauai, Ke hoohui nei maua ia maua iho malalo o ka inoa HUI. A. W. MAIOHO, me JNO. PUNI, he mau kanaka Hawaii oiaio, e lawelawe i ka oihana kalepa Halekuai, ma Koloa, Mokupuni o Kauai, a iloko paha o keia Pae Aina, elike me ko maua makemake.
Kekauinoaia i keia la 10 Novemaba 1884.
A.W. MAIOHO. HOA HUI.
JOHN PUNI.
1197.4@
AHA HOOKOLOKOLO Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono Waiwai. Ma ka waiwai o KAEA (k) no Kohala Akau, Hawaii, i make kauoha ole, imua o ka Lunakanawai C. F. HART.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka Palapala Noi a D. H. HITCHCOCK, o Hilo, Hawaii, e hawiia ka Palapala Hookohu Lunahooponopono Waiwai i kekahi mea kupono.
Ua kauohaia o ka POAKAHI, oia ka la 15 o DEKEMABA, 1884, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, imua o ua Lunakanawai la ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha ma Kapaau, Kohala Akau, Hawaii, ma ka hora 10 o kakahiaka; a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu ina he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la.
Kakauia ma Kohala Akau, Hawaii, ko Hawaii Pae Aina, Nov. 17, M. H. 1884.
CAS. F. HART.
Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu.
2000-3t
OLELO HOOLAHA :--Mai ka la I aku o DEKEMABA, o na ohua o hope a me mua e kau ana maluna o na mokuahi o ka HUI MOKUAHI HOLO-PILI AINA, e kuai mua lakou i ko lakou mau Pepa Uku moku (Tickets) ma ka Hale Oihana ma ka Uwapo. A o ka poe a pau i loaa ole na Pepa Uku moku, e auhau kaulele i@.
Ma ke kauoha.
J. ENA Jr.
Kakauolelo.
Honolulu, Nov. 24, 1884. 2000-4t.
OLELO HOOLAHA : E ike auanei na kanaka a pau, owau o KALUAHINE (w,) ka wahine mare a KE (Pake,) ke kauoha aku nei au iaia e hoi mai e noho pu maua, oiai ua haalele kumu ole mai oia ia'u iloko o na makahiki he umi i hala ae nei, aole oia i hoi iki mai a hiki i keia la a'u e hoolaha nei e hoi mai. Ina eia no oia ke noho mai nei ma na wahi o keia Pae moku; a ina aole oia e hoi mai iloko o ka mahina hookahi, alaila, e manao ia no ua make oia, a ua hele paha i na Aina e, alaila, e hiki no ia'u ke mare hou i kane hou na'u i mea nana malama i ko'u ola a me na pono kino.
Owau iho no me ka oiaio.
KALUAHINE (W.)
Niuhi, Kohala Akau. 2000-4t
OLELO HOOLAHA :-- E ike auanei na kanaka a pau, owau o SEE SING (Pake,) ke papa ia aku nei na mea holoholona e hookuu wale ana maloko o ka Pa o Kapiolani Paka, aole e hele wale maloko. Ina e loaa na holoholona e hele wale ana maloko, e lawe ia no ma ka Pa Aupuni. A ke papa pu ia aku nei no hoi ke k@ ana o kanaka i na hua kiawe a lawe, ina e loaa kekahi e ohi ana a lawe i na hua kiawe, e hoopii ia no.
SEE SING (Pake.)
2000-4t
HOOLAHA KUDALA :-- E kuai kudala ia aku ana 2 Lio, ke hiki aku i ka la 2 o DEKEMABA, hora 12 awakea, oia ka POALUA, ma ka Pa Aupuni ma Koholaloa, Honolulu. Lio (k,) keokeo kukaenalo, elua ka maa mamua hema J-S-P. Lio (k) ulaula, hema A-E-T.
A. B. KAAUKUU.
Luna Pa Aupuni.
Koholaloa, Nov. 28, 1884. 2000-1t
HOOLAHA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI. Ke hoolaha aku nei ka mea nona ka inoa malalo, ua hookohuia oia i lunahooponopono no ka waiwai o Cpat. Thos. Spencer o Hilo, Hawaii, i make; Nolaila ke kauohaia aku nei ka poe a pau he mau koina ko lakou e hoike koke mai me na hooiaio kupono iloko o na mahina eono mai keia la aku, a i ole ia, e hoole mau ia aku no lakou. A o ka poe he aie ko lakou i ua waiwai la, e hookaa koke mai.
C. S. KITTREDGES.
Lunahooponopono Waiwai o ka waiwai o Thomas Spencer, me ka Hooilina i huiia.
Hilo, Oct. 5, 1884. 2000-6m
HOOLAHA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI. Ua hookohuia ka mea nona ka inoa malalo i Lunahooponopono no ka waiwai o J. W. Kahuila i make kauoha ole ma Kaneohe, Oahu, a o ke kauoha i kakauia ma ka la 11 o Novemaba, 1884, e hoike ana, o ka poe a pau he mau koina ko lakou i ka waiwai i oleloia, a ina paha ma ka moraki, e hoike @ai lakou i na hooiaio kupono ma ke keena hana o W. R. Kakela iloko o na mahina eono mai keia la aku, a i ole e hoole mau loa ia aku lakou. A o ka poe a pau he aie ko lakou i ka Waiwai i oleleia, e hookaa koke ae ma kahi i hoikeia ae la maluna, kahi e loaa ai na-palapala hookaa.
Kakauia ma Honolulu, Nov. 29, 1884.
Luisa Ahuki w.
W. R. KAKELA.
Lunahooponopono Waiwai o J W Kahuila.
2000-4t.
MA KE KEENA O KA LUNAKANAI WAI KAAPUNI Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Waiwai o K. PAULO (k,) no Hilo, Hawaii i make.
Ua heluhelu ia a ua waihoia ka Palapala Noi o J. S. KALANA, ka Luna Hooko no ka Palapala Kauoha hope a K. Paulo (k,) no Hilo, Hawaii, i make, e noi ana e nana ia a e hoapono ia kona hoike hope, a e hooholoia na waiwai i na mea i pili, a e hookuu ia oia me kona hope ma ka oihana.
Nolaila, ua kauoha ia i na mea a pau i pili, o ka POAKOLU, oia ka la 17 o DEKEMABA, 1884, i ka hora 10 o kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Hilo, oia ka manawa a me kahi i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi la a me na mea kue ke hoike ia. F. S. Lyman, Lunakanawai Kaapuni.
Hilo, Hawaii, Nov. 5, 1884 1198-3t.
NA MEA I LOAA NO KA PAPA HAWAII NO KA MAHINA E PAU ANA OKATOBA 31, 1884.
No na misiona Kuwaho.
Mai ka ekalesia o Helani--S. W. Kawewehi $ 13 60
Ekalesia o Kohala--E. Bona @00 00
Ekalesia o Kaukeano--J. A. Cr@@n 65 55
Mai na Kilibati ma Kekaha Kauai 12 20
Mai ka aina hoolimalima ma Hilo 30 00
Mai a L. K@@@a--Vernon, Cala. 20 99
Mai Ponape, Monlock, Ruk @ Pui@@p, ma o Rev. E. T. Doane 73 75
Mai ka Paemoku Kili@@@i--Rev E. A. Walkup 19 60
______
$ 435 70
NO NA BAIBALA AMERIKA
Na buke i i kuaiia ma Po@pe--Doane 23 00
Na buke i kuaiia i ka Paeaina Kilibati 31 65 $106.70
No ka pomaikai o ka Oihana Pai Palapala ma Kilibati.
No buke i k@ai ia ma Kilibati 81 65
Huina 624.00
W W Hall----Kakauolelo.
NA HOOLAHA HOU.
AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka hana o ka Waiwai o ANTONIO MANUEL o Honolulu, Oahu, i make ma ke Keena imua o ka Lunakanawai B. H. AUSTIN.
Ma ka heluhelu a me ka waihona ana mai o ka Palapala Noi a me ka Papa Hoike a Wm. C. Parke. Lunahooponopono o ka waiwai o Antonio Manuel no Honolulu, Oahu, i make e @oi ana e apono ia na hoolilo he $28 36.64, a e hoike ana o na mea i loaa mai iaia he $3033.30 a e noi ana e nana a e apono ia kela mau mea, a e kauoha ia e mahele ia na waiwai e waiho ana ma kona lima i na mea i kuleana malaiia, a e hookuu ia oia @ me kona mau hope mai ko lakou noho ana ma ia ano.
Ua kauohaia o ka POAKAHI, ka la 15 o DEKEMABA 1884 ma ka hora 10 kakahiaka imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua Noi la, a me na Papa Hoike i oleloia, a o ka poe a pau i pili malaia! e hele mai a e hoike i ke kumu ina he kumu io ko lakou e ae ole ia ai ua noi la, a malaila e hoike mai ai na hoike o ka mea i kuleana maloko o ka waiwai i olelo ia. A o keia kauoha ma ka olelo Hawaii a me Enelani, e pai ia maloko o ke Kuokoa a me Hawaiian Gazette, he mau nupepa i pai a hoo@ahaia ma Honolulu, i ekolu pule mamua ae o ka manawa i olelo ia no ka hoolohe ana. Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, i keia la 7 o Novemaba M. H. 1884.
B. H. AUSTIN, Lunakanawai o ka Aha Kiekie.
Ikea : HENRY SMITH,
Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie. 119@.3t.
KUAI KUDALA O NA LAIKINI AWA :--E kuai ia aku ana ma ke Kudala akea ma ka POAKOLU, oia ka la 3 o DEKEMABA, 1884, na Laikini Awa malalo iho no ka makahiki hookahi, e hoomaka ana mai ka la 1 o IANUARI, 1885.
OAHU.
Honolulu 3
Koolaupoko 1
Waialua 1
Ewa & Waianae 1
MAUI.
Wailuku 2
Makawao 1
Hana 1
Molokai & Lanai 1
HAWAII.
Hilo 2
N. Kohala 1
KAUAI.
Hanalei 1
Hawaihau 1
Lihue 1
Koloa 1
Waimea 1 E kuai ia aku no na Laikini a pau o ka mokupuni o Oahu ma ke alo iho o Aliiolani Hale, Honolulu, ma ka Poakolu, la 3 o Dekemaba, 1884, ma ka hora 12 awakea. O na Laikini hoi ma na mokupuni e ae, e kuai ia aku no ma ko lakou mau apana iho ma ka la i hoikeia ae la maluna, a ma kahi hoi i koho ia e na Makai Nui a o ko lakou mau hope paha.
NA KOHO KIEKIE.
E hoomaka aku ke koho ana o ka Laikini o Honolulu mai ka $500 a pii aku; no na Laikini pakahi o Hilo me Wailuku mai ka $300; a no na Laikini pakahi a pau o na apana i hoikeia maluna, mai ka $100 a pii aku.
KA MANAWA.
E haawiia no ka uku hoopaa o 25-100 keneta i ka manawa i haule ai ka hamare a ka mea kudala, a e lilo loa ia ka hamare a ka mea kudala, a e lilo loa ia uku hoopaa i oleloia ke uku koke ole ia mai ka Laikini iloko o na la he umi mai ka la e lilo ai.
CHAS. T GULICK, Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina. Nov. 10, 1884. 1198-3t.
MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUNI Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Waiwai o KAUALII (k,) no Wailua, Hilo, Hawaii i make.
Ua heluheluia a ua waihoia ka Palapala Noi o J. PALAU, ka Luna Hooponopono malalo o ka Palapala Kauoha hope loa a Kaualii (k,) no Wailua, Hilo, Hawaii, i make, e noi ana e nana ia a e apono aku i kona hoike hope, a e hooholoia ka waiwai i ka hooilina, a e hookuu aku iaia a me kona hope ma ka oihana.
Nolai@a, ua kauohaia i na mea a pau i pili, o ka POAKOLU oia ka la 17 o DEKEMABA, 1884, i ka hora 10 o ke kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Hilo, oia ka manawa a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la me na mea kue ke hoike ia. F. S. LYMAN,
Lunakanawai Kaapuni.
Hilo, Hawaii, Nov. 5, 1884. 1198-3t.
HOOLAHA HOOKAPU:--E ike auanei na mea a pau, ma keia ke hookapu loa ia aku nei, na aina a pau ma Kahua, Kohala, (Kahua Ranch) a e hoopii ia no ka poe e kue ana i keia. O ka poe a pau e makemake ana e hookaawale i ko lakou mau pipi mai ka aina aku, e loaa no na kauoha i na Poakahi o kela a me keia pule ke@ hele ae i ka mea nona ka inoa malalo iho. a i kona Luna paha. Aole no hoi e ae ia kekahi@mea e hele ma ia mau aina o Kahua me na Ilio. GEO. F. HOLMES.
Kahua, Kohala, Nov. 7, 1884. 1198 4ts.
HOOLAHA HOOKOMORAKI:
Ma keia ke hoolaha ia aku nei, mamuli o kekahi mau mana kuai iloko o kekahi mau palapala moraki okoa ekolu, oia hoi ke@a : 1--He palapala moraki i hanaia e ALBERT K. KUNUIAKEA o Honolulu, mokupuni o Oahu, i ka HAWAIIAN INVESTMENT AND AGENCY COMPANY, i hanaia ma ka la 5 o Augate, 1882, a i kakau kopeia ma ka buke 76 ma na aoao 180-1-2, a i hooliloia hoi ia ALEXANDER J. CARTWRIGHT o Honolulu i oleloia, ma o kekahi palapala hoolilo i hanaia ma ka la 27 o Iune, 1884, a i kakau kopeia ma ka buke 88, ma na aoao 216 me 217. 2--He moraki i hanaia e ALBERT K. KU, NUIAKEA i oleloia, ia ALEXANDER J. CARWRIGHT i oleloia, i kakauia ma ka la 1 Feberuari 1883, a o kakau kopeia ma ka buke 77 aoao 251. 3--He moraki i hanaia e Albert K. Kunuiakea i oleloia, ia Alex J. Cartwright i oleloia ma ka la 28 o Maraki, 1883, a i kakau kopeia ma ka Buke 79 aoao 351-2-3@ a no ka uhaki ia ana o ka aelike i hoikeia ma ua mau palapala moraki la, mahope o ka manawa i hoakakaia ma ke kanawai, e kuai kudala akea ia aku ana na aina, na hale me na pono a pau e pili ana, i hoakakaia iloko o ua mau palapala moraki nei i oleloia.
Eia na waiwai ma ia mau moraki i oleloia, a i hoakakaia penei : 1--Ahupuaa o Kukuau, e waiho la ma Hilo, mokupuni o Hawaii, a ua hoakakaia ma ka Sila Nui helu 1666, L. C. Kuleana helu 8515, he 4840 eka. 2--Na aina e waiho la ma Kapunakea, Mala me Puak@ ma Lahaina, mokupuni o Maui, a o na Apana 1, 2, a me 3, i hoakakaia ma ke Sila Nui helu 6777 L. C. Kuleana helu 5483, ili 7 eka, 3 ruda, me 37 roda, 3--Aina ma Luakaha, ma ke awawa o Nuuanu, mokupuni o Oahu i olelo ia a i hoakakaia ma ke Sila Nui helu 6776 L. C. Kuleana helu 8515, ili 81 eka. 4--Ahupuaa o Laimi i hoakakaia ma ka L. C. Kuleana helu 8520. 5--Ahupuaa o Waiaka e waiho Ia ma Kohala, mokupuni o Hawaii, a ua hoakakaia ma ke Sila Nui helu 1668. 6--Ahupuaa o Pahoehoe ma Kona, mokupuni o Hawaii, i hoakakaia me ka Sila Nui helu 1668. 7--Ka aina o Kapunakea i hoakakaia ma ke Sila Nui helu 6777 L. C. Kuleana helu 5483. 8--Aina o Mauna@@i e waiho la ma Lahaina, mokupuni o Maui, Sila Nui helu 6777 L. C. Kuleana helu 5483. 9--Ahupuaa o Puou ma Lahaina, Maui a ua hoakaka pau ia ma ka L. C. Kuleana helu 8520. 10--Ahupuaa o Puunoa i hoakakaia ma ke Sila Nui helu 1667 L. C. Kuleana helu 8515. 11--Aina ma Wailuku mokupuni o Maui, i kapaia. O@a i hoakakaia ma ke Sila Nui helu 2155. 12--Aina ma Hamakua loa, mokupuni o Maui, i kapaia he ahupuaa o Halehaku, i hoakakaia ma ke Sila Nui, Helu 1666, L. C. Kuleana, helu 8515. 13--Aina o Puhala, mokupuni o Molokai. 14--Wahi noho ma Kuaihelani, ma Honolulu i oleloia. L. C. Kuleana, helu 86, Sila Nui, helu @,647. 15--Aina ma ke @wawa o Nuuanu, Honolulu, Sila Nui, helu 3 Kakauia ma Honolulu, Nov. 4, 1884. A. J. CARTWRIGHT. Mea Moraki mai. J. M. MONSARRAT. Loio o ka Mea Moraki mai. 1197-44t.
NA HOOLAHA @KUMAU
KAKELA & K@@@
E laa na pahiolo, koi hole,
hamale, koi nui a me liilii, kila
wili puaa, rula, apuapu, k@@@@ na a@
a pau, kala kaa, hao hoo@@@ pu@
pohaku hoana, kepa, lei ilio, ka@@
la hao ilio, pahi, upa, pah@ um@@@
kalapu, kope hulu, pulupul@ @epa@
lakala, lina hao, ami, kee@@ @@@
KAULA OPU.
Palau o na ano a pau.
Oo, ho, kopala, pe, kip@
kua, hao, kope, au @@ a p@
la aku, kua bipi, lei bi-
pi. kaula hao bipi. uwea
pa, uwea keleawe hao p@
piula, kaa palala, ipuhao, ipu
PA-PALAI@ MAKAU ME KE AH@
Ili wai, papa holoi, kopa ala, kau@
kuaina, hu'akai, ehi wawae,
ulu pena, a pela aku.
Pena wali, kini nui a me liilii o na
ano a pau, me ka pepa kuhi-
kuhi, pena keokeo, aila
pena, aila hoomaloo,
vaniki kaa, a me
vaniki moe.
PENA HOOMALOO
a me aniani hale
AILA @MAHU, AILA MIKINI, AILA HAMO@@
AILA KAA, INIKA KAMAA
PAUDA, KUKAEPELE, KIANA
PAUDA, UIKI IPUKUKUIO NA
ANO HE NUI A LEHULEHU
LOLE MAKEPONO
E laa na
AHINAHINA, KALAKOA, KEO-
KEO, LEPONALO, HULUMANU,
MU, A ME KA LOPI
Ke Kuihe e loaa no ia ma mahi @
KAKELA & KUKE!
NA MEA PIULA,
Mikini Humuhumu
Mokini a WHEELER a me WILSON
MIKINI A WIILCOX ME GIBBS
NA MAKINI A
R E M I N G T O N.
He nui loa na mea hao me na ukana e ae o na ano a pau, aole hiki ke hai pau ia aku, hewa i ka wai na maka ke ike.
Laau Lapaau Kaulana L@a
A DR. JAYNE,
LAAU HOOMAEMAE KOKO
LAAU HOOPAU NAIO, LAAU
KUNU, PENIKILA, HUAALE,
PAAKAI, LAAU HOOPAA HI, A
@e na Laau Hamo a Pela @ku.
Kakela me Kuke.
1193 @