Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIII, Number 40, 4 ʻOkakopa 1884 — Page 2
| This text was transcribed by: | Aki Astrid Dinda |
| This work is dedicated to: | to my lovely husband Hapi and to Frank Akima, our wonderful hula,history and 'olelo teacher |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
No ka Makahiki 82,00
No Eono Mahina 1,00
KUIKE KA RULA.
Poaono Okatoba 4th 1884
Na Pilikia Elua
O ka hua o ka hookele ano e ana o ko kakou aupuni no na makahiki elua a oi paha i hala ae nei, ke hoomaka mai nei e oo ia hea, a ke nana aku hoi i na helehelena a me na ouli e kau mai ana maluna o ke kumu laau, he mau me aia e ulu mai ai ke kanalua a me ka hopo i loko o ka noenoe o ke kanaka Hawaii no ka hopena. Heaha la ia hopena? Heaha la, he mea hiki ole ia makou ke wanana mua aku. Ua maopopo ka nele o ke aupuni iloko o keia mau la i ke dala no ka hooholo mua ana i na hana kuloko e pono ai ka lehulehu. A o ka pilikia mua no paha keia e ukali ana mahope o na hookele pono ole ana o keia mau makahiki. Ua haaleleia ka hana ma kekahi mau alanui me ka pau pono ole o ka hana, no ke dala ole. Ua olelo ae kekahi luna alanui, ua kii na paahana i ko lakou uku mahina aole he loaa aku; ua hai ia mai aia a ku mai ka mokuahi alaila loaa ke dala o ke aupuni, a ukuia na paahana; aka i ka hiki ana mai o ka mokuahi ua nele hou iho la, nolaila ua haaleleia ka hana, wahi a ia kanaka. A he nui no hoi na hana kuloko e ae e kali loihi ana no paha no ka nele i ke dala e hiki ai ke hana.
Eia ka lua o na pilikia o keia mau la, oia hoi o ka loaa ana ia Hawaii he inoa maikai ole iwaena o ko na aina e. O ka pono o keia aupuni, oia kona ikaika iloko o na kau i hala. Mamuli o ka hana pono, malama pono ana i na loaa, a me na alakai akahele ana o na poo aupuni, i loaa ai ia Hawaii he inoa hanohano a me ka hilinaiia iwaena o ko na mau hoa aupuni o na aina malama lama, iloko o na la i hala. Me ka mai noino nae a me ke aloha walohia makou e ike aku nei i ka hoohaahaa ia ana o ko kakou inoa maikai, aole wale ma ka aina home nei, aka ma na aina o kekahi.
Na keia mau i hoanoninoni i na kahua o ko kakou mau pomaikai, a oluolu ole ka lehulehu. Oia iho lokahi mau pilikia o ka lahui o keia mau @ e ulu nei.
Pehea la e pono ai?
(Kakauia no ke Kuokoa.)
Mai ka hoomaka ana mai o ka nohe. Moi ana o ko kakou Moi a hiki i keiawa, he nui na Aha Kuhina i noho hooponopono aupuni iloko o ia manawa. Ua noho ka Aha Kuhina a pau ae ana, aole nae he ikeia o ka hoopau a hoolo li ia o na oihana e ae o ke aupuni ma kilo iho o na Kuhina e like me keia wa a kakou e ike nei. He nui na Luna Aupuni i hoopauia iloko o keia mau la pokole, a ke pa e mau nei no hoi na lono aole i hiki aku i ka palena o na hoopau ana malalo o na alakai a keia Aha Kunina. Ua pau aku ka Luna Dute Nui, o Mr. W. Allen, mamuli o ka manao o ka Aha Kuhina, a ua pau pu aku no ho ka noho oihana ana o W. C. Parke, he Ilamuku no ke Aupuni. O keia mau kanaka a elua, ua noho loiha i ka oihana, malalo o na Moi he nui, a mai ko laua noho mua ana a hiki i keia wa aole makou i ike ua hemahema ka Iaua oihnna, aka, ua hanaia a ua malamaia no hoi me ka makaukau a hiki i ko laua pau ana `ku la. E like me ke ano mau o ke kanaka, ua nalu iho makou iloko o makou iho, no na kumu i hiki ai i na Kuhina, a i ole i ke Kuhina hookahi paha nana e alakai nei ka Aha Kuhina, e ao aku ai i ko kakou Moi e hoopau i keia mau kanaka, oiai o ka hoopau ana ia laua aia no ia mai ka Mui aku. Ua nana makou ma na ano a pau e pili ana i keia mau kanaka aole he loaa iki o ke kumu kupono a manao ia ai e hoopau aku ai, a no ia mea, ua haliu ae makou a ana i ke ano a me ka manao o ke kanaka nana keia alakai a me na hana o keia ano. He mea mao popo i na hoa heluhelu nupepa he nui na paonioni iloko o keia mau la a me na la i hala `ku mawena o kekahi o na poe naauao e pili anai ke ao o na hookele aupuni ana a keia Aha Kuhina, a iloko o ke Kau Ahaolelo i hala aku la ua hoopuka mau ia na hoike, i imi ia e ka poe e ake ana e loaa ka moakaka o na hana i hanaia e na hookele Aupuni o ke kau i hala a o keia wa hoi a kaou e noho nei, a mamuli o ia mau imi ana ua loa a ua puka ae i ke akea kekahi mau hana he lehulehu i ikeia he kupono ole, a he kue maoli no i ke kanawai. No ia mea, ua nui na nune iwaena o kekahi poe kuonoono iwaena o ka ili ula a me ka ili kea, a me na hoohuoi, a ua oolea na pane ana i hoopukaia e na waha he lehulehu i hiki ole ke uumi i ko lakou kue i na hewa, na paewaena, a me na hemahema i hanaia e keia Aha Kuhina, a o ka oi ioa o na olelo hahani a walania ua pili no ia i ke Kuhina Kipikona, ke alakai o keia papa Kuhina. Me ka hiki ole i·ke Kuhina Kipikona ke pale kumu aku i na me i hoikeia mai nona a me kana mau hana. a no na oleio kanalua i hoopukaia e ka poe i ike i kona ano a me kana mau hana, ua noho hoomana wanui oia me he hipa la iloko na la o ke Kau Ahaolelo e noho ana, me ka manao aia a hala ahe ka mea`ana i hopohopo ai, oia hoi ka Hale Ahaoleo, ala ila hoomaka aku oia e hana i na hoe ha maluna o ka poe ana i manao ai ua hoopuka in na olelo kue @ ma ka hoopau ana `ku mai ka oihana. Ano ua hiki mai ka Manawa a ke Kuhina i ka kali ai e hooko aku i kona mau manao me ke kaupaona ole ana i kea no a me ke kumu o kana mau hana e hana aku ai, a me ka noonoo ole hoi he hoopoe no ana i ka pono o na mea a pau iloko o ka aina. He nui ka poe a ke Kuhina i hapuku a hookipa mai i mau hoa ohumu nona, a o ka lakou mau hana o ka hele mao a maanei e hakilo a e hoolohe i na olelo e pili ana nona, a o ka hana a keia poe oia no ka imi a me ka haku ana i na kumu e ahewa ia ai na poe a pau ana i upu mua ai iloko ona iho e hoopau mailoko aku o ka oihana, a o ka uku o na oihana o ka poe i hoopauia. Ma keia mau hana a ke Kuhina, ua imi oia e hoopio i ka poe i makemake ole iaia a ma kana mau hana, a i alanui hoi e hiki ai iaia ke hookomo ma na oihana i ka poe i nele i ke kuoloa a me ka naauao e imi i pono nona iho ma na hana kupono. Aole o keia wale na kumu, aka, he nui aku. Ina kakou e nana i na ano o na hoonohonoho ana a ke Kuhina i na kanaka na ka oihana, alaila, e ike ana kakoui kekahi o na kumu nui anai makemake ai e hooko aku i kumu hoopakele iaia iho main a poino o ka hemahema o kana mau hookele ana, a e ike pu ana no hoi kakou i ka maalea nui o keia @pahesa i lawe ae i kea no a me ka nahu o ka hipa. Ua hoopauia o Mr. Allen, no ke aha ? Ua olelo ia, a me he la, na ke Kuhina ia manao i hoolana ia ae, no ka like ole o kona manao ne ka Aha Kuhina. Ua lawe ia keia nau olelo imua o ke Kuhina e kekahi o na kanaka e noho ana malilo o ka Luna Dute Nui, he Lanaka e upu ana e pau o Allen a oia ke noho ma kona wahi, a oia kanaka, e like me ke ano nau o na hoaloha o Kipikona. ua ane ike no meia, he olulo pae hewa no ka hiki ole iaia ke noho me ka hopo ole i kona one hanau. Aka, pololei a poloei ole paha na olelo, aole i kakali ko kakou Kuhina, ua apo koke aku i kei nau olelo a ke kanaka i hilinai ole ia kona ano maikai, oiai, ua ike koke iho ka oia i ke alanui e hiki ai iaia ke kapae iku i kekahi kanaka ana i hopohopo ai nai loko aku o kona Keena Oihana, oia hoi o Col. C. P. Iaukea. He ekolu mea nui i hooko ia ma keia pehina hookahi, oia hoi, pau aku la o Allen, kona enemi, kaawale aku la o Iaukea, ka mea ana i hopohopo ai o ahuwale na hana maalea ana e hana ai ma ke Keena, kahi e malana ia ai o ke ea o ka aina o kakou, a komo mai la ia kiu a kauwa leo ole ana i Kakauolelo ma kihi o Iaukea, a o keia kanaka, he kanaka no e like me kona ano, he kanaka moolelo pohihihi i kona aina hanau. Ua lohe wale no makou aole o Kipikona i oluolu e hoihoi hou ia Iaukea iloko o ke Keena, o kao na aina e aka, no ka manao paha o haupu ia e ka mea hale, nolaila, ae pu wale iho nei no me ka manao no e hookaawale aku ma ke ano e haohao ole ia ai. Ma keia wahi, ke hoomaopopo iho i keia mau hana, a me ke ano o na alakai i ka Mana iaia ka hoopau ana a me ka hoonoho ana o na wahi kiekie e like me keia mau oihana, ua luuluu ka makou maka kila, me he la, he uhane kona ano a ua kaumaha no na hopena e halia mai ana imua ona. Pehea la kakou e pakele ai maiolko ae o keia mau poino i uhiuhi a me na alakai maalea a ke kanaka i huna i kana mau hana malalo o na hooko ana i ka iini o ke kanaka Hawaii, - @ a ko ko kakou nau kuko e hoonoho i ka Hawaii ma ka Oihana. O kona Aupuni ke hiki iaia, aka, ua hoopoino pu ia no kakaou e keia maalea nui, oiai, o kahi a Iaukea i haalele iho la ua pani ia iho la no ia e ka malihini o keia mau la pokole wale. Aole kakou i nele i na keiki i hanau i ka aina nei i kupono no ia wahi a i like ke ano a me ka makaukau me ko Iaukea ano Ina paha he oiaio maoli ke ano o ke Kuhina, ana e kaena mau ai, he Hawaii oia aole ona Home e ae, a o kana mau hooikaika ana, no ka Hawaii no ia
He lulu manawalea
Mamuli o ke noi ana mai o ke Komite, ke hoopuka aku nei makou i ka papa inoa o ka poe kokua. I ka lulu ku i wa oka la @Saba ekolu o Augate iho nei ma Kawaiahao, aia ma ka aoao eha o keia pepa. Ina e ike iho kekahi poe i kokua no ia lulu, ua haule ko lakou inoa a me na heluna manawalea a lakou i kakau inoa ai, e pono e hele ae i ke Kahu o ka ekalesia Io Kawaiahao a e hoakaka aku imua ona me ka hakaha ole, i hiki ke hoopololei ia.
E hapai hou ana ko Kawaiahao he lulu o ia ano hookahi ma ka la Sabati ekolu o keia mahina, oia ka la 19 o Okatoba no ia hana hookahi no, oia hoi ka hoomaemae hou ana i ka luakini. Aia na palapala kokua inoa no keia hana ma ka lima o na komite i keia wa. Eia kekahi, i mea e pau ai ke kuhihewa o kahi poe ma keia hana, ua ao ia aku ka poe e lawelawe nei i keia hana no Kawaiahao, aole e noi@i ka poe o ea ekalesia e ae, a aole no hoi e komo aku i na apana e ae imi i na kokua; no ka mea, ua ike ia no aia i kela a me keia apana kona mau luakini a me kona mau hana ham kaumaha e halihali nei. Ua oi aku ka pono ke hoomanawanui kela a me keia o na ekalesia no kona hana iho me ke noi ole aku ia hai; no ka mea, he mau hana kaumaha no ka lakou pakahi e hana ai. A ua hauoli no hoi ke Kuokoa i na Wa a pau e haawi akui kona mau leo paipai, kokua, a hoeueu no hoi no ka hana makai o na eiealesia a pau o ka aina nei, ke hooili ia mai na manao a loaa iloko o kona keena.
Na lono o na Moku
Nui ka ona rama ma na Waieha o Maui.
Ke hooikaia ni o E. S. Timoteo luakini hou no Waialua.
Ma Waialua ka halawai o ka Aha Euanelio o Oahu i keia Poalua ae.
I Honolulu iho nei na luna Kaluhi o Koolau a me Mahoe o Waialua iloko o keia mau la.
He Ieta ka makou na S. L. Desha Kiwini mai o Napoopoo, Kona, Hawaii. Ua komo aku nei oia i kana pa waina me ka maalahi.
Piha loa ka luakini i ka la Sabati iho nei, no ka hoolohe ana i na olelo a ke kumu hou, e pili ana i na mea i ikeia ma na aina e.
Nui loa ka huhu o na makaainana o Makawao me Kula ia Kamakele. „Aole e hoi hou kena apokaka ika Ahaolelo,“ wahi a kahi poe.
E ku mai ana o Frank Green o Makawao me kana wahine a me ke kaikamahine ma ka mokuahi Kaleponi i keia Poaha iho.
Ala aku nei o I. Lono Kauai e hana pu ana me ka poe Kilibati. Ua pomaikai keia lahui ma Hawaii nei ia Lono, Mahoe a mo Binamu ma.
I Honolulu nei o Mika Maea o Molokai i keia pule, a ua lawe mai ekolu tausani dala o ka poe mai o Kalawao a i ka Hale Aupuni, I panai ia ke dala hou no ke dala kahiko.
Ke mau nei ke ano onawaliwali o ka Makua Laiana o Waimea; aka, ma na lono hope loa i loaa mai nei, ua maha iki; Aioha no hoi paha na makua kahiko e koe kakaikahi nei.
I Hilo aku nei ko Kakauolelo o ke Papa Hawaii no ka halawai o ka Aha Euanelio o Hawaii Hikina, a hoi mai nei. Ua hai mai oia i ka maikai o ka halawai, a me ka holopono o na hana.
Ma o ka hemahema o ke paiia ana o ka buke o na Kumukanawai a me na Rula o na Ahahui Opiopio a me ka hoololi ia ana o kekahi mau huaolelo, nolaila ke hoopuka hou aku nei makou mamuli o ke noi a kekahi mau makamaka.
Kumukanawai o ka Ahahui Nui o na Opiopio Imi Pono Karisti ano o ka Hawaii Pae Aina.
Olelo Hookumu.
O makou o na opiopio o ka Pae Aina Hawaii nei, no ka mea, ua kukuluia na Ahahui Opiopio Imi Pono Kristiano ma na apana a puni keia Pae Aina; A ua ike ia he mea pono e kuikahi like na Ahahui a pau o kakou; nolaila, ke hana nei makou i ka Ahahui nui malalo o keia Kumukanawai.
Ka Inoa.
Pauku I. O ka inoa o keia Ahahui, ku Ahahui Nui o na Opiopio Imi Pono Kristiano o Ko Hawaii Pae Aina.
Na Lala
Pauku II. O na Lala o keia Ahahui; oia na Peresidena a me ka Elele i koho ia e kela a me keia Ahahui Opiopio Imi Pono Kristiano o na Apana. Na Lala o ka Ahahui Euanelio Nui a me na Lala o ka Ahahui Kula Sabati Nui o ka Pae Aina.
Na Luna.
Pauku III. O na Luna o keia Ahahui, he Peresidena me kona Hope, Kakauolelo me ka Puuku a me hookahi lala hou aku; o lakou no hoi ke Komite Hooko. E koho ia lakou ma ka Balota ana, mailoko mai o na Hoa Kristiano e noho paa ana ma Honolulu nei, ina maloko a mawaho paha o na lala o keia Ahanui.
Na Halawai.
Pauku IV. E halawai makahiki keia Ahahui ma Honolulu nei, i ka malama o Iune i ka la a ma kahi a ke Komite Hooko o kauoha ai.
Na Hana.
Pauku V. O ka luna a keia Ahahui ma ka halawai makahiki, oia no ke koho ana i na Luna i hoakakaia ma ka Pauku lll, a me ka hoolohe ana i na Hoike a na Peresidena a me na Elele o na Ahahui a me ka imi ana i no mea e holomua ai na hana o na Ahahui apana.
Na Hoike.
Pauku VI. O na Hoke a pau, e kakauia me ka inika maluna o ka pepa Kalana kakau (Fools’ Cap) aole nae e oi aku mamua o eha aoao pepa. E hoakaka ana i na loaa a me na lilo, n me na hana ano nui o ka Ahahui iloko o ka makahiki i hala.
Kumukanawai o Na Ahahui Apana.
Pauku VII. E lawe na Ahahui apana a pau e noho malalo o keia Kumunawai, e paiia e ke Komite Hooko.
Komite Hooko.
Pauku VIII. E noho no ke Komitee Hooko i na Manawa a pau no ka lakou mau hana; e hiki no ia lakou ke alakai i na Ahahui apana ma na mea a pau e holopono ai ka hana Kristiano makou Hawaii nei Pae Aina.
Na Hoololi.
Pauku IX. E hiki no ke hoololi a pakui mai paha i keia Kumukanawai ke ae ka elua hapakolu o na lala i hiki mai iloko o ka halawai makahiki.
Kumukanawai o na Ahahui Opiopio Imi Pono Karistiano o na Apana.
Olelo Hookumu.
O makou na opiopio Hawaii e noho ana i ka Apana o--mokupuni o·-- ke hoohui nei makou ia makou iho iAhahui no ka hoheuheu na I ka naauao, ka noho ana pono a me ka pono Karistiano iwaena o makou a me na opiopio e ae ma keia apana, malao o keia Kumukanawai.
Inoa.
Pauku I. O ka inoa keia Ahahui, oia ka Ahahui Imi Pono Karistiano o.
Lala.
Pauku II. Ua hiki no i na mea a pau Iloko o keia apana ke lilo i Lala no keia Ahahui, ina he hoahanau hihia ole oia iloko o kekahi Ekalesia Euanelio.
Hoa.
Pauku III. Ua hiki no i na mea e ae ina he inoa maikai ko lakou e lilo i Hoa kuka no keia Ahahui me na mana a pau e like me na Lala, koe ka mana koho a me ke kulana mm o koho ia i Luna.
Koho Ia Ana O Nala A Me Na Hoa.
Pauku IV. O na noi ana a pau no ka lilo ana i Lala a i Hoa no keia Ahahui e waiho mua ia aku no imua o ka Papa Luna Hana, a na ka Papa e hoike aku i ka Ahahui. Ma ka elua hapakolu o ka poe i hiki mai i kekahi halawai mau, e koho ia ai na Lala a me na Hoa.
Auhau Makahiki.
Pauku.V. E kakau inoa na Lala me na Hoa a pau malalo o ke Kumukanawai, a e uku pakahi lakou i Iwakaluakumamalima keneta ma ka makahiki.
Kahu Ekalesia.
Pauku VI. O na Kahu Ekalesia o na Ekalesia Euanelio o keia apana, he mau Lala na lakou no keia Ahahui (me ka auhau ole) oiai o mau ana ko lakou ano Kahu Ekalesia.
Luna.
Pauku VII. O na Luna o keia Ahahui, oia he Peresidena, Hope Peresidena, Kakauolelo, a me ka Puuku, i koho makahiki ia e ka hapanui o na Lala a e hana lakou me ka uku olo.
Papa Luna Hama.
Pauku VIII. O na Luna i oIeloia maka Pauku VII. a me hookahi Lala i koho makahiki ia e ka hapanui o na Lala e lilo lakou i Papa Luna Hana.
Ka Hana A Ka Papa Luna Hana.
Pauku IX. Na ka Papa Luna Hana e hooponopono i hooko i na hana a pau no ka pomaikai o ka Ahahui a me ka apono ia mai is ka Ahahui.
Komite Kumau.
Pauku X. E koho ia na Komite Kumau no na haawina hana Karistiano e like me ka manao o ka Ahahui. E koho ia lakou e ka Papa Luna Hana_i ka Haiawai makahiki a e hoike lakou ma na halawai mau o ka Ahahui.
Na Halawai.
Pauku XI. E halawai mau ka Ahahui ma ke ahiahi Poaha ekolu o kela a me keia mahina. E malama ia ka Halawai makahiki iloko o ka mahina o Augate o kela a me keia makahiki.
Ka Halawai O Ka Papa Luna Hana.
Pauku XII. E halawai ka Papa Luna Hana no ko lakou hana, hookahi hora mamua ponoi o ka halawai mau o ka Ahahui.
Ka Piha Ana O Na Halawai.
Pauku XIII. Ina he umi Lala i hiki mai i ka Halawai, hiki ke hana i na hana. Ina he eha o ka Papa Luna Hana i hiki mai, hiki ke hana i ka lakou hana.
Koho Ana O Na Elele.
Pauku XIV. Na ka Ahahui o koho mailoko mai o na Lala o ka Ahahui ma ka Halawai o ka mahina o Mei o kela me keia makahiki, i Elele no ka halawai makahiki o ka Ahahui Nui o ka Pae Aina.
Pauku XV. E wehe ia na halawai o ka Ahahui me ka Pule
Ka Hoololi Ana.
Pauku·XVI. Ua hiki no ke hoololi ia keia Kumukanawai ma ke koho ana o na hapakolu elua o na Lala i akoakoa i kekahi halawai mau, ke hoolaha ia ka hoololi i manaoia imua o ka halawai mamua ponoi; ke apono ia nae ka hoololi e ka Ahahui Nui o ka Pae Aina.
Na Rula.
Ka Hana A Ka Peresidena.
Rula I. - Na ka Peresidena e hoomalu i na halawai a pau o ka Ahahui, a e haiolelo oia imua o ka Ahahui i ka halawai makahiki i ka pau ana o kona manawa Peresidena. He mana kona o kahea i na halawai kuikawa o ka Ahahuhi, ke noi ia oia pela e ka Papa Luna Hana.
Ka Hana A Ka Hope Peresidena.
Rula II.- E hana ka Hope Peresidena i na hana a pau a ka Peresidena, ina aole oia i hiki mai.
Ka Hana A Ke Kakauolelo.
Rula III. - E malama ke Kakauolelo I ka moolelo o na hana a pau o ka Ahahui, a e hoike aku oia i Hoike i ka halawai makahiki.
Ka Hana A Ka Puuku.
Rula IV. - E malama pono ka Puuku i na Dala a pau aka Ahahui a e hoike aku oia i na loaa a me na lilo i kela a i keia hapaha makahiki a i hoike makahiki imua o ka Halawai Makahiki.
Ke Pani Ana I Na Hakahaka.
Rula V. - He mana ko ka Papa Luna Hana e pani i na hakahaka iloko o ka makahiki, iwaena o na Luna o ka Ahahui, Papa Luna Hana, a me na Komite Kumau, a e mau aku keia mau pani a hiki i ka halawai makahiki.
Ka Hana A Na Komite Kumau.
Rula VI. - E koho ia i mau Komite Kumau no keia mau ano hana:
1 Na Halawai Haipule.
2 Na Kula Sabati.
3 Ke kinai ana i ka inu walona.
4 Ke kinai ana I na hana hoomana mana
5 Ka launa ana me ka poe mai. Ih@ a ma ka poe iloko o na pilikia.
6 Ka imi ana i ka poe auwana.
7 Ke kokua ana I ka maluhia o ka la Sabati.
8 Ke kono ana e hele I na halawai o ka Ekalesia.
9 Ka imi ana a hoomakaukau ana i na mea e naauao ai na opiopio o ka apana.
10 Ka hana Karistianio iwaena o na poe Kumakahiki.
11 Ka hoolaha ana i ka Baibala a me na Buke a me na Nupepa maikai iwaena o ka poe nele.
12 Imi hana no ka poe nele i ka hana, a me na hana Karistiano e ae i hooholoia e ka Ahahui i kela manawa a me keia manawa.
Koho Ana O Na Komita Kumau.
Rula VII. - Ua hiki no ke kehola na Komite Kumau iwaena o na Lala a me na Hoa o keia Ahahui; o ko lakou nui ma ke Komite hookahi, mai ka ekolu a hiki i ka elima, e like me ka manao o ka Papa Luna Hana.
Papa Kuhikuhi Hana.
Ruin VIII. – Penei ka papa kuhikuhi hana no na halawai mua:
1 Pule.
2 Heluhelu moolelo.
3 Hoike a ka Papa Luna Hana.
4 Hoike a ka Puuku.
5 Hoike a na Komite.
6 Koho ana o na Lala a me na Hoa.
7 Hoopuku Dala.
8 Na hana naauao i hoomakaukauia.
9 Na hana i pau ole i ka hanaina.
10 Na hana hou.
11 Pule a himeni paha.
12 Hoopanee ana.
Hoopau Ana O Na Lala A Ma Na Hoa.
Rula IX.·- Ua hiki ke hoopau aku i kekahi Lala a Hoa paha o keia Ahahui no kekahi hana kupono ole, mauli o ke koho ana pela o ka elua hapakolu o na Lala i hiki mai i kekahi halawai mau o ka Ahahui. Eia nae, e haawi ia i ka mea i manaoia e hoopauia no na la ehiku mamua o ka halawai, i palapala e heakaka ana i na kumu no ka hoopau ana, me ke koi ana iaia e hiki aku oia imua o ka halawai a pale iaia iho.
O ka mea ihookaa ole i kona uku makahiki, a o ka mea hoi i hele ole i na halawai a puni ka makahiki, e manaoia aole oia he Lala a Hoa paha no keia Ahahui a e holoi ia kena inoa mai ka papa inoa aku.
Na Hoololi.
Rula X. - Ua hiki ke hoololi ia keia mau Rula e like me ka hoololi ana o na Pauku o ke Kumukanawai.
Ua hookaulua iho makou no ka hoopuka ana aku i ka inoa o ke komite Manuia no kela lulu dala ma Kawaiahao no ko makou pohihihi.
E NANA MAI I KEIA.
Ma ke ku auamai nei o ka moku kalepa C. R. Bihopa i keia mau la iho nei mai Geremania mai, ua loaa mai he heluna nui o na waiwai o kela a me keia ano, a e kuai ia aku ana no ke kumukuai haahaa loa. E loaa no a e hooko ia ko oukou mau iini ke naue ae i o
H. HACKFELD & CO.
1191-4t.
Hoolaha A Ka Lunahooponopono Waiwai.
Ua hookohuia ka mea nona ka inoa malalo i Lunahooponopono no ka waiwai o Alauka (k) i kapaia ma kekahi inoa o Olino·hau, no Hilo, Hawaii, i make, e ka Mea Hanohano L. McCully, Lunakanawai o ka Aha Kiekie, a ma keia ke hoikeia ’ku nei ka lohe i ka poe a pau he kuleana ko lakou i ka waiwai i oleloia, e hoike mai lakou me na hooiaio kupono iloko o na mahina eono mai keia la aku, a i ole pela, e hoole mau ia lakou. A o ka poe a pa he mau aie ko lakou i ka waiwai o ka mea i make e hookaa koke mai lakou i ka mea no·na ka inoa malalo ma ka Makeke Kuai i·a ma Honolulu.
W. P. NAMAHOE.
Lunahooponopono no ka waiwai o Alauka.
Honolulu, Sept. 29, 1884. 1192·5t.
MA KE KEENA O KA LUNAKANA KAAPUNI
Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka Waiwai o KALEPA MA KAENA k. no Keanae, Koolau. Maui, i make ua heluheluia a ua waihoia ka palapala noi a P. Kamai, ka Lunahooponopono o ka waiwai o Kalepa Makaena k. no Keanae, Koolau Maui, e noi ana e hoapono ia kona Moowaiwai, a e hookuu ia, a e hooholo ia ka waiwai i na hooilina.
Nolaila ke kauohaia ’ku nei na kanaka a pau ke pili, o ka POAKAIII oia ka la 13 o OKATOBA 1834, ma ka hora 11 a.m. ma ka hale hookolokolo ma Hana, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue iee hoike ia.
ABR. FORNANDER.
Lunakanawai Kaapani Apana Elua H. P. A.
Lahaina, Sept. 16, 1884. 1191 3t.
OLELO HOOLAHA: - O ka Olelo Hoolaha i hoolaha mua ia no ka poe ku i ka Auhau e noho ana ma Maui, Molokai, me Lanai, no na manawa a me na wahi e noho ai na Papa Hoopii Auhau, nu ka hoolohe ana. i na hoopii hoohalahala —mua o ia. mau Papa, ua hooleliia mamuli o ka loli ana o ka manawa holo o ka mokuahi Likelike a penei:
Hale Hookolokolo ma Wailuku - Oct. 1 & 2.
“ “ “ Makawao “ 4 & 6.
“ “ “ Hana “ 10 & 11.
“ “ “ Lahaina “ 21 & 22.
“ “ “ Pukoo, Molokai” 27 & 28.
ABR FORNANDER,
Peresidena o ns. Papa Hoopii Auhau o ka Apana Hookolokolo Elua H. P. A.
Lahaina Sept. 13, 1884 1191-3t
AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE O KO Hawaii Pae Aina, ma ka. hooponopono Waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o M. E. KUEMANU, no Waialua i make, ma ke Keena imua o ka Lunakawai Nui A. F. JUDD. Ma ka heluhelu a me ka waiho ia ana mai o ka Palapala Noi a me ka Papa Hoike a Sam’l N. Emmerson, kekahi o na Luna Hooko o ka waiwai o M. E. Kuemanu, no Waialua, Oahu, i make, e noi ana e apono ia na hoolilo he $94.06 a e hoike ana o na mea i loaa mai iaia he $ 61,00, a e noi ana e nana a e aponoia kela mau mea, a e kauoha ia e mahele i na waiwai e waiho ana ma kona lima. i na mea i kuleana malaila, a e hookuu ana iaia a me kona.
mau hope mai ko lakou noho ana ma ia ano.
Ua kauoha ia, o ka POALIMA, ka la 24 o OKATOBA, 1884, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, imua o ua Lunakakawai Nui la, ma ke Keena ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua Noi la, a me na Papo Hoike i olelo ia, a o ka poe a pau i pili malaila e hele mai a e hoike i ke kumu ina he kumu io ko lakou, e ae oleia ai ua Noi la, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ka waiwai i olelo ia. A o keia kauoha ma ka olelo Hawaii, a e pai ia ma ke Kuokua, he nupepa i paiia a i hoolahaia ma Honolulu, i ekolu pule mamua ae o ka manawa i olelo ia no ka hoolohe ana.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina
Sept. 17 1884. A. F. JUDD,
Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie.
Ikea: Henry Smith ,
Hope Kakanolelo’ 1190-3t
HOOLAHA HOOPII AUHAU: - E noho ana na Papa Hoopii Auhau o Hilo, Puna, ame Kau, mokupuni o Hawaii penei;
Ma Puna, - I ka Poalima, Oct. 3, ma ka hale hookolokolo, Pohoiki.
Ma Kau, - I ka Poakahi Oct. 13, ma ka hale hookolokolo, Waiohinu.
Ma Hilo, - I ka Poakahi me Poalua Oct. 20 me 21, ma ka hale hookolokolo.
Nolaila, e hele mai ka poe e hoohalahala nei i ka helu ia ana imua o la Papa Hoopii ma na la a me na wahi i oleloia. F. S. LYMAN
Peresidena o na Papa Hoopii Auhau.
@191-3t.
HE KUAI HOOPOHO.
No ka manao e hoopau i ka malama ana i ka Halekuai ma ke Alanui Nuuanu, nolaila, e kuai hoopoho loa aku ana au i na waiwai a pau oloko, mai keia la aku a pau na pule eha.
Eia ka wa kupono no oukou e hele koke mai ai, oiai ka wa @mi loa o na waiwai no ka pupuahulu e hoopau.
E hele nui mai oukou mai apa aku: Helle nui mai oukou, mai apa aku, o hela auauei ka wa pono!! Hele mai akahi! Hele mai no a pau!!
GOO KIMA.
1190-4t.
MA KE KAHOHA.
Ua hookohuia @
Aha Kiekie i keia @
Henry @
I Hope Kakauolelo E na @
Na ka Aha @
William @
@
Honolulu Okatoba @
AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE @
Ko Hawaii Pae Aina. @ nopouo Waiwai. Ma ka hana @ MYRON J. ROSE o Honolulu @ ke. Ma ke Keena. @ kanawai Nui A. F. JUDD.
Ma ka heluhelu a ma ka @ ka Papala Noi a me ka Papa Hoopii @ Rick Augustus Schaefer Luna @ ka Palapala Kauoha a M. J. @ lulu i make, e noi ana e @ he $51.721 05, a e hoike ana @ mai iaia, he $48,930,30 a e @ a e apono ia kela mau mea.
Ua kauohia, e ka POALUA @ OKATOBA, 1884, ma ka @ ka, imua o ua Lunakanawai Nui @ Keena ma ka Hale Hookolokolo @ oia kahi a me ka manawa i @ lohe ana i ua noi la, a me na @ loia, a o ka poe a pau i @ a e hoike i ke kumu, ina he @ e me ole ia aai ua noi la. A o @ka olelo Hawaii, me Beritania @ ka o ke KUOKOA, me @ mau Nupepa i paia ma @ le mamua ae o ka manawa i @ lohe ana.
Kakauia ma Honolulu, Ko Hana Pae Aina.
Sept. 19, 1884
A. F. @
Lunakanawai Nui o ka Ana @
Ikea: Henry Smith.
Hope Kakauolelo. @
AHA HOOKOLKOLO KIEKIE @
KO Hawaii Pae Aina. Ma @ Nopono Waiwai ma ka hana @ Marcellus E. Newton Kahului @ Kauoha ole. Imua o ka Lunakanawai Nui A. F. JUDD.
MA ka heluhelu a me ka @ ka palapala noi a Mrs. @ wahine a ka mea i make e Marcellus E. Newton no @ ua make kauhoha ole ma @ ma ka la 30 Sepatemaba 1884. @ kona e waiho nei iloko o keia @ pono e hooponopono ia @ noi ana he pono e haawiia @ hu Lunahooponopono Waiwai @
Ua kauohaia, o ka POALUA. @ OKATOBA 1884, ma ka hora @ oia ka manawa i kohoia no ka @ ua noi la, imua o ua Lunakanawai @ ke Keena Hookolokolo o keia @ lulu, a ma ia manawa a ma @ ma ai na mea a pau i pili @ kumu, ina ke kumu oaiao ko @ ai uaa noi la. A o keia olelo @ ia ma ka olelo Hawaii me @ pule ma ke KUOKOA, me @ mau nupepa ma Honolulu.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii @ Sept. 29, 1884
Lunakanawai nui o ka Aha Kiekie.
Ikea: Henry Smith
Hope Kakauolelo @
AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE:
Ko Hawaii Pae Aina. Ma ka @ pono waiwai. Ma ka hana, o ka @ KAHAI (w) a me KUALII (k@ ki oo ole. He noi e hookoheiai @ ma no laua. Imua ke Lunakanawai @.
L. McCULLY
Ma ka helehelu a me ka wei@ ka Palapa Noi a KEAOHA@ no na keiki i oleloia e hioke ana o @ me Kualii, no Wailua a me Maui. @ iki oo ole laua, aole hoi o laua @ e ola nei, a he mau waiwai ko@ nei, a he pono e kuhoia i Kaha@ nana e hooponopono ai i ke o la@ noi a e haawaa ka palapala @ iaia, ka mea noilala.
Ua kauohaia o ka I’OAKOLU @ OKATOBA, 1884, ma ka hoia @ oia ka manawa i kohoia no ka @ ua noi la, imua o Lunakanawai @ Keena Hookolokolo o keia Aha @ a ma ia manawa a ma ia wahi @ la. A o keia olelo kauoha e hoo@ olelo Hawaii i elua pule ma nupepa @ ma Honolulu.
Kakauia ma Honolulu, ke Hawaii Pae Aina, Sept. 27, 1884
L. McCULLY
Lunakanawai o ka Aha Kiekie.
Ikea: HENRY SMITH,
Hope Kakauolelo @
O KA poe no lakou na inoa@ kaq inoa hui o C.Brewer @ hooko o kekahi inoiaki i haawiia @ a i ikeia ma ka inoa o APA @ ka ia 19 o Augate A. D: 1879, @ ma ka buke 61 anao 124 – 126 @ hoi me kekahi mana kuai hoike@ raki i oleloia, nolaila, ua manao @ aku ia mana kuai no na kumu @ kumu aelike, a mamuli o ka hala ana @ nawa i koakakaia ma ke kanawai @ kuai ia aku ana i moiaki i oleloia @ pono a pau e pili ana ma ke @ Honolulu, ma ka POAONO, OKATOBA 25, ma ke hora 12 o ke awakea @Kudala o E. P. Adams, a ma ia @ ha 100 eka aina hoolimalima ma L@ ohe, Oahu i hoojilicia e, C. C. @ oleloia no 10 mak. Ma ha la @ kopela ma ka buke 61 anao @ na hale, a me na mea @ponno a pau o ka moraki i oleloia @ ma ke kuaie Ah Fat ia Ah Sing @ na mea a pau e pili ana no ia @ .
C. REWER
Ma o P. C. JONES Jr. Peresidena
F. M. Hatch Loio.
Honolulu, Sep. 3, 1884
HOOLAIA A KA LUNAHOOPONOPONO @ WAI: - Ke hoolahaia aku @ a pau noau na koina iloko o ka @ Rev. W. P. ALEXANDER, o wai @ make, e hoomaopopo mai inoa @ mahina eono mai ka la aku e @ hoolaha, a i ole pela, e hoonele @
J. M. ALEXANDER
Lunahooponopono Waiwai a @ la Kauoha a Rev. N. P. Alexander, Haiku, Maui, Oct. 4, 1884 @
HOOLAHA A KA KUNAHOOPONOPONO @ WAI: - Oia ua @ na ka inona malalo e ka Aha Kiekie @ ponopono Waiwai a me ka Palapa @ S. WAINUI, o Puna@ ke hoolaha aku nei i na poe @ waiwai nei e hookaa koke mai. @ pau mona ha mau koina i ka @ hoike koke mai iloko o na @ ole pela, e hoonele mau loa ia.
D. KALIM
Lunahooponopono Waiwai @ Kauoha a S. Wainui
Honolulu, Oahu, Sept. 29 188@ @
HOOLAHA LUNAHOOPONOPONO @
Ua Hookuhia mai ka mea @inoa malalo iho nei e la Mea @ Hardy, i Lunahooponopono @
Ke kauohaia aku nei ka poe @ waiwaio ka mea i make, e hookia @ la’a, a me ka poe a ka me ka poe a ka mea make @ e hoike koke mai ia’ i na bila @ mahina eono. A o ka pepe i kuleana i ka na hoolelo kupono iloke o na mahina @ loia maluna, o hoo@ mau i aku lakou.
G. KAUAI
LunahooponoponoWaiwai o A, W. Kupunai.
Waimea, Kauai , Sept. 27, 1881 1192-4t