Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIII, Number 41, 11 October 1884 — Page 3
This text was transcribed by: | Leilani Lindsey-ka'apuni |
This work is dedicated to: | Henry K. Lindsey Foundation |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ka Nupepa Kuokoa.
Paiia e THOS. G. THRUM ma ka Halepai o ka nupepa “SATURDAY PRESS.” Keena Hooponopono, ma na kihi o Alanui Moiwahine me Nuuanu.
E hoouna muaia mai na Olelo Hoolaha ma ke Keena Hooponopono mamua ae o ka hora 12 o ke awakea o na Poaha a pau. Aole e hoolahaia na Olelo Hoolaha ke laweia mai mahope o ka hora i hoikeia maluna. E hooko @ aku ana makou i keia rula maluna.
E hooili mai i na leta a pau a me na kauoha a me ka uku pepa ia KA NUPEPA KUOKOA ma Honolulu. Ina e loaa pono ole aku keia pepa i kona poe lawe, e hai mai me ka hakalia ole i keia Keena.
NUHOU KULOKO.
Ia makou e puka aku nei i keia la ke waiho nei ke ‘Lii Pauahi me ka nawaliwali loa ma kona hale ma Kaakopua.
He mau wahi kilihune ua ko ke kaona nei i keia mau i ho nei, akahi no a kulu hou na pakaua.
E nana ae e na hoa makamaka i na hoolaha hou e puka aku nei i keia la.
Ma ka po Poaha, ua hopuia o Sam. Kamakaia a me Kaihanu, no ka ona rama.
Ua hala aku ke Kiaaina Dominis ma ke kakahiaka Poalima iho nei no Waialua, maluna o ka mokuahi James Makee.
Ua hooleleia ae na Pukiki o ka mokuahi Bordeaux i ka Poaono o ka pule i hala makai o Kakaako.
Ua hoomaha iho nei na keiki Puhi Ohe o ke Aupuni i keia mau la. He hookahi mahina ka manawa hoomaha.
O ke Kapena o na Makai Kiu iho nei, oia o A. B. Hayley, ua hookohuia oia i Birigada Mekia no na pualikoa o ka Moi.
Ma ka make ana iho nei o Mr. H. May, ua waiho iho oia he elima tausani dala no ka halepule bihopa hou e kukulu ia nei.
Ma ka mokuahi Iwalani o ka Poakolu nei i holo aku ai ke Kahukula nui Balawina no ka nana ana i na kula o Kauai, e hala ana paha iaia na pule 3.
Ke kakelekeleia mai nei na waapa heihei hou iloko o keia mau ahiahi e nee nei, he liuliu paha no na La nui i keia mahina ae e hiki mai ana.
Ma na lono i loaa mai ia makou, he nui ka ua ma Kohala, Hawaii, i keia mau la, ke hele la a hakukele na alanui no ka nui o ka ua.
Ma ka mokuahi Mariposa o ka Poalua nei, i huli hoi mai ai o Henry Walakahauki, Hon. J. Kalua, a me kekahi mau kamaaina e ae o ke kulanakauhale nei.
Ma na lono e lohe ia aku nei, e hoopuka hou ia ana ka nupepa “Ke Ola o Hawaii,” mai kona make loihi ana iho nei. Ka i no he Ola ia, eia ka he mauleule, wahi a lakou ae nei.
E kamailio ana ka Hon. John. W. Kalua a me Mr. Henry Waterhouse, imua o ke anaina hui ma Kawaiahao i ka po la Sabati, hora 7:30.
Ua haule ka huakai gula o Kaleponi i keia pule, no ka loaa ole ana mai o ke kope ia makou.
Ua laweia ae imua o ka Aha Hookolokolo na paahana Pukiki o ka Mahiko Star ma Hilo, a i ka hookolokolo ia ana, ua hoopanee ka olelo hooholo a ka Aha maluna ae.
Ma ke kakahiaka Poaono o ka pule i hala i ku mai ai ka mokuahi Zealandia mai Kapalakiko mai iloko o na la holo 6 me 15 hora. Aole he mau ohua kamaaina no ko kakou awa nei, a holo loa aku oia no Kikane ma ia la.
He pauahi maluna o ka moku Kalepa Forestqeen i ka wanaao Poalua nei. Ua a ae ke ahi ma ka rumi o lalo o hope o ka moku. O ke kumu o keia ahi wahi a na lono, oia no ke pahu ana o ke kukui a hanini ka aila.
Ma kekahi Hui paahana ma Kohala, ua hoikeia mai he nui ka hoohalahala o na limahana i ko lakou uku no ka uuku loa, a aia no a nui alaila hele i ka hana; a ma kekahi Hui hoi, ke hoao la na kanaka e noho mai ka hana mai ia kumu hookahi no.
Mamua ae o ke kani ana o ka hora 12 awakea ma ka Poaono i hala, ua halulu mai la ka ihu o ka mokuahi Kinau mai kona mau awa mai no Honolulu nei, a o keia kekahi o kana huakai holo loa. Ua lawe mai oia he huina nui o na leta no ko na aina e, a ua laweia aku ma ka Alameda.
O ka waapa hou o ka Moi e hanaia nei e Sorrenson ma Ulakoheo, he pula kaumaka ia na na kanaka e makaikai mau ia. He waapa loihi keia a nani no hoi, a oia no paha ka waapa loihi i hanaia maanei. He kilakila kona kulana, a ma ka ike a kekahi poe he waapa holo.
He lono ka i loaa mai ia makou, oia no ka make ana o D. B. Lyman, ke Kumukula Nui o ke Kula Hanai o Hilo. Aloha wale oia, ka mea nana i hanai i na opio Hawaii i ka ai o ka naauao. Ua make oia ma ka Poaono la 4 o keia mahina, a ma ka la Sabati ae, la 5, oia ka la i hoolewaia aku ai kona kino kupapau, a waiho aku i kahi mau o ke kino.
O kela moku Kalepa Farani Tawera i holo aku ai no Kapalakiko ma ka la 10 o keia mahina aku nei, ua ku hou mai nei oia i o kakou nei ma o kona piha ana i ka liu; ua oia i kekahi ino nui ma ka moana. Ua hoikeia mai he 700 mile kona mamao mai kona awa e komo aku ai a i kahi ia i loaa ai i ka makani, nolaila ua huli hoi mai ia no Honolulu nei.
NUHOU O NA AINA E.
Ua hoole ae ke aupuni o Farani aole ka i kuahaua kaua akea ae o Kina. Nolaila, aole e kaheaia ana he Aha Kuka mamua o ka la 15 o keia mahina. Ua hoi aku ke Kuhina noho ma Kina no Farani.
He lono ka i pahola ae ma Sanahai e olelo ana no ka hekau ana aku o kekahi moku kaua Rusia ma ke awa kumoku o Corea, a aia ka nui o na moku ma Nagasaki kahi i kali ai no na kauoha.
He lono no ka la 30 o Aug. ka i laulaha ae ma Ladana no ke kipoka ana aku o na aumoku Farani i kahi taona o Manahore Makegasaka, ma ka hema aku o ka apana aina o Tamatare, a ua lawe pio ia ae la.
Ua hoounaia ae na kauoha ma ke awa kumoku o Dover no ke kiai makaala loa ana i na mea hoopahu e hoao ia ana e hookomo aku ma ke kulanakauhale o Ladana mai na wahi e ae. Ke noke la na makai i ka huli i na ukana o na mokuahi a me na wahi opeope o na ohua mamua o ka lele ana aku i ka aina.
Suakina, Sept. 29—Ua hoea aku ma Suakina kekahi mau elele mai ka ohana Amaras a hoike aku la i ko lakou pilikia oia hoi e hoolakoia aku lakou i ka ai, na pono kaua, a me na aahu, i hiki ai ia lakou ke hoomau aku i ke kaua ana aku i ka lahui Hadendowas e hana ino mai nei ia lakou. Ua hoike pu aku no hoi keia mau elele aole no i lawa na kokua e hiki ai ia lakou ke kupaa aku imua o ka enemi ma o ka nui loa o ka poe i eha mainoino ma ko lakou aoao, a na ia kumu auanei paha e hiki ole ai ia lakou ke hoomau aku i ke pale ana. O ko lakou alakai nui, oia no o Osman Digra, aia he elua haneri a oi wale no mau ukali, a o kekahi hapa o lakou, ua kauliilii aku lakou ma o a maanei no ka nele i ka ai ole a me na mea e pono ai. Ua akea loa ke alanui o na enemi e komo mai ai a kue mai ia lakou.
Maseila, Sept 26—Ua hoikeia mai kekahi mau lono mai na okana aina ma ka hema o Farani, ke laulaha loa la ka mai korela malaila me ka weliweli, a he nui ka poe i make.
Ua hiki aku ke kuhina o Perusia ma Roma, Italia a waiho aku la i kekahi palapala ano nui imua o ke Kadinela Jacobini, he palapala e hoike ana i ke kahua kahi a Perusia i ku ai a hoole loa aku i na hana kuikahi o na oihana kalepa me ia lahui.
Ua hoole ae ke aupuni o Geremania aole oia e ae e hoouna ia aku na moku kaua elua ana i hana iho nei no Kina malalo o ka hae Geremania.
Ua lawe pio ia ae ke kaikuono o Passemdove, Madegaseka, e na aumoku Farani ma ka la 8 o Aug. a ua kukulu iho la lakou he papu malaila.
Viena, Sept. 23—Ua loaa aku kekahi wahi hoahu mea hoopahu i na makai, a ua hopuia kekahi poe i manaoia na lakou ia hana i lawelawe. Ma kekahi mau hale ua komo aku ka poe aihue a lawe aku la i kekahi mau mea. Ma ia wahi no ua pahu ae he lua mine.
Sept 23.—Ua pahuia ae ka Town Hall e ka mea hoopahu dainamite i hanaia e ka mea opuino, a ua nui ka poino. Ua loaa aku i ka Meia he leta mai na ka poe nihili e hoike aku ana i kekahi mau olelo hooweliweli imua ona, oia hoi ko lakou hooko ana i ka hoopai maluna ona.
Parisa, Sept. 23—O ka haku Laiana ko Beritania Elele i Farani, ua waiho aku oia i kekahi palapala noi i ko Farani Kuhina noho Ferry e kuu laula ia kahi kapili o ke aupuni i kumu e loaa ai i ka poe ilihune he wahi hana e kokua mai ana i ke pale ae i ka pilikia. Ua hoike aku ua kuhina la aohe ona mana ma ia mea, nolaila e waihoia i mua o ke kuhina nui. He mau tausani o na paahana i nele i ka hana ole, a ke hopohopoia la.
Berlin, Sept. 23—Ua hoi hou ae ke keiki alii Bisimaka no Tarzina. Mamua o kona haalele ana iho i ke kulanakauhale, ua hele mua aku oia e hui pu me ko Farani kuhina noho malaila.
Ladana, Sept. 23—O ka mokukaua Beritania Wasp ua ili ae oia ma na kuaau o ka mokupuni Tory ma ke komohana hema aku o na kapakai o Irelani. He 52 kanaka i make. E lawe ana keia moku he eha mau pu, a o kona kaumaha he 456 tona. Mawaena o ka poe i pau i ka make o kona mau aliimoku kekahi a pau, he eono wale no poe i pakele aku. He wahi ino loa keia e hiki ole ai ke palekana ke hoao e holo aku maluna o kahi waapa uuku no ka hoopakele ana i ke ola. Ua hoea aku ka manuwa Valiant malaila no ke kokua ana, ua lohi loa. Ua pakele kela poe eono ma ko lakou hoao ana e holo aku maluna o ka waapa lawaia.
Sepatemaba 16.—Mahope iho o ka hui aloha ana ma kahi hookio o na kaaahi, ua hele pu ka Emepera Uilama i ka halealii me ke Czarina, i ukaliia e ka Emepera Francis Joseph a me ke Czar. Ma ka aoao akau o ka halealii, na Emepera o Geremania a me Auseturia; a ma kekahi aoao ke Czar a me ke Czarina o Rusia; ma kauwahi ke Keikialii Bisimaka, ke Cauna Kalnoky, M. de Giers a me kahi mau hoa o ke alo alii. O ka poe wale no i ikeia, a i ukali mai hoi i keia huakai hele a na Emepera mai Warsaw a Skierniwice o na koa. Aole i aeia kekahi mea e ku ma na wahi hookio o na kaaahi; a ua kauohaia na luna o ke alanui kaaahi e pani i na puka aniani o ko lakou mau hale.
E hoike ana kahi mau lono mai Zavia Terpoli mai, he wahi kue i ke Kiaaina o Tureke. Ua haule ke Kiaaina iloko o ke aloha me kekahi kaikamahine Arabia, a he aloha no hoi ia na kekahi keiki kaukau alii. O ke Kiaaina keia ua piha loa oia i ka huhu, hopu aku la oia iaia a pepehi iho la a aneane make; a o ka hoahanau o keia keiki, ki aku la oia i ke Kiaaina i ka pu no elua manawa, aka, ua hala nae. Ua laha aku la keia hana a ke Kiaaina, ala mai ka lahuikanaka a pepehi aku la a make ke Kiaaina. Ua hiki ae he mau pualikoa Tureke ma kahi o ka hewa i hana ia ai, a hopu i kekahi heluna o ka poe nana i pepehi no lakou ka nui he 15 tausani; a e hoouna hou ia ae ana no he mau pualikoa ilaila e hoopau ai i keia haunaele.
Sept. 22—E hoike ana ka nupepa Manawa penei: He wahi ano kupilikii ma ka aoao o na Pake ma o ko lakou paniku ana i ka nuku muliwai Woosun, a oiai no hoi he wahi kowa no na moku e ae e komo mai ai a e holo aku ai. O ke kumu nui o keia paniku ana, oia no ka hoohaiki ana aku i na iini o Farani. Ua poino loa na oihana kalepa o na mana e ae, a ua noi aku lakou i na mana o Kina e noonoo no keia mea. Ua noi aku ke Kanikela Bertania e loaa na kokua no Bertania ma ka wehe laula ana i ka nuku o ka muliwai i panikuia. Ua hoike ae ke Kanikela Rukini e hoomalu no ia i na pono a pau o Farani i ka wa a ke Kanikela Farani e haalele iho ai i ke kulanakauhale. O ko Rusia mana kaua ma na kai o Kina, he 6 mokukaua me 6 mau moku liilii hoopahu, a ke upuia la he 3 mau moku kaua hao i koe a halulu ae ilaila. O keia mau mana kaua o Rusia imua o kona mau wahi pono uuku wale no iloko o Kina, he hoike ana paha ia i kona mana nui ma ka noonoo wale ia.
Parisa, Sept. 23—Ua hoikeia ae ke pahola la ka mai maluna o 4,500 poe koa ma ke kauhale o Toraquina, a ke pahola loa la ma ka akau o ka apana aina o Quong Yen.
Cairo, Sept. 23—Ua maki koke aku ka alihikaua Wolsaley no ka muliwai Nile me ka hookaulua ole iho no ke kali ana i na pualikoa e hoea hou aku ana. Ma ka hoike a kekahi poe kalepa mai El Obeid, aia o Generala Mahdi ke hookahua la me 25,000 a he 10,000 koa i makaukau i na pu raifela Reminatona a me na pukuniahi Krupp he 20.
Ua haalele iho la ko Kina alihikaua a alakai nui o na pualikaua ia Pekina a holo aku la no Tien Tsim no ka hoala hou ana i pualikoa hou.
Ua koho ae o Adimarala Coubeta, ua hiki aku ke poho o ke aupuni o Kina ma ka 10,000,000, no na wahi a pau i ki pokaia e kona mau mokukaua.
E hoike ana kekahi mau lono ma Ladana penei: Aole i ake loa na Pake e paniku loa aku i ka nuku o na muliwai Wang poo me Woo sun, kahi o ke kulanakauhale o Sanahai e ku la. Koe wale iho no ina e hoao aku ana na aumoku Farani e komo kue aku, nolaila, aia ma ka nuku o keia mau muliwai he mau haneri o na waapa i piha me na pohaku e lana la a i hoomakaukau mua ia e hoopiholo i ka manawa a na moku kaua e kue mai ai i na Pake.
Ua hoike ae kekahi lono no ka maluhia o ka okana aina Deba, Aigupita, a o ka lahui Mereaweh a me Baba, ke pioloke nui la lakou i na puali huli o na Berirania ma ka muliwai Nile, a ua haalele iho kekahi poe i ko lakou mau home.
Ua hoike ae ke Kanikela Farani ma Katuma, o na lawelawe no ka hoopuni ana a lawe pio ae ia kulanakauhale, ke kokua ia la e na apana aina e pili koke aku ana ia kulanakauhale.
O na hoolala ana mai nei a ka Adimarala Coubeta o na aumoku kaua Farani ma na kai o Kina, oia no kona manao ana e hoolele aku i kona mau koa ma ka aina a hoao e lawe mai i na kiekiena o na ohana Pake e noho nui la me ka makaukau. Ua manaoia, o na hoolala ana a keia
Adimarala, aole no ia e holopono ana, no ka mea aia no he mau tausani koa o na Pake ke kiai la me ka makaala no keia wahi a na Farani e upu nei.
KA AHA HOOMALU O KA APANA O LIHUE, KAUAI.
E ka nupepa KUOKOA e, Aloha oe:—
Ma ka la 1 o Okatoba nei, ua oluolu i ka makua Kiaaina o ka mokupuni o Kauai, ka hookohu ana mai i ka mea mahaloia S. R. Hapuku i Lunakanawai Hoomalu no ka apana o Lihue; a ma ka Poaono, Oct. 4, ua wehe ae ua Lunakanawai la i kana Aha Hookolokolo mua loa, ma ka Hale Hookolokolo ma Kuhiau. Ua akoakoa ae malaila ka Hope Makai, S. Kaiu, ka Loio T. Kalaeone, a me ka lehulehu.
Ua hoomaka na hana me ka pule a E. M. Hanuna; pau ka pule, ua heluhelu mai la o S. Kaiu, i ka Palapala Hookohu mai ke Kiaaina mai; mahope o ia ua ku mai la ka mea i mahaloia S. R. Hapuku, a haiolelo mai la imua o ke anaina, a e ike ia no ia malalo iho nei:
KA HAIOLELO.
“E o‘u mau hoa’loha iloko o na hana o ke Aupuni, a me na makamaka maikai o ka aina, ke hoike aku nei au me ke aloha. Elike me ka makemake o ke Kumukanawai a me na kanawai o ko kakou Moi aloha, a i kulike ai hoi me ka manao o ke kanawai i aponoia i ka la 13 o Iune o keia makahiki 1884, e hoonoho ana i Lunakanawai Hoomalu no ka apana o Lihue nei. Nolaila, malalo o keia kanawai, ua maopopo ua pau ka noho ana o keia apana ma ka inoa “Aha Apana o Lihue,” a ua kapaia kona inoa hou i keia wa, “Aha Hoomalu o Lihue.” Ua noho keia Aha ma ka inoa mua, he 37 makahiki; a ua noho Lunakanawai hoi keia mau keonimana no kela apana, no lakou na inoa malalo iho:
KUEHUEHU,
KALUA,
KAMAKAHIKI,
D. KUALAAU,
J. H. OPUPAHI,
SOLOMONA KAMAHALO,
A, o ka mea e ku aku nei kekahi iloko o ia puulu hookahi, a owau no hoi ka ehiku o na Lunakanawai Apana o ka Apana o Lihue nei.
A ma ka la 1 o Okatoba nei, ua oluolu i ke Alii Kiaaina o ka mokupuni o Kauai, ka Mea Hanohano Paul. Puhiula Kanoa, e hoonoho hou mai ia‘u i Lunakanawai Hoomalu no ka apana o Lihue nei, elike me kuu Palapala Hookohu a oukou i lohe ae la ma ka heluhelu ana mai nei a ka Hope Makai Nui o Lihue nei, oia hoi o S. Kaiu Esq. Nolaila, ma ke kau hou ana mai o keia hana maluna o‘u, alaila, ua loaa ia‘u he kulana hou i oi ae mamua o ke kulana mua, a e lawelawe ana au me ka hooi aku i ke kulana o ka hana elike me ka hiki ia‘u ke hana ma ke ano he Makua ko ka Apana o Lihue nei malalo o ke kanawai.
Ke manao nei au e hooikaika me kuu noonoo a pau, i loaa ona olelo hooholo pololei me ke kaulike no keia Aha, elike me ka makemake o ke kanawai. A e hookaawale no hoi au ia‘u iho mai na manao hoopili ma kela a me keia aoao, aole no hoi au e nana i ke kulana kiekie a haahaa o ke kanaka ina aia laua imua o ka Aha kahi i hookolokoloia ai. A e pale aku no hoi au i na manao enemi, a me na manao hoino a pau o kela a me keia mea e kue mai ana i ka‘u olelo hooholo.
E na Makai, o oukou na lima akau o ke Aupuni, ua hilinai ke Aupuni maluna o oukou, a ua paulele no hoi i ka oukou mau hana maikai, nolaila, e lawelawe aku oukou i ka hana me ka hooko pololei i na kuhikuhi ana a ke kanawai, e makaala mau oukou me ka hoomalu i ka Apana, i ole e ulu mai na hana kue kanawai iloko o ka Apana nei. E hoolilo no hoi oukou ia oukou iho i poe hoopono oiaio me ka malama i ka hanohano o ka oihana, mai hoike oukou ia oukou iho ma ke ano e lilo ai oukou i poe e maka‘u ole ia ai e ka poe haihai kanawai. Ia oukou e hele mai ai imua o ka Aha nei, e hele mai oukou me ka hanohano o ka oihana maluna iho o oukou, e hoike mai ana ia oukou iho he mau Makai hoopono a hooko pololei i ke kauoha me ka malama i ka nani a me ka ihiihi o ka mana o ka oukou hana malalo o ke kanawai. A pela auanei e haawi mai ai ke Aupuni i kona mahalo ia oukou a me kakou pu a pau.
A na hoa maikai o ka Papa Loio, i ko oukou lawelawe ana i ka oukou hana imua o keia Aha, e lawelawe oukou me ka hoopono, oiai he oihana nui ka oukou e hana la, e hana no me ke kaulike, me ka malama no i ka maluhia o ka Aha, a e hoolohe i na kauoha hana a ka Aha malalo o ke kanawai. Aohe no hoi he makemakeia o na noi kumu ole malalo o ke kanawai, a me na ala kai i ka Aha i mea e hoole ai i ka pono oiaio. Aole no he makemake o ka Aha i na ninau ano ole ku ole i ka pono, a mai hoohaahaa no hoi oukou i ka hanohano o ka oukou oihana.
Nolaila, e oluolu mai oukou a pau, e lokahi kakou a pau e nonoi aku i ka Lunakanawai Kiekie Loa ma ka Lani, e kokua mai ia kakou a pau i holopono ka kakou mau hana, a i loaa hoi ona olelo hooholo pololei no keia Aha i na manawa a pau.
A ke hoopau nei au i ka‘u kamailio ana, me ke kukala pu ana aku, ua weheia na hana o keia Aha malalo o ko‘u noho Lunakanawai Hoomalu ana.
Me ka haahaa.
S. R. Hapuku.
Lunakanawai Hoomalu o Lihue, Kauai.
I ka pau ana o ka haiolelo a ka Aha, ua ku mai la o S. Kaiu a pane aku la ma ka aoao o na Makai o ka Apana o Lihue me kekahi mau olelo i ku i ka naauao a me ke aloha.
I kona noho ana iho, ua ku mai la o T. Kalaeone, a pane mai la ma ka aoao o na Loio. I ka pau ana o kana, na Hanuna i panai mai ma ka aoao o ke anaina i kekahi mau olelo mahalo i ka Aha.
Mahope iho o ka pau ana o na olelo panai mawaena o na makamaka, ua noho ka Aha e hoolohe i ka hoopii a Lalau (k.) kua ia Wiliama (k.), he koi e hoihoi mai i kekahi moa wahine keokeo ma ka lima o Wiliama; o S. Kaiu ke kokua ma ka aoao hoopii, a o T. Kalaeone ma ka aoao hoopiiia. Ua hoopanee ka Aha a ka Poakahi, Oct. 6, e hoopuka ai i kana olelo hooholo no keia hihia. Aohe nae au i lohe i kana olelo hooholo, oiai, ua kau mai au ma ka mokuahi “Iwalani” ma ke ahiahi Poaono, no ke kapitala o Honolulu. Oia iho la ka hihia mua loa a ka Aha Hoomalu o ka Apana o Lihue, Kauai.
He kanaka kuokoa o S. R. Hapuku, he hoopono ma kana mau hana a pau.
E. M. HANUNA
Honolulu
Na mea hou o ka Ahahui Opiopio o Kaunakakai.
E ka nupepa KUOKOA e Aloha oe:—
E oluolu mai ia‘u kou ahonui i ka‘u wahi ukana e kau ae la i ka piko o Hanalei, nona kela mau hua a ke aupuni Hawaii e noho nei i ka maluhia, a oia ka pono.
I ka noho ana o keia Ahahui Opiopio hookahi makahiki, mai Oct. 4, o 1883, a hiki i Oct. 4 o 1884 nei, ka la i olelo ia e ahaaina, ua hooko ia no ia mau kuko ana. Ua hoomakaukau ia na mea a pau e pono ai keia hana nui, aka, ua haawi mai ka Makua Lani i kona aloha piha maluna iho o kela a me keia puuwai o na makua a me na opio e lokahi ka manao, a hookahi no manawa ua piha kahi i hoomakaukauia me na ono o kela a me keia ano.
Ua hui pu mai na lala a pau ma ka Betera o Mokuola, a ma ka hora 9 o ke kakahiaka, oia no ka wa o Hanale i kala leo nui mai ai: Eia au ke hele nei, a o Keonifulu aku ma ko‘u wahi. Ke oloio nei na pahi, nakeke na pa, hooihoiho lua na o, halakau na spuna.
Pau ka paina ana, ua hoomaka na hana o ka La, me ka pule a ka luna hoomalu, oia o J. Koa, pau ka pule, ua ku mai ka papa Himeni, e mele i kekahi mele hoa’lohaloha i ke anaina, ma ke alalakai ana a H. Elia a me kona hope, Mrs. Laea.
I ka hookuu ana iho o na leo hone o ua mau manu nunu la, ua lawelaweia na hana lulu dala no ka waihona o keia Ahahui, a ua loaa ka heluna mahuahua he $82.02, maikai no ke kani a keia Pelehu, he pokeokeo, oia na hana pono a keia Hui i hoomanawanui ai i na pono o ka uhane.
O ka nui o na lala o keia Hui, he 9 wale no, nolaila, ke pahola aku nei au i na boy a me na opiopio maka palupalu a me na olo pala o ua kaha pili nei o Aiakea, a e kaupaona i keia hana maikai a keia poe ma ko oukou puuwai.
I ka pau ana i ka ako o na pua oliva a ke aloha, ua mele mai na opio i kekahi himeni haku, a pau ke mele ana, ua ku mai ka haiolelo o ka la, oia o J. Hihilani, a hoike mai i ka olelo aole i hoike mai i ka mokuna a me ka pauku, pau ia, ua mele mai ka Papa Himeni a pau ia, ku mai o Laea a hoike mai i ka olelo ma Mat. 9;37.
I ka pau ana o ka haiolelo a ia hoa, ua ku mai ka Papa himeni, a ua haawi ia he mau haialelo hoolana e kakahi mau keiki, a ua mele ia na himeni haku, a me na kokua ana a na malihini.
Ma keia la he nui ka poe i akoakoa mai a ua piha pono ka betera a kuku mai mawaho.
O ka hapa nui o na hana o keia la, oia no na haiolelo paanaau a na keiki a me na himeni haku, a hiki wale i ka hora 5, a hookuu no hoi me ka pule a D. Kuimehena.
JOS. KOA.
Kaunakakai.
Ua kuai kudalaia ae kekahi mau opala ukana o ka mokuahi Bordeaux i ke kakahiaka Poalima makai o ka uwapo.
Ua ku mai nei ka mokuahi holo nui Paeli i ke kakahiaka nui Poalima nei hora 6 me hapa, mai kona mau awa ku mau mai no Honolulu nei. A pehea la hoi o Lilinoe me Palanehe he holo no hoi laua la aole nae he hiki mai, o Paeli wale no ia i ku mai nei.
No keia pa lauili o ka makani a me na kilihune ua-liilii, ua naue ae ka poe puni lealea a kumu alakai hoi i na opio ma kela hale holo lio ma Huehue no ka hoohalua ana no ka lakou mea e ale ai. Eia ka makou mea i minamina nui ai o na keiki hookuukuuwaleia.
Ma ka Poalua nei, ua hukiia ae ka mokuahi Lehua maluna o ke Alahukimoku no ka hoomaemae hou ana i kona mau wahi i popopo.
Maluna mai o ka mokuahi Mariposa i loaa mai ai kekahi lono, oia no ka make ana o James Booth, kekahi o na opio Hawaii i hoounaia i Italia no ke ao ana i na mea ike kaua, a ua hooiaio pu ia mai no hoi keia lono, ma ka loaa ana mai he leta i ka Moi mai ke keiki Alii mai o Italia; a o ke kumu o kona make ana, oia no ka holapu ana ae a ka mai Corela ma ia mokuaina.
NA HOOLAHA KUMAU
KE KUAI HOEMI NUI
A WAIPAHE O NA
Waiwai Aiwaiwa
—O—
CHAS. J. FISHEL.
EIA LA
NA PAPALE BIVA HOU LOA,
PAPALE WAHINE KAE HULU-
HULU O NA ANO A PAU LOA,
NA LIHILIHI HOU E HAA AI NA
PIHAPIHA, A E HAO AE AI OE
LINOHAU LUA I NA KALAKOA
HOU LOA A HEHEE OLE IHO,
A I NA GINIHAMA HOU IHO OE E
LILO AI OE I KA WAI A E
KU AI KAENA A NA IWA HOO-
HEHELO O UA KAONA NEI KE
KUAI MAI I NA HULUMANU HOU.
E loaa no ma ka halekuai o
Chas. J. Fishel.
NA PAPALE PAHUA LAIKI, O
NA ANO A PAU.
Na kakini hou a me na
MEA LIILII E AE E PANIO AI NA
LEDE ME NA KEONIMANA.
Na Waiwai hou o ka hoea ana mai nei no keia Halekuai.
Na Paikini hope loa hoi o ka loaa ana
mai nei no mai Europa mai o na lihilihi
kuuwelu hou loa, a i kupono loa hoi no
keia mau wahi.
NA KAMAA HAAHAA O NA LEDE
O NA ANO A PAU.
Na lihilihi puka aniani nani hou loa, he
waipahe na auhau no ka I-a.
Ua loaa mai nei iloko o keia mau la koke
i o nei he 100 paa lole o na keiki, oia ke kuka,
lole wawae, puliki, a e kuaiia aku ana no
Hapalua Dala
Wale no o ka Paa hookahi. Heaha la ia!
Na lole Lilina hou loa
MA KA HALEKUAI EMI O
CHAS. J. FFISHEL.
Ina oukou e makemake e ike i ka oiaio, a e
kulike ai hoi me ko oukou mau iini, e ku ae
no a maloeloe a hele pololei mai no io‘u nei a
hooiaio no oukou iho, oiai ke kuai aku nei au i
na waiwai a pau me ka emi loa i ike ole ia ma
kekahi mau wahi e ae o keia aina. E naue mai
—MA KA HALEKUAI O—
Chas. J. Fishel.
Kihi o Alanui Papu me Hotele. 1390-ft.
NA HOOLAHA KUMAU.
J. T. WATERHOUSE,
(Walakahauki.)
HALEKUAI KUKAA NUI ME LIIL.
Ua piha pono me na waiwai makamae
hewa ai na maka i ka nui o ka lehua.
Heaha no la hoi ia!
—MALAILA—
Na Apa Klika o na ano a pau,
Pahoehoe o na ano a pau,
Alapia o na ano a pau,
Huluhipa o na ano a pau,
Na Huluhulu holoku,
Na Keokeo Paina,
Lilina lau puu,
Wetoria,
Leponalo,
Lainakini,
Ahina pelekane,
Na Kihei o na ano a pau,
Na Koloka o na wahine,
Na Kihei Huluhulu,
Na Kalakoa o na ano a pau,
Na Kihei uhi moe,
Na Koloka o na wahine,
Na uhi Kilika,
Na uhi Alapia,
Na Hainaka nunui a liilii.
—Eia hou.—
HE HELUNA NUI ONA PAA LOLE
O NA KANE A ME NA KAMALII.
Na Apa paina maikai loa,
Polu manoanoa a lahilahi,
Huluhulu manoanoa a lahilahi,
Na Apa huluhulu a pahee,
Na paa lole huluhulu, kane, me kamalii,
Na Pililakeke loloa a pokopoko,
Na Palule kaula o na ano a pau,
Na Palule keokeo,
Na Palule kalakoa,
Na Paleili.
Na Papale wahine i kinohinohiia me na pua
me na hulu nani, a he heluna nui o na
kane a me na kamalii o na ano a pau
HE HELUNA NUI O NA KAMAA.
Na Kamaa buti,
Na Kamaa pihi,
Na Kamaa huka,
Na Kamaa laholio,
Na Kamaa weleweka.
HE HELUNA NUI O NA NOHO LIO MAI.
Na Noho Italia,
Noho pulu mamua
a mahope o kela a
me keia ano.
NA AILA O KELA A ME KEIA ANO.
Na Aila honua helu 1 he aila me he wai.
Aila pena, aila hoomaloo, aila Oliva,
Aila inu, Aila lauoho,
Waiala maikai.
NA PENA WAIHOOLUU LIKE OLE.
Keokeo,
Eleele,
Polu
Melemele,
&c., &c., &c., &c.
Ina iho Ina iho.
Na ipuhao, na ipu ti,
Na koi nui a liilii,
Na pahi nui a liilii,
Na pahi olo, pakahi
Na pahi olo palua
Na tabu nui a liilii
Pakeke nui a liilii,
Na lako kamana,
Na lako amala,
Na kamaa lio,
Na moe hao,
Na pela uwea
NA LAKO HAO, MA KA AINA A ME KA WAI
Na lako pa,
Pa nui a liilii,
Na bola,
Na kiaha aniani,
Na aniani kilohi,
Na ipukukui o na ano a pau.
HE HELUNA NA MEA AI.
Palena poepoe,
Palena poepoe palupalu,
Palena huinaha,
Palaoa o na ano a pau,
Na kamano maikai loa ma ka pahu,
Na kamano tini,
Paakai o Livapulu.
Paakai inu,
Paakai hu,
Mauu Kaleponi,
Palani ai a ka lio.
He heluna nui o keia mau waiwai aiwaiwa ko‘u mau halekuai aole i pau i ka huaiia aku na oukou no e hele mai a kilohi no oukou. Ua waeia keia mau waiwai me ka maiau, ma Pelekane, Farani, a me Amerika, no ka pono a me ka pomaikai o na kanaka Hawaii me na kauoha mai na mokupuni e hookoia ka eleu loa.
J. T. WATERHOUSE
(WALAKAHAUKI.)