Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIII, Number 43, 25 ʻOkakopa 1884 — Page 3

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ka Nupepa Kuokoa.

@@@ e T@OS. G. THRUM ma ka Halepai o @@ @@@ “SA@@D@ PRESS.” Keena H@@@ @@ ma na kihi o Alanui M@@ @@@ @@ Nu@@@@.

@@ @@ @@ @@@ mai na Olelo Hoolaha ma @@@ Ho@@@ @@@ @@@ua ae o ka hora @@@ @@@@@ @@@ba a pau. Aole e @@@ @@@ @a Ol@@@ H@@iaha ke lawe@a ma@ @@@@@ @@@@ ka @@@ i h@@keia maluna. E hooko @@@ @@@@ ma@@ i keia rula maluna.

@@@@ @@@ i na le@a a pau a me na kauoha @@@@ @@pa ia KA NUPEPA KUOKOA @@@@ @@@@ l@a e l@@@ po@@ oie aku keia @@@@@@@@@@@@@@@ , e hai mai me ka hakalia @@@@@@ K@@@@.

 

NUHOU KULOKO.

@@ nana ae e na makamaka i ka hoo@@@@ a Kake’a ma ka aoao ekolu o ka @@@.

 

 @@ p@a ke kahua o ka Hale Hooko@@@ H@u e hana ia nei, a ke pii ae @@@ na mau paia.

 

 @a h@p@ia i keia mau la aku nei he @@@ @@@ ake piliwaiwai mahope aku o @@@ @@@ @@ho o ka lunakanawai Austin.

 

 @a ke@ah@ la o keia pule, ua loaa @@@ kekahi kanaka ma ke alanui i ke@@@@@ @@e kanaka, oiai ko lakou ala hele @@@ Ko@@

 

 @@ @@@ ai ana ka Aha Lunakahiko o @@ @@kupuni o Maui, ma ka luakini o K@@humanu i ka Poakolu o NOV. hora @@@ ke kakahiaka.

 

 @@ ka @@u ma Kawaiahao i hoolahaia @@ @@ @@@ati i hala, ua hoopaneeia a ka @@ apopo. Nolaila e eleu mai e na Ko @@@ @ @@ne na makamaka a pau no ka @@@ @ ka la apopo.

 

 @a ka p@le hui ma Kawaiahao i ka @@@ @a @@ apopo, e kamailio ana o Mr. @. Walakahauki no na mea hou pili i @@ hana hoole waiona o na aina e. E @@@ mai.

 

 @ @@@ a@ ana ka mokuahi Mauna @@@an@na @a Kapalakiko, a me keka@@ mau wahi e ae. Ma kona ala moa@@ mai, e ku mua ana oia i o kakou nei @ @ @o loa aku no kahi i makemakeia.

 

 Ma o ka piha loa o ka pepa i kekahi @@@ manao heluhelu a me kekahi hapa @@@ mea hou nolaila ua hookaulua iki @@ @@@ i ka hapanui o na nuhou o na @@@ @@@ e a keia pule ae.

 

 Ua loaa mai he lono mai Kona @@@ e p@ni ia ano o Kiwini ma ka la @@@ N@@emaba, o keia makahiki, a e @@@@@ ana oia ma ka hana Kahu no @@@ @@@@ @ia o Kealakekua. E mahalo @@@ ke Akua alakai ana i ka opiopio @@@.

 

 Ua loaa mai ia makou kekahi leta @@@ k@ makou makamaka A. Pali mai, @@ Lahaina, na hanau mai na C. A@@@@ pake me Mrs. Hoopio, he ekolu @@@ keikikane, a ke ola maikai nei la@@@.

 

 Ma ke awakea o ka Poaha nei, ua @@ke hikiwawe kekahi kanaka nona ka @@@ o Kuapali, a he hoa hoi ia no ka @@@ P@@ La o Honolulu nei. Aloha @@@ ia makamaka.

 

 Ma ka mo i pahola iho ma ke kula@@kauhaie nei i kela pule aku nei, ua @@@keia mai ia makou e kekahi mau makamaka he oi loa aku ka ino ma kekahi mau mokupuni.

 

 Ua hue mai nei ka lunamakai o Ko@ala i ka punana kahi o na pake e hoomoamoa la i ka hana pili waiwai, a ke @a nui la maloko o na umii a ke kanawai.

 

 Ua hiki ae imua o ka Lunakanawai Hoomalu R. F. Pekekona, ma ke kakahiaka o nehinehi nei, he mau hihia ona @@a a me kekahi mau hihia e iho.

 

 O kapena Aitchison o ka mokukaua @una@ala S@@@@sure i ku mua iho nei, @a loaa ia ia na palapu eha ma o kona @aule a@a mailuna iho o kona lio. Ua @@@@a aku ma kona hakahaka o kapena @and o ka mokukaua Beritania Zealous.

 

 O@ai kekahi kaa lawe waiu e ku wale na mawaho iho o kekahi hale ma ke @anui Beritania, ua puiwa ae la na lio @ai ke kahu kaa maloko o kekahi hale. @@lo pukaka aku la na lio me ke kaa @@@ a hookui pu aku la i ka pou o kekahi halekuai pake a hemo pu ae la. @@@ haki pu ae la nae ke kolo o ke kaa.

 

 Ua aneane ae nei e piha ka mahina o ke kuwili ana o ka mai i ka ona o ka nupepa Saturday Press. He mai kona ma ka opu he ano opu ohao paha ke m@ aka i kekahi manawa he luai mai oia i ka ai a pau iwaho.

 

 Ke pii ae nei ke kilakila a me ka oi @@@ela o ka luakini o Kaumakapili, a @@ nani maoli no ke nana aku. Ua @@elo ae ke kamana nana e kukulu nei @@@ ka pu@o@a o ua luakini nei, aole he hale hookahi i ikeia kona kiekie ma @@@a paeaina elike aku me keia luakini. Ua paa he hookahi pu@o@a, a hookahi i @@e. Nani ka pono o ke Akua i hoo@ahaia i keia lahuikanaka.

 

 He paina ka i paholaia ae imua o ke anaina i hiki ae ma kahi o na keiki @@ alawai e Kaopuaua, no ka hoomanao @na i ka la hanau o ka lakou milimili makamae, i hoonaneaia e ka “Welch Club.” A ke kanaenae ae nei makou @e hooloihi ia ke ola o ka mea nona ka @a hanau, a e hahai ia kona mau la oho@hia me ka pomaikai.

 

Haiolelo a Rer. H. H. Paleka

ma Ka@aiahao Okatoba

19, 1884.

Aohe po malaila, Oihana 22: 5.

 Ke hoakaka mai nei keia mau @lele i ke ano o kahi i hoomakaukauia no ka poe pono, kahi o lakou e ola mau ai. Aohe po malaila. Aohe pouli, aohe na mea e poeleele ai ka manao, na mea @ kaumaha ai ka manao, na mea e eha a@ ka uhane: aole no hoi kekahi mea e eha ai. Aka, he malamalama, a he nani wale ko laila noho ana.

 E loaa auanei iloko o keia man@@@ na noonoo ana e oluolu ai ko oukou kaumaha, ka poe e u nei no ke Lii Pauahi, kekahi o na Alii kiekie o ka aina i laweia aku mai keia noho kino ana, i ka P@aha nei o keia pule. Ua laweia aku oia mai waena aku o ka ohana ahi o Hawaii, a mai ke alo o na makaainana, a me na hana ana i aloha ai, i ka manawa a kakou i manao ole ai, a ua pau ka ike ana i kona mau helehelena a me ka lohe ana i kana mau olelo ao. Heaha kekahi mau ano o ke Lii i ikeia, a he mea kupono hoi ke hoomahuiia e ka poe ola e noho nei ?

 1. He Alii akahai o Pauahi. He kiekie kona kulana alii mai na kupuna mai, a ua puni oia me na hanohano a ko ke ao nei poe i makee nui ai. Aole nae oia i hihia a hei hoi iloko o ia mau mea; ua nana oia i ka Mea e noho ana maluna ona, a maluna hoi o na mea a pau, ka Haku o na haku, a ua kulou haahaa oia malalo o Kona makemake me ka haawi pu aku iaia iho iloko o na alakai ana a me na hooponopono ana o Kona lima. I kekahi wa i hala loa aku nei mahope, me he mea la ua weheia ka puka nona e komo aku ai a noho ma ka noho kiekie loa o ke aupuni. Aka, ua pale ae no oia ia hanohano mai ona aku, me ke kuhikuhi i ka mea e ae. Mahope mai o ia manawa i kona ninauia ana no ia mea, ua olelo ae oia, aohe he kuko no ia wahi, aka ina ma na alakai ana a ke Akua ua oluolu @ I@ e hookau mai keia hana iaia, alaila o ka ae aku no kana.

 I kekahi wa mamua aku nei, e kama ilio ana kekahi mea hanohano mai na aina e mai me Pauahi, a pai aku la ka malihini no ka maikai a me ke kuonoono o ka noho ana o ke Lii, i ka nui o na mea e oluolu ai ka noho ana, me ka i aku he wahine oi aku oe o ka pomaikai. Pane aku la nae ke Lii aole wale o keia mau mea kino ko kakou mea e pomaikai ai.

 O ko Pauahi ano mau no keia, he haahaa ma ka naau. He Alii kiekie loa oia, aka he akahai kona ano.

 2. He Alii aloha o Pauahi i kona lahuikanaka. Ua kokua oia ma na hana e pomaikai ai ka lehulehu o Hawaii nei. Ua ikeia keia ma kona kokua ana i na hana e hoomalamalama ana i ka lahui, a me kana mau olelo ao kekahi i ka poe i hui pu me ia.

 He wa mamua aku nei i hala, hele mai la kekahi makuahine Hawaii a i ka hale o ke ’Lii ma Haleakala a hai aku iaia ua hanau kana kaikamahine. A i ka wa i pau ai ko laua kamailio ana, a hoomakaukau keia makuahine e hoi, aloha mai la ke ’Lii, a i mai la o hoi a kapa aku i kuu inoa i ke keiki o “Keliikanupua.”

 Ma na mea liilii e like me kela, a he lehulehu aku, i hoike mai ai o Pauahi i kona hoomanao mau me ke aloha i na keiki liilii o ka lahui Hawaii. Makemake oia ia lakou e ola a e mahuahua, a e ulu ae iloko o ka malamalama me he mau laau nani la e kupuni ana i na makua, a e pani ana i na makalua o ka poe hele.

 I ka makahiki 1867, ua hoohui o Pauahi iaia iho me keia ekalesia ma ka hoike manaoio, a aole no i poina i kahi poe o oukou ia la Sabati, ka la mua a kakou i noho ai a ai pu me ia i ka Ahaaina aloha a ko kakou Haku. Mai ia wa mai a hiki wale i keia wa, he kakaikahi loa na la Sabati ahaama i haule iaia, a pela no ma na la Sabati e ae, ua ike mau ia oia ma kona noho, koe na manawa i hele i ka aina e a me na la i loohia ai i ke ano onawaliwali kino.

 Aohe maanei me kakou ka hanohano, aohe ka waiwai, aohe ka naauao, keakamai, ke kiekie, aole ia mau mea maanei. Aka, ua komo mai no nae ke ’Lii a ua noho pu me kakou ma keia pa waina no kona aloha i ka hana a ka Haku iwaena o ka lahui Hawaii. A oiai he kulana kiekie kona a he hanohano, a aia no hoi oia me ka poe kiekie a hanohano kahi i noho ai a lawelawe pu me lakou ma na hana maikai; aka nae, ua hele mai no oia a noho pu me kakou ma ke ano hoahanau a kaikuahine alii, no ka mea ua aloha nui oia i kela mahele o ka lahui e hooikaika nei ma ka pono, a ua makemake oia e haawi i kana mau hana hoolana manao imua o lakou.

 Aka, aole wale o kakou o ka pa waina o Kawaiahao ka i hookaumahaia ma ka laweia ana aku o ke ’Lii. Ua pili pu kona mau iini me na hana pono iloko o na kihapai a pau mai Hawaii a hiki i Kauai. Ua hele aku imua ona ka poe imi dala no na luakini a me na hana manawalea, a aohe no hoi lakou i hooneleia mai. Aia kona mau manao maikai me na hana pono a puni ka aina.

 3. He Alii aloha oia i ka naauao. Mai kona wa kamalii mai ua oleloia, he haumana holomua oia ma ka ike. O ko laua hale, he @ahi hookiaia no ka poe naauao o na aina e ke pae mai i ke one o keia po@i moku. O na @@@ na hanohano a ka poe kuke a lawelawe ma na mea akamai ua kamaaina lakou iloko o ko laua home. O na kula hoonaauao kaikamahine o Hawaii, ua loaa ia lakou he hoaaloha a he kok@a iloko o ke ’Lii Pauahi. O na makuahine opiopio no hoi o ka lahui, o lakou nei e hooikaika n@i e @@@ ae me ka maikai, me na keiki a me na home maemae a i luna o ke kahua o ka noho ana naauao --- o lakou nei a pau ka i hooneleia i ka hoaaloha maikai a me ke kumu hoohalike i kupono loa ke hoomahuiia. He poino lahui ka i ili mai maluna o ka aina i ka make ana o Pauahi, pela ka nana ana o ka ike papau o ke kanaka.

 4. He Alii aloha oia i ka pono. Ua hoowahawaha oia i na hana ino a pau. Ua lawe aku o A i ka olelo a ke Akua i kukui no kona mau wawae a i malamalama no kona alanui. A mamuli oia olelo kona hoopaa ana i ka manaoio a paa aku ia Kristo. Maluna oia o ia manaoio a hiki i ka hopena, a komo aku la iloko o ke ola i ka Poaha nei. Nani wale hoi ia ola mau i haawiia mai i ka poe manaoio, i na ’Lii a me na makaainana.

 II. Heaha la kekahi mau loina ku pono no ka poe e ola nei, i ikeia ma ke ola ana o keia Alii o kakou ?

1. O ke kumu i kiekie io ai o A a @ loaa ai no hoi iaia ka mahalo nui ia, oia no kona pono. Aole wale o kona kulana alii a waiwai, aka o kona manaoio i ka olelo a ka Haku, a me kona hele ana mamuli o na alakai o ia olelo, oia ke kumu i kiekie io ai oia, a lilo kona inoa i mea ala maikai.

 2. Aole ka waiwai a me ka hanohano he mea e pono ai ke hiki mai ka hopena o ke kino. He mea pau wale, a haaleleia no hoi na waiwai i ike maka ia, aka he mau loa ka waiwai i ike maka ole ia. Na hana pono, ke aloha aku ia hai, ka hoopono, ka noho ana maemae ma ka naau --- he hoahu ana ia i ka waiwai ma ka lani kahi e mau loa ai.

 3. Aole kakou e olelo ua make o Pauahi. Aole e make ka mea pono. Ua hoi i ka hale maluna; ua waiho i ka hale o lalo nei, no ka honua keia a e pau ana, no ka lani kela a e mau loa ana. Ua ola ka mea pono iloko o ka malamalama mau loa. Aohe po malaila.

 4. No ke aha la i laweia aku ai ke ’Lii i keia wa ?

 No ke aha la i waiho ole ia mai ai oia he manawa e hana hou aku ma na hana e kokua ana i ka pono iwaena o keia lahui ? He ninau hiki ole keia ke paneia. No ke aha la ? Malia paha ua lawe e ia oia mai na poino aku e hiki mai ana ma keia hope. Malia paha no na hana i oi aku ma kela aoao i kiiia mai ai oia e lawelawe pu me Kaahumanu, Kinau, Hoapili, Kapiolani, Binamu a me Limaikaika ma, a me ka lehulehu e ae. Ua hunaia i ko kakou mau maka ia mea. Aka, o ke ola, a me ka nani mau loa o ia ola ana e waiho la, ua akaka loa ia mea. A o ke Kauaka i iho mai mai ka lani mai a hoi hou ilaila, Oia ka i hoomaopopo mai i ke alanui e hiki ai iloko o ia ola maikai ana. Pomaikai ka mea i ike ia alanui, a o ka mea i ike ole e pono e imi a loaa ke alanui, i loaa ia aina maikai. Aohe po malaila.

 

Ka huakai i ka

Aina Gula o Kaleponi.

(Kakauia no ke Ku@k@@.)

 I kekahi la ae oia ka la Sabati July 13, a o ko’u Sabati mua hoi ma Kapalakiko, ua hele au i ke Kula Sabati o ka Ekalesia o Rev. W. J. Smith ke kahunapule i hele pu mai ai me Halana beka i Hawaii nei, ia manawa e kukulu ana lakou i luakini hou no lakou aole i paa pono, nolaila, ua hoolimalima lakou i kekahi hale o ka poe hui malaila, a ma ia hale lakou e malama ai i ko lakou anaina pule, a me ke Kula Sabati. I ka’u hiki ana aku ua hoolaunaia aku au me na kumu a me ke Kahukula Sabati, a ua kauoha oia i kekahi kanaka opio e alakai ia’u e hoomakaikai i ko lakou Kula Sabati. Ma ka’u hakilo ana a me ka hoomaopopo ana ma na mea a’u i ike ai, ua holomua maoli keia Kula Sabati, a ua eleu na alakai ana a ua hoike mai lakou i ko lakou hooikaika nui no keia hana maikai. I ka pau ana o ka’u makaikai ana i keia Kula Sabati, ua hele aku la au i ka luakini o Rev. Barrow D. D., he luakini nui keia a he nani maoli no o loko, ua uhi ia na noho a pau me na uhi nolunolu, a ua pena ia o loko me ka nani nui, a he mau haneri tausani dala i lilo no ka hana ana i keia luakini nui, mawaena o ka elua a me ka ekolu tausani kanaka e piha ai keia hale nui. He hale lua kekahi malalo iho o ke keena halawai nui, malaila e malama ia ai ke Kula Sabati a me na halawai Poakolu a me kekahi mau halawai liilii e ae o lakou.

 O ka mea e haiolelo ana ia la oia ko lakou hope kahu, oiai, o ko lakou kahu ua hala oia i ka hikina e hoomaha ai. O ka papa himeni o keia luakini, he eha wale no ka nui; a ua himeni pakahi kela mea keia mea o lakou i na leo like ole eha, a he anoano a eehia maoli no ka himeni ana; a o keia poe himeni ua hoolimalima ia lakou e ka Ekalesia. Ika pau ana o ke anaina pule ua iho aku la i ke keena ilalo e makaikai ai i ko lakou Kula Sabati o k@ lakou Kula Sabati mahope o ka pule nui e like me ke Kula Sabati o kekahi mau Ekalesia o kakou i ke au i haia aku nei. He Kula Sabati nui keia, aka, aole he nui o na haumana i hiki mai i keia la a’u i hele ai, oiai, ua hoomaha na kula ia mau la, a ua hele na keiki ma @a kuaaina e hoomaha ai me na makua o lak@@.

 O ke ano o ka lawelawe ana ua like no me kekahi mau Kula Sabati o kakou, o ka lakou haawina o na haawina no a ka Makua Laiana e unuhi nei. Ua noi ia mai au e kamailio no na mea e pili ana no na Kula Sabati o Hawaii nei, a ua kamailio pokole aku au a ua noi lakou ia’u e heluhelu aku i kekahi himeni o ko kakou mau Kula Sabati, a ua heluhelu aku au ma ka olelo Hawaii, a ua ninau mai lakou ia’u ina he akamai na kaikamahine Hawaii i ka himeni, ae aku au, a i ka pau ana e na hana, ua lehulehu ka poe i hele mai e lulu lima pu me a’u, me ke noi pu mai ia’u e hele aku au ma ko lakou mau home. I ka auina la, ua hele au i ka halawai o ka Ahahui Opiopio Imi Pono Karistiano e hoolohe i ka haiolelo a kekahi wahine haole, ua piha ke keena halawai nui i na kane a me na wahine, a o na hana a’u i ike ai, he mea na ka naau e mahalo ai; o ka haiolelo a keia wahine ia auina la, he haiolelo hoole waiona; a o kana mau olelo he ku maoli i ka ikaika, e hoahewa ana i na luna aupuni inu waiona, a e paipai ana oia me ka ikaika e koho ka poe kue i ka waiona me ka lokahi i Peresidena inu ole i ka waiona, o ka inoa a keia wahine o Mrs. M. C. Leavitt, a ua hoike mai keia wahine ia’u e holo mai ana oia i Hawaii nei ma keia mua iho.

 I ka pau ana o ka halawai nui, ua kono ia mai la au e komo aku iloko o ko lakou rumi hookipa, a malaila e noho ana he mau kanaka opio he kanali ma paha ka nui, ua alakai ia na hana ma ke ano like me na hana o ko kakou mau Ahahui, a ua noi ia mai au e hoikeike i na hana a me ke kulana o ko kakou mau Ahahui ma Hawaii nei, a ua hoike pokole aku au, a i ka pau ana o ka’u mau kamailio ana, ua ku koke ae la ko lakou hope Kakauolelo a noi mai la ia’u e haawi i ko lakou aloha i na Ahahui Opiopio Hawaii. I ke ahiahi hora 6, ua hele hou au i ka halepule o Dr. Darrow e makaikai i ke Kula Sabati o na pake, oiai o Limaikaika a me kana kaikamahine kekahi mau kumu oia kula.

 I ka’u hoomaopopo he kanahiku a kanawalu paha ka nui o na pake i hele mai i ke Kula Sabati; o ka lakou mau himeni ua himeni lakou ma ka olelo haole a me ka olelo pake, a he maikai maoli no ko lakou leo ke hoolohe ia aku, ua noi ia au e haiolelo imua o lakou no na hana e pili ana iwaena o na pake ma Hawaii nei, ua haiolelo au ma ka olelo Hawaii a na kekahi pake akamai i ka olelo Hawaii a i noho mua i Hawaii nei, i unuhi ma ka olelo pake, a ua nui ka akaaka o na pake i ka lohe ana i ka olelo Hawaii; no ka mea, akahi no lakou a lohe i ka olelo a ke kanaka Hawaii. I kekahi la ae July 14, ua hele au i ka halawai o na kahunapule ma ke keena o ka nupepa Pakipika, a he halawai maikai maoli keia; o na hana o ka hoike mai o kela me keia kahu i ke kulana o kona kihapai a me kana mau hana o ka pule i hala, a i ka pau ana o na hoike, ua hapai ia ke kumuhana o ka halawai i hoike mua ia i ka halawai i hala, a ua hoike kela mea keia mea i kona manao e pili ana no ke kumuhana, a i ka pau ana, ua waiho ia mai la ke kumuhana no ka halawai e hiki mai ana.

(Aole i pau.)

 

Hu i kula e ! Hu i kula E !!

 Ma ke Sabati iho nei, ua hele aku au e makaikai i na hana o ka Ekalesia Mamona ma Pulehu, Kula, Maui. I ko’u nana ana i na hana, he mau hana ku ole i ke au naauao, a penei na hana i hanaia :

 O ka himeni hoano, he himeni keia i hakuia ma ke ano hooipoipo; hai ka olelo, himeni hou, aia no i ka mea e loaa ana. O ka haiolelo nae, aia no i ka mea e makemake ana e pii iluna o ka Awai ina he ona ia kanaka, ua hiki no.

 O ke Kula Sabati hoi, he hoohakaka ka lakou hana me ka papa himeni; a pau ka pule ana, a o kekahi mau himeni ana a lakou, he mau himeni hoolealea.

 O ke Kahunapule, aohe pilo Kahu, ua hiki no ina he kanaka ona @ama oia a haukae e ae paha, ua hiki no.

 A oia ka’u i hoike maluna, “Hu i kula e !

 I o’u mau makamaka iloko o Kristo, he manao koho ko’u oia ka mea e pau loa nei na Hawaii i ka mai lepera, no ka hoopili ano e i ke Akua mana, Akua ihiihi, me ka haukae, he mau hana hoonaukiuki keia i ko kakou Mea nana i hana. E ka hoomaloka nui e, ua oki na hana lapuwale.

JAMES. NOHOLOA.

 

Haina Nane.

 Haina o ka Nane a Lipoikeanu. --- “Kiuinuwaiolehua.”

 Haina o ka Nane a H. Kawaikohi. --- “Kalunaowaipuhia.”    KEKAKENUHA.

Kumumanao a Ber. C. M. Hyde.

i he@akelui@ i ka A@a@@i

Euaneiio o ka moku

p@@i o @a@@ @@@

Waialua

@ Tes @:S.9.

 Ua kakau o Pauio i na Epise@@le elua i ko Tesalonike oiai ua noho oia i mau mahina 18 me Sila a me Timoteo ma Korineto Oih. 18: 0 -12. I ka makahiki ewalu keia o ko Kelaudio noho Emepera ana ma Roma Penei ke ano noho o ko Pesaloaike ia @a.

(1) Ua hoomaau hou ia ka poe manaoio e ka poe Iudaio. Nolaila ua hoao o Paulo e hooikaika ae ia lakou. (2) Ua ulu e ka manaolana lapuwale o kekahi poe manaoia e pili ana i ka hiki koke ana mai o Iesu. Aole hoopau kona le@a mua i keia manao lapuwale i Tes. 4: 13. He @au olelo lalau a me kekahi palapala hoopunipuni paha, oia no na kumu@e pihoihoi hou ai lakou. (2 Tes. 2: 12). Nolaila ua hoao o paulo e hoike lea aku i ka manaolana oiaio a pololei loa. (3) Ua noho nanea wale keia hapa o ka poe Karistiano ma Tesalonike, me he mea la no ka pokole o ka man@wa, aole pili ia lakou ka noho kaawale mai ka hewa mai me ka hana mau ana no ke ola kino. Nolaila ua hoao o Paulo e hoopololei i keia poe manao lalau me ke aloha, me ka hoowahawaha ole ana i ko lakou maaupo. (2 Tes. 3: 6)

 Eia na pauku na’u e wehewehe ai. 2 Tes. 2: 8, 9. “Alaila e hoikeia mai ua hewa la, o ka ka Haku ia e kinai aku ai me ka ha o kona waha, a e luku ai hoi me ka olinolino nui o kona hiki ana mai. O ka hiki ana mai o ua mea la, [ua like no ia me] ka Satana hana ana, me ka mana, a me na hoailona, a me ke@a mea kupanaha a me keia mea kupanaha hoopunipuni.”

 He ekolu na ninau kupono e ninau aku ai e pili ana i keia mau huaolelo. (I) Owai ua mea hewa la ? (II) Inahea kona hiki ana mai ? (III) Heaha na manao kupono e pili ana i keia olelo wanana ?

 I No ka poe wehewehe Baibala mamua loa penei ka manao lalau, a no Gerotio hoi kekahi: Keia kanaka o ka hewa oia no kekahi Emepera Roma o Kaligula kona inoa, ka mea nana i manao ai e kukulu i kona kii pohaku ma ka wahi hoano o ka luakini ma Ierusalema. Ua ano like ka manao lalau o Nero keia kanaka o ka hewa: i ka wa a keia Emepera i make ai, ua hoole loa kekahi poe i kona make ana, me ka manaoio ikaika ua huna wale no oia. Aka nae ua olelo o Paulo, aole keia hewa a hiki i ka wa mamua iho o ka la hope loa. 2 Tes. 2: 2, 3, 7. “Mai hoonaue koke oukou i ko oukou manao me he mea e hiki koke mai ana la ka la o Kristo.” No ka mea e hiki e mai ana no mamua, ka haule ana, a e hoikeia’e hoi ua kanaka la o ka hewa, ke keiki o ka make. “Ke hooikaika nei ka pohihihi o ua hewa la, aka o ka mea ala’ai, e keakea aku ana no ia a hiki i kona e laweia aku ai.” Ma kela aoao ua hoikeia, keia kanaka o ka hewa, a me ka nui o ka haule ana: ma keia aoao ua hookukuia ka haku o ka ola (i oleloia Is. 11: 4) a me ka nui o kona mana e ola’i, (i oleloia Tek. 9: 9, 10.) Aka hoi aole e hoikeia ua hewa la a hiki i ka wa mamua iho o ko Iesu hiki ana mai i ka la hope loa. Ua like keia olelo ao o Paulo me ko Ioane (i Ioane 2: 18), ko Petero 2 Pet. 2: 1, ko Ioane hoi ma Hoik. 20: 7 --- 10, ko Paulo mau olelo ano like 1 Tim. 4: 1 a me 2 Tim. 3: 1.

 Ua manao lalau o Augusetino, aole keia kanaka o ka hewa, he kanaka maoli aka nae he inoa keia no ka huina pau o na mea a pau loa i kue ai i ka Euanelio. Ua manao lalau hoi ka poe wehewehe Baibala i ke au o Lutera ma, ua hewa la oia no Na Pope Ronia, he lalani o na mea ku e mau mai ka Pope mua a hiki i ka Pope hope loa. I ko’u manao he kanaka maoli ia, aole o kekahi manao kue i ka oiaio, aole o Satana, aka he kanaka hewa loa: He kanaka hookahi ia, aole he olelo pili laula, aole kekahi papa lalani e like me na Pope. Aole pili hoi ka p. 4 i na Pope.

 II Ua akaka no i keia wa, mahope o ka hoolaha loa ana i ka Euanelio, ua puka na mea kapae he lehulehu wale, aole mamuli o ke aloha Karistiano maoli, ka launa pu ana me ka poe hewa, me he mea la he mea uuku wale ka hewa. O ka maemae Karistiano aole ia kekahi uhi no ka haumia, i mea e ike ole ia’i ke ano o ka hewa. A pela aku. Ua ikaika na hui o na kanaka no na hana o kela a me keia ano: ua ikaika hoi ka mana o na poo o keia mau hui.

Ke hoonui nei hookahi kanaka iaia iho e like me ka nui o na lala. Pela ka mana nui o kekahi mau peresidena o na hui kalepa, e like me Spreckels ma keia pae aina. Aka nae he pohihihi ka hoomahuahna ana o keia mau mea ino. Ka hoole ana i ka Baibala, ka hookiekie ana i na kanaka ino, ka hookuli i ka pono, aole hoikeia keia mau mea ma kekahi hoike makahiki e like me ka hana a ka Haku i hoikeia e ka Papa Hawaii. Aole hoomoakaka ka Baibala i ka manawa i kapaia ka la hope loa i kapaia olinolino ma na pauku e ae a pau loa, 1 Tim. 1: 14, 2 Tim 4: 18, Ti@o 2: 13. Ua pili ka pohihihi i keia la olinolino koe nae keia oiaio pololei. Mamua iho o ko Iesu hiki ana mai. Keia haule ana i oleloia ma na Palapala Hemolele.

 III Aole like pu ka uluhia ana o na mea kakau i ka Baibala, a me ka ke palena ole a ke Akua. Aole hoikeia i na kanaka e ke Akua, ka wa maoli o ko Iesu hiki ana mai, aole ka inoa o keia kanaka o ka hewa. E noho pu nae kakou me ka makau ole@ He manao pihoihoi anei keia ? Aole pela. O keia mau mea kue oia no na anuu o ka pii ana iluna o ka pono Karistiano. Ka haule nui ana o na kanaka he hoailona hope loa keia mamua iho o ko Iesu hiki ana mai.

 

NA HOOLAHA KUMAU

 

KAKELA & KUKE.

 

E laa na pahiolo, koi hole,

hamale, k@a aui a me liilii, kila,

wili p@aa, rula, apuapo, kui o na ano

a pau, kaia kaa, hao hoopaa puka.

 

pohaku hoana, kepa, lei ilio, kau-

la hao ilio, pahi, upa, pahi umiumi,

kalapu, kope hulu, pulupulu, oepa ka-

lakala, lina hao, ami, keehi, a me ke

 

KAULA OPU.

Palau o na ano a pau,

Oo, ho, kopala, pe, kipi-

kua, hao kope, au ho a pe-

la aku, kua bipi, lei bi-

pi, kaula hao bipi, uwea

pa, uwea keleawe, hao pili

piula, kaa palala, ipuhao, ipu ti

 

PA PALAI MAKAU ME KE AHO

Ili wai, papa holoi, kopa ala, kaula

kuaina, ku’akai, ehi wawae,

hulu pena, a pela aku.

 

Pena wali, kini nui a me liilii o na

ano a pau, me ka pepa kuhi-

kuhi, pena keokeo, aila

pena, aila hoomaloo,

vaniki kaa, a me

vaniki moe,

 

PENA HOOMA-

LOO

a me aniani hale

 

AILA MAHU, AILA MIKINI, AILA HAMO @@,

AILA KAA, INIKA KAMAA.

 

PAUDA, KUKAEPELE, KIANA

PAUDA, UIKI IPUKUKUI O NA

ANO HE NUI A LEHULEHU.

 

LOLE MAKEPONO

 

E laa na

 

AHINAHINA, KALAKOA. KEO-

KEO, LEPONALO, HULUMANU,

UWE-WAHINE, KUI HUMUHU-

MU, A ME KA LOPI.

 

Ke K@lke e loaa no @@ oia kahi

 

Kakela & Kuke !

 

NA MEA PIULA,

 

Mikini Humuhumu

 

M@kini @ WHEELER @ m@ WILBON

 

MIKINI A WIILCOX ME GIBBS

 

NA MIKINI A

 

REMINGTON.

 

He nui loa na mea hao me na ukana e ae o na ano a pau, aole hiki ke hai pau ia aku, hewa i ka wai na maka ke ike.

 

Laau Lapaau Kaulana Loa

A DR. JAYNE,

 

LAAU HOOMAEMAE KOKO

 LAAU HOOPAU NAIO, LAAU KUNU, PENIKILA, HUAALE,

 PAAKAI, LAAU HOOPAA HI, A

 

Me @a Laau Hamo, a Pela @u.

 

Kakela me Kuke.

1195 @@.

 

NA HOOLAHA KUMAU.

 

JT. WATERHOUSE.

(Walakahani.)

 

HALEKUAI KUKAA NUI ME LIIL.

 

Ua piha pono me na waiwai makamae

hewa ai na maka i ka nui o ka lehua.

 

H@@ha no la hoi ia

 

MALAILA

 

Na Apa Kilika o na ano a pau,

Pahoehoe o na ano a pau,

Akapia o na ano a pau,

Huhihipa o na ano a pau,

Na Huhihulu noloku,

Na Keokeo Paina,

Lili@@ @@u pau,

We@o@ia,

Lepo@@la,

Lainakini,

Ahina pe@ekane,

Na K@@@i o na ano a pa@,

Na Koloka o na wahine,

Na Kihei Huluhulu,

Na Kalakoa o na ano a pau,

Na Kihei uhi moe,

Na Koloka o na wahine,

Na uhi Kilika,

Na uhi Alapia,

Na Hainaka n@nui a liilii

 

Eia hou.

 

HE HELUNA NUI ONA PAA LOLE

 O NA KANE A ME NA KAMALII.

 

Na Apa paina maikai loa,

Pol@ manoanoa a lahilahi,

Huluhulu manoanoa a lahilahi,

Na Apa huluhulu a pahee,

Na paa lole huluhulu, kane, me kamalii,

Na pililakeke loloa a pokopoko,

Na Palule kaula o na ano a pau,

Na Palule keokeo,

Na Palule kala@oa,

Na Paleili.

Na Papale wahine i kinohinoh@a me na pua me na hulu nani, a he heluna nui o na kane a me na kamalii o na ano a pua

 

HE HELUNA NUI O NA KAMAA.

 

Na Kamaa buti,

Na Kamaa pihi,

Na Kamaa huka,

Na Kamaa laho@o,

Na Kamaa weleweka.

 

H@ HELUNA NUI O NA NOHO LIO MAIE@

 

Na Noho Italia,

Noho pulu mamua,

a mahope o kela a

me keia ano.

NA AILA O KELA A @@ KEIA ANO.

 

Na Aila honua helu i he aiai me he wai,

Aila pena, aila hoomaloo, aila Oliva,

Aila inu, Aila lauoho,

Waiala maikai.

 

NA PENA WAIHOOLUU LIKE OLE.

Keokeo,

Eleele,

Polu

Melemele,

&c.,   &c.,   &c.,   &c.

 

Ina Iho Ina Iho.

 

Na ipuhao, na ipu @i,

Na koi nui a liilii,

Na pahi nui a liilii,

Na pahi olo, pakani

Na pahi olo palua

 

Na la@u nui a liilii,

Pakeke nui a liilii,

Na lako kamana,

Na lako amala,

Na kamaa lio,

Na moe hao,

Na pela uw@@

 

NA LAKO HAO, MA KA AINA A ME KA WAI

 

Na lako pa,

Pa nui a iilii,

Na bola,

Na kiaha aniani,

Na aniani kilohi,

N ip@kukui o na ano a pau.

 

HE HELUNA NA MEA AI.

 

Palena poepoe,

Palena poepoe palupalu,

Palena huinaha,

Palao@ o na ano a pau,

Na kamano maikai loa ma ka pahe,

Na kamano tini,

Paakai o Li@apul@,

Paakai in@,

Paakai hu,

Manu Kalepo@i,

Palani ai a ka lio.

 

He heluna nui o keia mau waiwai aiwaiwa ko’u mau halekuai aole i pau i ka huaiia aku na oukou no e hele mai a kilohi no oukou

Ua waeia keia mau waiwai me ka mai@@, @@@ Pelekane, Fa@ani, a me Amerika, no ka pono a me ka pomaikai o na kanaka Hawaii me na kauoha mai na mokupuni e hookoia ka eleu loa.

J. T. WATERHOUSE

(WALAKA AUKI.)