Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIII, Number 47, 22 November 1884 — Page 2
This text was transcribed by: | Arnold Hori |
This work is dedicated to: | Moiliili Hongwanji Mission |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ka Nupepa Kuokoa
No ka Makahiki, . . . . . . . $2.00
No Eono Mahina, . . . . . . . 1.00.
---KUIKE KA RULA.---
Poaono . . . . . . . Novemaba 22 1884.
Pehea e Pau ai?
Ua kamailio keia pepa i kela pule aku nei no ka ona e ulu nei maluna o ka aina i keia wa. Ma ka Poakahi nei o keia pule i ikeia ai na hoike maopopo o ka ulu nui ana o ka ona ma ke kulanakauhale nei o Honolulu. Inoino Honolulu i ka Poakahi ! Hilahila na maka o ka poe maikai i ka hele ana ma na alanui. Pehea e pau ai keia mea lapuwale e ulu nei iwaena o kakou? Pehea e pio ai keia ahi e a nei, e ai nei i ke koena uuku o keia lahui kanaka?
Elua mahele iloko o ka pane pololei ana o keia ninau. I Na hana a kela me keia e hana ai nona iho, i pakele oia i keia make lapuwale o ka ona. Mai ae aku e in i ka waiona. Mai inu liilii. E hoole loa; e hoohiki @o@o @. Mai haawi aku i@ nai e inu @ Auke ka @ aku ka omole i kona hookanaka; ua like pu oia me ka pepehi kanaka
E hooikaka kela a me keia kanaka mamuli o kona pono koho balota, aole e koho i ke kanaka ona i lunamakaainana. I ka wa he poe ona ole na lunamakaainana, maikai ka lahui ia wa; maluhia a maemae no hoi me ka hala ole i keia ino nui. Aka, i ka wa i huli ai kahi hapa o na lunamakaainana i poe ona, oia ka wa i inoino ai ka aina, a ua hoolapuwaleia ka lahui.
Aole kupono o Keau, Lilikalani, Kupihea, Kamakele a me ka poe i ano like me lakou--aohe kupono ia poe e noho iloko o ka ahaolelo kau kanawai o ka aina. He poe kumakaia i ke ola o keia lahui kanaka. Uoki lakou. O ka la kou hana kupono, oia ka hulahula iloko o na hale inu waiona. Aohe kupo no no na hana nui o ka ahaolelo.
2. Na hana a ke @ aupuni e hana ai i pio ke ahi o ka ona e a nei, a e hoopau nei i ke koena uuku i koe o ka lahui. E hoopau ke aupuni i na luna aupuni i ikeia ko lakou ano he ona mau. A ina e ona ke kahi luna aupuni ma ke akea e hoopau ia oia e pono ai. E lawelawe ke aupuni me ka lima ikaika e hoopio i keia moo ino. He mea hilahila ka ike ana aku i kekahi Kuhima o ke aupuni ua ona. He mea hilahila no hoi ka haawi ana o ke aupuni i kona nupepa iloko o na lima o ke kanaka ona mau, nana e hooponopono. Ua like pu ia me ke ao maoli aku i ka lehulehu o ka poe heluhelu ia pepa e komo pu me ia lunahooponopono iloko o ka ona. Aole i nele ka ikeia o keia mea ma Honolulu. Ku iho nei kekahi lunahooponopono iluna a haiolelo aku nei no ka hoole waiona; a pau iho hou aku nei oia ilalo e ai i ka luai ana i luai aku ai, a moe no hoi iloko o ka lua lepo ana i haalele mua ai. A ua olioli ke aupuni e lawe ia kanaka i lunahooponopono nupepa, e ao aku i ka lehulehu mai Hawaii a hiki i Kauai ! E ao aku la i ke ana? E ai pu i kona luai, a e moe pu i kona lepo ! Lapuwale keia hana ! He pepehi kanaka maoli no !
E hoopau ia ke kumukula ona, ka makai ona a hiki aku i ka luna pa aupuni e ona ana. O ka luna aupuni nui a me ka liilii, e ona ana, e hoopau loa aku. Pela wale no e pono ai. Ina e lanakila ole ke kanaka maluna o ka waiona, alaila e lilo auanei oia i pio no ua waiona nei. A he hopena hilahila loa hoi ia.
Pau ole ka Haohao.
[KAKAUIA NO KE KUOKOA.]
A HIKI i keia ila aole i pau ka haohao o kekahi poe o ka aina nei no ka hoopau ia ana o ka Luna Dute Nui, Mr. Allen, a me ka Ilamuku, Mr Parke. I keia mau la aku nei ua lohe mahui ike iho makou, aole no i like ko ka Moi manao me ko na Kuhina, (ko Kipikona,) no ka hoopau ana i keia mau luna aupuni i noho loihi i ka oihana, i aloha a i mahalo nui ia e na haole a me na Hawaii, oiai, he mau hoa'loha maikai a pumehana keia no ka Moi no ka wa loihi. Nolaila, o ka hoopau ana aku o ka Moi i keia mau kanaka, he mea maopopo, na na Kuhina i waiho aku ka manao hoopau i ka Moi. Ina he oiaio keia, he minamina makou i ka huli ana o ko kakou Moi noonoo mamuli o keia alakai ana a na Kuhina, no ka mea, ua kukulu ia na noonoo ana o na Kuhina e pili ana i ko ke kanaka kupono a kupono ole maluna o na manaokue pilikino, aole maluna o na kumu oiaio, ka hewa a me ka hiki ole ke malama i ka oihana. He mea kupanaha no paha keia mau hana a na Kuhina iloko o keia au malamalama--ka hoopau ana i ke kanaka mailoko aku o ka oihana ana i noho loihi ai me ka hewa ole, malalo o ka lakou kumu--o ka noonoo kuokoa ana o ke kanaka nona iho. He hana keia o ke au pouli, o ka wa lawe mana nui o na Poo Aupuni a me na Luna Aupuni, he hoi ana i hope, he uumi ana i ko ke kanaka kuokoa a ano kanaka makua a kupono e noonoo nona iho. He mau hana keia a keia Aha Kuhina e kuee ino ana i na kanawai o ke au holomua.@e hoao ana e umi i ka mea a ke Akua i hoohanau pu ia mai me ia--ka ike a me ka noonoo e koho ai nona iho, a o keia haawina makamae a ke Akua i haawi ai i ke kanaka, ke hoao mai nei ke kanaka e kue aku, a e kaihi aku, e omilo, i kumu e komo ai ka makau a me ka hopo iloko o ka poe i like ole ka manao me ko kekahi. He mea ano nui keia. Ua kaena ia keia wai aupuni he naauao, mamuli o na alakai a me ka malama i pahola ia maluna o ka aina e ka poe i hiki mua ianei mai na aina e mai ma ke ano he poe kumu ao. Oia mau pono ka i hahai ia i ka wa mamua, a eia hoi keia ino ke hoao nei e holoi i ka mea i ike ia ma na aina naauao o ke ao holookoa he waiwai nui. Nui ke koko i hookahe ia ma na aina o Europa i na keneturia i hala no ke kuka, paio a kue ana i na hana ino ana a ke poe mana nui e hoopio i ko ka lehulehu mau pono kukoa a mau pono koukoa a mau pono holomua e ae Ma Enelani i ka wa kahiko e hoao mau ia ana keia mau pono e aua ia mai ke kanaka aku, aka, elike me ka pohala mau ana mai o ka la i kela-me keia la i kona malamalama @peia no i loaa mau ai ka pono kuokoa o ke kanaka a hiki i keia la, a he hana keia a ke kanaka i pouli kona nooono maikai ka hoao ana e kahi, e hehi, a e hoomakaukau, i mea e pili wale ai kahi kanaka i kahi kanaka me ka like ole o na noonoo ana. O ka hana keia a keia Aha Kuhlna e hoohana nei. He makemake lakou e hookauwa i ka manao o na kanaka, i hiki ai ia lakou ke hopo ia, a i mea e makau ole ai i ka ahewa ia o ka lakou mau hana maikai a maikai ole i kaa hope aku a ma keia mua aku. Ua molia ia kela mau kanaka i kumu e makau honua ai na mea a pau. He hookikina keia i ke kanaka i mau ai kona pono ma ka oihana, e noho mumule oia ina no he hewa ka na Kuhina mau hana, a ina no paha he poino ko ka lahui e hiki mai ana mamuli o na alunu mana a hana apuka paha a keia Aha Kuhina i hana ai a e hana aku ai paha ma keia mua aku. Aka, aia no nae kekahi mau pono nui o ka lahui maluna o ka Moi. Iaia kakou e hilinai ai, a he pomaikai no hoi ko ka Moi i kona makaala ana i na pono o ka lehelehu, me ka hoopio ole aku i kona ike ponoi malalo o ko hai kuhihewa,--ina paha na Kipikona ka pahele, na Kapena paha ka niania a na kekahi mea e ae na hana maalea,--e kupaa mau oia maluna o kona naauao ma kona hoomaopopo ana i na halia a me na hailona o ka manawa.
He Mau Haiolelo
Maluna mai o ka mokuahi o keia la o Kaleponi, e ku mai ana kekahi wahine haole kaulana i ka haiolelo hoole waiona, o Mrs. Mary C. Leavitt kona inoa, a e wehe ana oia i kana hana ma keia kulanakauhale i keia ahiahi Poaono, la 22 o Novemaba nei, maloko o ke keena halawai o ka Ahahui Opiopio o na haole, ma ke alanui Hotele. He wahine keia i lawelawe mua ma ka hana haiolelo, a ua kamaaina oia iloko o na hana hoole waiona o ka mokuaina o Kaleponi. Ua ikeia no hoi na hua maikai o kana hooikaika ana ma na wahi ana i hana ai.
A i keia pule ae, maluna mai o ka mokuahi o Kikane, e ku mai ai o Mrs. Hampson, he wahine i lawelawe loihi ma na hana euanelio. E haiolelo ana oia iloko o keia kulanakauhale ma na la mua o Dekemaba. Ua hiki mua mai na lono no kaa mau nhana. Ina he oiaio na lono i haiia mai, he pomaikai nui io no ko Honolulu nei poe kamaaina ke lohe i ka Olelo o ke Ola ma kona waha. Mai luna mai ke Ola o kanaka.
Aia iwaena o ka poe heluhelu o keia pepa he poe i ike i na olelo a elua, ka olelo maoli a me ka olelo haole. Ke noi aku nei makou i ka makamaka i lohe pono i ka olelo haole e hele ai i na halawai o keia mau wahine kaulana, a e hoolohe i ka laua mau kamailio ana. Malia o loaa mai he mau manao hoolana oluolu a hooikaika no hoi no keia noho ana hoomanawanui a kakou e noho nei. Eia kakou ke noho nei, a ua hoopuniia me na ino he nui wale, me na mea e kaumaha ai a e pilikia ai hoi ke ola ana.
"Mai pauaho ke pupu,
Ke ala hele i ke ao."
E hoolohe i na Elele o ke Ola.
LEO PAIPAI.
Ke kauoha hou ia aku nei na Ahahui Opiopio mai Hawaii a Kauai i koe aole i loaa aku na Buke Rula & Kumukanawai, e hai koke mai, a me ke kauoha mai ia'u e hoouna aku i na Buke. E hoolohe i keia leo paipai.
A. P. KALAUKOA.
Kakauolelo o na A. O. I. P. K. o ka Pae Aina.
W O. SMITH.
LOIO, LOIO, LOIO.
KEENA HANA - Helu 36 alanui Kalepa.
tf.
W A. KINI.
LOIO, LOIO, LOIO.
KEENA HANA: Helu 15 Alanui Kaahumanu, Honolulu tf.
KELA ME KEIA.
Ke pu ae nei ke kulana o ka Hale Hoopaa lawehala a Hookolokolo hou, he elua hale ana ke kiekie, a ua hookaawale ia kekahi mau rumi o luna he @ no ka Ilamuku, i he rumi hookolokolo a he i hoi he rumi oihana no ka lunakanawai hoomalu.
O Hiram A. Bridges, ka haole nana i kipu o Leonard R. Patten, ua laweia ae oia imua o ka aha hoomalu no ka hookolokolo ana. Ua ahewaia oia ma ke degere i no ka lawe ola. Ua hoopanee hou ia kona hookolokolo a ke Jiure e noho ana i ka mahina o Ianuari, 1885. W. R. Kakela ma ka aoao o ka Lawehala.
Ma ke aumoe o ka Poaono i hala ua komo koloheia ka halekuai rama o Mr. Cunha, "Union Saloon" e kekahi o kona mau kanaka lawelawe a lawe aku la ia 640 dala. O Joe ka inoa o ua kolehe la, a ua noho mua no oia malaila no na makahiki he io i hala ae nei. Ua komo aku ke kolohe ma ka puka o ka hale lua a komo ma ke keena kuai rama; ua maa no hoi oia i kahi e waiho ai ke ki o ka pahu hao a wehe o@a a @awe aku i na dala i hoikeia ae la. Ma ka wehe ana aku o ka ona i kona pahu dala, ua laweia aku na dala a he neo ke waiho ana. Ua hopu koke ia ke kiai, a ua hoole oia aole i lawe i ke dala. Ua hopuia o Joe, a ua loaa aku he 600 dala ma kona hale. Ua laweia ae oia imua o ka aha hoomalu ma ka Poalua nei.
Ka Hanohano o ka Lahui Kanaka
Hawaii.
O ke kumuhana a'u e kamailio aku ai ia kakou i keia wa, oia no ke kumuhana e pili ana i ka hanohano o ka lahui kanaka. Aole hoi au e kakele aku ana i ko'u kalaimanao mawaho ae o na palena o ko kakou aina makuahine nei, aka, e lawe mai ana au a hookahua iho i ko'u kalai manao ana maluna ou e Hawaii a me kou lahui kanaka.
I--O ka pono, oia no ka mea e hanohano ai ka lahui kanaka. O ka pono i kukuluia iwaena o keia lahui kanaka, ka pono hoi i laweia mai e Binamu ma Kakina ma, a kanuia, a hoolahaia, iloko o ka lahui kanaka Hawaii, oia wale no ka mea nana i kaikai ae i keia lahui kanaka a kau i kaupaku o ka hanohano.
Ina kakou e huli aku a nana i ke au o na kupuna o keia lahui kanaka i hala oiai na 'lii a me ka lahui e noho ana iloko o ka poeleele a me ka hoomana kii, ke umi keiki, ka pakaha wale i ko hai waiwai, ka hookahe koko, a pela wale aku, aka, i ka hiki ana mai o ka pono, auhee ka pouli mai keia lahui naka aku.
O keia hookahuaia ana o ka ponomaluna o ka aina, ua ikeia na hua o ka pono i kukuluia ma Hawaii nei; ke ku nei na kula kaikamahine, na kula keiki kane, i mea e ao ia ai lakou i na ike like ole o keia ola ana. Mailoko mai o neia hoonaauaoia ana o na keiki e loaa ai ke kulana hanohano i na keiki opio o ka lahui kanaka.
Ke ku nei ka pono maluna o ka aina me he hao makeneti la e ku kilakila ana iwaena o ka moana Pakipika, e ume mai ana i ka puuwai o na aina a pau o ka honua nei, ke ike nei kakou ke ko mo mai nei na ano lahui like ole maluna o ko kakou aina aloha nei. No ka ikeia mai o ka aina ua maluhia, a e pahola pu ana na pomaikai maluna o ka aina, no ka mea, ua waele mua ka pono i ka nahelehele a pau a me na ino a pau maluna iho o ka aina. Ke noho nei ka lahui kanaka a me na alii o ka aina me ka hanohano nui, e like me ka olelo kaulana a kekahi kanaka naauao i hoikeia ma ka Baibala, "Hookiekie ae la ka pono i ka lahui kanaka." A he ' olelo kaulana no hoi iwaena o keia au holomua, "Ua mau ke ea o ka aina i ka pono." Aole i oleloia, ua mau ke ea o ka aina i ka poeleele, a me ke kaua ana.
II--E noho keia lahui kanaka me ka malama mau ana i keia pono, oia no kekahi mea e hanohano ai keia lahui kanaka. Ua kukulu no ke Akua i ka lahui e like me ka ohana, i mea e kokua ai i ka pomaikai o kela me keia mea e noho ana ma ka honua nei. Ke manao nei au, ina aole e hoomau keia lahui kanaka i ka pono alaila, e hoohalike au i keia lahui me ka moolelo o Sodoma a me Gomora.
Oia kela lahui kanaka e noho ana iloko o kela mau kulanakauhale me ka hanohano a me ka lealea, a me na hana haumia o keia noho ana, lilo lakou i na kuko o ke kino a me na waiwai pau wale o keia ao, a ua haalele lakou i ka malama ana i ke Akua oiaio, ka Mea e nohoalii ana maluna o na puali anela o ka lani a me na lahui kanaka a pau o ka honua nei, ua hewa ka noho ana o na kanaka. aole i malama ia ka pono. Nolaila, ninini mai oia i ke ahi a me ka luai pele maluna o kela lahui kanaka, a lilo ka hanohano a me ka waiwai i mea ole. Oia iho la na hua hope o ka lahui i malama ole i ka pono.
Ke manao nei au, ina e hoomau ana keia lahui kanaka a me na alii hanau o ka aina i ka malama ana i keia pono, e hapai ia no keia lahui kanaka a me na alii hanau o ka aina a me ke aupuni Hawaii e ka hanohano, a e lele aku no iluna me he manu aeto la a komo aku iloko o na ao kaalelewa o ka lani.
O ka lahui kanaka i malama i ka pono e hahai mau mai auanei na pomaikai a me ka @aiuhia maluna o ka aina, a ua hoikeia ma Sam. 4:6. "E malama hoi oukou, a e hana 'ku; no ka mea, o ko oukou na@uao keia, a me ko oukou ike ia imua o na lahui kanaka a pau. O ka poe lohe i kuu mau kanawai a e i ae lakou he oiaio o keia lahui kanaka nui he @e naauao a me ka ike.
III--Ke kau ana i na kanawai kupono ihe ka moakaka kaulike, oia no kekahi mea e hanohano ai ka lahui kanaka. Ina @lae kau ia na kanawai, aole e hanohano @a lahui, aole e hiki ka hoomalu pono ana o ka noho ana o kela a me keia mea.
Ua paipainui na kanawai i na mea e kokua ai i na hana pono ma ka hoohaauao ana ina kanaka e haalele i na hana ino a me na hana e hopoino ai i ka lahui. Ua papa nui na kanawai i na mea e ho@mi nui ai i ka pono a me ka pomaikaio na kanaka.
O na kaawai hoi ka mea nana e hoohanohano i ka noho ana o ka lahui a me ke aupuni, a he mea no hoi e hanohano ai@a nohoalii. Ina aole e kukulu ia k@wai maluna o ka aina, aole e hiki ke h@oholo mua i na hana kale pa a me kapono o ka lehulehu e noho ana maluna o ka aina.
IV--Kahooko pono ana i na kanawai me ke @upaona like, me ka hoopilimeaai ole, @aole e kue i na kanawai e hoomalu ana @ ka maluhia o ka la Sabati, aole ho@e kokua i na kanawai ino e hoopoino a@ i ka lahui a me ka maluhia o ka ain@. Elike me ka kekahi hoi e makemake ana e hoonoa ia ka la Sabati, i la e@ealea ai, a e uhauha ai na kanaka iloko @o ia la; he mea kupanaha ke kanaka e@olelo ana i ka La Hoano o ka Mea Kiekie Loa, i la ka e hana ia ai na lealea o@ ke kino. Ka i no hoi ua lawa na han@ o ke kino, i na la e ae, eia ka o kala i hookaawaleia no na hana Uhane, oia iho a ka hoi ka la e manao ia ai ila hana no na hana e ae, lawe ole iho @ ka hoi oe i na la eono a ke Akua i hookaawale ai nou e ke kanaka, a ke piiaku nei ka manao haakei o na keiki, a kanaka i ke kanawai weliweli i kaulia mai ai ma kela mauna eehia o Sinai. 'Me ka leo o ka uwila a me ka lalapa o ke ahi imua o ka lahui kanaka Iseraela me ka haalulu nui o na kanaka. Aole anei e haalulu iho na kanaka e manao ana e pale i keia kanawai hemolelo o ke Akua.
Manao au, ina e hoonoa ia ana keia kanawai hehi Sabati, alaila, heaha la auanei ka ke Akua hana i keia lahuikanaka?
Pela no hoi ka ka Ahaolelo i hookuu iho nei ke kanawai ahiu o ka make, eia keia kanawai ke holo nei iloko o keia lahuikanaka me he Liona la. Ke ale nei oia i kekahi hapa o keia lahuikanaka. Ke ale ia nei na opiopio o ka lahui e keia kupuna ino o ka make, auwe ! aloha wale. O oukou e na keikikane a me na kailamahine opiopio, ka mea nana e hoolaupai i ka lahuikanaka ma keia mua aku.
He mea paa loa keia ma na moolelo lahui. He mea paa loa keia ma na olelo wanana a me na olelo a ka Baibala.
Aloha i ke Kula Sabati o Paia.
E KA NUPEPA KUOKOA E, Aloha oe :--
E oluolu oe e hookomo iho i kela mau hua e kau ae la maluna, ma kahi kaawale o kou mau kolamu.
Ano, ua loaa ia'u a me ko'u hoa ka wa pono e haawi aku ai i ke aloha a me ka mahalo i ke Kula Sabati o Paia;
Aloha nui oukou.
Mamuli o ke aloha o ke Akua ia oukou na kamaaina a me maua na malihini, ka hoolauna mau ana ia kakou ma na hana pono iloko o na la pokole i hala, ua hoolauna mai ka Uhane o ke Akua ia kakou iloko o hookahi pule a oi ma na halawai ahiahi a pau ma ka luakini o Paia, a mahope iho o ka pau ana o na halawai, he ao himeni no ke Kula Sabati o Paia. Nolaila, ua loaa no he manawa maikai no kakou ka hoomanawanui ana i ke anu me ke koekoe, ka ua me ka makani iloko o na po pouli ma na hana "pono o ka Uhane.
Nolaila, ke noi aku nei au i ko oukou lokomaikai, a me ke aloha o ka Uhane o ke Akua, e hoomau ia na hana pono a haule mai na mana Lani.
Me ke aloha i ke Kula Sabati o Paia.
No ka oiaio o keia mau mea, ke kakau nei maua i ko maua mau inoa.
G. P. K. WAILEHUA,
Elele Kula
Sabati o Hana
Rev. J. K. IOSEPA,
Kahu Ekalesia o Hana.
Makaalae, Hana
Ua make o T Kaehuaea iloko o ko na kaamai loihi ana ma ka hora 2 o ka auinala poalima nei, aloha wale ia ho a.
DR. A. H. BAILEY.
KAHULUI, MAUI.
Ke hoike ia aku nei ma ke akea, ua loaa hou iaia ka oluolu mai ke kaa mai ana; a e hoomaka hou ana oia i ka lawelawe i ka hana ma kahi mua.
1196-1m
NA HOOLAHA HOU.
AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka huna o ka Waiwai o ANTONIO MANUEL o Honolulu, Oahu. i make ma ke Keena imua o ka Lunakanawai B. H. AUSTIN.
Ma ka heluhelu a me ka waihora ana mai o ka Palapala Noi a me ka Papa Hoike a Wm. C. Parke. Lunahooponopono o ka waiwai o Antonio Manuel no Honolulu, Oahu. i make. e noi ana e apono ia na hoolilo he $2836.64, a e hoike ana o na mea i loaa mai iaia he $3033.50. a e noi ana e nana a e apono ia kela mau mea, a e kapoha ia e mahele ia na waiwai e waiho ana ma kona lima i na mea i kuleana malaila, a e hookau ia oia a me kona mau hope mai ko lakou noho ana me ia ano.
Ua kauohaia o ka POAKAHI, ka la 15 o DEKEMABA 1884 ma ka hora 10 kakahiaka imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka hoolehe ana i ua Noi la, a me na Papa Hoike i oleloia, a o ka poe a pau i pili malaiai e hele mai a e hoike i ke kumu ina he kumu io ko lakoa e ae ole ia ai na noi la, a malaila e hoike mai ai na hoike o ka mea i kuleana maloko o ka waiwai i olelo ia. A o keia kauoha ma ka olelo Hawaii a me Enelani, e pai ia maloko o ke Kuakoa a me Hawaiian Gazette, he mau nupepa i pai a hoolahaia ma Honolulu, i ekolu pule mamua ae o ka manawa i olelo ia no ka hoolohe ana.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, i keia la 7 o Novemaba M. H. 1884.
B. H. AUSTIN,
Lunakanawai o ka Aha Kiekie.
Ikea: HENRY SMITH.
Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie. 1198-3t.
KUAI KUDALA O NA LAIKINI AWA:--E knai ia aku ana ma ke Kudala akea ma ka POAKOLU, oia ka la 3 o DEKEMABA,, 1884, na Laikini Awa malalo iho no ka makahiki hookahi, e hoomaka ana mai ka la 1 o IANUARI, 1885.
OAHU.
Honolulu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
Koolaupoko. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
Waialua. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
Ewa & Waianae. . . . . . . . . . . . . . . . . 1
MAUI.
Wailuku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
Makawao . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
Hana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
Molokai & Lanai . . . . . . . . . . . . . . . . 1
HAWAII.
Hilo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
N. Kohala. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
KAUAI.
Hanalei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
Hawaihau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
Lihue . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
Koloa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
Waimea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
E kuai ia aku no na Laikini a pau o ka mokupuni o Oahu ma ke, alo iho o Aliiolani Hale, Honolulu, ma ka Poakolu, la 3 o Dekemaba, 1884, ma ka hora 12 awakea. O na Laikini hoi ma na mokupuni e ae, e kuai ia aku no ma ko lakou mau apana iho ma ka la i hoikeia ae la maluna, a ma kahi hoi i koho ia e na Makai Nui a o ko lakou mau hope paha.
NA KOHO KIEKIE.
E hoomaka aku ke koho ana o ka Laikini o Honolulu mai ka $500 a pii aku; no na Laikini pakahi o Hilo me Wailuku mai ka $300; a no na Lanikini pakahi a pau o na apana i hoikeia maluna, mai ka $100 a pii aku.
KA MANAWA
E haawiia no ka uku hoopaa o 25-100 keneta i ka manawa i haule ai ka hamare a ka mea kudala, a e lilo loa ia uku hoopaa i oleloia ke uku koke ole ia mai ka Laikini iloko o na la he umi mai ka la e lilo ai.
CHAS. T. GULICK,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Nov 10, 1884. 1108 3t.
MA KE KEENA O KA LUNAKANAWAI KAAPUNI Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Waiwai o KAUALII (k,) no Wailua, Hilo, Hawaii, i make.
Ua heluheluia a ua waihoia ka Palapala Noi o J. PALAU, ka Luna Hooponopono malalo o ka Palapala Kauoha hope loa a Kaualii (k,) no Wailua, Hilo, Hawaii i make, e noi ana e nana ia a e apono aku i kona hoike hope, a e hooholoia ka waiwai i ka hooilina, a e hookuu aka iaia a me kona hope ma ka oihana.
Nolaila, ua kauohaia i na mea a pau i pili o ka POAKOLU oia ka la 17 o DEKEMABA, 1884, i ka hora 10 o ke kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Hilo, oia ka manawa a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la me na mea kue ke hoike ia.
F. S. LYMAN,
Lunakanawai Kaapuni.
Hilo, Hawaii, No. 5, 1884. 1198-3t.
HOOLAHA HOOKAPU:--E ike auanei na mea a pau, ma keia ke hookapu loa ia aku nei na aina a pau na Kahua, Kohala, (Kahua Ranch) a e hoopii ia no ka poe e kue ana i keia. O ka poe a pau e makemake ana e hookaawale i ko lakou mau pipi mau ke aina aku, e loaa no na kauoha i na Poakahi o kela a me keia pule ke' hele ae i ka mea nona ka inoa malalo iho, a i kona Luna paha. Aole no hoi e ae ia kekahi mea e hele ma ia mau aina o Kahua me na Ilio.
GEO. F. HOLMES.
Kahua, Kohala, Nov. 7, 1884. 1198-4ts.
HOOLAHAHOOKOMORAKI: Ma keia ke hoolaha ia aku nei, mamuli o kekahi mau mana kuai iloko o kekahi mau palapala moraki okoa e kolu, oia hoi keia : 1--He palapala moraki i hanaia e ALBERT K. KUNUIAKEA o Honolulu, mokupuni o Oahu, i ka HAWAIIAN INVESTMENT AND AGENCY COMPANY, i hanaia ma ka la 5 o Augate, 1882, a i kakau ko@eia ma ka buke 76 ma na aoao 180-1-2, a i hooliloia hoi ia ALEXANDER J. CARTWRIGHT o Honolulu i oleloia, ma o kekahi palapala hoolilo i haoaia ma ka la 27 o Iune, 1884,, a i kakau kopeia ma ka buke 88, ma na aoao 216 me 217.
2--He moraki i hanaia e ALBERT K. KU, NUIAKEA i oleloia ia ALEXANDER J. CARTWRIGHT i oleloia i kakauia ma ka la 1 o Feberuari 1883, a i kakau kopeia ma ka buke 77 aoaoa 251.
3--He moraki i hanaia e Albert K. KuLuiakea i oleloia ia Alex. J. Cartwright i oleloia ma ka la 28 o Maraki, 1883, a i kakau kopeia ma ka Buke 79 aoao 351-2-3. a no ka uhaki ia ana o ka aelike i hoikeia ma ua mau palapala moraki la, mahope o ka manawa i hoakakaia ma ke kanawai, e kuai kudala akea ia aku ana na aina, na hale me na pono a pau e pili ana, i hoakakaia iloko o ua mau palapala moraki nei i oleloia.
Eia na waiwai ma ia mau moraki i oleloia, a i hoakakaia penei: 1--Ahupuaa o Kukuau, e waiho la ma Hilo, mokupuni o Hawaii, a ua hoakakaia ma ka Sila Nui hele 1666, L. C. Kuleana helu 8515, he 4840 eka. 2--Na aina e waiho la ma Kapunakea, Mala me Puako ma Lahaina, mokupuni o Maui, a o na Apana 1, 2, a me 3, i hoakakaia ma ke Sila Nui helu 6777 L. C. Kuleana helu 5483, ili 7 eka, 3 ruda, me 37 roda, 3--Aina ma Luakaha, ma ke awawa o Nuuanu, mokupuni o Oahu i olelo ia a i hoakakaia ma ke Sila Nui helu 6776 L. C. Kuleana helu 8515, ili 81 eka. 4--Ahupuaa o Laimi i hoakakaia ma ka L. C. Kuleana helu 8520. 5--Ahupuaa o Waiaka e waiho la ma Kohala, mokupuni o Hawaii, a ua hoakakaia ma ke Sila Nui helu 1668. 6--Ahupuaa o Pahoehoe ma Kona, mokupuni o Hawaii, i hoakakaia ma ke Sila Nui helu 1668. 7--Ka aina o Kapunakea i hoakakaia ma ke Sila Nui helu 6777 L. C. Kuleana helu 548@. 8--Aina o Maunakui e waino la ma Lahaina, mokupuni o Maui, Sila Nui helu, 6777 L. C. Kuleana helu 5483. 9--Ahupuaa o Puou ma Lahaina, Maui, a ua hoakaka pau ia ma ka L, C. Kuleana helu 8520. 10--Ahupuaa o Puunoa i hoakakaia ma ke Sila Nui helu 1667 L. C. Kuleana helu 8515. 11--Aina ma Wailuku mokupuni o Maui, i kapaia Owa, i hoakakaia ma ke Sila Nui helu 2155. 12--Aina ma Hamakua-loa, mokupuni o Maui, i kapaia he ahupuaa o Halehaku, i hoakakaia ma ke Sila Nui, Helu 1666, L. C. Kuleana, helu 8515. 13--Aina o Puhala, mokupuni o Molokai. 14--Wahi noho ma Kuaihelani, ma Honolulu i oleloia. L. C. Kuleana, helu 86, Sila Nui, helu 2,647. 15--Aina ma ke awawa o Nuuanu, Honolulu, Sila Nui, helu 3
Kakauia ma Honolulu, Nov. 4, 1884.
A. J. CARTWRIGHT.
Mea Moraki mai.
J. M. MONSARRAT.
Loio o ka Mea Moraki mai. 1197-4t.
MA KE KAUOHA.
Ke hoolaha ia aku nei. O na Aina a pau i loaa ka mana wai. ma ke Awawa o Makiki Mokupuni o Oahu, a me na Aina i helu ia malalo iho a e paa nei i kela a me keia; a ma keia, ke lawe ia nei no ka pono o ka lehulehu no ka Oihana Wai o Honolulu e like me ke Kanawai, e kauoha ana i ke Kuhina Kalaiaina, e lawe oia i kela a me keia Aina a me ka wai, no ka pono o ka Oihana Wai. Aponoia:--Aug. 18, A. D. 1860, a hoololiia ma ke Kanawai i aponoia i Aug. 3, A. D. 1878.
Mamuli o na lilo a pau o na aina i hoikeia a me na pono wai i pili i keia i ke Aupuni.--E hoouna mua ia mamua o ka la 25 o Okatoba, ia R. F. Bickerton, i kona Keens ma ke alauui Kalepa, Honolulu.
RICHARD F. BICKERTON,
M. P. ROBINSON,
M. D. MONSARRAT.
Ke hoike ia aku nei ma keia hoolaha, o R. F. Bekkerton, M. P. Robinson a me M. D. Monsarrat, ua hookohu ia lakou i mau Komisina nana e hooholo i na uku kupono @o ka lawe ia ana o kekahi aina a me kekahi pono wai iloko o ke awaawa o Makiki, no ka Oihana Wai o Honolulu; a i kulike ai hoi me ka Pauku 30 o na Kanawai o 1878. O na koi a pau e waiho ia ae e like me ka hoolaha i hoopuka ia e hoopuka ia ana e ua mau Komisina nei.
CHAS. T. GULICK.
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina Oct. 20, 1884.
UA hookohuia o JNO. LOT. KAULUKOU i keia la, i Makai Nui no ka Mokupuni o Hawaii, ma kahi o L. SEVERANCE i waiho mai.
POOMAIKELANI
Kiaaina o Hawaii.
APONOIA : WALTER M. GIPSON.
Loio Kuhina Ku i ka wa.
Keena Kiaaina, Hilo, Oct. 33, 1884.
1197-3t.
UA hookohuia o GEO. TIMOTEO, i Lunakanawai Apana no Kau, Hawaii. oia ka lua o na Lunakanawai ma ia Apana.
POOMAIKALANI.
Kiaaina o Hawaii.
Keena Kiaaina, Hilo, Hawaii, Oct. 1, 2884.
1197-3t.
OLELO HOOLAHA:--Ma keia e ike ai na mea a pau i loaa ia lakou ka LAIKINI HOOKO MARE; i kulike ai me ke kanawai e pili ana, i aponoia i ka la 29 o AUGATE, 1884, e loaa ana ma ke Keena Hoonaauao na pepa i pai hakahakaia no na hoike hapaha o na mare a lakou e hoouna ai i ka Papa Hoonaauao, mamuli o ke kuhikuhi ana a ua kanawai la.
Keena Oihana Hoonaauao.
W. JAS. KAMIKA.
K. P. H.
Honolulu, Nov. 6, 1884. 1197-3t.
AHA KIEKIE O KO HAWAII PAE AINA. Ma ka Hooponopono Waiwai ma ka hana o ka waiwai o BERNICE PAUAHI BISHOP i make. Olelo Kauoha e koho ana i la e hooiaio ai ka Palapala Kauoha, a no kahoolaha ana.
No ka mea, ma ka la 3 o NOVEMABA, 1884, ua waihoia mai imua o ka Aha kekahi Palapala, a me elua Palapala (condicil) i pakui hou ia olelo ia oia no ke kauoha hope loa o Bernice Pauahi Bishop i make aku la; a me ka palapala hoopii e noi ana e hooiaio ia kela Palapala Kauoha a e hoopuka ia hoi ka Palapala Luna Hooko, ia CHAS. R. BISHOP a me S. M. DAMON, ua waihoia mai e laua,
Nolaila, ua kauoha ia o ka POALUA oia ka la 2 o DEKEMABA, 1884, ma ka hora 10 kakahiaka, ma ke Rumi Hookolokolo o ia Aha, ma Alliolani Hale ma Honolulu, Oahu, oia ka la a me ka hora, e hooiaioia'i ia Palapala Kauoha, a e hoolohe no hoi no ia noi ana mai, a me ka poe a pau i pili, e kue ana ia Palapala Kauoha, a me ka hoopuka ana i ka Palapala Luna Hooko.
A ua kauoha hou ia, e hoolaha no ia mea no na pule ekolu iloko o ke Kuokoa a me Hawaiian Gazette, he mau cupepa i paiia a i houlahaia ma Honolulu.
Kakauia ma Honolula, Ko Hawaii Pae Aina. Nov. 3, 1884.
A. F. JUDD.
Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie.
Ikea: HENRY SMITH,
Hope Kakauolelo. 1197-3t.
HOOLAHA KEENA HANA: Owau o ka mea nona ka inoa malalo iho : Ua wehe ae nei i ko'u Keena hana ma ka hale o HON. G. RHODES, ma Alanui Kaahumanu, a ua oluolu au e hooko aku ma ka lawelawe ana i na hana a pau e waiho ia mai ana ma ko'u lima.
W. C. PARKE,
Honolulu, Oahu. 1197-3t
OLELO HOOLAHA:--E ike aunei na kanaka a pau, o maua o na mea nona na inoa malalo nei, ke hookohu aku nei maua ia KEKUAKOA i Luna nana e malama i ke Kai Lawaia o ELE, ma ke alo o Leahi, a meia ka hooponopono ana me na poe lawaia a pau o ia Kaha, mai ka la i aku nei o NOVEMABA, 1884.
D. MANAKU.
MRS. M. MOANAULI.
Na Luna Hooponopono Waiwai o J. Moanauli.
Honolulu, Oct. 31, 1884 1197-1m.
MA KE KEENA O KA LUNAKANAI WAI KAAPUNI Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Waiwai o K. PAULO (k,) no Hilo, Hawaii, i make.
Ua heluhelu ia a ua waihoia ka Palapala Noi o @. S. KALANA, ka Luna Hooko no ka Palapala Kauoha hope a K. Paulo (k,) no Hilo, Hawaii, i make, e noi ana e nana ia a e hoapono ia kona hoike hope, a e hooholoia na waiwai i na mea i pili, a e hookuu ia oia me kona hope ma ka oihana.
Nolaila, ua kauoha ia i na mea a pau i pili, o ka POAKOLU, oia ka la 17 o DEKEMABA, 1884, i ka hora 10 o kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Hilo, oia ka manawa a me kahi i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi la a me na mea kue ke hoike ia.
F. S. LYMAN,
Lunakanawai Kaapuni.
Hilo, Hawaii, Nov. 5, 1884. 1198-3t.
NA MEA I LOAA NO KA PAPA
HAWAII NO KA MAHINA E PAU
ANA OKATOBA 31, 1884.
No na Misiona Kuwaho.
Mai ka ekalesia o Helani--S. W. Kawewehi . . . . . $ 13 60
Ekalesia o Kohala --E. Bona . . . . . . . . . . . . . . . . . 200 00
Ekalesia o Kaukeano - J. A. Cruzan . . . . . . . . . . . . 65 55
Mai na Kilibati ma Kekaha Kauai . . . . . . . . . . . . . . 12 20
Mai ka aina hoolimalima ma Hilo . . . . . . . . . . . . . . 30 00
Mai a L. Kaaua-- Vernon, Cala . . . . . . . . . . . . . . . . 20 99
Mai Pooape, Mortlock, Ruk me Puiglap, ma o
Rev. E. T. D@ane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 75
Mai ka Paemoku Kilibati--Rev E. A Walkup . . . . . . 19 60
----------
$ 433 70
NO NA BAIBALA AMERIKA
Na buke i kuaiia ma Ponape--Doane . . . . . 25 00
Na buke i kuaiia i ka Paeaina Kilibati. . . @2 65 $106.70
No ka pomaikai o ka Oihana Pai
Palapala ma Kilibati.
Na buki i kuai ia ma Kilibati . . . . . . . . . . @ 2 65
Huina 624.00
W W HALL----Kakauolelo.
NA HOOLAHA HOU.
AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE @ KO Hawaii Pae Aina. Ma ka @ hopono Waiwai ma ka hana o ka W@ LEE LOY o Hilo, Hawaii, i m@ke k@ ole. ma ke Keena. imua o ka Lunaka@ AUSTIN.
Ma ka heluhelu a me ka waiho@ ka Palapala Noi a me ka Papa @ W Austin Whiting, Lunahooponopono @ W@wai o Lee Loy no Hilo,, Hawaii @ooi ana e aponoia na hoolilo he $4,18@ hoike ana o na mea i loaa mai @ $4@oo, a e noi ana e nana a aponoia k@la @ me ka hoike hou mai ua e@i ka @ aku ka aie, a e noi ana e ka@oh@ na waiwai e waiho ana ma k@ i kuleana malaila, a e hookuu @ mau hope mai ko lakou noho @
Ua kauohaia, o ka POAKAHI @ DEKEMABA, M. H. 1884, ma k@ kakahiaka, imua o ua Lunak@ Keena ma ka Hale Hooko @lu, oia kahi a me ka manawa @ hoolohe ana i ua Noi la, a me @ i oleloia, a o ka poe a pau i p@ mai a e hoike i ke kumu, in@ lakou, e ae ole ia ai ua @oi la. a @ ke mai ai na hoiko o na mea @ o ka waiwai i oleloia. A o @ ka olelo Hawaii me Beritania. @ o ke KUOKOA a me Hawaiian @ mau nupepa i pai a hoolahai@ ekolu pale mamea ae o ka m@ no ka hoolohe ana.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii @ A. na, i keia la 23 o Okatoba, M. H. 18@
BENJ. H. AUSTIN
Lunakanawai o ka A@
Ikea: HENRY SMITH.
Hope Kakauolelo 14@
HOOLAHA A KA LUNAHOOP@ WAI : Ua hookohu @ mea nona ka inoa malalo iho @ nohano J. Hardy Lunakanawai Kaap@ Apana Hookolokolo Eha. Mokupuni K@ i Lunahooponopono no ka waiwai @HA@HAU (k), o Kalalau i make kaa@ha @ K@ kauohaia aku nei ka poe a pau@ wai o ka mea i make, e hook@a @ a ina he waiwai ko ka mea i mak@ ma ko oukou lima e hoihoi koke @ A ina he aie ko ka mea i make, e @ mai ia'u i na bila aie iloko o na ma@ A o ka poe i kuleana i ka wa@ make, e hele mai lakou me @ loa iloko o na malama eon@ i ol@ hoole mau loa ia aku lakou e a'u.
S. KAW
Lunahooponopono Waiwai o P@
Kalapaka, Kauai, Oct. 24, 1884. 11@
HOOLAHA A KA LUNAHOOPONOPONO @WAI. Ua hookohuia ka mea @ inoa malalo i Lunahooponopono n@ ka @ o Alauka (k) i kapaia ma kekahi i@ hau, no Hilo, Hawaii, i make, e ka M@ H@ oohano L. MCCULLY, Lunakanaawai @a Aha Kiekie, a ma keia ke hoikeia @ ka poe a pau he kuleana ko lak@ i ka w@ i oleloia, e hoike mai lakou me na h@ pono iloko o na mahina eono mai k@a la aka a i ole pela, e hoole mau ia lakou. A @k@e a pa he mau aie ko lakou i ka waiwai @ i make e hookaa koke mai lakou i ka m@ na ka inoa malalo ma ka Makeke Ku@ Honolulu.
W. P. NAMAH@E.
Lunahooponopono no ka waiwai o A@
Honolulu, Sept. 29, 1884. 11@
OLELO HOOLAHA:-O na pake @ na inoa Akunu, Akai, Aki, Ak@ mo iloko o ka inoa hui "Hipi Wao," ma Kauhou, Kona Akau, Hawaii, ke kahea @ nei oukou e hoi mai no ka malama @ oukou hana. Ina aole oukou e hook@ lao a hala hookahi mahina mai keia @ lawe no au i na pomaikai a pau o ka @ oukou i haalele ino iho nei.
AKANA.
Keauhou, N. Kona, H. Oct. 17, '84 @.
OLELO HOOLAHA.
E ike auanei na mea a pau l@ e @ ana i keia olelo hoolaha, ua @ ka hele ana o ka poe a pau loa, kane wahine, kamalii, maluna o na kaauna@ ka Mahi Raiki e waiho la ma Kap@kea, Waikiki-waena, Kona, Oahu, a me na lihi a pau e pili ana ia Opul@ ko, a ua kapu pu ka hala ana i ka i@ ulaula a me ka opae ma na auwai ao@ o ua Mahi Raiki la; a pela pu hoi me na holoholona, pipi, lio ilio e hele a@a maluna iho, a mai lawe wale i na m@ a me na kaka. O ka mea e hool@e ana i keia e hoopii ia no ma ke @ wai.
SUN HOP WAI & CO.
Kapaakea, Waikiki-waena. 11@
HOOLAHA HOOKAPU AINA -@ o ka mea nona ka inoa ma@ ke papa a ke hookapu loa aku @i@ holoholona a pau. oia hoi ka pip@ ula, hipa, kao, puaa, pelehu, kak@ e hele wale ma kuu kuleana aina, @ nui e waiho la ma Haiku. Hu@ na holoholona a mau holoholoi@ wale ana, e hopu ia no a e uk@ ka @ ua holoholona la he $1.00 ka uk@ a ina e hoopoino i na mea ka@ o uku no ke poo. Nolaila, ke hook@ nei au ia KAPAKA i hope a i @ hopu a nana pono i na holoholona @ ana maluna o ka aina i oleloia @ ka mea a mau mea e hoolohe olo@ hana no kuu hope a luna e like n@ a no ka oiaio o keia ke kau nei @
MR. E. KEANANA.
Huleia, Haiku, Kauai. 119@
HOOKO MORAKI ME KUAI @ i ka olelo kuai iloko o koka@i @ la moraki i hanaia mawaena o @BAEY mo BIRENTA kana wahi@ hana ia i ka la 24 o IANUARI, 18@ a kakauia ma ka Buke Aupuni Helu 7@ 170. 171. Ke hoolahaia aku n@i, k@ uei ka mea nona keia moraki, @ moraki, no ke kumu ua haki ka o@ raik. A mahope o keia hookoana, @ dala ma kahi no o ka hale e ku @ wai, oia hoi ma ka la 15 o Dekemaba, 1@ E ninau mai ia D. H. HIECH@ K @ Hilo, no na mea e pili ana.
SIGNED H. P. W@
Mea moraki mai.
Keia waiwai morakiia, oia kekahi @: maikai e ku kokoke ana i ke alanui A@a. ma Kohala-waena. 11@
HOOLAHA HOOHUI!
E ike auanei na kanaka a pau, @w@ o A. W. Maioho me Jno. Pun@, @o Ko@ loa, mokupuni o Kauai, Ke h@ nei maua ia maua iho malalo o ka mea HUI. A. W. MAIOHO, me @NO PUNI, he mau kanaka Hawaii ol@ lawelawe i ka oihana kalepa Haie@ ma Koloa, Mokupuni o Kauai, a @ paha o keia Pae Aina, elike me ko maua makemake.
Kakauinoaia i keia la 10 Novemaba 1884.
A. W. MAIOHO. } HOA @
JOHN PUNI. } HOA @
11 7@
HOOLAHA HOOKO MORAKI ME KE@ KUAI. Ke hoolaha aku nei @ nona ka inoa malalo, i mea kulik@ mana kuai i haiia iloko o ka Palapala @ i hana ia mawaena o B. MANOA me NAHA@ kana wahine mare, no Puna, Hawa@e WM. L. ROSE, o Hilo. Hanaia i @a @0@ OKATOBA, 1884, a ua kopeia ih@ Buke Aupuni 9, aoao 47, 48, 49. A k@ ke ia aku nei, e manao io ana @ keia moraki no ke kumu o ka h@hai @ olelo o ua palapala la. A mahope o ka @ ana o ka wa i olelo ia e ke kauawai, e @ ia ana keia aina i olelo ia malalo, ma k@ Loio o D. H. HITCHCOCK, ma Hilo, k@ aku i ka la 29 o Novemaba, 1884, hora 12 awakea.
SINGED. WM. L. K. @
Mea moraki mai.
O kela apana aina i oleloia @e wak@ n@ ma Kaueleau, Puna, Hawaii, a u@ h@ na palena ma ka Palapala Sila Nui H@ 2 ap., he 100 eka ko kekahi, he 27 @ kekuhi. E ninau i na mea e pili @ a i keia @ D. H. Hitchcock, no Wm. L. Rose.
Hilo, Oct. 24, 1884. 1197-3@